Amsterdamsche Brieven.
Marine-brieven uit Ündië
T JUTTERTJE
ZATERDAG 27 APRIL 1935
PAG. 5
De hal in het kleine huis.
den speler of van een tegenspeler ingezien,
dan vervallen deze rechten; alsdan door
jen blinde geconstateerde overtredingen
hebben geen straf tefigevojge.
N.D.S.
Deze ha. is buitengewoon geschikt voor
hen, die hun woning practisch en modern
ji willen richten. Het kastje naast de para-
pluie-bak is buitengewoon geschik. om er
van all rle' in w*>g te bergen, wat in onze
moderne woningen met vaak heel weinig
bergruimte een groot voordeel is. Boven
dien kan het dikwijls meteen dienen, om
een gasmeter e.d. te camoufleeren. Ook kan
de bovenkant dienen, om er een aardige
vaas met wat bloemen op te zetten, wat
het geheel zeer zeker ten goede zal komen.
Ook de heerlijke ruime parapluie bak en
de kapstok zijn heel practisch. De laatste
biedt, doordat hij niet tegen den muur ge
plaatst is, en dus aan alle kanten gebruikt
kan worden, plaats voor vele mantels en
jassen. De stoel zal het beste voldoen als
hij een rieten zitting heeft, wat tevens aan
goede handwerksters gelegenheid biedt, er
een aardig kussen voor te maken.
Een moderne mat met vroolijke, niet al
te felle kleuren, completeert het geheel.
Verbanning van het „pierement...
Zooals bij vele andere, en belang
rijker. dingen loopen de meeningen van
den Amsterdammer wat betreft het
draai-orgel, anders gezegd het pierement,
vér uiteenEr zijn er die zich „de
stad", waaronder dan in dit geval speciaal
het centrum „binnen de Singelgracht"
wordt verstaaft, moeilijk kunnen denken
zonder de daverende, dan wel zeurige deun
van' het kleurige orgel met zijn draaiende
poppen, waarvan er een met hoekige be
wegingen de maat slaat, met zijn orgel
man in overhemd, zijn centenophaler met
koperen bakje en zjjn troepje supporters
uit het publiek, die van standplaats tot
standplaats mee-trekkenVoor een
aantal Amsterdammers is het geluids- en
gezichtsbeeld van deze pierementen ten
nauwste verbonden aan het beeld van Am
sterdam, dat zij als geheel in zich mee
dragen. Ontmoette ik nog niet juist dezer
dagen een, na vele jaren tropen-zon gere
patrieerde Amsterdammer, die als toppunt
van het gelukzalige gevoel van eindelijk
weer thuis te zijn, door middel van een
verheugde verzuchting, aangaf: „En dat ik
nou weer eens door de Kalverstraat kan
slenteren en eindelijk ook weer eens het
oude, goede orgel kan liooren en zien..."?
Maar er zijn er ook, die, minder met
dergelijke herinneringsbeelden uit hun
Jeugd behept, in die oude pierementen
"'ets anders zien dan een rudiment uit het
verleden, dat in een werkcentrum, waar
ofriciency en geconcentreerd arbeiden de
hoofdrol moet spelen, eigenlijk al lang
met meer thuis behoort en dat dan ook
reeds lang uit onze binnenstad had moeten
verbannen worden
Het schijnt dat deze laatste categorie
medeburgers, die men, in tegenstelling met
e eerste categorie der „sentimenteelen"
e ..nieuw-zakelijken" zou kunnen noemen,
den laatsten tijd snel in aantal is toege
nomen. Dat zou men tenminste kunnen op
Haken uit het feit, dat de politie weldra
nnn hun bezwaren een goed stuk zal tege
moetkomen, zóó dat het terrein van de
^straatmuziek" in de binnenstad met in-
~sng van 1 Mei a.s. aanzienlijk zal beperkt
*°r<Jen. Reeds nu waren enkele gedeelten
,d°r het pierement verboden: Nieuwen-
stüi' ^^"ersbree, Rembrandtsplein, Am-
olstraat, Kalverstraat, Damstraat en nog
ele andere straten waren taboe voor
en orgelman. Thans komen daar nog bij:
j, 8che plein, een stuk Leidsche kade en
- arn'xstraat. Op het oogenblik bedraagt
het
s-smtal muziekvergunningen voor de
Soheele stad om en nabij de honderd: ruim
ertig voor orgels, tien voor orkestjes en
^ji&eveer zestig voor allerlei instrumenten.
e orkestjes moeten ook nu al geheel en
v huiten de Singelgracht blijven en daar
A°r de binnenstad geen nieuwe vergun-
i?en meer worden afgegeven en het
uitstervingssysteem wordt toegepast,
a' hinnen niet al teveel jaren alle muziek
uit ons centrum verdwenen en alleen,
als tenminste ook de anti-lawaai-campagne
op auto's en trammen eindelijk goed vat
krijgt, het geratel van schrijfmachines
en andere kantoorwerktuigen nog hoor
baar zijn
Bevroren straatorgelmuziek
Men heeft wel eens van dearchi
tectuur gesproken als van „bevroren mu
ziek" en deze dichterlijke definiüe is nog
"koo gek niét. Nu oordeelen echter velen,
dat de architectuur die veel van onze jon
gere architecten voortbrengen, of althans
als ontwerpen bij de gemeente ter goed
keuring indienen, meer op eenbevro
ren straat-orgel-deun lijkt dan op werke
lijke bevroren „muziek". Er is misschien
de laatste jaren wel wat al te uitbundig de
loftrompet gestoken over onze moderne
architectuur en dan wel speciaal over die
van de zg.. Amsterdamsche school. Onge
twijfeld heeft die Amsterdamsche School
haar groote verdiensten gehad en het zou
ondankbaar zijn niet te erkennen, dat mede
door haar toedoen in ons Zuid en elders
bouwblokken en zelfs geheele nieuwe
stadsgedeelten ontstaan zijn, die er, niet
het minst ook uit een schoonheidsoogpunt
„wezen mogen"Maar c''t wel wat
overdreven blazen op de loftrompet heeft
wel min of meer bewerkingstelligd, dat
langzamerhand al wat zich jong, modern
Amsterdamsch architect noemde, de pre
tentie had, dat het zich alles, ook het
technisch niet verantwoordde en uit een
solide-vak-oogpunt beschouwd ten eenen-
male onvoldoende bouwen kon vex-oorloven
en dat iedereen, de gemeentelijke autori
ten incluis, dat nu maar ook zonder meer
moesten accepteeren. Men was m.a.w. al
doende Ieelijk over het paard getild. Den
allerlaatsten tijd zijn vele oogen, die vele
jaren achtereen ten dezen gedeeltelijk ge
sloten waren, zoowel op het Prinsenhof als
in andere hoofdstedelijke kringen voor de
zen waren toestand open gegaan en men
heeft zich nu ernstig voorgenomen een
krachtige poging te doen de overmoedige
ruiter, dat zijn dus vele, maar voor de
vuist 'weg bouwende jongere architecten,
weer óp het paard, op het solide paard
van betrouwbaar vakmanschap terug te
brengen! Zoo beraamt het gemeentebestuur
thans plannen de voorwaarden voor het
verleenen van bouwvergunningen weldra
een goed stuk zwaarder te maken. Men
hoopt daardoor in de allereerste plaats te
bereiken, dat de stroom van bouwont
werpen die uit vakkundig oogpunt in geen
enkel opzicht door den beugel kunnen en
thans dagelijks de gemeentelijke bu-
binnenvloeien wat afgedansd zal
worden.
In de nieuwe bouwverordening, die op
stapel staat, zijn verschillende nieuwe be
palingen opgenomen. Vooral ook is daarbij
gelet op een behoorlijke lichttoetreding in
de woning. Licht en luchttoevoer zullen,
zooals nu nog maar al tc dikwijls ge
die
reaux
schiedt, meer worden tegengewerkt door
het jagen naar goedkoope uiterlijke gevel-
succesjes. En zoo is er meerDe ont
wikkeling, het is een oude waarheid,
verloopt nergens rechtlijnig! Zij gaat met
slingeringen, met keer en tegen-keer. De
uitslag, de keer, van de geheel vrij
gelaten nieuwe architectuur hebben we,
blijkens dit alles achter den rug. Thans
volgt de terug-slingering, de tegenkeer.
Oppassen nu alleen maar, dat we niet té
ver terugslingeren en met een hameren op
de ambachtelijke, zuiver technische solidi
teit, niet alle jeugdige kunstzinnige initia
tief en durf dooden!
Een „bres" In de zomerfeesten.
Al wordt het dan, om nog even op de
gewone, niet bevroren muziek terug te ko
men, langzamerhand door de bank min
der melodieus in de binnenstad, op bij
zondere dagen, Koninginnen-dagen en an
dere, zal men des temeer zijn best doen
de schade in te halen... Zulk een bijzonder
dag zouden wij b.v. weer gaan beleven tij
dens de huldiging van Willem Mengelberg
ter gelegenheid van zijn 40-jarig dirigent
schap. Het Initiatief Comité Amsterdam
had dan n.1. het plan een grootsche de
monstatie te organiseeren van de zang en
muziekbonden hier ter stede. Er werd
reeds een Commissie gevormd die bezig is
een grooten optocht voor te bereiden der
muziekkorpsen en koren met als slot een
uitvoering op den Dam. Het bleek echter
dat men de geheele zaak niet voor 11 Mei,
datum waarop genoemde huldiging plaats
heeft, voor elkaar zou kunnen krijgen en
zoo zal men nu trachten alsnog een en an
der te verwezenlijken in het kader van
de Zomerfeesten". Men mag hopen, dat
dit inderdaad gelukken zal, want die Zo
merfeesten waren tot nu toe, naar men
weet nooit iets waarvoor het publiek ook
maar eenige feestelijkheid aan te beleven
viel; zij voltrokken zich tot nu toe bijna uit
sluitend binnen de plechtige muren van
musea en binnen concertgebouw-muren ten
overstaan van een relatief gesproken zeer
klein „select"-publiek. En het zou een
goed ding zijn als er eens in deze besloten
heid en selectheid een bres geschoten
werd
Tegenvaller.
Het eerste „zomerfeest", maar dan geen
besloten, geen select en officieel dito, heb
ben intusschen vele stadgenooten met de
Paaschdagen in de bollenstreek gevierd.
Hun Paasch-uittocht en de Paasch-intocht
daarentegen als tegenstroom uit de pro
vincie, waar wij in een vorigen brief over
repten, is evenwel toch niet zoo omvang
rijk geweest als men voorzien had. „Men"
dan in dit geval in de eerste plaats geno
men als... de Nederlandsche Spoorwegen,
hadden, nu zij eindelijk kans hadden gezien
met beslagleggingen hun autobusconcur
renten juist enkele dagen tevoren voorgoed
de das om te doen, gedacht mét de Paasch
dagen eens een extra slag te zullen
slaan. Men had zich dan ook op ons Cen
traal Station voorbereid op een overstel
pende drukte en was dan ook zoover, dat
eventueel om de drie minuten een trein
naar Haarlem had kunnen vertrekken ei.
dat een gezelschap van 1000 personen ni
telefonisch bericht reeds binnen een ha!
uur had kunnen vervoerd worden. Mae
alhoewel het druk was, tenslotte is hc
die Spoorwegen toch tegengevallen. Wi
U cijfers? In totaal werden dertig extr
treinen ingelegd: op eersten Paaschdr
kwamen 20.000 reizigers aan en vertrol
ken er 13.000; op tweeden Paaschdag res
35.000 en 16.000. Op zichzelf respectabe
aantallen, maar zooals gezegd toch tegei
vallers voor de Spoor, die er zijn dagelijks;
verlies van een ton niet veel door zal hel
ben ingehaald!!
Onze haven en scheepvaart
Behalve die genoemde „ton", krijgen w
in dezen tijd zoo steeds weer verlies-cijfei
te hooren, die ons, al raken we, wa
dergelijke negatieve getallen betreft lang
zamerhand al aardig „gewend", toch weer
even doen opschrikken door het cijfer van
niet minder dan bijna 7 millioen dat de
Stoomvaartmaatschappij Nederland als
haar deficit over 1934 opgaf. En velen
vragen zich gezien ook de voortdurende
verkoop van schepen der Amsterdamsche
vloot aan Rusland en andere landen, met
hernieuwden angst af, waar het op deze
wijze op den duur met onze haven naar toe
moet... Nu, met die „haven" als zoodanig,
kan men hen antwoorden, zal het wel blij
ven gaan: de cijfers van de havenbewe
ging, van de loods- en havengelden, zullen
wel niet zoo heel veel meer gaan terug-
loopen. En dit wel om de eenvoudige reden,
dat wat eertijdsvoor het overgroote deel
per Nederlandsch schip werd aangevoerd,
meer en meer per zelfde schip, maar nu
onder... buitenlandsche reederij-vlag, het IJ
wordt binnengebracht. De, angstige,
vraag wordt dan meestal ook verkeerd ge
steld: zij moest eigenlijk niet luiden: Waar
moet het met onze haven naar toe? - maar:
Waar gaat het op deze wijze met onze
Amsterdamsche scheepvaart heen?... Reeds
hoort men deskundige stemmen, die bewe
ren, dat het ernaar uitziet of de Neder
landsche (speciaal dan ook de... Amster
damsche) vlag zich geheel uit de „wilde
vaart" zal terugtrekken. Die wilde vaar,
wordt het meest bedreigd. Ziet men nu de
cijfers van de Nederland, dan is de vraag
gewettigd of ook de lijnvaart niet zal vol
gen! Een en ander doet begrijpen, dat ve
len thans, op dit gebied, uitzien naar een
helpende hand van de Regeering.
Amice,
Morgen gaan er een paar V vliegtuigen
van de „Java" naar Priok vliegen en nemen
de mail mee. Dies moet ik als een haas aan
je gaan schrijven en zal ik m'n nachtrust
maar voor een deel aan je opofferen. Het is
gelukkig verlichte zeewacht en dan kun je
zelfs gedurende de wacht je nog wel eens 'n
oogenblikje vrij maken. Ik geloof wel dat
we daar op Cheribon een goed figuur heb
ben gemaakt met het eskader. Twee avon
den is er met alle zoeklichten, die we op
het eskader hadden geschenen; nu je be
grijpt, dat was wgt voor die dessalieden,
die van heinde en ver gekomen waren om
onze schepen te zien. Er waren er bij man,
die nog nimmer te zee gezien hadden, laat
staan het eskader. Den 2en avond dat er
mot zoeklichten geschenen werd schoot Hr.
?.Cs. „Java" cok nog met lichte munitie,
wat een verdraaid aardig gezicht was.
Weet je hoeveel menschen er van de gele
genheid om het schip te zien gebruik had
den gemaakt? We hoorden het later uit
een brief die we vanuit Cheribon kregen.
Eventjes 3000. En verder waren er twee
duizend die met sleepbooten rond het eska
der gevaren hadden. Wat een belangstel
ling hè Maandag zijn we weer doorgegaan
al oefenende naar Priok. Als ik zoo
's avonds daar voor de haven lag, man toen
moest ik toch weer terugdenken aan onzen
eersten term hier, als we ook zoo onrustig
werden van dat „aan en uit" lichtje daar op
den havendam. Het is nog precies hetzelfde.
In Priok zelf ging de „Java" tegen de kaai
om olie te laden. De Commandant Zee
macht en Chef van den Staf kwamen aan
boord om het schip te bekijken, nu het voor
het eerst in zijn omgebouwden vorm in
Priok was. De jagers gingen natuurlijk op
de boeien. Daar had dien dag de overgave
van het groepscommar.do plaats. Overste
Mackay is nu groepscommandant gewor
den. De divisie onderzeebooten aan denzelf
den kant ook op de boeien. Wat zal het
weer vol geweest zijn in de hotels. Alhoe
wel, de „Java" vertrok 's middags weer. De
Engelschen hebben het goed bij hun onder-
zcebootcollega's daar in Soerabaja. Van
allerlei is er weer gebeurd. Sport, wedstrij
den, rugbymatch (waarbij de Engelschen
met 23 tegen 3 wonnen), autotochten. Bios
coopbezoek. Feesten in den stadstuin en in
Modderlust, kortom de couranten staan er
vol van. Het moederschip de „Medway" is
ook ter bezichtiging gesteld, waarvan veel
gebruik zal zijn gemaakt. Voor de Engel-
sche kolonie, die zooals je je nog wel her
inneren zult, vrij groot is hier, is dit bezoek
wel een groot feest geweest, dat kun je je
wel voortellen. Tijdens het dine: dat de
Commandant Marine gaf in zijn woning
aan de Dijkermanstraat, gaf de stafmuziek
en de tamboers en pijpers een taptoe.
Dat was reusachtig aardig en niet alleen
de Engelschen maar ook een groot deel van
de Soerabajaansche bevolking heeft daar
van genoten. Ook zijn de tamboers en pij
pers aanwezig geweest bij de ontvangst van
het voetbalelftal van den Ned.-.nd. voet
balbond, dat op de internationale wedstrij
den te Manilla zoo'n uitstekend figuur heeft
gemaakt.
Nu kerel, me dunkt na een week varen,
heb ik er toch nog wat van weten te ma
ken. Het beste maar weer.
Je vrind
HENK.
i
