Radio-programma
DE
WE EGBERTS
Ingezonden
De reis van president Paul Krüger met
Hr. Ms „Gelderland".
GEMENGD NIEUWS
éAfeomscHE
HEEREN BAAI en BAAI-TABAK
HELDERSCHE COURANT VAN, DINSDAG 22 OCTOBER
20 October'22 November 1900
Binnenland.
De slachtoffers van de
Ui ver.
De Nederlandsche ambulance
naar Abessinië.
Uitbreiding torpedobonv
aanval.
Vijf leerlingen van Fransche
ambachtschool gedood.
IK
Mi
p
WË 1 Ifwi
Kr»;'*''
ANNO 1753
Hoe deze week
Uw inkoppen
Doe ze io
Den Helder
Doe ze bij de deeF
nemende winkeliers
U bevoordeelt UzelS
L
Eenige historische blzonderheden.
De publieke opinie van die dagen.
Het ls deze week 35 jaar geleden, dat de
grijze Paul krüger, president van de toen
malige Transvaalsche republiek, zich te Lo-
renco Marquez inscheepte aan boord van Hr.
Ms. „Gelderland", om daarmede de reis te
aanvaarden naar Europa, waar hy de tus-
schenkomst voor de beide republieken, Trans
vaal en Oranje Vrijstaat, die in vollen oorlog
waren met Engeland, hoopte in te roepen
van de mogendheden. Velen zijn er, die zich
nog levendig die dagen van spanning en van
intens medeleven met de Boeren en hun dap
peren bevrijdingsstrijd kunnen herinneren, en
de kwestie AbessyniëItalië heeft eenige
analogie daarmee. Want zoo goéd als thans
aller sympathie uitgaat naar de door Italië
belaagde Abessijnen en geen woorden scherp
genoeg zijn om Mussolini's politiek af te keu
ren, zoo goed was toen geheel Europa op
de hand van de beide Zuid-Afrikaansche re
publieken, die zoo dapper voor hun onafhan
kelijkheid vochten.
Tot recht begrip van den toestand volge
hier een korte historische uiteenzetting. Krü
ger, die reeds eerder tegen de Engelschen
gestreden had, wist in Januari 1896 een inval
van Engelsche troepen onder leiding van
Jameson te verhinderen, doch hierdoor ont
stond een zeer slechte verhouding met Enge
land, die voortdurend erger werd en in 1899
leidde tot den oorlog, Reeds vooraf had Krü
ger, die een goed staatsman was, en reeds
lang dit conflict had zien aankomen, zijn land
in staat van tegenweer gebracht en door een
bondgenootschap met den naburigen Oranje
Vrijstaat zich den steun van president Steyn
verzekerd. Maar het was spoedig duidelijk,
dat op den duur de beide Zuid-Afrikaansche
republieken het tegen het veel sterkere En
geland zouden moeten afleggen, en vandaar
dat Kruger in 1900 naar Europa ging ten
einde zich ook daadwerkelijke hulp van de
Europeesche mogendheden te verzekeren
(aan goede woorden had het niet ontbroken).
Onze Koningin stelde voor den grijzen staats
man Krüger was toen al 75 jaar de
„Gelderland" ter beschikking, waarop hij zich
den 20sten October 1900 inscheepte.
De Europeesche mogendheden moesten
evenwel van verwikkelingen met Engeland
niets hebben en Krügers reis had dan ook
geen resultaat. President Loubet ontving hem
met al de eerbewijzen, aan staatshoofden
verschuldigd, maar de bijeenkomst, die Krü
ger daarna met hem had, leidde niet tot eenig
resultaat. De Duitsche keizer wilde hem in
't geheel niet ontvangen. Daarop ging hij
naar Den Haag, Utrecht en Hilversum. Inmid
dels hadden de Boeren den guerilla-oorlog te
gen Engeland aangevangen en eerst den
31sten Mei 1902 moesten zij hun verzet op
geven. De beide Boeren-republieken verloren
nu hun zelfstandigheid en werden Engelsche
koloniën, maar door het werken van de z.g.
Afrikaansche partij, die ontstond toen in
1905 een Vertegenwoordigend Bestuur voor
Transvaal en Vrijstaat werd ingesteld, ver
kreeg men ten slotte een zekere mate van
zelfstandigheid voor geheel Zuid-Afrika
(waaronder dan ook Natal, de Oranje Vrij
staat en de Kaap de Goede Hoop zijn be
grepen).
Het ligt buiten het bestek van dit artikel,
daar hier nader op in te gaan: wij moeten
weer terug naar den ouden staatspresident
Paul Krüger. Twee jaar na het sluiten van
den vrede, 14 Juli 1904, overleed hy te Cla-
rens.
Het is wel aardig eens na te lezen, wat in
die dagen omtrent deze gebeurtenis geschre
ven werd. Wij hebben daartoe opgeslagen den
jaargang Held. Courant (toen nog „Vliegend
Blaadje" genaamd), waar wij in het Buiten-
landsch Overzicht van Zaterdag 20 October
1900 het volgende lezen:
Op het oogenblik waarop wij dit over
zicht samenstellen, meenen wij, dat de heer
Krüger zich gèrèed maakt om met de
„Gelderland" de reis naar Europa te aan
vaarden (Commandant was kapt. ter zee
J. H. L. J. Baron Sweerts de Landas Wy-
borgh). Reeds vernemen wij, dat hij met de
officieren van dien oorlogsbodem heeft
kennis gemaakt, en dat zijn bagage aan
boord is overgebracht. Wanneer dit num
mer onzer Courant in handen der lezers
komt, is de man zeker al op weg om het
doel zijner reis te bereiken. Hij houdt zich
bij het aanvaarden van zijn tocht over
tuigd, dat na de wending, welke de oor
log in Zuid-Afrika genomen heeft, zijn te
genwoordigheid in Europa de zaak der
Boeren veel nuttiger en dienstiger kan zijn,
dan dat hy bleef in de nabijheid van zijn
geliefd Transvaal...
Bijna tegelijkertijd kwam in de pers het
bericht, dat Hare Majesteit zich verloofd ljad.
Natuurlijk was doóf den 'oorlog een min
of meer vijandige stemming Jegens Engeland
ontstaan; dit gaf o.a. de '„Times" aanlei
ding om naar aanleiding van de verloving
op te merken, dat de deelneming en belang
stelling in de verloving in Engeland niet
zal worden verminderd door de vervreem
ding van de Nederlanders van Engeland,
welke nog niet van oude dagteekening is,
en, naar het blad vertrouwt, van voortf-
gaanden aard zal zijn. Maar de Belgische
„Petit Bleu" uitte zich feitelijk geheel in den
geest, zooals dat algemeen in Europa ge
voeld werd, toen het blad schreef:
„Iedereen zal bij deze verbintenis het
grootste geluk toewenschen aan de dap
pere jonge Koningin, die den -heer Krüger
de „Gelderland" ter beschikking heeft ge
steld en zoodoende de eenige in Europa
is geweest, die den moed heeft gehad, aan
de kleine Boerenrepubileken, door Groot-
Britannië verpletterd, een officieel blijk
van deelneming te geven."
Zooals wij reeds zeiden, bleven de Boeren
ook na het vertrek van president Krüger,
doorstrijden. De overzichtschrijver in het
„Vliegend Blaadje", uitte zich hierover als
volgt:
Trots alle kromme en verdraaide berich
ten, die van Engelsche zijde over den toe
stand in Zuid-Afrika worden verspreid
(men ziet, de geschiedenis herhaalt zich,
alleen Italië doet het thans in wat rheto-
rischer en bloemrijker taal), blijven de
Boeren zich met kracht handhaven. De
strijd wordt dagelijks voortgezet, wel niet
met gevechten van groote legerkorpsen,
maar met felle schermutselingen. Den En
gelschen wordt daardoor veel afbreuk ge
daan
En verder: Intusschen heeft de heer
Krüger aan boord van de „Gelderland" de
reis aanvaard. Veler wensch zal op 't ver
nemen daarvan wel geweest zijn, dat de
edele grijsaard den tocht voorspoedig vol
brengen, en dat het doel zijner reis be
reikt worden moge. Aan sympathiebetui
gingen zal het den waardigen man zeker
niet ontbreken, doch van veel grooter
waarde zal het zyn, als de regeeringen in
de Europeesche staten voldoen aan den
volkswensch om verzet aan te teekenen te
gen vernietiging, van de onafhankelijkheid
der Zuid-Afrikaansche republieken.
'tls te voorzien, dat dit nog wel eenige
maanden zal kunnen duren, want op deze
manier kunnen de Boeren den strijd heel
lang volhouden. Wat zal echtèr daarvan
het einde zijn Zeer waarschijnlijk dit,
dat de enorme offers aan geld en aan
menschen voor Engeland zóó groot zullen
worden, dat er zich daar te lande een
sterke neiging zal vertoonen, om den lyng-
durigen en verwoeden strijd op te geven.
Juist niet, dat de kogels der Boeren zoo
veel Engelschen doen omkomen, doch het
Engelsche leger wordt zwaar geteisterd
door ziekten, door de vreeselijke typhus
vooral, die in dit -jaargetijde erger wordt
dan anders.
Men ziet,, de toestand van toen vertoont
analogie met dien van thans.
Den 22sten November arriveerde de „Gel
derland" te Marseille, waar Krüger van
boord ging en een waren zegetocht door
Frankrijk aanving. Uit Marseille zond hij
aan onze Koningin een telegrafische dank
betuiging voor het feit, dat Hare Majesteit
de „Gelderland" te zijner beschikking had
gesteld, waarop een hartelijk antwoord-tele-
gram terugkwam. Parijs had den ouden pre
sident een grootsche ontvangst bereid. Over
al langs den weg werden de kreten gehoord
„Leve Krüger! Leve de Boeren! Leve de
onafhankelijkheid!" Nochtans was er, zooals
we reeds zeiden, vgn daadwerkelijke officieele
hulp der Europeesche mogendheden geen
sprake: niemand durfde of wilde het risico
loopen ter wille van de Zuid-Afrikaansche
rijken een conflict met Engeland uit te lok
ken. (Vóór Italië staat het er in dat opzicht
niet zoo gunstig voor, vreezen wij).
In een tweede artikel zullen wij een en
ander vertellen omtrent de reis van de „Gel
derland" met den president aan boord; deze
beschrijving wordt ontleend aan een verslag,
in het „Marineblad" 1900—1901 opgenomen.
(Slot volgt.)
SLOEP AANGESPOELD.
Aan het strand te Egmond aan Zee is Za
terdagmiddag een reddingsloep aangespoeld.
Blijkens de daarin aangetroffen reddingsboei,
gemerkt Insterburg-Königsbergen, afkomstig
van een Duitsch schi,,.
In de sloep trof men behalve de boei ook
nog een scheepslantaarn, een riem en een
trommel met scheepsbeschuit aan.
REDDERS BELOOND.
De visschers H. J. Konijn en H. Dekker te'
Egmond aan Zee hebben in den afgeloopen
zomer met gevaar voor hun eigen leven een
badgast gered, die zich te ver in zee gewaagd
had. Dit reit is niet oncpgemerkt voi rbijge-
gaan. De Maatschappij tot het redden van
drenkelingen heeft hen door bemiddeling van
dr. A. Fischer een medaill- met oorkonde
laten uitreiken. Bovendien ontvingen zij een
geldelijke belooning van 40 en 25.
ALWEER DE ONBEWAAKTE OVERWEG.
Voerman doodc.ljjk gewond.
Zaterdagmiddag reed ie ongeveer 60-jarige
voerman Bos uit Enschede met een met
twee paarden bespannen wagen over den on-
bewaakten overweg in de lijn Enschede—Hen
gelo, gelegen nabij de brug over het kanaal
TwenteRijn onder de gemeente Enschede.
Doordat B. zeer doof Is hoorde hy niet, dat
«en losse locomotief in snelle vaart uit de
richting Enschede naderde. De wagen werd
door de locomotief gegrepen en geheel ver
splinterd. Ernstig gewond werd B. opgeno
men. Met dezelfde locomotief is hij naar Hen
gelo vervoerd. De man is' kort na aankomst
in het Algemeen Ziekenhuis overleden.
WRAKSTUKKEN VAN EEN VLIEGTUIG
AANGESPOELD.
Van een Fransch toestel.
Zondagmorgen zijn aan het strand onder
de gemeente Wassenaar wrakstukken van
een, waarschijnlijk Fransch, vliegtoestel aan
gespoeld. Op een der stukken waren de let
ters F.A. te lezen.
De inspecteur van den Luchtvaartdienst van
het departement van Waterstaat, .de heer J.
van der Heyden, neeft te Wassenaar en te
Zandvoort, waar gisteren soortgelijke wrak
stukken zijn aangespoeld, een onderzoek in
gesteld.
EEN GOED BERICHT UIT LANGENDIJK.
Goede pryzen voor de kool.
Men meldt aan de N. R. Crt.:
De prijzen, welke de laatste weken voor
de verschilende koolstoorten aan de Lange-
dijker veilingen worden gemaakt, zijn goed.
In vergelijking met het vorige jaar zijn ze
vee] hooger; ze liggen nu aanmerkelijk bo
ven den richtprijs, zoodat zij niet voor een
bijslag in aanmerking komen. Voor de kool,
welke in de polders buiten het eigenlijke
tuinbouwdistrict wordt geteeld, wordt reeds
een prijs van 500 per spoorwagen betaald,
dat is meer dan het dubbele van verleden
jaar Over 't geheel wordt ook daar minder
geteeld dan in 1934, doch zy, die daar kool
verbouwden, zullen een veel beter financieel
resultaat boeken dan de laatste jaren het
geval is geweest. De kool, welke tegenwoor
dig aan de veilingen wordt aangevoerd is
byna alle voor hef binnenland bestemd Van
de zijde der zuurkoolfabrikanten ls een bij
zonder groote vraag naar witte kool, zoodat
deze duur ls.
DE RAMP VAN DE „NIJVERHEID".
Slachtoffer b\) Schokland thans aan
gespoeld.
Bij Schokland is Zondagmiddag het lijk aan
gespoeld van een onge-per 35-jarigen man,
die eenige weken geleden by het vergaan van
de „Nijverheid" is verdronken. Zooals men
zich herinnert zyn de twee overige opvaren
den toen gered.
Het l(jk verkeert in verren staat van ont
binding en zal naar Steenwyk worden over
gebracht.
Overbrenging stoffelyk overschot
naar Nederland.
Naar Het Volk verneemt, zal het stoffelyk
overschot van de slachtoffers der ramp met
de Uiver, dat thans nog ui de nabijheid van
Rutbah Wells iri de schoot der aarde rust,
binnen afzienbaren tijd door een Nederland-
sche begrafenisonderneming naar ons land
worden vervoerd. De juiste datum is nog niet
vastgesteld, tengevolge van het buitenlandsch
verblijf van den heer Plesman.
In de afgeloopen week zijn de bijdragen
voor de eventueele uitzending van een Ne
derlandsche ambulance met ongeveer 10.000
vermeerderd en is de 20.000 overschreden.
Twee methoden. Onder dekking
van een nevelgordyn en in combi
natie met een aanval in duikvlucht.
Omtrent de uitvoering van een torpedo
bomaanval bestaan tegenwoordig twee opvat
tingen.
De eerste opvatting is, dat de torpedobom
aanval moet geschieden onder dekking van
een nevelgordijn, Een of twee patrouilles
nevelvliegtuigen leggen rondom het schip een
nevelgordijn met een straal van o.g. 2 K.M.
Daarna heeft de torpedobomaanval plaats.
Deze methode heeft het voordeel, dat de na
dering van de torpedobomvliegtuigen gedekt
plaats heeft, evenals de terugtocht. Een na
deel is echter, dat het nevelgordyn zicht op'
het schip belet. Bovendien gaat de verrassing
verloren, want de vijandelijke schepen zijn er
door het stellen van het nevelgordyn op be
dacht^ dat een torpedobomaanval zal worden
uitgevoerd.
Vandaar dat de deskundigen meer voelen
voor een gecombineerden aanval van torpedo
bomvliegtuigen en vliegtuigen in duikvlucht.
Om de aandacht van den aanval der torpedo»
bom-vliegtuigen af te leiden en deze verras
send te doen plaats hebben worden een of
twee patrouilles vliegtuigen vooruitgestuurd^
welke een aanval in duikvlucht zullen uit
voeren; Zij vliegen op groote hoogte en trek-
ken de aandacht der bedieningen van het
luchtdoelmaterieel tot zich. Daardoor is de
kans groot, dat de laag vliegende torpedo-
'bómvliegtuigen niet worden opgemerkt en
dus verrassend hun aanval kunnen doen. Na
het lanceeren der torpedobommen, welk
oogenblik wordt aangegeven door het weg
draaien der torpedobomvliegtuigen storten de
andere vliegtuigen zich in duikvlucht op het
schip en vallen dit met scherfbommen c.q.
zwaardere bommen en mitrailleurs aan. Niet
té laag mag worden doorgestoken om te be
letten, dat de detonatie der torpedobommen
de vliegtuigen zelf vernielt.
Buitenland.
Nabij Souillac, 100 KM. benoorden Toulouse
!is gistermiddag een ernstig ongeluk gebeurd.
Zestien leerlingen van de hoogere ambachts
school voor boerenzoons waren als discipli
naire straf gedurende den Zondagmiddag te
werk gesteld in een steengroeve achter de
;schpol, onder leiding van een leeraar, toen
'het gewelf der 'groeve bezweek en allen on-
[der een lawnie van steenen en aarde werden
ibedolven. Vijf hunner werden op slag gedood
en twee levensegvaarlrjk gewond. De lijken
konden eerst na urenlangen arbeid der in al-
jlëryl ontboden reddingsbrigade, die met kra
nen en hefboomen verscheen, geborgen wor
gden. De jonges waren bijna onherkenbaar
verminkt.
EUROPEAAN VERWOND.
Een vrouwenperkara.
De correspondent te Padingsidempoean
van de Deli Crt. schrijft:
In 'de buurt van Batangtoroe heeft zich
dezer dagen een geschiedenis afgespeeld,
waarbij een Europeesche assistent van een
verwond werd, dat hy in het hospitaal op-
der ondernemingen in de buurt zoodanig
genomen moest worden.
I Naar verluidt zou de oorzaak üervan zyn
een betrekking met een Javaansche vrouw.
t)e assistent had den echtgenoot van de;
vrOuw op een avond in de fabriek te werk
gesteld en maakte van de afwezigheid van
den man gebruik om de vrouw een bezoek
t!e brengen. De koelie, 'die achterdocht, kwam
échter thuis zag het tweetal, waarop een
woordenwisseling ontstond, gevolgd door
handtastelijkheden, waarop de beleedigde
echtegenoot een hard voorwerp greep en den
assistent daarmede een aantal slagen op het
hoofd toebracht. Deze is niet een tweetal bloe
dende wonden in het hospitaal opgenomen.
Tegen den koelie is proces-verbaal opgemaakt.
DE VIERLING.
Nog een der knaapjes overleden.
Albert, de kleinste van de viering van hét
echtpaar Harmworth, die vorige week Zater
dag geboren zijn is gisteren in het Royal
Free Hosiptal te Londen overleden. Hij was
de tweede geborene en hij volgt den oudste,
G^orge, dfe reeds Dinsdag overleed. Albert
woog bij zijn geboorte slechts 2 pond 1*4 ons
of nauwelijks. 2 pond Ned. gewicht. De twee
jongste van den vierling Vietor en Alfred ma-
k£.n het naar omstandigheden goed.
WOENSDAG 23 OCTOBER 1935.
Hilversum I, 1875 m.
N CRV-uitzending.
8.00 Schriftlezing en meditatie.
8.159.30 Gramofoonplaten.
10.30 Morgendienst o.l.v. Ds. J. L. v. d. Wolf
11.0012.00 M. F. Jurjaanz (harmonium) en
Mej. G. Koeman (sopraan).
12.15 Gramofoonplaten.
I.00 Vocaal en instrumentaal concert o.l.v. P.
v. d. Hurk.
2.453.45 Gramofoonplaten.
4.00 Zang door A. Stroink (mezzo-alt) m.m.v.
E. v. Eden (piano).
5.00 Kinderuur.
6.00 Landbouwhalfuur.
6.30 Afgestaan.
7.00 Ned. Chr. Persbureau. -
7.15 Reportage.
7.30 Mevr. C. Schenk-Röder: Onze Sterhuizen.
8.00 Berichten.
8.05 Orgelconcert W. de Vries.
9.00 Voor jonge menschen (IV).
9.30 NCRV-Harmonie-orkest o.l.v. P. v. d.
Hurk. (Om 10.00 Berichten).
II.0011.30 Gramofoonplaten.
Hilversum II, 301 m.
V ARA-uitzending.
8.00 Gramofoonplaten.
9.30 P. J. Kers: Onze keuken.
10.00 Morgenwijding VPRO,
10.15 Voor arb. i. d. Conrinubedr.Dr. W. v.
Ravesteyn (lezing), J. Lemaire (declama
tie), en solisten.
12-00 Gramofoonplaten.
12.30 De Flierflulters o.l.v. E. Walis, m.m.v.
B. v. Dongen (zang).
I-151-45 De Zonnekloppers o.l.v. C. Steyn.
2.00 Voor de vrouwen.
2.15 Orvitropia o.l.v. J. v. d. Horst.
2.45 Gramofoonplaten.
3.00 Voor de kinderen
5.30 Fantasia o.l.v. E. Walis.
6.00 De Bohemians o.l.v. J v. d. Horst.
6.30 RVU. Dr. J. Presser: Rondom Abessinië
7.00 Flohr en S. Landau spreken over de match
EuweAljechin.
7.20 Gramofoonplaten.
7.30 J. Roussel (cello) en J. Bernard (piano)
8.00 Herh. S.O.S.-berichten.
8.03 Nieuwsberichten. VARA-Varia.
8.45 VARA-orkest ol.v. H. de Groot.
9.40 Nieuwsberichten.
9.45 Residentieorkest o.l.v. P. v. Anrooy, m.
m.v. C. Moerman (viool).
11.00 B. Premsela: Moeilijkheden in het hu
welijk.
11.20 E. Waiis (viool), J. Jong (orgel), S.
Sipos (cymbaal), en L Rossican (piano).
II-4512.00 Gramofoonplaten.
Er ontbreekt iets op Uw disch,
Als HAAS' mosterd er niet is!
DONDERDAG 24 OCTOBER 1935.
'Hilversum I, 1875 m.
8.00—9.15 KRO. 10.00 NCRV. 11.00 KRO.
2.00 NCRV.
g;009.15 en 10.00 Gramofoonplaten
10.15 Morgendienst o.l.v. Ds. J. d. Woude.
10.45 Gramofoonplaten.
11.3012.00 Godsd. halfuur.
12,15 Gramofoonplaten en orkesteoncert.
2.00 Hanawerkcursus.
3.00 Vrouwenhalfuur.
2 203.45 Gramofoonplaten.
4.00 Bijbellezing Ds. R. ten Kate- m.m.v. ba
riton en orgel.
5.00 Handenarbeid voor de jeugd.
5.30 Gramofoonplaten.
6 05 A. Fein-and viool en B. FeinlandBos
Janszen (cello).
6.457.00 Causerie A. Stapelkamp.
7.15 Reportage.
7.30 Journ. weekoverzicht door C. A. Crayé.
8.00 Berichten.
8.05 Chr. Kinderkoor „Lenteklokjes" o.l.v.
R. Meyering, m.m.v. H, Zlrkzee (plano) en
een Voordrachtclub o.l.v. Mevr. A. E. v. d.
Hoek—v. d. Bergen.
10.00 Berichten.
10.0511.30 Gramofoonmuziek.
Hilversum H, 301 m.
AVRO-uitzending.
5.30 VPRO.
8.00 Gramofoonplaten.
9.00 Mevr. R. Lotgering—Hlllebfand: Het
recept van de week.
9.05 Gramofoonplaten.
10.00 Morgenwijding.
10.15 Gewijde muziek.
10.30 Ensemble Jetty Cantor.
12.00 Omroeporkest o.l.v. N. Treep.
2.00 Knipcursus.
2.453.45 Uitzending van de herdenking van
het 150-jarig bestaan der Kweekschool v.
d. Zeevaart te A'dam (Spreker o.a. Dr. H.
Colijn.
4.0C Voor zieken en ouden van dagen.
4.30 Gramofoonplaten.
4.45 Radio-tooneel voor de kinderen.
5.30 VPRO. Causerie Ds. E. D. Spelberg.
6.00 Omroeporkest o.l.v. N. Treep.
6.30 Sportpraatje H. Hollander,
7.00 Vervolg omroeporkest.
7.30 Engelsche les Fred Fry,
8.00 Berichten
8.10 Gramofoonplaten.
8.15 Concertgebouw-orkest o.l.v. Prof Dr W
Mengelberg m.m.v. Walter Gieseking (pia
no).
10.30 Gramofoonplaten.
Om 10.45 Verslag schaakmatch Euwe—Al
jechin).
11.00 Berichten.
11.10 Gramofoonplaten.
11.7012.00 Gramofoonopnamen,
V, i
ppl
km
W,
7 T ;>"v"
DOKTER DOOK EEN KRANKZINNIGE
DOODGESCHOTEN.
Prof. dr. Hubert Prohaska, hoofd van de
psychiatrische en neurologische landskliniek
te Brno (Brünn), ls door een patiënt dood
geschoten. De man was kortgeleden voor
onderzoek in de kliniek opgenomen. Men
heeft den indruk met een daad van wraak te
doen te hebben. De krankzinnige had den
medicus voor zijn huis aan de Krautmarkt
opgewacht en toen de professor verscheen
had hij vier schoten bout portant op hem
gelost. Dr. Prohaska overleed tijdens het
transport naar het ziekenhuis.
AARDSCHLTVING IN DELI.
Medan. Zware regens hebben Zaterdag
nacht een groote aardschuiving in den weg
van Brastagi naar Medan veroorzaakt,
waardoor het verder verkeer over dezen
weg volkomen is gestremd.
Tengevolge var de aardstorting ls een
personenautc in een ravijn gegleden. De
inzittenden bleven ongedeerd. De auto werd
totaal vernield.
De waterstand in de rivieren is zeer hoog.
Overal dreigen bandjirs. (Aneta.)
(Buiten verantwoordelijkheid van de redactie
Niet geplaatste stukken worden
niet teruggezonden.)
In de Held. Crt. van Zaterdag 12 October
schrijft de heer Steensma over de stijgende
levensmiddelénpryzen. Het lijkt my uitstekend
daarop de aandacht te vestigen, temeer om
dat uit die aanhoudende stijging blijkt, dat
het leven dagelijks duurder wordt instede van
goedkooper. De Regeering doet het telkens
voorkomen dat zij het leven goedkooper
maakt, maar daarnaast worden bijna iederen
dag maatregelen door haar getroffen die
maken, dat de levensmiddelen duurder wor
den. De. inkomsten gaan achteruit en de
levensbenoodigdheden worden duurder. Dat is
de clou.
Maar de heer Steensma noemt onder de
dagelijks duurder wordende artikelen ook
brood. Is hy daarmede niet abuis? Naai' mijn
weten is, ondanks de steeds stijgende prij
zen van allerlei grondstoffen, waaruit brood
gebakken wordt, de prijs van het brood nog
niet duurder geworden. Wel is er vanzelf
animo by de bakkers om den broodprijs te
verhoogen, maar het is toch nog niet gebeurd.
DE NIJS.
DE NOOP VAN EEN EENS WELVARENDE
STREEK.
In de Heldersche Courant van October
komt een uitvoerig artikel voor over den
noodtoestand aan den LangendtJk. Om uit
dien noodtoestand te worden verlost, wordt
het aanplanten van boomgaarden op groote
schaal in overweging gegeven. Waar ik een
paar jaar gewerkt heb in de boomgaarden
van de Yahima Valley in Noord-Amerika, waar
een groot deel der mooie roode appels, die
hier in de winkel worden verkocht, geteeld
worden, kan het misschien zin hebben de toe
standen en ervaringen daar te vergelijken met
wat men aan den Langendijk vindt.
Appels zullen er groeien aan den Langen
dijk. Zoo goed als ze groeien ten westen van
het Cascade gebergte, maar meer naar den
zeekant, niet zoó heel ver van de Yahima
Valley. De appels die echter ten westen van het
Cascade gebergte groeien, waar een zeeklir
maat heerscht, worden slap nadat ze geplukt
zijn, juist als de appels in Nederland algemeen
doen. 't Is daarom dat de appels van meer
naar den zeekant voor den handel geen waar
de hebben. In en om North Yahima echter
met zijn veel droger klimaat en langeren zomer
worden de appels absoluut volledig rijp, naar
het heet. Ze hangen nog lang aan de boomen
nadat de pitten reeds zwart zijn, wat by den
velen zonneschijn de appels hun mooie kleur
geeft, terwijl de appels steeds hard blijven.
Heuvelachtig land is verder meer gewild
dan absoluut vlak land, waarmee de kwestie
van nachtvorsten in 't voorjaar echter ook
wel iets te doen heeft. Verder is de opbrengst
grooter dan hier, al heeft men ook daar jaren
met weinig vruchten, vooral na een overvloe-
digen oogst. De zeer groote hoeveelheid appels
die er is, heeft verder de oprichting van groo-
te koelhuizen In de hand gewerkt en mogelijk
gemaakt.
Wat de rentabiliteit betreft, die is niet al
tijd schitterend, lang niet. Minder goede tijden
voor 't algemeen voelt de ooftbouw vaak zeer
zwaar, terwijl de mooie vruchten grootendeela
meer half en half als een weelde-artikel voor
de groote bevolkinsmassa's In de steden moe
ten worden beschouwd. Eenzelfde invloed
ondergaat ook de verkoop van snijbloemen,
wat veel Invloed heeft op de rentabiliteit van
het bloembollenbedryf.
Wat de Ooftbouw als zoodanig betreft, ge»
loof ik dan ook niet, dat het aan den Langen
dijk ooit iets zal kunnen worden, wat bij de
meest intensieve Ooftbouw der vooraanstaan
de Amerikaansehe districten vergeleken kan
worden. Mij persoonlijk wü de toestand van
bodem en klimaat in het meer heuvelachtig
Zuid-Limburg daarvoor geschikter voorkomen,
Wat nu de verkoop van het product betreft,
daarvoor is het aan de Langendijk veel beter
gesteld, wijl de vruchten geen reis over een
heel werelddeel of een halve wereld hoeven
te maken vóór ze het dichte centrum der be
volking wel hebben bereikt. En dat betee-
kent zeer veel.
Maar nu een heel ander iets. Is de toestand
van heden, met zijn zeer slechte exportgele
genheden voor de meer natuurlijke'producten,
van blijvenden aard?
Boomgaarden aanleggen op groote schaal,
en wachten tot er vruchten aan. komen, ls een
heel ding. En 't zou kunnen zyn, dat de men
schen bij dien tijd tot de ontdekking zouden
zijn gekomen, dat het toch maar verstandiger
zou zyn de meer onbelemmerde export- en
handelsvoorwaarden van voorheen te herstel
len, Iets wat toch altijd eën mogelijkheid blijft.
Met de betere exportgelegenheden voor de
groente en kool die zeer goed aan den Lan
gendijk groeit, zou dan de import van buiten-
landsche appels, mooier dan die van den
Langendijk, allicht gelijken tred houden. En
dan zat men weer in een nieuwe crisis die tot
de opruiming der inmiddels mooi opgegroeide
vruchtboomen zou kunnen leiden.
Ik ben wat conservatief op dat gebied, maar
ik kan den toestand van heden nog niet
voor blijvend aanzien. Vóór den grooten oor
log vormden de landen van West-Europa te
samen het centrum van industrie, wereld
handel en wereldverkeer, met Engeland en
Duitschland bovenaan staande, maar met een
behoorlijk plaatsje ingeruimd voor Nederland
ook. Sinds het uitbreken van den oorlog van
19141918. tot den dag van heden ls men
echter steeds meer uitgegaan van een alge
meen streven, waarin leder lilliputstaatje,
willend of onwillend, er van uitgaat op zich
zelf te kunnen leven zonder wereldhandel en
wereldverkeer niet alleen, maar zelfs zonder
een behoorlijke omgang en ruilverkeer met
de overige landen van Europa. Dat is do
.nieuwe toestand", waarbij men zich steeds
meer zoekt aan te passen, maar wat voor ons,
noch voor de groote hoeveelheid der bevol
king van andere landen ook maar een schijn
van een bestaansmogelyk inhoudt, al doet
men natuurlijk zyn best het te zoeken. Waar
om ik steeds nog meer gevoel voor een terug
keer naar den „ouden toestand" van voor den
oorlog, wat m.i. in veel opzichten nog wel
gaan zou, en wat voor de groote massa in
vele landen beter zou zyn. Ook voor dó
Langendijk met zijn cultures,: al moet Ik toe
stemmen, dat men dien niet terug heeft door
het te wenschen.
Alhoewel, bij de aanplanting van vrucht
boomen, wat heel iets anders is dan een
nieuwe culture van één jaar, is het een factor
die ik voor me zelf niet over het hoofd zou
willen zien, daargelaten wat anderen er van
mogen denken.
Cocksdorp, Texel. H. Braam.
