DeMarineinl935
HFLDFRSCHF COURANT VAN DTNSDAG 3i DFCHMBF.R 1935.
Jaarverslag Onderzeedienst
V ersch in 't geheugen ligt de winkel
week, in October gehouden op initiatief van
de Heldersche Courant en welke ook het noo
dde beweeg in de stad bracht Juist omdat
dit alles nog zoo kort achter ons ligt, kunnen
wij met een simpele vermelding volstaan.
Nog verscher zoo mogelijk de Pluim veeten-
toonstelllng, die ook dit jaar weer mogelijk
werd, dank zij een ijverig en actief bestuur.
Men ziet dus: er is niet stilgezeten. Integen
deel, al het mogelijke werd in 't werk gesteld
om het crisis-monster in de flank aan te
vallen.
Belangrijke data.
Voorts beleefde de Jutterstad tal van be
langrijke gebeurtenissen, waarvan wij het
noodig oordeelen deze even te relëveeren.
Zoo vond daar op 30 April de eerste steen
legging plaats van een nieuw Radio-Distri-
butiegebouw in de Gravenstraat, welk gebouw
op 1 November d.a.v. officieel in gebruik ge
nomen werd. De 5 zoo zeer besproken knop
pen werden door wijlen burgemeester Driessen
omgedraaid, waarmede een nieuwe faze in
het Heldersche radio-leven ingeluid was.
29 Juli werd voorts de Bloemenveiling Den
Helder geïnstalleerd, terwijl men 16 Augustus
de gemeentelijke zweminrichting aan het
Dijkje opende.
De opening is geschied door den wethouder
voor Volksgezondheid, Smits. Deze inrichting
is meer bedoeld- als schoolbad-inrichting dan
ais zwem bad".
In Mei werden gehouden de Zwitsersche
feesten van de Transport-colonne van het
Witte Kruis".
Zeer belangrijk was de eerste steenlegging
van 'een te bouwen Rusthuis voor Ouden van
Dagen (het z.g. „Parkzicht") aan den Huis-
duinerweg, welke plechtigheid geschiedde door
Mevr. de BoerJongkees, ais voorzitster der
Vereeniging, op 23 October, in het bijzyn van
nagenoeg geheel officieel Den Helder. Dat een
dergelijke inrichting van het grootste belang
is, daarop behoeft thans niet meer gewezen
te worden, daar hierover reeds verscheidene
malen eerder, op deze plaats, geschreven is.
Op 4 November kreeg Den Helder hoog
bezoek. Niemand minder dan de Zuid-Afri-
kaansche gezant, Dr. H. D. van Broekhuizen,
kwam in deze stad, op uitnoodiging van de
Christelijke Oranjevereeniging. G- werd een
bezoek gebracht aan Hr. Ma „Gelderland"
(het schip, dat zulk een aandeel had in „de
zaak" der Boeren), terwijl des avonds in de
Nieuwe Kerk een rede door dezen sympathie
ken „Boer" gehouden werd over de geschie
denis van Zuid-Afrika in de laatste 50 jaar.
Op 8 November vond een propagandamiddag
plaats ln het Militair Tehuis in de Spoorstraat
voor meerder zuivelverbruik, terwijl 17 No
vember een nieuw clubhuis van de Graal
(R.-K. vrouwelijke jeugdbeweging) in gebruik
genomen werd.
Vermelden wij nog de oprichting van de
Buurtvereeniging „De Spoorstraat", welke
oprichting een indirect gevolg was van de
Winkelweek.
Jubilea vereenigingen.
Tal van vereenigingen en organisaties her
dachten in het nu haast voorbije Jaar een
Jubileum. De belangrijkste laten wtj hieronder
chronologisch volgen:
5 Februari herdacht de Transport-colonne
van het Witte Kruis haar 10-jarig bestaan.
15 Maart bestond de firma J. van Willigen
60 jaar, welk feit eerst den 20sten November
officieel herdacht werd, toen men de nieuw-
aangebouwde meubel af deeling in gebruik
nam. Dit had plaats onder zeer groote belang
stelling, ook van de zijde der vroedschap.
In Maart vervolgens vierde de Speeltuln-
vereeniging Helder haar eerste lustrum.
Op 4 Mei bestond de zangvereeniging „Kunst
aan het Volk" 25 jaar.
In Mei was het voorts de Noorder Kunst
kring, die met een bijzonder geslaagde exposi
tie het 10-jarig bestaan vierde.
13 Juli bestond de vereeniging Volkshuis
vesting 25 jaar. In een uitgegeven jubileum
krant werd veel beschreven van het werk, dat
deze organisatie op maatschappelijk terrein
presteert.
14 Augustus: het Is 45 jaar geleden, dat het
Stedelijk Muziekkorps opgericht werd.
23 September: de Heldersche Damclub be
st at 25 jaar.
3 October: de Heldersche Esperanto-ver-
ee.iiging Nova Sento herdenkt tijdens een bij
eenkomst van La Norda Stelo het 15-Jarig
bestaan.
2 November: eerste lustrum der Visch-
m rkt-afd. van de Speeltuinvereniging.
4 November: een uitpuilende Casino-zaal
ht Jigt een 10-jarige V.A.R.A.
5 November: de Luthersche Mannenvereeni-
g.ug „Maarten Luther" viert haar 20-jarig be
staan.
Jubilea personen.
1 Jan. herdacht de heer Van Dok, voorzitter
van „Moed, Volharding en Zelfopoffering" het
feit, dat hij voor 25 jaar deze bestuursfunctie
ar v/aardde.
k 3 Jan.: Kapelmeester L. H. F, Leistikow
"^wo.dt gehuldigd wegens zijn 30-jarig dienst-
Jubileum.
21 Jan.: Het is 55 jaar geleden, dat het echt-
p r De Vries in het huwelijk trad.
.9 Jan.: 25-jarig dienstjubileum van den
Commissaris van Politie, den heer A j. v. d.
Hoeven.
27 Febr.: 25-jarig ambtsjubileum van Ds.
E laar,
3 Maart: Het echtpaar A. P, Staalman her-
dac -.t te Driebergen zijn 60-jarig huwelijks-
fe-s..
1 Mei: Kapitein A. Everhardus, gezagvoer
der van de „Zeemeeuw", is 25 jaar in dienst
der Invoerrechten en Accijnzen.
3 Mei: De heer Van Loo, directeur van
„O.K.K.", herdenkt zijn 35-jarig directeur
schap.
4 Juli: Keurmeester C. v. d. Laan jubileert
naar aanleiding van zijn 25-jarig ambts
jubileum.
3 Augustus schreven wij over het 25-jarlg
pr.esterjubileum van den oud-vlootaalmoeze-
nier H, J. M. M. Alink.
17 Augustus: Een serenade wordt gebracht
aan den redder Piet Ostenbrug, die op dien
datum zijn 80sten verjaardag vierde.
2 Sept.: 40-jarig jubileum van den heer A. J.
Leuvens ais plaatselijk muziekmeester.
5 Sept.: 50-jarig jubileum van den heer Joh.
Janssen bi) de N.V. vil. J. Oortgijzen Zn.
13 Nov.: C. J. Lebbe is 40 Jaar ln dienst
als voorman-drukker bij de N.V. Drukkerij en
Uitgeverij v.h. C. de Boer Jr.
28 Nov.: P.P.'s eerelid G. D. Hagenaar her
denkt het feit, dat hij 50 jaar lang werkend
lid dezer vereeniging is.
6 Dec.: Het Tivoli-Theater bestaat 15 Jaar.
6 Dec.: Inspecteur K. Helder ls 25 jaar ln
politiedienst.
10 Dec.: Het echtpaar v. d. Wal viert zijn
60-jarig huwelijksfeest.
14 Dec.: 25-Jarig jubileum van den heer
Kroonstuiver als employé bij de Neder], Spoor-
17 Dee.: 60-jarig bestaan van de Heid. af-
deeiing van den Bond van Koffiehuis-, Restau
ranthouders en Slijters.
23 Dec.: T. v. Til is 25 jaar dienstman aan
het station.
28 Dee.: M. A. Kolster is 25 jaar kerkmeester
in de parochie van den Heiligen Petrus en
Paulus.
ZÜ, die heengingen.
Op 28 Februari nam de torpedist E. J. H.
Hemmes afscheid als adj. onderoff. in de On-
derzeedienstkazerne
Op 6 Mei was conducteur J. Mallet 35 jaar
ln dienst der Nederl. Spoorwegen en ging met
pensioen d.d. 11 Mei.
Op 1 Mei verliet Joh. Ströbel, lid van het
Stafmuziekcorps, den dienst na 30 jaar in deze
betrekking actief geweest te zijn.
Op 30 Juni neemt de heer Avenarius, hoofd
M UX..O.-school, afscheid van zijn leerlingen.
De heer A. was toen 43 jaar als paedagóog
werkzaam.
20 Juli overleed de heer D. L. Grünwald,
voorzitter der Joodsche Gemeente.
25 Juli overleed op 55-jarigen leeftijd mevr.
M. van WilligenMelchior. Zij was secr.esse
der Nederl. Ver. van Huisvrouwen, regentes
Alg. Weeshuis, lid van het Com. van Beheer
der Fröbelscholen en penningm.esse van het
Oranje-Comité.
19 Augustus: D. J. Snaphaan, oud-penning
meester van het „Stedelijk Muziekcorps" over
leden.
23 Oct.: Overste H. J. Boldingh bedankt als
praeses van „Onze Vloot", na deze func-ie
28 jaar vervuld te hebben. Hij werd opgevolgd
door Ir. Visman, directeur van 's Rijkswerf.
19 Dec. verliet de burger-torpedomakor
J. Mastenbroek den dienst en kreeg de eere
medaille der orde van Oranje-Nassau.
Het is hier de plaats, nog in 't kort het
overlijden van burgemeester Driessen te me-
moreeren, hetwelk gebeurde op den 19den
December.
Zeer veel heeft deze bewindsman voor Den
Helder gedaan en zijn heengaan kan niet
anders dan een verlies voor deze stad betee-
kenen. De heer Driessen was 49 jaar oud.
Het was een zakelijk mensch, met een open
oog voor de nooden van anderen en de dank
baarheid der gemeente werd bij de teraarde
bestelling dan ook ondubbelzinnig bewezen.
Ook wij hadden respect voor zijn gepresteer-
den arbeid in Den Helder en namen met
smart kennis van dit zoo onverwachte heen
gaan.
Film.
De Heldersehe filmliefhebbers (sters) hadden
in 1935 geen reden tot klagen. Integendeel, de
eigenaars van een 3-tal bioscopen beijverden
zich, zoo spoedig mogelijk het beste wat de
buiten- en vaderlandsche industrie op de markt
bracht naar hier te brengen.
Het Rialto-theater, uitgevoerd in moderne
stjjl, gaf 13 Maart zijn eerste voorstelling met
de „Bengaalsche Lanciers". Ook Tivoli bleef
niet ten achter. Reeds in Januari had dit zich
geheel gemoderniseerd.
Het zou ons te ver voeren alle belangrijke
filmwerken, die in Den Helder in het afge-
loopen jaar gedraaid zijn, te releveeren. Ver
melden w(j alleen het stoffelijk streven van
helde exploitanten, dat zjj steeds trachtten
goede z.g. intellectueele films tegen civiele
prijzen binnen het bereik van een groot publiek
te brengen, van welke gelegenheid ook een
zeer dankbaar gebruik gemaakt wordt.
Crislu, Kermis en Circus
Ondanks de crisis beleefde Den Helder in
1935 wederom zijn Kermis (thans bekend
onder den meer geciviliseerden naam van
„Feestweek"De belangstelling was welis
waar groot, doch de ware kermisgeest van een
vorig geslacht is blikbaar bij onze tegenwoor
dige jeugd niet meer aanwezig. Gelukkig: zij
heeft zooveel hooger staande vermaken er voor
tn de plaats gekregen. De weder-invoering van
deze kermis geschiedde, zooals men weet,
noodgedwongen, ter wille van een sluitende be
grooting. En van dit louter stoffelijk stand
punt bezien, mag men dan ook de Instandhou
ding handhaven.
Behalve een feestweek kreeg men in Sep
tember nog bezoek van het circus Roberti, dat
voor een week zijn tenten hier opsloeg. Niet
alleen maakte Roberti een uitermate slechte
recette, het werd daarbij ook getroffen door
ernstige stormschade, welke een goed deel van
het materiaal vernielde.
Schipbreuken.
Neptunus en Chorus tezamen hebben vooral
ln dit najaar op ongekende wjjze huis gehou
den op de Nederlandsche kust en een wel zeer
zware tol geëischt van de scheepvaart.
In October werden bij Egmond aan Zee twee
schepen op de kust geworpen, de „Kerkplein"
en „onze" „Drente", Vooral het verlies van
dit laatste schip sprak tot de Heldersche be
volking ,die zoo langzamerhand in de „Dren
the" een stuk stads-inventaris was gaan zien,
In den nacht van 4 op 5 December vervol
gens sloeg de Zweedsehe houtboot „Menja" op
de Pannekoek.
De Roode Haan.
Wat branden betreft heeft Den Helder een
goede reputatie, welke echter in 1935 een ge
voelige klap kreeg. Op 28 Mei van dit jaar brak
brand uit in hotel „Bellevue", De bovenverdie
ping brandde nagenoeg geheel uit, terwijl de
étage gelijkvloers ernstige waterschade beliep.
Niet te vergelijken met dezen brand was ech
ter die bij de fa. Van Willigen, welke het ge-
heele kapitale pand aan de Weststraat in
aech legde.
Deze brand, welke ln den namiddag van den
3den December uitbrak, was niet minder dan
een ramp. Na het kraaien van den rooden
haan, jaren geladen, bi) de firma Oudkerk
Van Praag, had Den Helder een dergelijke
catastrophe niet meer beleefd.
Ja, wel waren het bewogen Sinterklaas-
dagen, die van het jaar 1935.
Den Helder en Apolio.
Wat het muziekleven in Den Helder betreft,
dit liet in 1935 niets te wenschen over. In
tegendeel, het was vol jong leven en bevestigde
hiermede een traditi van vele jaren.
Met muziekleven bedoelen wij dan dé artis
tieke zijde, want financieel is het bij verreweg
de meeste gezelschappen lang geen rozengeur.
Integendeel, steeds weer hoort men de voor
zitters der plaatselijke corpsen den bedel-
marsch slaan, iets wat nimmer een piettig
geluld ls, doch evenmin voor den bedelaar in
kwestie.
Laat ons allereerst vermelden, dat onze on
volprezen Marinekapel in het begin van het
jaar eenige nummers voor Polygoon speelde,
welke opname zonder meer een succes werd.
De concerten van dit ensemble hadden ook
dit jaar gelukkig weer doorgang. In Februari
bi) het 5de concert, trad als solist op Louis
Zimmerman, solo-violist van het Amsterdam-
sche Concertgebauw-e :est en de uitvoering
was een evenement, Van de nieuwe serie uit
voeringen zijn er vandaag den dag reeds 3 ge
geven. Belangrijke nummers waren: Tschai-
kowsky's „Vijfde", terwijl op 13 November eed
reprise ging van Dvorak's „Aus der neuen
Welt".
Het valt inmiddels niet te ontkennen, dat de
belangstelling in snel tempo weer taant en dat
voor deze uitstekende uitvoeringen, welke men
voor een zeer, zeer redelijken prijs kan be
zoeken.
Het is ook met dit ensemble zóó: wat var»
dichtbij komt, wordt nooit gewaardeerd! Men
bedenke evenwel, dat dit corps een naam in
den lande heeft, welke er zijn mag en dat de
luttele vermelding van zijn optreden in een of
andere plaats een voldoende stimulans blijkt te
zijn voor een groot auditorium. Wij zullen het
vertrouwen uitspreken, dat Den Helder dit
alles zal begrijpen en alsnog Inzien, welk een
gemis het afschaffen van deze concerten voor
ons zou zijn. En daar gaat het onherroepelijk
heen!
Ook het „Stedelijk Muziekcorps" rustte niet
op zijn lauweren. Eind Juni had het ee:uge
eclatante successen in den concert-wedstrijd
te Wormerveer te boeken, Noord-Hollands
klassiek muziek-centrum.
In November vervolgens gaf het zijn
eerste uitvoering in Casino. Het bleek, dat het
corps een wijziging ondergaan had. welke van
zeer gunstigen invloed op het geheel bleek te
zijn.
De Harmoniekapel „Winnubst" behaalde op
het Heemsteedsche Flora-concours ln Mei niet
minder dan een eersten prys in de afdeeiiiig
Uitmuntendheid. Verder commentaar o.i. vol
komen overbodig. 19 November volgde daarop
het eerste winterconcert, tevens 7e lustrum der
vereeniging, over welke uitvoering wij destijds
zeer gunstig schreven.
De Oranjs-IIarmoniekapel gaat steeds in
artistiek opzicht vooruit. Op de Remavi gaf
zü eenige concerten en ook, evenals de zuster
verenigingen, diverse uitvoeringen in het
Jullanapark. Vcoris was zij zoo fortuinlijk op
Hemelvaartsdag t j het Alkmaarsclie con
cours niet minder dan een eersten prijs te be
halen, hetgeen een kranige prestatie Was.
Ook de uitvoering in Casino (October) liet
duidelijk uitkomen, dat er mogelijkheden
schuilen in dit corps, hetwelk echter nog
steeds aan een tekort van leden laboreert,
Het carillon op het Helden der Zeeplein werd
niét op non-actief gezet. Integendeel, behalve
een groot aantal concerten van onzen stads-
beiaardier, Tjalling Dito, bespeelde op 13 Sep
tember de bekende Rotterdamsche beiaardier
Ferdinand Timmermans, het instrument.
Begin October was het de A.V.R.O., welke
een tweetal avonden in Casino arrangeerde met
den fameuzen Kovacs en Eddy Meenk's „De
cibels". Het enthousiasme en de belangstelling
waren evenredig aan de virtuositeit van deze
heeren, zoodat men gevoegelijk kan spréken
van een ouderwei ach en A.V.R.O.-avond.
Vermelden wij voorts nog in November een
concert van „Morgenrood", een van de GercL
Zangvereen. „Ora et Labora", beide in de
puntjes verzorgd (men leze er de verslageh
zoo noodig nog maar eens op na), terwijl daar
last not least het „Helders Mannenkoor" was,
waar voor het eerst als solist optrad Gerard
Meijer, een jong plaatselijk zanger met een
opmerkelijk tenor-geluid.
De Arbeiders Zangvereeniging „Voorwaarts"
uit Zaandam, gaf tenslotte in September een
zeer verdienstelijk concert in het Julian-oark.
Het belangrijkste evenement in ons muziek;
leven tenslotte was de komst van Prof. Dr.
Willem Mengelberg met zijn compleet orkest,
dat een brillante uitvoering ln December gaf
voor een ei-vol Cnelno. Ook dit concert ging
onder auspiciën van de A.V.R.Q.
Tooneel.
Wat Thalia, de goud-lokkige muze van het
tooneel betreft, ook zij bleek, ondanks misire
en theater-apathie nog niets van haar vitali
teit ingeboet te hebben. Den Helder beleefde
tal van voorstellingen, welke van uitgesproken
superieure kwaliteit waren.
En dit danken wij dan in eerste en laatste
instantie aan het instituut der abonnementsj-
voorstellingen, dat voor het publiek de golegenj.
heid schept, tegen een heel matige entrée een
serie voorstellingen bü te wonen, welke Ongel
twijfeld naar het praedicaat „flrst class" luis
teren.
Zoo zagen wy dan in Januari het Centraal
Tooneel met een opvoering van „Mannen in 't
Wit", een merkwaardig stuit tooneel, dat meer
dan goed gespeeld werd, Het ensemble Van der
Lugt Melsert bracht „Madel>ine's Misdaad ln
April, terwijl de nieuwe serie reeds gaf „Betje
Regeert", met in de hoofdrol Neêrlands pheno-
menale Esther de Bóer van Rijk, gevolgd door
Henri Bernsteln's „Espolr" (Toekomst), een
psychologisch gegeven, dat door Else Mauhs
en Ko Arnoldi zeer sterk gespeeld werd.
Wat deze abonnementsvoorstellingen betreft,
hiervoor geldt hetzelfde, als wat wü hierboven
over de Stafmuziek-concerten lieten hooren:
laten zü voortgang hebben, daar het ten zeer
ste te betreuren ware, indien de Casino-direc
tie genoodzaakt zou zijn hen op te geven. Ge
lukkig is hiervoor nog een groote belangstel
ling, en het ziet er niet uit, dat die vooreerst
zal luwen.
Daar waren echter ook andere voorstellin
gen, welke genoemd moeten worden: het was
alweer mevr. de Boer—van RÜk, die met „De
Meid" lauweren oogstte (ln September),
In Maart werd Albert van Dalsum (thans
enfant terrible der Nederl. „Bühne"...) ln ver
band met zyn 25-jarige tooneelloopbaan een
spontane huldiging bereid, terwjjl in Februari
dan voor de derde maal mevr. de Boer—van
Ryk met „Tante Roosje" een volle zaal tot
groote geestdrift wist te brengen.
Eind Maart gaven de „Hagespelers" het bij
spel .Zestien Jaar",, hetgeen door ons zeer
gunstig gerecenseerd werd. De Joodsche Inva
lide bracht in September een opvoering van
„Hoera... wij bouwen" en dan arriveeren wjj
bü onze plaatselijke dilettanten, waarbü er
diversen zyn, welke op gezette tjjden ware
beroeps-aspiraties krügen.
Voor de lezers van dit blad gaf in be°in
Februari „T.A.V.E.N.U." een tweede opvoering
van het stuk „De verdwenen Documenten", in
April ging door dezelfde vereeniging „Juffrouw
Kerkmuis" en in November „De firma Adam
en Eva". Wü hebben er reeds te vaak op ge
wezen, dan dat wü ook thans nog in detail op
de uitstekende wijze van spelen van deze
tooneelisten behoeven te wyzen,
In November gaf de R. K. Tooneelvereen.
een merkwaardig goede opvoering van „Zons
opgang", terwyl „Excelsior" in October „In de
Mist" bracht.
„Harmonie vertolkte in April „Ermine" en
dat op alleszins verdienstelijke wijze, evenals
„Le Petit Duc", dat in November ging, ook
deze vereeniging, die zich aan de operette
houdt, heeft een oude naam hoog te houden.
En dan resteeren er nog een tweetal uitvoe
ringen, die eigenlyk buiten dit kader vallen,
doch welke wü er nochtans aan toe willen
voegen.
Allereerst dan op 7 September de merkwaar
dige opvoering van de Speeltuinvereeniging, die
op dien datum het „rhythmisch symbolisch"
spel gaf voor een ten eenenmale onvoldoend
publiek, hetgeen meer dan jammer was.
En ten tweede: de Kindermiddagen van de
„Heldersche Courant", die wij, ondanks b
feit, dat bescheidenheid een goede sier is, to h
zeker wel tot de afdecltng „successen" mogen
rekenen! Vraag het „Jong Den Helder" maar!
Op respectievelnk 6 en 13 December gaven
leerlingen van de Kweek-Handelsschool en die
van de M.U.L.O. opvoeringen van ,,'n Zomer
zotheid" en „De Nieuwe Typiste", welke zoo
ongeveer de streep vormden onder het tooneel-
jaar 1935.
daar. Dit bezoek kenmerkte zich door de
groote hartelykheid, waarmee officieren en
equipage werden ontvangen.
De groep stond onder commando van den
Luitenant ter zee der le klasse Jhr. E. J. van
Holthe.
Na afloop van de mijnenoefeningeii weid
Hr. M3. „Nautilus" wederom als politiekruiser
in -gereedheid gebracht. Door dezen bodem
werden gedurende zijn kruistochten, die op 20
Juni aanvingen, eenige buitenlandsche havens
aangedaan, o.a. Esbjerg, Bergen en Einden.
In het afgeloopen jaar werd de functie van
Commandant der Marine, tevens Comman
dant van de Stelling van Den Helder, ver
vuld door den Schout-bü-Nacht T. L. Kruijs.
In den Staf vond slechts één mutatie plaats,
doordat de Intendant der Zeemacht, de
Hoofdofficier van administratie der le klasse
w. H. Heeris, wegens langdurigen dienst den
Zeedienst met pensioen verliet en werd op
gevolgd door den Hoofdofficier van adminis
tratie der 2e klasse, A. A. Lagaaij.
Bij het Commandement werd geplaatst de
Kapitein-luitenant ter zee C. J. baron van
Asbeck en belast met de behartiging van de
sociale aangelegenheden van het personeel der
Koninklijke Marine hier ter plaatse.
Oefenreizen.
Op Maandag, den 7den Januari 1935, verliet
Hr. Ms. „Hertog Hendrik" de haven van het
Nieuwediep ter aanvaarding van een 2e win
terreis naar de Middellandsche Zee onder
commando van den Kapitein ter zee C. A. L.
Helfrich.
Gedurende deze oefenreis waren de adel
borsten van het jongste jaar geëmbarkeerd.
Het schip vertoefde eenige dagen o.a. in Cata-
nia, Athene, Mudros en Constantinopel. Het
schip bevond zich juist in de Egeïsche Zee
tijdens de uitgebroken onlusten in Grieken
land. Op dien zelfden Maandag (7 Januari)
vertrok eveneens een Groep onderzeebooten,
n.1. Hr. Ms. „K XVI" en „K XVH", respec-
tlevelijk onder bevel van den Luitenant ter
zee der le klasse J. A. de Gelder (tevens
groepscommandant), en den Luitenant ter zee
der le klasse A. H. I. Kramers, naar Oost-
Indië.
Door de groep werden o.a. Lissabon, Napels
en Alexandrië aangedaan.
Met een groep torpedobooten, bestaande uit
Hr. Ms. „Z 6" en „Z 8", de mijnenlegger Hr.
Ms. „Medusa" en „Douwe Aukes", de tüdelijke
tot mijnenlegger ingerichte politiekruiser Hr.
Ms „Nautilus", Hr. Ms. „Friso", onderzee
booten en mijnenvegers, werd regelmatig ge
oefend in de Nederlandsche zeegaten.
Vliegoefeningen op het vliegkamp „de
Kooij" hadden geregeld voortgang.
Op den lsten Maart liep een groep torpe-
dobootjagers Hr. Ms. „Van Ghent" en „Kor-
tenaer" de haven van Nieuwediep binnen,
waarna deze schepen op de Rijkswerf tn on
derhoud werden opgenomen.
Op den 16en Maart kwam Hr. Ms. „Gelder
land" wederom als artillerie-instructieschip in
dienst onder commando van den Kapitein ter
zee J. J. Dikkers.
Op 28 Maart viel Hr. Ms. „Hertog Hen
drik" de haven van Nieuwediep binnen om
terstond op de Rijkswerf in onderhoud te wor
den opgenomen.
Indienststelllng Hr. Ms. „Arend"
Op den lsten April werd Hr. Ms. „Arand"
in dienst gesteld en gereed gemaakt voor uit
zending naar Nederiandsch-Indië, waarheen
het schip op 10 April van Nieuwediep vertrok
onder commando van den Luitenant ter zee
der le klasse J. H. Solkesz. Het reisplan was
zóó uitgezet, dat het schip na op de reis Al
giers, Port Said en Aden te hebben aange
daan, op 25 Mei te Padang aankwam.
Voorts werden op 1 April de onderzeeboo
ten Hr. Ms. „O 12", „O 13" en „O 15" ln
divisie-verband vereenigd onder commando
van den Luitenant ter zee der le klasse Jhr.
E. J. van Hölthe, tevens commandant van Hr.
Ms. „O 15". Hr. Ms. „O 14" bleef ter beschik
king voor inschietwerkzaamheden.
Van 812 April werden kustwachtoefenin
gen gehouden, waaraan door verschillende
eenheden en vliegtuigen werd deelgenomen.
Ter gelegenheid van de Jeugd-Luchtvaart-
dag op 13 April werd een demonstratie gege
ven door een groep van 5 vliegtuigen boven
Schiphol.
Na afloop van de eerste militaire vorming
op de Marinekazerne te Willemsoord werden
de zeemiliciens van de voorjaarsploeg, na ge
houden inspectie door den Vlootvoogd, op
27 April over de vloot verdeeld.
Op den lsten Mei werden tijdelijk voor een
opgezette münoefening als mijnenlegger in
dienst gesteld Hr. Ms. „Van Meerlant",
„Hydra", „Loodsboot 6" en „Hadda".
In verband met reparaties aan hellingen
enz. kwam Hr. Ms. vliegkamp „de Mok" eerst
op den 6en Mei in dienst onder commando
van den Kapitein-luitenant ter zee J. v. d.
Feer, terwül tüdelijk vanaf 19 Maart het
vliegkamp Schellingwoude in dienst werd ge
steld om de oefeningen op watervliegtuigen
voor vliegers en waarnemers voortgang te
doen vinden.
Op den lOen Mei werd gelük vorige jaren
Hr. Ms. „Vulcanus" als politiekruiser voor de
visscherü in dienst gesteld.
Gedurende de zomermaanden werden, als
gewoonUjk, door dit schip eenige buitenland
sche havens aangedaan, o.a. Stavanger, Aber-
deen, New-Castle, afhangende van de bewe
ging der visschersvloot.
Hr. Ms. „Van Ghent" en „Kortenaer".
RespectieveUjk op 13 en 20 Mei kwamen
Hr. Ms. torpedobootjagers „Van Ghent" en
„Kortenaer" na een korte onderhoudsperiode
op 's Rijkswerf, ln de vaart.
Door deze jagers werden schiet-, lanceer-
oefeningen en nevelproeven gehouden. Als
doelschip fungeerde o.a. het inmiddels op 6
Mei in de vaart gekomen pantserschip Hr.
Ms. „Hertog Hendrik". By de lanceeroefenin-
gen van Hr. Ms. „Onderzeebooten" was Hr.
Ms. „Z 5" steeds als opptkboot toegevoegd.
Bezoek aan Brussel.
Door een tweetal onderzeebooten, Hr. Ms.
„O 13" en „O 15" werd van 1425 Mei een
officieel bezoek gebracht aan Brussel, ter ge
legenheid van de Wereld-ten toonstelling al
De „Van Meerlant" ln nieuwen
dienst.
Hr. Ms. „van Meerlant" kwam eind Mei,
eveneens na afloop van de mynenoefening be
schikbaar voor het Koninklijk Instituut voor
de Marine. Aan boord van dezen bodem was
het 2e jaar Adelborsten voor een z.g. practi-
schen tijd geëmbarkeerd. Het bevel was op
gedragen aan den Luitenant ter zee der le
klasse O. R. F. Immink. Er werd o.a. een
vaartocht gemaakt naar het zuidelijk deel van
de Noordzee, waarbü in de maand Juli Lowe-
stoft en Ostende werden aangedaan. Eind
Juli werd het schip op 's Rijkswerf wederom
uit dienst gesteld.
Hoog bezoek.
Op den lsten Juni werd hier ter plaatse
de zoo druk bezochte tentoonstelling Remavi,
aan de buitenhaven, in de z.g. Atjeh-loods In
gericht, geopend.
Het bezoek van H. M. de Koning, op den
4en Juni, aan de Konlnkkjke Marine en Den
Helder gebracht, zal een ieder nog versch in
het geheugen liggen.
Hr. Ms. pantserschip „Hertog Hendrik" ge
noot daarbij de groote eer van een bezoek,
waarbü Hare Majesteit met gevolg aan boord
embarkeerde voor een tocht op de reede ten
einde eenige oefeningen gade te slaan.
Onnoodig te herhalen, dat dit Koninklijk be
zoek van hoog tot laag op groóte waarde is
geschat.
Tal van oefeningen.
Door Hr. Ms. münenlegger „Hydra" en
„Douwe Aukes" werd een reis gemaakt naar
Hamburg, waar van 21 tot 24 Juni werd ver
bleven.
Op den 24sten Juni vertrok „Hr. Ms. „Her
tog Hendrik", thans onder commando van den
Kapitein ter zee J. F. Furstner voor een zo
merreis van uit Nieuwediep, om op 31 Juli
d.a.v. weder binnen te loopen. Op deze reis
werd respectievelijk Molde, Bergen en Bale-
strand aangedaan en werden oefeningen ge
houden in de Molde- en Sogne-fjord en om
geving.
Door een groep watervliegtuigen van het
vliegkamp „de Mok", bestaande uit de G 7,
G. 8 en G 9 werd een oefenvlucht gemaakt
naar Calschot, waar de vliegtuigen van 27
Juni tot 2 Juli vertoefden.
Van 1 tot 6 Juli werden groote kustwacht
oefeningen gehouden, waaraan door verschil
lende eenheden werd deelgenomen.
Den Helder werd gelük het vorige jaar van
7 tot 11 Juli bezocht door het Fransche
politlevaartuig „Ailette".
50-jarig bestaan Torpedodienst.
Op den 12en Juli vond op eenvoudige, doch
feestelijke wijze de herdenking van het 50-
jaiig bestaan van den Torpedodienst plaats,
waaj-by de Chef van het Torpedo-atelier, de
Kapitein-luitenant ter zee L. F. Klaassen, be
vorderd werd tot Officier in de Orde van
Oranje Nassau.
Begiiv»Augustus werden door de torpedo
bootjagers de gevechtsschietoefeningen ge
schoten.
In de tweede helft van Augustus werd door
de Divisie Onderzeebooten een meerdaagsche
vaartocht gehouden, waarbü o.a. het Engel-
sche kanaal werd bevaren tot aan de Scilly-
eilanden.
De opgezette en voorbereidde groote parade
ter gelegenheid van den verjaardag van Hare
Majesteit de Koningin werd afgelast in ver
band met het plotseling overUjden van Konin
gin Astrid, de Koningin der Belgen.
Weekend ln 't Noorden»
Van 2 tot 12 September werd door een ver
band, bestaande uit Hr. Ms. „Hertog Hen
drik", de groep torpedobootjagers, de divisie
Onderzeebooten en Hr. Ms. „Z 5" een oefen
tocht gemaakt naar het Skagerak, waarbü
het week-eind door Hr. Ms. „Hertog Hen
drik" en divisie onderzeebooten te Göteborg
en door de groep torpedobootjagers en Hr.
Ms. „Z 5" te Oslo werd doorgebracht.
Op den 5en September vond de installatie
van het jongste jaar Adelborsten plaats, waar
na dé gebruikelük marsch door de stad door
het Korps Adelborsten werd gemaakt.
Op 11 September werden de nieuw benoem
de officieren door den Commandant der Ma
rine den Schout-bü-Nacht T. L. Kru(js be-
ëedigd.
De manoeuvres,
Gelyk het vorige jaar werden ook nu in de
maand September gezamenlüke oefeningen
gehouden. Aan de persvertegenwoordigers
werd daarbij in ruime mate gelegenheid gege
ven de oefeningen van nabü mede te maken;
het resultaat bleef dan ook niet uit, daar vele
artikelen in de dagbladen verschenen en het
derhalve overbodig mag heeten hierop ter
zake in dit overzicht terug te komen. Opge
merkt zü nog, dat gedurende deze oefeningen
de weersgesteldheid veel te wenschen overliet.
Na de oefeningen werd Hr. Ms. „Gelder
land" voor enkele voorzieningen op 'sRüka-
werf opgenomen.
Na afloop van de eerste militaire vorming
op de Marine-kazerne te Willemsoord, werden
de zeemiliciens van de najaarsploeg, na ge
houden inspectie dooor den Vlootvoogd, over
de vloot verdeeld.
Oefenreis Hr. Ms. „Gelderland".
Op den 4en November verliet Hr. Ms. „Gel
derland" bemand met over het algemeen jeug
dig personeel de haven van Nieuwediep voor
een winteroefeningsreis. Aangedaan werden
de havenplaatsen Santé Cruz, Las Palmas,
Funchal en Lissabon, terwyl voor het jonge
scheepsvolk oefeningen van allerlei aard wer
den gehouden o.a. in de omgeving van Straat
Bocayna en Straat Rio.
Even voor het vertrek vond nog een kleine
plechtigheid aan boord plaats n.1. de uitrei
king door den Vlootvoogd aan den Comman
dant, den Kapitein ter zee J. J. Dikkers, van
het Koninklyk Besluit in verband met diens
benoeming op 31 Augustus j.L tot Officier in
de Orde van Oranje Nassau. Dien zelfden
morgen had een dergelyke plechtigheid even
eens plaats op de Directie in verband met de
benoeming tot Ridder in de Orde van Oranje
Nassau van den Secretaris van den Comman
dant der Marine, den Officier van Administra
tie der le klasse A. Lensvelt, zoomede de uit
reiking ui de bronzen medaille dezer Orde
aan tien Militairen werkman K. A. Heiligen
berg op het Commandement.
Vertrek jagers naar Indlö.
Op den middag van dienzelfden dag aan
vaardde de groep torpedojagers Hr. Ms. „Kor
tenaer" en „van Ghent", respectievelyk onder
commando van den Luitenant ter zee der le
klasse J. van Leeuwen, tevens groepscom
mandant, en den Luitenant ter zee der le
klasse J. Houtsmuller, de reis naar Ned.
Oost-Indië.
De groep vertrok als gewoonlijk onder
groote belangstelling waarbü de Stafmuzick
aan het havenhoofd niet ontbrak.
Prof. Venig Meines» ln Den
Helder.
Op den 14en November kwam Prof. Dr. Ir.
F. A. Vening Meinesz, op uitnoodiging van de
Afdeeling „Onze Vloot" naar Den Helder, om
ln het Rialto-theater voor genoodigden en
leden van „Onze Vloot" een lezing te houden
over de resultaten en over de reis van H. Ms.
„K XVIII", welke bodem op den Hen Juni
j.1. behouden te Soerabaja arriveerde. Bij deze,
door een ieder zoo zeer gewaardeerde lezing,
waarvoor belangstelling bestond, deed hij op
sympathieke wüze uitkomen, dat hij het be
reikte succes voor een groot deel te danken
had aan de 34 mede-opvarenden van Hr. Ms.
„k xvni".
Op 18 November werden Hr. Ms. Torpedo
booten „Z 7" en „Z 8" in 'dienst gesteld,
waarbij de Luitenant ter zee der le klasse
W. F. van Langeveld als Groepscommandant
werd aangewezen.
Jubileum korps Mariniers.
Op den lOen December werd, bü de Af
deeling Mariniers te Rotterdam, het feit her
dacht dat het dien dag 270 jaar geleden was
dat het Korps Mariniers werd opgericht.
Deze herdenking was door Hare Majesteit
de Koningin wederom aanleiding, gelijk na de
terugkomst van het Contingent Mariniers uit
het Saargebied, om van Hare warme belang
stelling te doen blyken en werd onder groote
belangstelling van de zijde van het publiek op
den 16en December op het Malieveld te
's-Gravenhage voor Hoogstdezelve door het
Korps gedéfileerd.
Op 23 December keerde Hr. Ms. „Gelder
land" van de oefeningsreis op de reede van
Texel terug en liep na gehouden Inspectie
door den vlootvoogd, de haven alhier binnen.
Tot slot zij nog vermeld, dat het Marine
personeel in het afgeloopen Jaar op sport
gebied wederom mooie resultaten behaalde o.a.
bü de Marine-kampioenwedstrijden ln Septem-
bed. Ook het zeilselzoen bracht voor de zeilers
gelegenheid elkaar te bekampen zoowel tijdens
de wedstrüden voor jachten, allen uitge
schreven door de K.M.J.C.
Gedurende de wintermaanden waren Hr.
Ms. „O 10" en „O 11" in dienst, welke boo
ten geregeld vaar- en lanceeroefeningen hiel
den. Den 7en Januari vertrokken Hr. Mr. „K
XVI" en „K XVH" naar Ned.-Ind'ë; zij volg
den de route via het Suez-kanaal.
Op 1 April werden Hr. Ms. „O 10" en „O
11" uit de vaart genomen. Op dien datum
werd een divisie, bestaande uit Hr. Ma. „O
12", „O 13" en „O 15" in dienst gesteld, waar
mede geregeld individueel en in onderling ver
band vaar- en lanceeroefeningen werden ge
houden, terwijl voorts veelvuldig aan tactische
oefeningen in combinatie met Hr. Ms. „Her
tog Hendrik" en de torpedobootjagers werd
deelgenomen.
Hr. Ms. „O 14" werd medio Maart in dienst
gesteld en bestemd voor het inschieten van
torpedo's, een taak, welke door deze boot vrij
wel onafgebroken tot December 1935 werd
verricht.
Van 16 tot 24 Mei werd door Hr. Ms. „O
15" en „O 13", onder bevel van den divisie
commandant een officieel bezoek gebracht
aan Brussel ter gelegenheid van de aldaar in
verband met de wereldtentoonstelling geor
ganiseerde marine-week. Aan deze booten viel
tesamen met de te Brussel aanwezige Brit-
sche en Fransche onderzeebooten, een luister
rijke ontvangst ten deel.
Ter gelegenheid van het bezoek van Hare
Majesteit de Koningin aan Den Helder op 4
Juni werd door de divisie onderzeebooten deel
genomen aan het défilé ter reede langs Hr.
Ms. „Hertog Hendrik", aan boord van welken
bodem H. M. geëmbarkeerd was, terwijl door
Hr. Ms. „O 14" ter demonstratie een torpedo-
aanval werd uitgevoerd.
Voorts werd door personeel van den Onder
zeedienst deelgenomen aan de parade op dien
dag.
De Onderzeedienst had een niet onbelangrijk
aandeel in de organisatie der Remavi, waar
bü het duikbedrüf afzonderlijk vermelding
verdient.
Van 1617 Juni verbleef de divisie onder
zeebooten te Amsterdam, mede in verband
met de onthulling van het van Heutsz-monu-
ment aldaar door H. M. de Koningin.
In Juli en Augustus werden door de divisie
verschillende vaderlandsche havens als Rot
terdam, Schiedam, Vlissingen en Delfzül be
zocht, terwül ook een vaartocht door het En-
gelsch Kanaal werd ondernomen.
Door de ln conservatie zünde booten „O 8"
en „O 10" werden maandelijks kleine vaar-
tochtochten in de nabüheid van Den Helder
ondernomen.
In de eerste helft van September werd de
divisie onderzeebooten ingedeeld bij een smal
deel, dat onder bevel van den Commandant
van Hr. Ms. „Hertog Hendrik" een 12-daag-
sche oefentocht naar het Skagerak onder
nam. Daarbij werd van 7—9 September te
Göteborg verbleven. Waar deze periode zich
door fraai weer kenmerkte, kwamen de vele
tactische oefeningen op die reis goed tot hun
recht.
In deze periode maakte Hr. Ms. „O 14" een
meerdaagsche oefentocht tn de Noordzee,
waarbü van 79 September een bezoek aan
Dordrecht werd gebracht.
Nadat nog in de laatste week van Septem
ber door de divisie, waarbij tijdelyk ook Hr.
Ms. „O 14" was Ingedeeld, was deelgenomen
aan de gezamenlijke oefeningen met de
overige marine-schepen op de Noordzee, werd
de divisie op 3 October uit d'enst gesteld en
gingen Hr. Ms, „O 13" en „O 15" in onder
houd, terwyl, terwyl Hr. Ms „O 13" voor in-
