1203 ie j één week
De
marinemanoeuvres.
Stadsnieuws
De toeloop van nieuwe abonné s
gaat nog steeds door!
Abonneert U nu!!!
Jtacfi spot
Jfoctf zot.
gaan m
abonnementsgelden
vóór 1 October
TWEEDE BLAD
HELDERSCHE COURANT VAN DONDERDAG 26 SEPTEMBER 1935.
Onze vloot in Indië.
Inspectiebotter in nood.
Inteeken biljet
Ondergeteekende,
Na onze verantwoording in het nummer
van Dinsdag, gaven zich wederom 185
nieuwe abonné's op, waardoor het aantal
nieuwe abonnementen op de Heldersche
Courant steeg tot
Nog noteeren wij gaarne abonnementen. Men doet mee aan onze
letter-puzzle met zijn hoofdprijs van f 250.— en aan alle wedstrijden,
die de Heldersche Courant dezen winter voor haar lezers organiseert.
Het ongeluk op de Flores.
Aan onze postabonné's doen wy het verzoek
de abonnementsgelden voor het vierde kwar
taal ten bedrage van 2,
per postwissel over te maken of op onze
postgirorekening 16060 over te schryven.
Na genoemden datum wordt beschikt met
0.15 verhooging.
Wegens een reorganisatie in onze admini
stratie. verzoeken wy onze postabonné's om
voortaan steeds vóór den lsten der maand
van een nieuw kwartaal (en niet zooals
vroeger vóór den 15den) het abonnements
geit te willen zenden. Wy vertrouwen, dat
onze postabonné's hunne medewerking zullen
willen verleenen.
DE ADMINISTRATIE.
Licht op voor alle voertuigen.
Donderdag 26 Sept
Vrijdag 27
19.20 uur.
19.18 uur.
LAATSTE ZOMERCONCERT VAN
HET HEI-DE U's FANFARECORPS.
Concert, op Donderdag 26 Sept. a.s. 's avonds
van 8.30 uur tot 10 uur in het Julianapark.
1. Morgenrood Otto de Nobel
2. Sons of the Brave (Marsch) T. Bidgood
3. Des Saltim banques arr. par J. E. Strauwen
Ouv. de 1'Opéra Comique de Louis Ganne
4. Duet from Norma Bellini arr. W. Lewis
Solisten zijn mej. J. Lugtenburg en J.
Bauts.
5. Astrid (Ouv.) J. E. Strauwen
6. Gold und Silber (Wals) F. Léhar
7: Vrijheidsmarsch Joh. Boers.
De Van Gent en de Kortenaer
spoedig naar Indië. Vermoedelijk
komt Hr. Ms. Java volgend jaar
naar Nederland.
Naar de Nw. Rott. Crt. verneemt ligt het
in de bedoeling de torpedobootjafers Van
Gent en Kortenaer eerder naar Nederlandsch-
Indië te doen terugkeeren dan oorspronkelijk
in het voornemen lag. Zij worden op het
oogenblik met grooten spoed gereed gemaakt
voor een verhaast vertrek.
Voorts verneemt het blad, dat Hr. Ms. Java
vermoedelijk het volgend jaar naar Neder
land komt voor onderzoek en herstel.
Reeds opgenomen in het Adv.-blad van gisteren.
AANBESTEDING.
Door den heer J. J. van der Leek, architect
alhier, werd Dinsdag 24 dezer, aanbesteed:
het verbouwen van het Woon- en winkel
huis Sluisdijkstraat no. 7 te Den Helder.
Ingekomen waren de volgende biljetten:
D. Kooger 1993.—; W. F. Labout 2120
K. Venema 2127.—; Geus Molenaar ƒ2135.-
A. Bolt 2283..A. Smit 2380.Minneboo
Walboom 2395.—; H. Freeke 2495.—; E.
J. van Voorst 2500.—; Reyers Vlaming
2618.—; C. Goes 2680.—.
EVANGELISATIEGEBOUW
VIJZELSTRAAT.
Blijkens een advertentie in dit nummer
spreekt de bekende evangelist, de heer J.
Sevensma, morgen-(Vrijdag)avond 8 uur, in
het Evangelisatiegebouw, Vijzelstraat. De toe
gang tot deze samenkomst is vrij.
JAARVERGADERING H.K.C.
Men verzoekt ons plaatsing van het vol
gende (dat wij eenigszins verkort opnemen):
Maandagavond j.1. hield de plaatselijke
Kweeksehool-club haar jaarvergadering in
Centraal.
De voorzitter, dc heer Arie Grendël, heette
in een kort speechje de aanwezige leeraren
hartelijk welkom, en diepte eenige herinnerin
gen op uit 't eerste levensjaar van de ver-
eeniging.
Na het jaarverslag van secretaris Hubrecht-
sen, gaf de penningmeester, de heer Jensen een
overzicht van de financiën, waaruit blijkt, dat
de vereenjging er uitstekend voor staat.
Dan gaat de vergadering over tot het kie
zen van een nieuw bestuur, dat op eenigszins
plechtige wijze wordt geïnstalleerd door den
oud-voorzitter, die, evenals de andere oud
bestuursleden had te kennen gegeven, af te
treden.
Hierna spreekt de nieuwe voorzitter, de
heer Schouwvlieger, enkele woorden namens
het nieuwe bestuur, waarin hij nog eens terug
komt op het doel der vereèniging: de behar
tiging van de geestelijke belangens der leden.
Een verheugend feit overigens, dergelijk stre
ven waar te nemen onder toekomstige onder
wijzers, fti een tijdvak als het onze.
tenslotte volgden nog gramofoonplaten, af
gewisseld met pianomuziek van één der leden.
Dit alles viel zeer in den smaak, zoodat
H.X.C. op een welgeslaagden avond kan terug
zien.
,,De Zeemeeuwen ,,Jhr. Ortt"
trekken er opuit.
De bottei' no. 2 van den Inklaringsdienst
Harlingen Terschelling, die gisterenmorgen
kwart over zes naar Den Helder vertrokken
is, om daar een reparatie in het dok te
ondergaan, bleef zoo lang onderweg, dat men
zich ernstig ongerust over zijn lot begon te
maken. Te meer daar er een sterke wind in
den loop van den morgen opgestoken was, die
gemiddeld een kracht van 7 had, doch bq
vlagen een kracht van 8 9 bereikte. Toen
in den namiddag nog niets van het scheepje
te zien was en berichten uitbleven, gaf de
inspecteur van den dienst der Invoerrechten
en Accijnzen, alhier, gaf de heer Volmaars, aan
den kapitein van het inspectievaartuig „Zee
meeuw", den heer Everardus, opdracht om
uit te varen en den botter, die mogelijk in
nood verkeerde, te gaan opsporen. De „Zee
meeuw" verliet ormiddeilrjk de haven. Het
zal toen ongeveer 2 uur in de namiddag ge
weest zijn. In spanning bleef men op nadere
berichten wachten, doch vooralsnog hoorde
men niets en bleef men in onzekerheid ver-
keeren.
Totdat de loods Jaarsma kennis kwam ge
ven, dat hij het gezochte vaartuigje gezien
had; Deze loods was n.1. des morgens met
den vrachtstoomer „Wilbo" uitgevaren om
dit scheepje van Den Helder naar Harlingen
te brengen. Tusschen het Scheurrak en Oude
Vlie zag jnj den botter, die de vlag halfstok
geheschen had en bij het passeeren van de
„Wilbo" de vlag driemaal heen en weer
haalde ten teeken, dat het vaartuig in nood
zat. Loods Jaarsma heeft toen getracht
langszij te komen, maar gezien de diepgang
van de „Wilbo" en het daar ter plaatse on
diepe water moest hij van verdere pogingen
afzien. Hij voer daarom door naar Harlingen.
Daar aangekomen, waarschuwde hq den
loodscommissaris, die onmiddellijk hevel gaf
om er met de motorstrandreddingboot „Jhr.
H. J. Ortt" op uit te gaan. Dit geschiedde.
Zoo waren er dus twee vaartuigen ter red
ding uitgevaren. Toen de heer Jaarsma per
bus huiswaarts keerde is hij nabij Komwer-
derzand even uitgestapt en heeft door zijn
prismakijker, die hij altijd bij zich heeft, ge
zien, dat èn de „Zeemeeuw" èn de „Jhr.
Ortt" nabij het in nood verkeerende scheepje
waren. Beide waren er echter nog niet in
geslaagd verbinding met den botter te ver
krijgen, doch gezien het vallende water ver
wachtte de heer Jaarsma wel, dat dit in den
loop van den avond zou gelukken. Waar
schijnlijk is de botter aan den grond geloo-
pen; reden tot ernstige ongerustheid is er
z.i. niet. De bemanning van den botter be
staat waarschijnlijk uit vier koppen.
Voorts bestaat er ongerustheid over het
lot van den beurtvaarder Vlié—Harlingen,
die reeds geruimen tijd gemist wordt.
De inspectiebotter in veiligheid.
Naar wij van den Dienst der Invoerrechten
en Accijnzen alhier vernemen, is de in nood
verkeerende botter H gisteravond door de
„Zeemeeuw" opgepikt en veilig in het haven
tje van Kornwerderzand binnengebracht.
Het vaartuigje had hulpeloos rondgedreven,
idaar het roer gebroken was. De bemanning
ging na de doorgestane vermoeienissen on
middellijk ter kooie.
KOVACS EN DE DECIBELS IN
DEN HELDER.
De nieuwe Kovacs Lajos tournée wordt
weer ingeluid en velen zien verlangend het
tijdstip tegemoet, waarop Kovacs Lajos met
zijn band binnen de muren van onze stad komt
concerteeren.
i Ook dit seizoen wordt Dén Helder niet
overgeslagen, want niet alléén dat Kovacs in
Den Helder zal musiceeren,maar ook de be
kende A.V.R.O.-Decibels kómen met het Hel
dersche publiek kennis maken.
Op Dinsdag 8 en Woensdag 9 Ootober a.s.
dus 2 avonden, zullen Kovacs en de Decibels
in Casino met nieuwe programma's en nieuwe
attracties ten tooneele verschijnen.
Liefhebbers van Jazz en Amusements
muziek kunnen op 8 en 9 October a.s., volop
genieten.
De bijzonderheden over de plaatsbespreking
worden zoo spoedig mogelijk per advertentie
in de Heldersche Courant bekend gemaakt.
WEENSCHE FEESTEN
Zaterdag en Zondag
j Mén schrqft onè:
i Het aangekondigd „Weensch feest" in Ca
sino belooft gezellig té worden. Het Gronin
ger Dagblad schrijft ër met veel lof over;
jvant ook in Groningen en Leeuwarden heeft
men zulke' Wondert georganiseerd, met het
zelfde orkest en artisteri.
Iri hét nummer van 13 Sept. lezen we:„Van
Groningen naar Weenen behoeft men slechts
de gang door te loopen van de Prof. Hambur
gerzaal. Daar ligt een stukje Weerien, een
écht gezellige Wiener Grinzing, waar eén
groot en magnifiek orkest, onder leiding vati
Sjef van Bsch, klassieke zoowel ais dansmu
ziek uitvoert op een wijze, die alle lof ver
dient n waar wel ééns extra dé aandacht
op mac worden gevestigd. De musici zijn ge
kleed in Biedernayer-costuum eh het geheel
ook de versiering dei zaal is zeer ge
slaagd. Zooais aangekondigd/ zullen er in de
Grinzing dans- en dlrïgèerwedstrqden wor
den gehouden. Vermeld Kan ten slotte nog
worden, dat dezelfde Grinzing, hetzelfde or
kest, de stimmungs-sëngerin Trude Horkey
en het accordeo.ntrio in Leeuwarden een ge
adres-
plaatsnaam
abonneert zich met ingang van 1 October op de Heldersche Courant,
fl 50 per kwartaal^ d k f 1.65 per kwartaal verzoekt
f0.12 per week*) f 0.13 per week
tot dien datum toezending van de nog verschijnende nummers gratis.
(Handteekening)
Doorslaan wat niet verlangd wordt.
weldig succes hebben geoogst. Naar wat wij
gisteren gezien en gehoord hebben, zijn wij
er vast van overtuigd, dat ook de Groningers
zich hier terdege zullen amuseeren.
SHOW VAN HET MODEHUIS HERSCHEL.
Deze mode-revue behoort reeds tot de perio
dieke gebeurtenissen, waarvoor men in dit
geval weer speciaal de dames reeds lang
te voren haar middag reserveert. De groote
zaal van Casino was dan ook weer geheel ge
vuld met belangstellende kijksters, waarschijn
lijk ook spoedig koopsters, want de prijzen
waren voor zeer veel japonnen en mantels aan
de tijdsomstandigheden aangepast.
Voor de pauze werden het meest najaars-
en wintermantels en -complets vertoond be
nevens eenvoudige japonnen. Er wordt blijk
baar veel bruin, groen en zwart gedragen, met
of zonder bont. De hontgarneeringen waren
bij vele der modellen zeer apart; bijv. een
groote bontstrik, bont revers, halve mouwen
van bont, enz., terwijl daarnaast de vps in
allerlei tinten zich toch ook handhaaft. Een
paar drie-kwart mantels waren blijkbaar ge
ïnspireerd op de huzarenjas, lichtklokkend en
gesloten met hrandebourgs van koord of bont
reepjes. aiij\
Na de pauze, waarin een keurig thé complet
werd gereserveerd, kwamen de middag- en de;
avondjaponnen aan de beurt, af en toe afge
wisseld met een bijzonder model mantel. Veel
fluweel en velours chiffon, veel kant en tulle:
zagen we dragen, terwijl ook bijzondere zijden
stoffen, die aan oude schilderijen deden den
ken, zeer de aandacht trokken. Ook veel
modellen schenen daarop geïnspireerd te zijn:
zeer wijde klokrokken, Maria Stuart-kragen,
Grieksche mouwen ên peplos, alles kan op het
oogenblik gedragen worden, als het goed staalt.
Van een slaafsch Volgen van mode geen spréke
meer. Bij de zeer laiige avondjaponnen zagen
we veel onbedekte ruggen en daarbij veel jas
jes van bont en fluweel. Enkele der rugbe-
'dekkingen gaven bqzóndére mogelijkheden. zBö"
werd zeer de aandacht getrokken door eén
mantilla-achtige zwart velour sjaal, door een
quakerachtig zwart tullen jasje met capuchon,
door een sjaal, loopend van linkerschouder om
laag tot den rokzoom en weer opstijgend tót
de rechterheup, die ook over het hoofd ge
slagen kan worden.
De origineele modellen waren van de be
kendste Parijsche modehuizen als Chanel, Mon-
tineux, Zanvin, Chiaparelü en andere.
Een handig klein boekje met nummers der
modellen en prijzen vergemakkelijkte de
keuze. De firma Klercq, Spoorstraat, had weer
gezorgd voor kieeden en loopers over de
plankieren door de zaal.
Twee nog onopgehelderde fouten.
Omtrent het ongeluk op de Flores meldt
het Bat. Nbl. nog de volgende bijzonder-
I heden:
Terwijl men op het voordek bezig was met
het lichten van het anker, Werden bij een
kanon van 15 cm, dat naar het voordek ge
richt stond, door een onderofficier hulzen ge
past. Bij dit type geschut zijn n.1. spring
lading en projectiel gescheiden en de be
trokken hulzen bevatten dus wel kruit, het
z.g. macaroni-kruit, doch het projectiel zat er
niet aan. Die hulzen komen af en toe van
den pyrotechnischen dienst teneinde te onder
zoeken of zij precies passen; dit is het z.g.
mallen. Een onderofficier was dus met dit
mallen bezig. Het pleegt te geschieden, zon
der dat de hulzen voorzien zijn van een slag-
dop, zoodat er geen gevaar voor ontbranding
bestaat- Nu wilde echter het ongeluk, dat
i door een nog niet opgehelderde oorzaak een
i der hulzen wel een slagdop had.
i Hier kwam nog het noodlottige toeval bij,
dat juist toen deze gevaarlijke huls in het
i kanon zat, op eveneens onopgehelderde
wijze, een electrische ontsteking tot stand
jkwam, hetgeen normaal bij afwezigheid
van slagdop op zichzelf niets gegeven zou
hebben. Nu echter ontbrandde het kruit in
de huls. Het mondstuk schijnt nog op de
j tromp gezeten te hebben en werd meege
sleurd. Voorts schijnt een stuk vóór het ka
non meegesleurd te zijn. De mannen, die op
het voordek bezig waren met het anker, wer-
j den getroffen. De overleden matroos werd
door deze meegesleurde vaste deelen en het
kruit zwaar verminkt: de onmiddellijke doods
oorzaak moét scheuren van den lever ge
weest zijn. De rechterhelft van het gelaat
van den schipper van Baars werd deerlijk
'verminkt, terwijl hij ook ernstige verwondin
gen aan ledematen en romp kreeg. De twee
gewonde Inlandsche schepelingen waren door
den luchtdruk óp het dek gesmakt.
De Inlandsche schepelingen zijn er betrek
kelijk goed afgekomen.
Reeds opgenomen in hei Adv.-blad van gisteren.
Rectificatie.
In ons nummer van Zaterdag namen wij
een berichtje op, betreffende een aanrijding
op den hoek RuyghwegVan der Duyn van
Maasdamstraat. Hierin werd voorgesteld,
dat de wielrijder schuld aan de botsing had.
Naar wij echter nader vernemen, gaat deze
geheel vrij-uit.
n.
Maandagmorgen te 9 uur begon de eerstje
oefening. De roode scheepsmacht, bestaande
uit Hr. Ms. „Gelderland", „Hertog Hendrik",
de torpedoboot „G 15" en Hr. Ms. „Z. 5",
bevond zich 'op dat oogenblik op 40 mijl be
westen het lichtschip „Haaks". Met de
„G. 15" en „Z. 5" zigzaggend voor nabij-
bescherming naast zich stoomen de „Gelder
land" en „Hertog Hendrik" in kielformatie
op. Aanvankelijk in de richting van Dén
Helder, doch later wordt gedraaid en Zuid
waarts langs de kust gestoomd. Steeds zig- 1
zaggend gaat het Om de Zuid, de torpedo
booten worden met een andere opdracht be
last. Zij zullen ieder een bepaalde strook
Jangs de kust de een tusschen de tori
fvan den Péttemer polder en IJmuiden, de
ander bezuiden IJmuiden, beide tot 18 mijl
uit den wal, afpatrouilleeren en eventueèl
daar aanwezige onderzeebooten onder water
drukken en zooveel mogelijk er onder hou
den, waardoor de laatste aan vaart iri-
boeten.
De torpedobooten hebben het onder dézë
weersomstandigheden niet gemakkelijk. De
groote schepen stampen reeds behoorlijk,
doch de torpedobooten stampen en slingeren'
uit den aard der zaak heel wat erger.
Intusschen vervolgt het eskader zijn koct-S
in zuidelijke richting, tot men dwars van
IJmuiden gekomen is. Dan gaat het Oost op,
natuurlijk nog steeds zig-zag varend. Op 20
mql afstand van IJmuiden worden de beide
torpedobooten weder aangetroffen voor nabij-
bescherming. Te 4.45 wordt het punt bereikt
van waaruit IJmuiden met succes bescho
ten kan worden, zonder dat een onderzee
boot ten aanval is gekomen.
Rood heeft dus zijn toeleg kunnen volvoe
ren. Later bleek, dat een drietal onderzee-
booten ver om de Noord zaten en een ten
Zuiden van IJmuiden. De commandant van
de onderzeeboot-divisie, die aanvankelijk zijn
schepen in één Iqn N.Z. dwars van Callants-,
óog had opgesteld, is vermoedelijk door den
aanvankelijken koers van het eskader tot de
conclusie gekomen, dat Rood het op Den
Helder gemunt had. In dit vermoeden werd
hij blijkbaar versterkt, doordat rood eenigen,
tijd voor het veranderen in koers om de
Het eerste artikel is opgenomen in de
Heldersche Courant van Dinsdag 24 Sept.
Zuid, eenigen tijd in noordelijke richting Op
ging. De onderzeebooten, of althans een deel
ervan zijn toen ook in N.W. richting öpge-
Istoomd; de anderen kregen door de pa-
jtrouilleerende torpedobooten geen kans om
boven water te komen en zoodoende nog het
intusschen om de Zuid koersende eskader in
te halen of een zoodanige positie te bereiken,
pat het, op IJmuiden aanioopende, kon wor
den opgevangen.
De weersomstandigheden brachten mede,
dat de verkenningsvliegtuigen niet op kon
den stijgen. Blauw ontving daarom op ver
schillende tijdstippen berichten, die door Hr.
Ms. „Gelderland" werden uitgezonden, waar
in ongeveer de plaats van het eskader werd
jiangegeven.
Dinsdagmorgen a/b Hr. Ms. „Gelderland".
Het aanvankelijk voornemen om Maandag
avond met de oppikboot, de „Z 5" te IJmui-
jien aan wal te komen en daar ons verslag
gereed te maken en te expedieeren, moest
worden opgegeven, daar de weersomstan
digheden te ongunstig waren om over, te
Stappen- Dus hadden wij alle tijd om aan
koord de copy gereed te maken en Dinsdag
avond in Den Helder te posten. Dat dachten
Wij tenminste. De werkelijkheid was, dat wij
io minuten nadat bekend geworden was, dat
van aan den wal gaan niets kon komen, met
den grootst mogelijken spoed bezig waren al
thans het verloop van de oefening neer te
schrijven. Wat was het geval? De luit. ter
zee le kl., Stam, die in het bijzonder aan
gewezen is den journalisten de noodige in
lichtingen te verschaffen, en hen voor te
lichten, kwam op de gedachte de copy op
een of andere manier over boord te zetten
en door de „Z. 5" te laten oppikken, die dan
voor verdere doorzending zou zorg dragen.
Ha eenig zoeken kwam de hofmeester met
éen ledige melkflesch met behoorlijk wijde
hals, waarin dè vier brieven gedaan konden
worden. Deze ging op haar beurt in een
bouten kistje. Aan dek werd een eind met
éen kruisslag om het kistje gelegd en daar
op een boei gestoken. Commentaar van Jan
maat bleef natuurlijk niet achterwege!
Intusschen was de „Z. 5", welks comman
dant door middel van armseinen van onze
•foornemens op de hoogte gebracht was, na
derbij gekomen. Als de torpedoboot aan
stuurboord achter ons is, gaat het kistje over
Boord. Snel drijft het achter de „Gelderland"
Weg. Een oogenblik lijkt het alsof de „Z. 5"
er precies overheen zal stoomen, doch ge
lukkigerwijze. althans voor de journalisten,
scheert het schip er precies langs en een
oogenblik later is het kistje aan boord van
de ,,Z. 5". De copy is over.
Verder is hét voor vandaag rust. De „Z 5"
verdwijnt in de richting IJmuiden, de „Gel
derland" en „Hertog Hendrik" zetten koers
naar het uitgangspunt voor de oefening van
Dinsdag, 5 mijl West van lichtschip „Noord-
hinder". Het weer is beter geworden, de wind
is afgenomen en er loopt heel wat minder
zee. Na tafel verblijven wij nog wat aan dek,
maar na den voor een landrot vrij ver-
moeienden dag aan boord van een schip, dat
behoorlijk werkte, gaan wij bijtijds te kooi.
Om half 10 verdwijnen wij naar de zieken
boeg, ons logies tijdens de manoeuvres.
Als wij Dinsdagmorgen wakker worden,
zijn wij al mét de nieuwe oefening bezig. Om
6 uur reeds is het eskader van de begin-
standplaats vertrokken, opstoomende in noor
delijke richting. Aan dek is alles al in de
weer met spoelen en poetsen. Later op den
morgen gaan de lessen door voor de oplei
ding van kanonniers; sluitstukken worden
uitgenomen, gedemonteerd en weder in el
kaar gezet etc.
Na het ontbijt ontvangen wij het nieuws
van den wal. Netjes getypt krijgen wij het
geen de radiodienst te Den Helder voor be
langrijks gevonden heeft in de avondbladen.
Er is vanzelfsprekend groote belangstelling
voor de Abessijnsche kwestie, ook „vooruit",
waarheen een paar doorslagen gaan.
De oefening van Dinsdag.
j Voor Dinsdag is het algemeen denkbeeld
!van de oefening het volgende: Een roode
scheepsmacht, bestaande uit de „Hertog Hen-
drik", „Gelderland", de mijnenlegger „Douwe
Aukes", de torpedobooten „G 15", „G 13" en
„Z 5" en een groep van 3 vliegtuigen is 5
imijl West van het lichtschip „Noordhinder"
geméld, koersende N. tot N.O. Vermoed
wordt dat Rood wil trachten des nachts mij
nen te leggen voor een der blauwe noordelijke
zeegaten. De blauwe strijdkrachten, bestaan-
de uit de divisie onderzeebooten „O 12" t/m
„O 15" en 2 groepen van 3 vliegtuigen, moe
ten trachten de roode scheepsmacht te ver
nietigen.
Uitgaande van de veronderstelling, dat de
blauwe vliegtuigen in verband met den
grooten afstand van het eskader in zee
eerst naar Veere gedirigeerd zouden worden,
dirigeerde de leider van Rood, kapitein ter
zeer J. T. Fürstner, cdt. van Hr. Ms. „Her
tog Hendrik", de „G 15" naar Veere, met
opdracht het vliegkamp aldaar te beschieten.
Deze opdracht was niet zonder risico; aan
genomen mocht worden, dat het zeegat
aldaar door mijnvelden beschermd zou zijn.
De algemeene leider besliste dan ook, dat de
G-boot op een mijn geloopen en vernietigd
was.
Het eskader vervolgde intusschen zqn
koers tot 25 mijl Z.Z.O. van het lichtschip
„Smith Knoll" bij de visschers algemeen
hekend als de Knol, en koerste vervolgens
aan op het lichtschip „Haaks." Het is dan
11 uur.
Ongeveer half een, juist als wij aan tafel
zitten, loeit de sirene, ten bewijze dat duik-
booten gesignaleerd zijn en als wij aan dek
komen, blijkt inderdaad dat een der onder
zee booten, de „O i2", een torpedo gelanceerd
heeft op de „Douwe Aukes". De „Z'5" stormt
ier reeds op aan om de torpedo op te pikken.
Duidelijk steekt de roode kop af tegen het
.water. De jol van de „Z 5" wordt gestreken
én deze sleept de torpedo langszij. Met de
takel wordt deze aan boord geheschen.
Niet lang daarna, 10 min. voor half twee,
komt reeds de tweede aanval los. De „O 15"
verschijnt aan 'e oppervlakte en meldt een
'Schijnlanceering te hebben gedaan. De leider
ivan Rood, verwachtende dat ook de Overige
pnderzeebooten in de buurt zullen zijn, laat
een nevelscherm leggen, doch juist als hij
hiermee begonnen is, komt de „O 14" te voor
schijn en meldt eveneens een schijnlanceering.
Het eskader vervolgt dan weder zijn weg
naar het lichtschip „Haaks"; intusschen
wordt aan bakboord schietwedstrijd op het
geweer gehouden, een der vele wedstrijden
idig geregeld aan boord plaats vinden, en
waarvoor steeds groote animo bestaat.
Te 3 u. 10 waarschuwt de „G 13" voor een
onderzeeboot, 6 korte stooten van de „Heems
kerk" geven het sein voor een plotselinge
koersverandering. Te laat evenwel; de „O 13"
heeft de kans gekregen en benut om een dub-
belschot af te geven.
Wat het resultaat van alle lanceeringen is
weten wij nog niet. De algemeene leiding
moet dit aan de hand van de door de duik-
bootcommandanten te verstrekken gegevens
nog uit maken. Eenigszins vreemd is, dat de
„O 14" en „O 15" schijnlanceeringen hebben
Uitgevoerd, terwijl het sein van werkelijk
lancéeren blauw-wit-blauw van de
schepen van het eskader woei. Slechts een
kort oogenblik tijdens het oppikken van
de ëerste torpedo was het sein vervangen
geweest door blauw-wit, hetgeen schijnlan
ceering beteekent. In afwachting van den
'uitslag gaat het full speed riaar Den Helder.
Aldaar debarkeert de Schout-bij-Nacht, in
verband met het Koninklijk bezöek aan Am
sterdam op Woensdag.
Uit de gegevens blijkt nader, dat de tor
pedo van de „O 12" rakelings achter de
j,Douwe Aukes" langs liep. De lanceering van
de „O 15" daarentegen bleek een treffer te
éijn. Minder succes had de „O 14", wien3
Schot miste. Van de „O 13" werd de periscoop
Ontdekt, zoodat het eskader af kon draaien.
Het dubbelschot trof dan ook geen doel en
de torpedo's liepen evenwijdig van de „Her
tog Hendrik" weg. Het totaal-resultaat was
alzoo voor de onderzeebooten niet gunstig.
Slechts een der mijnenleggers werd vernie
tigd, zoodat Rood met één mijnenlegger zijn
koers kon vervolgen en zijn voornemen uit
voeren.
Storm belet dc voortzetting der
oefeningen.
iV oensdagmiddag.
A/b Hr. Ms. „Gelderland".
Scheen het Dinsdag in den loop van den
dag dat het weer zich zou beteren, later
kwamen wij tot de ervaring, dat deze laatste
dagen van September te dien opzichte een
wisselvalligheid vertoonden, welke inderdaad
buitengewoon was. Uit het bericht dat de
vliegtuigen van de Mok geen verkennings
diensten konden uitvoeren, in verband met de
onmogelijkheid om op zee te dalen, bleek
reeds, dat het om de Noord blijkbaar minder
goed gestéld was dan bij ons. Hoe meer wij
na het beëindigen van de oefening dan' ook
het lichtschip „Haaks" naderden, des te mééi*
bleek deze veronderstelling' dan ooit jüist tri
zqn .De ivin'd s'ték' wederom op éq dikke
26 September. Je loopt te wande
len door 'n oud, romantisch straatje. Ergens
in een huiskamer, parterre, zingt een meis
jesstem. Geen ordinair gegil of sentimenteel
gejank, neen, een lief, artistiek geluid. J©
blijft geboeid voor het open raam staan luis
teren. Binnen schijnt niemand er aandacht
aan te schenken. Twee mannen maken ruzie
over een speelkaart, en een vrouw schreeuwt
er iets tusschen door. Op straat voeltbalt een
jongen met een leeg sardineblik. De luiste
raar roept „Sst" tegen hem. De jongen ant
woordt: „Zeg as je me nou! Voor die radio
van jou?"
Het gezang is er niet minder mooi om.
Maar de jongen heeft gelijk: Radio kost twee
gulden per maand, 7 cent per dag, een kwart
cent per uur. Je hoeft er dus niet zoo'n
drukte van te maken. Je kunt de radio aan
zetten zoo vaak en zoo lang als je wil, je kan
bij Beethoven aardappels schillen, bij Tsjai-
kofski je nagels lakken en bij Wagner zoo
noodig je voeten wasschen, of zelfs piano
spelen. Niemand, dien1 je er mee hindert.
Ik bleef nog lang staan luisteren naar het
gezang van het meisje, op wie niemand lette,
omdat het zoo weinig kostte, 't Is raar. Stel
eens, dat een nieuwe Hollandsche haring een
rijksdaalder kostte. Dan zou het geen haring
meer zqn, maar als uitgezochtste délicatesse
op een zilveren schaal bij de lunch der
rijksten worden opgediend, en met gesloten
oogen worden opgeslurpt. Als daarentegen
kaviaar twee kwartjes per kilo kostte, en aan
alle maaltijden bij soeplepels werd verorberd,
dan was caviaar op hetzelfde ogenblik ont
troond als delicatesse en smaakte als ha-
ring.
Dit alles weten wij. Ook, dat goud waar
deloos zou worden, als men het bij wagons
uit den grond baggerde. Maar wat velen niet
weten, is, dat deze wet ook voor geestelijke
waarden geldt.
Hebben wij dan geestelqke inflatie te
duchten
Niet van boeken. Boeken kosten gelukkig
geld, en zij eischen wérk van ons, in zoover,
dat zij gelezen moeten worden. Films
eischen al veel minder van ons. Die springen
ons in oog en oor, vereischen niet de minste
geestelijke inspanning, denken, spreken en
wenschdroomen voor ons. Maar 'n film kost
altijd nog wat, en men heeft ook wel eens
geen tijd. Dit beschermt ons voor overver
zadiging.
Muziek vereenigt helaas alles: Ze kost zoo
goed als niets en kruipt vanzelf ons oor bin
nen. Men kan er zich zelfs niet tegen ver
weren.
In de films wordt elke spreekpauze en
ieder stomme scène onverbiddelijk met mu
ziek aangevuld. Misschien omdat anders de
bonbonzakjes te veel lawaai zouden maken.
Maar het is niet duidelijk waarom men dit
voorbeeld ook in het dagelijksche leven volgt
en iedere beschikbare seconde met muziek
vult. Of misschien toch: omdat het de goed-
kóópste vulling is.
Muziek kan met het geringste energiever-
!bruik het grootste effect bereiken. Een
draaiorgel of een gramofooh verbrüikt geen
honderste paardekracht en zet een heel
huizenblok onder lawaaistroom. En wat kan
men goedkooper in trilling brengen dan
lucht? Reclame-ondernemingen maken er
een dankbaar gebruik van. Auto's maken met
behulp van radio- en gramofoortgebrul, in de
straten reclame voor geysers, limonade,
schoencrème en films. Eigenlijk behoorde men
er op te kunnen schieten. Maar men mag het
niet. Men moet deze en alle andere muziek
rustig slikken. En de onvoorzichtige natuur
heeft ons oor niet eens een spier gegeven,
om het in geval van nood te kunnen sluiten.
De radio begint 's morgens om 6 uur en
duurt tot 12 uur 's nachts. Misschien hebt u
geen radio, of zet u haar af. Maar dan heeft
uw buurman er wel een, en zet haar niet af.
Vroeger was muziek een feest, een ge
beurtenis. Men trok er een smoking voor aan
en kwam in verrukking thuis.
De mechanische muziek heeft ons gevoel
gedood. En er is niet aan te ontkomen. Willen
wij vluchten op een schip, dan wacht ons
daar de scheepskapel. Willen wij stilte zoeken
in het bosch, dan wachten ons daar de auto's
met radio-inrichting.
Help muziek!!
Zaterdag 28 September.
Weensche Feesten., Casino, 8 uur.
Zondagmiddag en -avond.
Weensche Feesten, Casino, 3 en 8 uur.
9
Zondag 29 September.
Populaire Soirée, The Miiced Pickles, MusiS
Sacrum.
buien maakten het zicht buitengewoon slecht.
Niettemin liepen wij met een behoorlijken
gang op Nieuwediep aan. Een warmlooper
aan de stuurboordsmachine dreigde een
oogenblik roet in het eten te gooien, doch
in de machinekamer, had men het geval spoe
dig onder de knie, zoodat wq toch nog op
een behoorlijken tijd ter reede ten anker kwa
men. Hier debarkeerde de Schout-bij-Nacht
T. L. Kruijs, terwijl wij een kwartiertje later
met de motorsloep naar den wal gingen.
Springend als een dartel veulen stoof de
motorsloep naar den wal in een stroomenden
regen. Nat is het tqdens deze manoeuvres
wel
Woensdagmorgen was het al weer vroeg
dag. Te half zeven zou de motorsloep van
de „Gelderland" weder in de haven gereed
liggen om ons naar naar boord te transpor
teeren.
Het weer liet zich gunstiger aanzien, zoo
dat er alle reden was om aan te nemen, 'dat
de gevechtsoefening die voor Woensdagmor
gen op het programma stond, zou doorgaan.
Zoo dacht men er blijkbaar op de „Gelder
land" ook over, want toen wij na een „aak-
vullend" ontbijt aan dèk verschëiien, was meft
feeds druk bezig met het opmannen van
de munitie voor dé batterij van 12 cm kanon-,
hen. In een dubbele rq lagen spoedig de
^80 12 cm; granaten aan dèk en men was
druk bezig de ledige slagdoppen door ge-
i'u)|je te yeiwangen. r.
I De skjépboot „Utrecht" \yasjnet de speciaal
jvoor déze soortoefentygén' 'gpjjeW^
