Een
n
ieuwe ramp treft de K.L.M.
Radio-programma
De
aai in Zwitserland
verongelukt.
G
De ramp van de Gaai wordt
voornamelijk verklaard door
bijzondere topografische
gesteldheid van het
Moesa-dal.
HELPÈRSCHE COURANT VAN: DINSDAG 23 JULI' 1935
Alle inzittendenin totaal 13 personen
gedood.
De derde ramp binnen
een week
De öfficeele lezing
Het bekend worden van
de ramp op Schiphol.
De aankomst van de
Rietvink.
Wie draagt de schade?
Onderhoud met den
burgemeester van Mesocco.
Deelneming van de
koningin.
Steile bergen rondom.
De heer Hans Martin heeft namens de
directie van de K.LM, liet volgende -hekend
gemaakt:
Zaterdagmiddag, juist op den dag, dat
do Rietvink n.et de overlevenden van de
bij Boesjir verongelukte Maraboe op
Schiphol terugkeerde, is de K.L.M. door
een nieuwe ramp getroffen. Vanmiddag
te 23 u. 30 is het ly.itoestel van de K.L.M.
dat om 11 uur 56 uit Milaan was ver
trokken, het Fokker-Douglas toestel
1*11 A It G, de Gaai, dat op weg was via
Frankfort naar Amsterdam, boven den
pas van den Grooten SL Bernhard neer
gestort en totaal vernield. Er waren 18
inzittenden, die allen zjjn omgekomen.
Het toestel is 100 KM ten Noorden van Mi
laan in den pas van den grooten St. Bernhard,
op Zwitsersch grondgebied, verongelukt.
Ooggetuigen hebben meegedeeld, dat zij het
toestel in de wt lken zagen verdwijnen, waar
uit het tot tweemaal toè te voorschijn is ge
komen, waarna het in botsing is gekomen met
de bergwand. De machine is niet in brand ge
laakt, Wel had zij op het oogenblik van de
ramp een gropte snelheid.
De heer Moes, hoofd-inspecteur van de KLM
die juist te Frankfort vertoefde, is dadelijk
doorgereisd naar Zürich, om. zich in verbin
ding te stellen met de Swissair, welke lucht
vaartmaatschappij het onderzoek leidt. De heer
Piek, vertegenwoordiger van de KLM, staat
den Heer Moes ter zijde.
De Nw. Rott. Crt. schrijft:
Zaterdagmiddag bereikte ons de ontstellen
de tijding, dat het Nederlandsche Douglas-
toestel PHA R G, de Gaai, in Italiaansch
Zwitserland was verongelukt. Aanvankelijk
was er nog sprake van een gerucht, maar al
spoedig kwam de bevestiging van het vree-
selijke bericht,
Opnieuw is ons land door een vliegramp
getroffen, welke, ongetwijfeld een diepen in
druk op ons volk zal maken. Het leed om de
slagen welke onze nationale luchtvaart tref
fen, snijdt diep, omdat de achter ons liggende
jaren van snelle ontwikkeling en verrassenden
groei ons geleerd hadden trotsch te zijn op
onze luchtvaart, die wij zoo gaarne als een
der beste'van de wereld beschouwden en om
dat het aanhoudende stijgende succes ons
vertrouwen in het Nederlandsche vliegwezen
zoo groot en zoo sterk had gemaakt.
Nog is er rot w om de ramp van de Kwik
staart, nog is de schrik over het ongeluk met
de Maraboe zeer levend en reeds wordt ons
land opnieuw smartelijk getroffen.
De sombere droeve lijst is de laatste week
wel zeer snel gegroeid: de Kwikstaart, een
militair toestel, de Maraboe en thans de Gaai.
En hoe kort betrekkelijk gingen daaraan de
ramp van de Uiver en die van de Leeuwerik
vooraf! In een half jaar tijds heeft de KLM
vijf van haar prachtige verkeerstoestellen ver
loren.
Maar erger is, dat ons land een aantal van
haar voörtre'lelijke piloten heeft verloren, En
met hen zijn passagiers, marconisten, boord
werktuigkundigen en thans ook een stewar
dess omgekomen. Wel heel tragisch is de bij
zonderheid, dat mejuffrouw Hermanides, een
van de eerste vier stewardessen van de KLM,
op haar eerste reis als zoodanig in dienst was.
Uit tal van gegadigden was zij niet haar drie
collega'^ uitverkoren. Vol ambitie heeft zij
haar nieuwen werkkring aanvaard; Vrijdag is
zij voor het eerst in functie naar Milaan ge
gaan; Zaterdag heeft het noodlot haar op de
eerste thuisreis achterhaald...
Nadere bijzonderheden.
Men méldt nog:
Het Nederlandsche vliegtuig de Gaai is ge
vallen bij het Kurort Pian san Giacomo tus-
schen San Bernardino en Mesocco in het kan
ton Grisons. Het Vliegtuig kwam uit de rich
ting Milaan en vloog in d riching van den
pas. Volgens waarnemingen van ooggetuigen
keerde het toestel om 12.30 terug, waarschijn
lijk in. verband met het hevige onweer, dat er
op dit moment, woedde. Het toestel zette
koers in de richting van het Laghetto Dosso.
Plotseling hoorde men een sirene en even la
ter een doffen knal. Te zelfder tjjd was het
vliegtuig, om zich zelf draaiend, naar beneden
gevallen. De ooggetuigen uit San Bernardino
konden daarna niets meer van het vliegtuig
zien.-
Men heeft den indruk, dat de bestüur-
der van het vliegtuig getracht heeft nabij
het Dossomeer een noodlanding te make
ken, want het vliegtuig is in het dal
neergekomen.
Alle inzittenden zijn gedood, de stewardess
leefde nog, doch toen zij uit de puinhoopen
kwam, gaf zjj den geest. Het laatste werd een
kind onder de overblijfselen yan het vliegtuig
vapdaan gehaald.
De lijken zijn geborgen door Roode Kruis-
personeel uit het kanton Grisons en voorloo-
pig in een berghut neergelegd. Ook de politie
uit het panton Grisons was spoedig ter plaatse
en Hee^t, de omgeving van de plaats van de
ramp afgezet.
iifiv
De officieele lezing, die de heer Plesman
onder voqrbehoud yan de juistheid der door
hem ontvangen oplichtingen yan het gebeur
de heeft gegeven, was als volgt:
Het Fokker-Douglas toestel PH-AKG, de
Gaai vóès op dem igewonen tijd'vanmorgen te'
XI u 36'niltl'Mijaato vér trokkchónf via Frank
fort naar Amsterdam te vliegen in den dienst,
die door de KLM tezamen met de Deutsche
Lufthansa wordt onderhouden.
Het ongeluk is te 12 u. 30 gebeurd, onge
veer honderd kilometer ten noorden van Mi
laan, boven den pas van den grooten St. Bern
hard, op een hoogte van ongeveer 2100 meter.
Het weer was slecht en s.ormachig en oogge
tuigen verklaren, dat zij gezien hebben, hoe het
toestel in een wolk vloog, er uit kwamen toen
tegen den kalen rotswand is gevlogen. Met de
snelheid, waarmee deze Douglas-vliegtuigen
vliegen moest deze botsing noodlottig worden
en het toestel werd geheel vernield.
Een ontploffing heeft zich niet voorgedaan
en ook is het toestel niet in brand gevlogen.
Alle dertien inzittenden zijn echter om het le
ven gekomen.
Blijkens de mededeelingen der ooggetui
gen is het wrak niet op een ontoegankelijke
plaats terecht gekomen en kon men het vrij
spoedig bereiken. Het stoffelijk overschot der
dertien omgekomenen is dan ook eenigen tijd
later overgebracht naar San Giacomo, een in
den St. Bernhard- pas gelegen dorpje, nog op
Zwitsersch gebied en dicht bij San Bernardino.
De eerste hulpverleening.
I Twee arbeiders waren in de buurt waar dé
ramp is geschied werkzaam. Zij zijn dadelijk
naar het verongelukte vliegtuig gegaan en
daarna naar het dal om van het gebeurde
mededeeling te doen. Inmiddels was een post
auto ter plaatse gekomen, waarvan de chauf
feur zoo lang bij de resten van de Gaai is ge
bleven.
Onmiddellijk na het bekend worden van de
ramp is personeel van de Zwitsersche Luft
hansa per auto van Dübbendorf, het vlieg
veld bij Zürich, naar de plaats van
het ongeluk gegaan. Het is een afstand van
ongeveer vijf uur rijden. Ook de Swissair ver
leende a.le medewerking.
De slachtoffers.
Bemanning.
Van der Feyst, gezagvoerder, 30 jaar.
Vocke, boordwerktuigkundige, 26 jaar.
Aafjes, radio-telegrafist, 28 jaar.
Mejuffrouw Hermanides, stewardess, 27 jaar.
Passagiers.
De heer en mevrouw Philips uit Vught, 35 j.
De heer Content, uit Berlijn, met zijn 11-jarig
zoontje.
De heer van Langen uit Amsterdam, 24 jaar.
De heer Hoogstra uit Dordrecht.
De Engelschen Nesbit en Watt.,
De.Duitscher Flohr.
Een der medewerkers van de Nw. Rott. Crt.
meldt aan zijn blad:
Moeilijk kan een ramp op dramatischer wijze
bekend zijn geworden dan die van de Gaai van
middag op Schiphol.
Op het Amsterdamsche vliegveld waren aan
wezig de heeren Plesman, Hans Martin en
Pau, van het hoofdkantoor, in afwachting van
de aankomst van de Rietvink.
Voor het eerst sedert vele dagen zagen we
het gezicht van den heer Plesman weer eens
wat opgewekter staan, want de prachtige
vlucht van Parmentier met de Rietvink terug
van Boesjir had de wonden, geslagen door de
ramp van de Kwikstaart en het verbranden
van de Maraboe, wat verzacht. De wachtka
mer van het station-restaurant op Schiphol
was tjokvol met lieden, die wachtten op hen
die aan zouden komen Uit Boesjir, uit Milaan
en uit andere plaats Tientallen waren er
vooral ook om Parmentier een kleine hulde te
brengen.
Er is een vroolijk gelach en gepraat. Ein
delijk, na een week van rouw, is men weer
eens een beetje in goede stemming.
Daar komt iemand van het kantoor Schip-
Wol met een bleek gelaat haastig naar den
directeur toe én fluistert hem 'ets in.
Het gezicht an den heer Plesman verstart.
„Wat zeg je?" Hij staat op... Martin volgt
Hem. Samen gaan zij een gang in, sluiten de
deur achter zich. Maar reeds begint het be
richt van mond tot mond te gaan. De ver
slaggevers trekken tezamen. Menschen van de
KLM komen in groepjes bij elkaar te staan >n
de hall van het stationgebouw. De Gaai. Er Is
iets met de Gaai.
Langzaam aan wordt het gerucht een beves
tigd bericht. Wie het weet klemt de tanden op
elkaar. Ook ddt nog, na een week van tegen
slag... en juist nu. Dertien menschen gedood
ih de Douglas de Gaai, bij het vliegen tegen
den berg in Zuidelijk Zwitserland. Men durft
er niet hardop over te praten. Er wordt bo
vendien ook verzocht de wachtenden in het
rjestaurant en het overige publiek niets te la
ten weten. Zoo ontstaat een gespannen at-
riiosfeer, dat een deel van de aanwezigen in
liet restaurant het wel uit zou willen schreeu
wen: Dertien dooden... weer dertien slachtof
fers... weer een vliegramp! En dat daaromheen
vroolijk lachende en verheugde, menschen zit
ten wachten op het oogenblik dat ze man,
vader of zoon, de hand mogen schudden, in
de armen mogen drukken.
- Die wachtenden kijken soms een beetje
vreemd naar die bedrukte gezichten, naar die
liij elkaar staande menschen, die soms opeens
zoo heftig met elkander praten, die dan weer
uit elkaar rennen naar telefooncel of naar het
kantoor om informaties.
Het bericht is niet geheel geheim te hou
den. Een enkele uit het publiek komt naar de
onrustigen toe, vangt een woord op, vraagt
wat meer en reconstrueert het geval.
Een bejaarde vader en moeder staan op een
zoon te wachten die uit Indië moet komen aan
ijioord van de Rietvink. Voor het ondergaan van
een ernstige operatie uit Indië naar Holland
vertrokken, zóó ernstig dat de bootreis werd
afgeraden.
„Zeg me alleen maar of het de Rietvink is
of niet. Als' het zoo is, moet ik het zijn moe
der vertellen..."
We stellen het ouderpaar gerust.
De gespannen toestand, in sommige opzich
ten haast overspannen toestand, is er ook nog
en wordt nog sterker geaccentueerd wanneer
de Rietvink Om precies 4 u. 30 landt en naar
het stationsgebouw taxiet op de wachtenden
af.
Vooraan staan de heeren Guillonard, onder
directeur der KLM, en Martin, achter hen
famillieledten van de aankomenden, met van
blijdschap stralende gezichten. De héér Ples
man is er niet; hij spreekt met Zürich.
In de cockpit het als altijd opgewekte ge
zicht van Parmentier, met naast hem lachen
de collega's. Vóór de ramen van de cabine
ziet men de passagiers lachen en groeten en
met zakdoeken zwaaien. De deur van de Riet
vink gaat open, de trap wordt er voor gescho
ven en daar komen de zeven passagiers naar
buiten. Er zijn er bij die gekleed zijn in witte
schoenen, shantung broek en wit overhemd,
blootshoofds. Anderen hebben nog een pulh
over, sommigen iets wat meer Europeesch
lijkt.
Eerst stapt mevrouw Otten, de vrouw van
den hotelhouder te Djask, uit, met vlak ach
ter haar aan een heer, die haar baby van zes
maanden voorzichtig in de armen draagt. De
jonge man, die de operatie moet ondergaan,
wordt uit het toestel geholpen en zijn moeder
stort zich in zijn armen: Mijn jongen, mijn
jongen!
Men lacht... men roept vrienden. Maar dra
is het lachen voorbij en ziet men de gezich
ten versoberen. De vliegers zoeken vrouw of
meisje of vrienden en verdwijnen, willen
niet spreken.
De stoffelijke hulsels.
De begrafenisonderneming Innemee heeft
van de KLM opdracht gekregen, de noodige
maatregelen te treffen voor het vervoer van de
lijken van de slachtoffers van de Gaai.
Deskundigen naar de plaats van do
ramp.
De heeren van der Heyde, inspecteur voor de
luchtvaart, en dr. van der Maas, van den rijks
studiedienst voor de luchtvaart zijn Zaterdag
avond nog ».aar Zwitserland vertrokken om
zich naar de plaats der ramp te begeven.
De dienst gaat door.
De dienst AmsterdamFrankfortMilaan
blijft, naar men ons mededeelt, gewoon func-
tionneeren. Echter zal er voorloopig alleen
door de l.u.tscne Lufthansa op worden gevlo
gen. Zooals men weet is deze lijn met Mei ge
opend en tot dusver vlogen de KLM en de
Duitsche Lufthansa om beurten op dit tra
ject. Eiken dag gaat er een toestel in beide
richtingen.
DE GEZAGVOERDER V. D. FEYST
EEN OUD-STADGENOOT.
De bij de ramp omgekomen piloot v. d.
Feyst is nog een oud-stadgenoot. De heer
v. d. Feyst heeft n.1. in de Keizerstraat een
winkel gehad in electriciteitsartikelen. Hij
was in dien tijd reserve-officiervlleger op het
vliegkamp de Kooy.
De nieuwe Douglas-machines
voor 180.000 per stuk verzekerd.
De vraag doet zich voor wie de enorme
schade draagt voor het verlies van zooveel
kostbare vliegtuigen van de K.L.M.
Vrijwel de geheele vloot is verzekerd bij de
N.V. Assurantie-Mij. „de Nederlanden" van
1845 te 's-Gravenhage, die echter deze mil-
liioenenpost grootendeels herverzekerd heeft
bij talrijke hoofdzakelijk buitenlandsche maat-
schappijen. Het risico, dat zij zelf draagt, is
Waarschijnlijk niet meer dan een of twee pro
cent van het verzekerd bedrag.
De nieuwe Douglas-machines zijn voor
,fj 180.000 per stuk verzekerd, terwijl de nieu-
vfe Fokkers voor nog hooger bedrag gedekt
zijn, hetwelk tusschen de 200.000 en 250.000
pier stuk ligt.
De geleden schade van de laatste maanden
beloopt dus in totaal circa een millioen
gulden.
Een bijzondere correspondent van het
A.N.P. heeft kort na zijn terugkeer van de
plaats, waar het vliegtuig is neergestort, een
onderhoud gehad met den heer Tognola, bur
gemeester van de gemeente Mesocco, binnen
welker gebied ook San Bernardino en San
Giacomo gelegen zijn.
De burgemeester was onmiddellijk na de
ramp gewaarschuwd en was nog zeer onder
den indruk van hetgeen hij gezien had, het
vernielde toestel moet plat tegen den grond
zijn geslagen, want ofschoon de bovenkant
van de cabine intact was, was de onderkant
geheel ingedrukt.
De cabine was van achteren naar voren in
elkaar geschoven en ook de cockpit was op
deze wijze ineengedrukt, zoodat alle inzitten
den waarschijnlijk met groote kracht in hun
sjoelen bekneld zijn geraakt. De meeste lijken
waren onherkenbaar verminkt,
f:
Vermoedelijk heeft de vlieger, ge
vangen in het dal van de San Ber-
1
nardino-pas, op den buik van het toe-
tsel een noodlanding willen maken,
doch is voor het bereiken van den
grond neergestort.
Nog niet verklaard, waarom de
vlieger zoo laag heeft gevlogen.
Zondagmiddag om vijf uur heeft de heer
Plesman in een persconferentie op het hoofd
kantoor van de K.L.M. eenige mededeelingen
gedaan omtrent hetgeen men sedert den vori-
g|en avond met betrekking tot het ongeluk van
de „Gaai" had vernomen.
Bericht van den heer Moes.
De heer Moes, inspecteur van den Indischen
dienst, die zich onmiddellijk na het ongeluk
van Frankfort naar de plaats van het ongeluk
heeft begeven, had Zondagmiddag getelefo
neerd en zijn zienswijze omtrent de vermoede
lijke toedracht van het ongeval gegeven.
Uit dit bericht moet men opmaken, dat
de „Gaai", die, om wélke reden dan ook,
in het dal, waar het ongeluk is gebeurd,
i was geraakt, geen kans meer heeft gezien
er uit weg te komen.
Het was toen het ongeluk gebeurde, zeer
slecht weer, met zware regens en mist. De
WOENSDAG 24 JULI.
Hilversum, 1875 M.
VARA-uitzending.
8.00 Gramofoonpl.
9.30 P. J. Kers: Onze keuken,
10.00 Morgenwijding VPRO.
10.15 Voor Arb. in de Continubedr.: Orvitropia
o.l.v. J. v. d. Horst; De Zonnekloppers o.l.v.
C. Steyn; De Flierefluiters o.l.v, C. Steyn
en J. C. C. Kayser (lezing),
12.00 Gramofoonpl.
12.30 De Notenkrakers o.l.v, D. Wins.
1.00 Gramofoonpl.
I.15 E. Walis en zijn orkest.
2.00 Gramofoonpl.
2.30 Orgelspel C. Steyn,
3(00 Voor de kinderen.
5.30 VARA-orkest o.l.v. H. de Groot.
6.00 Declamatie H. Beek,
6.15 Vervolg concert.
6.45 Sportuitzending.
7.00 Gramofoonpl.
7.15 H. v. Laar: Bij den 70sten verjaardag
van Jac. P. Thjjsse.
7,30 Zang door E. Emeljanoff, aan den vleu
gel: J. Jong,
7.50 „Bij den Verkeersdokter".
8.00 Herh. SOS-ber., Nieuwsber. A.N.P.,
VARA-varia.
8.15 Gramfoonpl.
9.00 Twee levenden en één dooode", spel van
Nienhuys.
10.00 VARA-orkest o.l.v. H. de Groot.
II.00 Gramofoonpl. en pianospel I. Rossican.
Hulzen, 301 M.
NCRV-uitzending.
8.00 Schriftlezing en meditatie.
8.15—9.30 Gramofoonpl.
10.30 Morgendienst o.l.v! Ds. J. Verkuyl.
11.0012.00 Chr. Gem. Zangvereeniging „Ejc-
1 celsior" uit Barendracht, o.l.v. F. M. A.
Linneman, m.m.v. J. J. Ponse (piano).
12.15 Gramofoonpl.
12.45 Reportage Openluchtmeeting op West-
Terschelling van de Gereif. Jongelihgs- en
Meisjcsvereenigingen in Friesland,
2.00 'gelspel R. Parker.
3.00 Chr. lectuur.
3.303.45 Gramofoonpl.
4.00 Rie de Geus (sopraan) en h- Schellevis
(piano).
5.00 Kinderuur.
6.00 Gramofoonpl.
6.30 Afgestaan.
7 00 Politieberichten. Ned. Chr. Persbureau,
7.15 Gramofoonpl.
7é30 J[. de Bruyn: Stoppelgewassen,
8.00 Berichten.
8.05 NCRV-kleinorkest o.l.v. P. ,v. d. Hurk.
9.00 C. Smeenk: Op vasten grond.
9.30 Vervolg, concert m.m.v, Jo Hekster
(viool). Om 10.00 Berichten,
10.30—11,30 Gramofoonmuziek.
j DONDERDAG 25 JULI.
14
j f
Hilversum, 1875 M.
AVRO-uitzending.
8,00 Gramofoonpl.
9(00 Jetty Cantor en haar ensemble.
10.00 Morgenwijding.
li0.15 Gramofoonpl.
10.30 Vervolg orkestconcert.
11.00 B. Lonkhuyzen (voordracht), H. Geb-
hart (cello) en M. Klitgaard (zang), cn
gram.pl.
12.30 Ensemble Francis Keth.
2,00 Voordracht Dora Wallant, en pianospel
F. Luyken,
3:003.45 Kovacs Lajos en zijn orkest.
4(.00 Voor zieken en ouden-van-dagen.
4(30 Gramofoonpl.
4(45 Voor groote kinderen.
5'30 AVRO-Decibels o.l.v. E. Meenk.
6.15 Lyra-trio.
7.00 Orgelspel F. Mihatsch.
7.30 Dr. F. Schmidt Degener: Het 50-jarig
bestaan van het Rijksmuseum.
8,00 Berichten.
8,05 Uit „Royal", Arnhem: Ensemble Pall.
8J.30 Kovacs Lajos en zijn orkest, m.m.v. J.
Kiveron (tenor).
9,15 W. Paap: Aan den vooravond van de
Brucknerfeesten te Linz.
9(30 Gron. Orkestvereen.
W. Zonderland (piano).
11.00 Berichten.
11.10 Uit „De Vereeniging'
o.l.v. K. Kuiler,
Nijmegen: Jack
de Vries his Internationals.
Huizen, 301 M.
8.00 KRO, 10.00 NCRV, 11.00 KRO, 2.00—
l|2.00 NCRV.
400—9.15 en 10.00 Gram.pl.
10.15 Morgendienst o.l.v. Ds. C. J. Hoeken
dijk.
10.45—11.00 Gramofoonpl.
11.30—12.00 Godsd. halfuur.
12.15 Schlagermuziek en gramofoonpl.
2.00 Cursus Fraaie Handwerken.
3.003.45 Orgelconcert S. P. Visser.
4.00 Bijbellezing Ds. J. S. Hartjes, m.m.v. ba
riton en orgel.
5.00 Handenarbeid voor de jeugd.
5.30 B, Keereweer (bariton) en L. W. D. Kee-
reweer (piano).
6.30 Gramofoonpl.
7.00 Politieberichten. Ned. Chr. Persbureau
7.15 Gramofoonpl.
7.30 Weekoverzicht.
8.00 Berichten.
8.05 Gramofoonpl.
8.30 Mandoline-ensemble „Ars et Labor" en
L. Blaauw (orgel).
9.00 Lezing A. C. v. Dam.
9.30 Vervolg concert (m. 9.55 Berichten),
IO.9Ó 12,00 Gramofoonmuziek,
heer Moes neemt op grond van hetgeen hij ter
plaatse heeft vernomen aan, dat de „Gaai",
laag vliegende, den pas aan de Zuidzijde van
het dal is gepasseerd en toen voornemens is
geweest zijn weg Noordwaarts te vervolgen,
waartoe een tweede, hooger gelegen, pas moest
worden overgevlogen. Het laatste bleek niet
te kunnen, want er was geen zich. Van der
Feyst it toen omgekeerd, maar heeft den
terugweg over eerstgenoemden pas, die intus-
schen ook door mist was afgesloten, niet meer
kunnen vinden.
De „Gaai" zat dus als het ware gevangen in
het dal. Uit verschillende bizonderheden kan
worden afgeleid, dat Van der Feyst toen aan
stalten gemaakt heeft voor een noodlanding.
Het dal is betrekkelijk nauw en er was slechts
een klein plekje, dat eenigszins geschikt kan
geacht worden voor de gedwongen daling.
Hierop stonden nog een paar huisjes en groe
pen boomen, maar wellicht heeft Van der
Feyst die niet eens kunnen zien door den
nevel. De bedoeling van Van der Feyst schijnt
geweest te zijn het toestel niettemin op dat
plekje aan den grond te zetten. Het is wel
zeker, dat hij eenigen tijd in het dal rondge
vlogen heeft, wellicht om dichter bij den grond
te komen, of wel het terrein zoo goed en zoo
kwaad als het ging te verkennen.
De landingskleppen uitgezet, de
wielen ingetrokken.
De landingskleppen van het toestel waren
uitgezet, de wielen daarentegen ingetrokken.
Dit wijst er op, dat Van der Feyst gedacht
heeft aan een methode van landen, waarbij
het landingsgestel uitgeschakeld is en het toe
stel op zijn buik neergezet wordt, hetgeen den
uitloop tot een minimum beperkt. Een derge
lijke wijze van landen is meermalen toegepast,
wanneer er slechts beperkte uitloopruimte was,
o.a. heeft Wiley Post haar eenige malen met
succes uitgevoerd.
Volgens het bericht van den heer Moes
zou Van der Feyst bij zijn landingspoging
nog de beschikking hebben gehad over
beide motoren. Het toestel was betrekke
lijk dicht b(j den grond toen het plotseling
met den neus omlaag dook, met het be
kende noodlottige gevolg.
Hoe dit gekomen is weet men nog niet. De
mogelijkheid, dat de „Gaai" in aanraking is
gekomen met een kabel wordt niet uitgesloten
geacht. Er loopt of liep inderdaad een kabel
van een transportbaan door het dal en wel
ongeveer op de plaats waar het ongeluk is ge
beurd. Doch op de K.L.M. wist men niet of hij
teekenen van beschadiging vertoont dan wel
of op andere wijze is gebleken, dat hij werkelijk
een aandeel in den val van het toestel heeft
gehad.
Waarom zoo laag?
Neemt men aan, dat beide motoren bruik
baar waren, dan dringt zich de vraag op
wat Van der Feyst op zoo betrekkelijk ge
ringe hoogte in het dal te zoeken had en
waarom hjj niet getracht heeft door naar
grootere hoogte te stijgen er uit te komen.
Hij had de route reeds tienmaal gevlogen en
het was hem dan ook natuurlijk ten volle be
kend, dat hij op het traject boven Zwitserland
flinke hoogte diende te nemén.
De zienswijze van den vliegdienst.
De meening van den vliegdienst van de
K.LM. is, dat uit het feit, dat hij dit niet ge
daan heeft, althans op te geringe hoogte in
het dal is binnengevlogen, moet worden afge
leid, dat hij om dringende redenen de vlieg
dienst denkt aan eenigerlei storing niet an
ders kon. Uit vryen wil kan Van der Feyst
zich, volgens den vliegdienst, niet in het ge
vaar hebben begeven, waarvan de „Gaai" met
zijn inzittenden het slachtoffer is geworden.
Men had op de K.L.M. nog geen weerberich
ten van het traject en er kon dan ook geen
veronderstelling geopperd worden omtrent het
bestek, dat Van der Feyst gevolgd zou kunnen
hebben.
Niet tegen een bergwand aan
gevlogen.
Niet juist is, wat aanvankelijk was ge
meld, dat Van der Feyst tegen een berg
wand is aangevlogen.Wel was er een berg
wand vooruit, maar het toestel is op eeni
gen afstand daarvan neergestort.
Volgens een aanvullende mededeeling van
den heer Martin, zou de „Gaai" wel een kwar
tier in het dal hebben rondgevlogen eer het
ongeluk gebeurde.
Men zal het officieele rapport van dr. van
der Maas en den heer Van der Heyden moeten
afwachten om te zien of het opheldering
brengt.
De dienstregeling van de K.L.M.
Geen verdere wijziging.
In de dienstregeling van de K.L.M. wordt,
naar de heer Plesman in antwoord op een, in
verband met de aanwezigheid van ir. Damrne,
den directeur-generaal der P.T.T. bij de confe
rentie, gestelde vraag meedeelde, geen verdere
verandering gebracht dan reeds is aangekon
digd.
Het Zwitsersclie onderzoek.
Het slechte weer de oorzaak.
De ingenieur Gsell, afdelingschef van den
federalen luchtdienst heeft een onderzoek in-
De directie der K.L.M. heeft het volgende
telegram ontvangen:
„H. M. de Koningin heeft met veel leedwezen
ongeval van de „Gaai" vernomen en verzoekt
u den nagelaten betrekkingen der slachtoffers
Harer Majesteits deelneming over te brengen".
gesteld naar de ramp van het Nederlandsche
verkeersvliegtuig Ph. A.K.G.
Volgens hem moet deze niet worden toege
schreven aan een technisch defect, maar het
ongeluk moet worden geweten aan den hevigen
storm.
De machine werd door den wind gegrepen
en naar een kom in het dal gedreven, terwijl
de piloot, ondanks het zeer geaccidenteerde
terrein zocht te landen.
De ingenieur denkt, dat de piloot de macht
over zijn toestel verloor tengevolge van den
mist.
Eiigelsehe |>erssteinnieii.
Reuter meldt uit Londen:
„Moedige Nederlandsche vliegers en stoere
mecaniciens, versaagt met", aldus adviseert de
Daily Express in een hoofdartikel getiteld:
„Dapper Nederland, eens zult gij een eere
plaats innemen onder de pioniers bij de ver
overing van de lucht".
„Indien gij niet met Britsche vliegtui
gen kunt reizen, reist dan met de Nederland
sche", zoo schrijft het blad. „lederen keer, dat
een Nederlandsche vlieger aan de Europeesche
luchtroutes wordt onttrokken, wordt er een
Duitsche vlieger voor in de plaats gesteld.
Beter kan het vliegen der Hollanders aange
moedigd worden dan dat der Duitschers".
De Manchester Guardian betuigt in een
hoofdartikel zijn deelneming met de K.L.M. en
zegt verder, dat iedere ramp waarschijnlijk
weer een andere oorzaak had. De toestellen
waren prima, de vliegers van de grootste be
kwaamheid en de reputatie der maatschappij,
na die van de Imperial Airways, van de beste
in Europa.
„Wanneer een lagere minimum-vliegsnelheid
kan worden gehandhaafd, en wanneer de lucht-
rbutes door bakens of andere kenteekenen vol
ledig in kaart gebracht kunnen worden, zullen
de risico's aanzienlijk worden verminderd", al
dus besluit het blad.
De Zwitsersche correspondent van het Han
delsblad meldt:
Omtrent het verongelukken van de „Gaai",
zijn in den loop van den Zondag nog de vol
gende bijzonderheden bekend geworden:
Het blijkt, dat de atmosferische toestanden
op het moment van de ramp wel uitermate on
heilspellend zijn geweest.
De lucht was zoover zichtbaar inktzwart;
er hing een flinke nevel, een woedende storm
was losgebroken en het onweer was ontzet
tend. De gezagvoerder heeft vermoedelijk een
uitweg gezocht doch dit werd hem belet eener-
zijds door de hooge rotswanden, anderzijds
door het gordijn van regen, dat alle zicht be
lemmerde. Het eenige, wat hem toen overbleef
was een noodlanding te maken.
De weinige ooggetuigen .kregen den indruk,
dat de piloot het toerental der motoren vermin
derde om een noodlanding, te maken. Daarbij
is het toestel tegen een boom geslagen en
neergestort. Deze lezing van de ramp wordt
aannemelijk door het feit, dat een der motoren
twintig meter van de rest van het verwoeste
toestel in een boomstronk is terechtgekomen
en tal van takken en boomen door de schroe
ven als het ware zijn doorgezaagd. Het is vry
waarschijnlijk, dat het toestel door het hemel,
vuur is getroffen en dat dientengevolge de
magneet en de motoren onklaar zijn geworden.
Direct nadat het vliegtuig was neergestort
en de stortregens iets waren bedaard, spoed
den de boeren uit de omtrek zich naar de
plaats van de ramp. Het eerst was ter plaatse
de chauffeur van den geneesheer uit Mesocco.
Het toestel was nog slechts een vormelooze
massa. De stangen en platen gebroken en ge
scheurd. Het bagageruim was het minst ge
havend. De machine was door den val letter
lijk in tweeën geklapt, waarbij in de passa
gierscabine het breukpunt lag.
Dit verklaart, dat het meerendeel der baga
ge en de verbandtrommel vrijwel onbeschadigd
z'jn, doch de passagiers vrijwel op slag den
doqd hebben gevonden. De lijken zijn spoedig
uit het toestel gehaald. Bjj twee passagiers
ontdekte men nog teekenen van leven, eCI1
daarvan was de stewardess mej. Hermanides,
de andere was mevr. Philips. Zij gaven echter
direct daarop den geest.
Het weer was van zoodanige hevigheid
dat een ware hoos op deze streek is neet
gekomen, die niet minder, dan drie l)r,IR.
gen over secundaire wegen in de buui
