I HOEBU
POPULAIR BIJVOEGSEL VAN DE HFI DFRSCHF COURANT
Duikers door alle eeuwen
740
ZATERDAG 14 MAART 1936
AUTEURSRECHTEN VOORBEHOUDEN
'C!
Voorloopers van de moderne diepzeekogel. Duiker*
demonstraties voor Karei V. Met een brandende kaars
naar den bodem van de rivier. Het „watercorset"
van Pater Scott
VOOR DE
door f
William Beebe.
De bekende Amerikaansche diepzee-
vorscher en zoöloog, William Beebe, is
van een expeditie naar de Bermuda
eilanden, die vijf maanden geduurd
heeft, teruggekeerd. Hij is bij de afge
legen groep van deze 360 kleine eilanden
in den Atlantischen Oceaan met zijn
beroemde metalen diepzeekogel opnieuw
in zee afgedaald om het leven en de
gewoonten van de diepzeevisschen te
bestudeeren. Ook heeft hij proeven met
ultraviolette stralen genomen.
In de eerste helft van de 16de eeuw
werden in verschillende oplagen van Vege-
tius' De Re Militari afbeeldingen van een
duiker gegeven, die op dezelfde wijze als
de eerste Europeesche duiker is uitgerust.
Een nauwsluitende lederen helm met ope
ningen voor de oogen uit de een of andere
stof vervaardigd, bezit een leeren buis,
die naar de oppervlakte leidt, waar ze door
een zwemblaas vol met lucht, drijvende
wordt gehouden. De afgebeelde heer zal
wel geen strijdlustige bedoelingen hebben
gehad, ofschoon hij een lange hellebaard
draagt en met een zwaard omgord is,
want in de linkerhand houdt hij een groote
visch. Hij bevindt zich ongeveer 1.20 M.
onder de oppervlakte wat ongeveer de
grens van het gebruik van zijn toestellen
voorstelt, want de druk van het water op
de longen op grootere diepte zou het zeer
moeilijk maken een toereikende voorraad
versehe liicht vanboven naar beneden te
neinen.'
De eerste Europeesche duikerklok
schjjnt "Slechts een vérgrfiote editie van de
gezonken pot of het vatwan Aristoteles te
zijn. Ongeveer vierhonderd jaar geleden
vergezelde John Taisnier Karei de Vijfde
op zijn reis naar Afrika en stelde vele
De duikerklok met driepoot.
Het idee van de omgekeerde pot of
ketel steeds weer naar voren; zoo was dat
op het eind van de 16de eeuw het geval
bij Francis Baca, die iets dergelijks met
een eigenaardige verbetering beschrijft:
„Een leeg vat van metaal werd op
dezelfde wijze tot onder de oppervlakte
van het water neergelaten en nam zoo
doende al de lucht, die daarin opgesloten
was, naar den bodem van de zee mee.
Het stond als een. driepoot op drie
pooten, die iets minder dan de lengte van
een mensch hadden,- zoodat de duiker,
wanneer hij zijn adem niet langer kon
inhouden, het hoofd in het vat kon steken
en met opnieuw gevulde longen weer aan
het werk kon gaan.
Het „watercorset" van Pater Scott.
waarvan deze ons een beschrijving en een
afbeelding heeft nagelaten, das de eerste
duikerhelm van het Europa der Middel
eeuwen en het schijnt inderdaad in gebruik
geweest te zijn. Daar: het nogal groot was,
was het bijna tot de duikerklokken te
rekenen. Het bestond uit leer en zag eruit
als een geweldige, ondersteboven gekeerde
Vierkante emmer.
Het had kleine venstertjes, die op de
afbeelding als de möz'aïekramen van een
kerk aandoen. Wie ermee duiken wilde,
moest zijn hoofd erin stoppen, het ding
met riemen aan zijn schouders vastmaken,
zich oprichten én, als we de afbeelding
gelooven .mogen, liep men dan van den
Oever het water in, alswas men in de
vrije lucht Een aantal .bijgevoegde ge-
wichten maakten iet den drager-van- dit
„corifet? mogéljjk, haar believen- ópv en
neerité" gaan, dóórdat; men deze -'gewichten,
die men aan het eind van een koord hield,
liet zakken of ze ophief.
De uitvinder dacht aan 25 pond vooi
buis; hij kan door twee kristaleln venster
tjes naar buiten kijken, om zich heen grij
pen en met de vrije handen doen, wat hij
wil, hij kan door deze buis zijn bevelen
naar boven roepen en vermoedelijk de lucht
inademen, die door de buis moet circulee-
ren. Een rol en een touw doen het heele
toestel stijgen en dalen, zoodat men het
hoe dwaas het ook lijkt, toch altijd met
veel omslag een korten tijd in gebruik kan
nemen. Wij kunnen niet nalaten, de scherp
zinnigheid van deze uitvinders te bewon
deren, die zonder de geringste kennis van
zuurstof en rubber gewerkt hebben.
De eerste duikerklok met
Iuchtverversching.
Drie-en-zenventig jaren nadat Lorini
zijn uitvinding in practijk had gebracht,
bedacht een andere Italiaan, Borelli, een
onhandig, moeilijk en geheel onbruikbaar
toestel, dat intusschen de kiem van de
gedachte inhield, die het moderne duiken
mogelijk maakte. Dat was het afvoeren
van de ingesloten lucht en de verversching
door nieuwen toevoer. Zijn product ziet er
uit als de god der wateren, Mercurius. Al
had de uitvinder er ook zorg voor gedra
gen, dat de oude lucht door nieuwe ver
vangen kon worden, wanneer de duiker de
oppervlakte bereikte, toch geloofde hij, dat
de lucht tengevolge van haar circulatie in
de buis weer versch en geschikt om- in te
ademen terug zou keeren, daar het water
er omheen afgekoeld was. Een merkwaar
dig ding, een soort van luchtpomp, dat
de duiker om zijn middel had hangen,
diende om hem in het water., te doen stij
gen of dalen. -
- H
Een duiker tot ridder geslagen.
Het eerste duikeravontuur verhaalt ons
Whymper; hij deelt mede, hoe William
Phipps, een van de eerste Engelsche dui
kers, het adellijke huis Mulgrave stichtte.
Hij was de zoon van een smid en maakte
in het jaar 1663 een plan op, om de schat
ten aan boord van een Spaansch schip,
dat voor de kust van Spanje gezonken
was, te laten bergen. Karei H verschafte
hem een schip en alles wat hij noodig
had, doch het plan werd een mislukking
en Phipps verviel tot armoede ën ellende.
Maar hij was een man van groote energie,
en wat later gelukte het hem, den hertog
van Albemarle en anderen voor zijn plan
nen te -winnen; zij verstrekten hem het
geld voor een tweede poging. In het jaar
1667 voer Phipps opnieuw uit; men was
overeengekomen, dat de winst onder de
twintig belanghebbenden verdeeld zou
worden en wel naar rato van de door elk
ingebrachte som. In het begin had hij te
genslag, maar juist toen hij ermee wilde
uitscheiden, vond hij zijn goudschat. De
gelukkige duiker keerde met 200.000 pond
naar Engeland terug; een tiende "deel
kreeg hij zelf; de hertog van Albemarle
kreeg 90.000 pond, terwijl de rest onder de
overige aandeelhouders" verdeeld werd.
Phipps werd tot ridder geslagen.
De diepzeekogel, waarin Beebe naar den bodem der 2ee afdaalde.
^richten over allerlei natuurwetenschap-
Pee te boek. Zijn beschrijving van de klok
"ikt alleszins geloofwaardig:
••Wanneer de onwetende man uit het
volk hoorde, dat men tot den bodem van
en Rijn zou ^unnen nederdalen, zonder
Uat dekleeren of ook maar eenig lichaams
deel nat zouden worden, en dat men zelfs
een brandende kaars naar den bodem van
et water zou kunnen meenemen, dan zou
b'J dit voor belachelijk en onmogelijk
'ouden. Toch zag ik, hoe zulks in Toledo
'd Spanje in het jaar 1538 geschiedde
de oogen van Karei de Vijfde en bijna
'enduizend toeschouwers. De poging werd
°°r twee Grieken uitgevoerd; ze namen
2eer grooten, aan touwen hangenden
°t, met de opening naar beneden mee,
^vachten balken en planken in het midden
6 °^en m'mte aan en &int?en er met
n kaars op staan. De pot werd door mid-
van lood, dat om zijn opening heen
ingebracht, in evenwicht gehouden,
at bij het laten dalen in het watei
w„e, deelen van den rand precies gelijk het
makv ^kten, anders zou het water ge-
(jjj e,iik de daarin opgesloten lucht ver-
keblfen en ,,in vooótlgen damp veranderd"
dit doel genoeg te hebben, een belachelijk
klein gewicht om een leeren klok met ai
de daarin bebaarde lucht te doen zinken.
Pater Scott schrijft-heel' eenvoudig:
„Dank zij dit toëstèl kan men op den
bodem van de zee rondwandeleif, zien,
lezen, schrijven, brieven bij zich dragen en
andere zaken vajn dién aard. Doch men
moet er goed voor zorgen, dat deze klok
loodrecht naar beneden gelaten wordt, op
dat men het. binnendringen van het water
kan beletten, wat noodlottige gevolgen zou
'hebben."
Nog altijd leer.
Lorini gééft in 1609 een beschrijving
van machines, waarin de mensch onder
watér kan blijven. Een ervan was een fan
tastisch bedenksel, dat nooit tevoren, noch
daarna beproefd werd.
Een groote buis van ongeloeid leer van
tien meter lengte, wordt door vele ijzeren
banden open gehouden ;onderaan is een
ijzeren platform aangebracht. Hierop zit
de duiker; hij is om de heupen en aai.
polsen vastgebonden, in een waterdicht
geitenvel gekleed, dat aan
de verticale buis is gesneden. Het hoofa
van den duiker bevindt zich binnen
X 'y c- s*
Reeds enkel» jarèn~h.ebrilriin dagbladen?
organen van onderwijzersbonden, tijdschrif
ten voor opvoedkunde ené., met alle
kracht geprotesteerdtegen het m.i. veel te
overladen leerplan op de lagere school.
In dezen strijd stond ik niét alleen: tal
rijke, niet in het onderwijs practisch werk
zaam zijnden doch wel belanghebbend
als ouders! stonden achter mij. Doch
liet resultaat van al ons geschrijf 'is 'n den
grond van de zaak toch nog, maar bedroe
vend klein. Men gaat behoudens enkele
beperkte uitzonderingen eenvoudig door
met de kinderen allerlei kennis en weten
schap in te pompen, welke hét voor een
groot percentage of nooit noodig heeft,
of zal vergeten, nadat het'een jaar van
school is.
Een zakenman zal zich wel-ervoor wach
ten onnutte en on-economische dingen
overhoop te halen. Heeft hij voor derge
lijke dingen interesse, dan kómt dit meest
al doordat hij naast zijn werkelijke zaken
er ook gaarne een of andere liefhebberij
op na houdt, welke hem niet 'direct voor
deel oplevert.
In de onderwijswereld is men van der
gelijke waarheden nog steeds niet door
drongen. Daar gaat men dag in dag uit
door met kennis aanbrengen, wejke prac
tisch gesproken evengoed achterwege had
kunnen blijven voor het gróótste gedeelte
der leerlingen. In plaats van bij het kind
belangstelling aan te kweeken voor .onze
geschiedenis van land en volk--— een,niet
genoeg te waardeeren iets laat men
het jaartallen leeren, waardoor hét eens
en voorgoed genoeg heeft vin. „geschiede
nis".
Dan denk ik aan de onzinnige* "opvat
ting van het laten leeren van plaatsen- en
rivierenreeksen bjj aardrijkskunde, in een
van dit bij uitstek algemeene vorming
vaste volgorde. Het veel móóiere gedeelte
aanhangend onderwijs: land- en volken
kunde, wordt öf verwaarloosd, öf krijgt
geen voldoende tijd van behandeling. Daar
naast behoorde tijdens dit lesuur ongetwij
feld de leerlingen het gebruik geleerd te
worden van gidsen voorspoorwegen, auto
busdiensten enz.
Ik denk verder aan het teekenonderwijs-
Een uiterst duur leervak op de scholen,
maar de wijze, waarop het in vele scholen
gegeven wordt, heeft mijn instemming
geenszins! Men laat kinderen van alles en
nog wat nd-teekenen, landschapjes, figu
ren en op ansichtkaarten, naar boek
illustraties of iets dergelijks. Wat een" tijd
gaat hier onnuttig teloor. Welk kind tee
kent, eenmaal de school verlaten hebbend,
nog wel? Alleen die, waarin een aange
boren teekentalent schuilt. De rest neemt
nauwelijks meer een teekenpotlood ter
hand en zal nog minder iets nd gaan tee
kenen. Het is toch eigenlijk onzin een an
sichtkaart nd te teekenen. Men kan.hem
toch beter koopen. Dan heeft men ten
minste kans, iets te hebben, dat goed is.
Eenige malen per week kom ik in aan
raking met een tweehonderdtal oudera
meisjes (1418 jaar), die dan van mij les
ontvangen in algemeen vormend onderwijs.
Ik kom herhaaldelijk tot de ontstellende
ontdekking, dat deze meisjes, over eenige
jaren vrouwen, moeders, juist die dingen,
welke zij in het leven dagelijks als het
ware noodig hebben, niet weten noch kun
nen!
Ik noem slechts: met behulp van een
spoorweggids een reisplan uitstippelen;
.een girobiljet, idem: postwissel, adres
kaart; een sollicitatiebrief schrijven; een
telegram opmaken; een advertentie plaat
sen of er op antwoorden, een eenvoudig
huishoudboekje bijhouden, een recept uit
een kookboek, aangeven voor 4 personen,
omrekenen voor 7 personen, een figuur
teekenen naar opgegeven afmetingen en
indeelingen, enz. enz. Er komt bijna steeds
niéts van terecht.
En ik vraag u, ouders, nogmaals, zoudt
gij niet zeer gaarne zien, dat uw dochter
dergelijke practische dingen kende? Straks
staat het als vrouw ik denk hier aan
de meisjes aan de zijde van den man.
Hoe dikwijls zal zij dan in aanraking ko
men met dergelijke dingen. Hoe vaak zal
de vrouw dan dergelijke dingen voor haar
man kunnen opknappen! Maar hoe onge
lukkig valt het te achten, wanneer zjj het
niet kén. Daarom, laat uw kind voor u
dergelijke dingen onder uw toezicht eens
opknappen. Helpt het mede zelfstandig te
maken voor het leven! Het zal er u later
zoo dankbaar voor zijn.
Tenslotte kunnen naast de sohool ook in
het gezin dergelijke dingen wel aangeleerd
en gedaan worden!
