De burgeroorlog in Spanje
BINNENLAND
Naar een
boerenopstand in
België?
TWEEDE BLAD
HELDERSCHE COURANT VAN ZATERDAG 29 AUGUSTUS 1936
Wederzijdsch overzicht.
500 officieren in zee geworpen.
Mededeelingen van Queipode Llano
Geen mijnen
in de Middellandsche Zee.
Aan boord van de Miguel
de Cervantes.
De strijd om Irun nog
onbeslist.
Luchtbombardementen op diverse
plaatsen.
Uit het kamp der opstandelingen
De strijd op Majorca.
Italië kondigt het wapen
embargo af.
Duitschland verhoogt
belasting.
Scherpe aanval van Sowjet-
pers op Duitschland.
Het Duitsche protest inzake de
Russische Radiopropaganda
Een conflict tusschen Stalin en de
weduwe van Lenin.
Gaat Hongarije de diensttijden
verlengen.
Een Abessijnsche aanval op Addis
Abeba.
Het verblijf van Trotski.
Het vertrek van generaal
Ritz Smigly naar Parijs.
De incidenten te Tsjengtoe.
De oudste zoon van den ex-koning
van Spanje.
Ter nagedachtenis van koningin
Astrid.
De regeering Van Zeeland in een
lastig parket.
De uitwijzing van de vier
Nederlanders te Berlijn.
De reis van den gouverneur-
generaal.
Van de regeering.
Het ministerie van binnenland sche zaken
heeft het volgende communiqué gepuliceerd:
Het is geen wonder, dat militairen, die zich
piet aan hun eerewoord hielden, thans tot
emstige leugens overgaan. De kaart van
Spanje wijst nauwkeurig de positie der op
standelingen aan: overal worden zjj belegerd.
In alle provincies, die zij bezetten wordt de
tegenstand van de loyale troepen grooter en
grooter, een groot aantal haarden van spon
taan verzet maakt hun toestand onhoudbaar.
In de provincie Leon hebben onze troepen
een aanval van de opstandelingen afgeslagen,
waarbij deze 21 dooden achter lieten. Wij
maakten zes gevangenen, onder wie een luite
nant.
Te Oviedo bombardeeren onze artillerie en
luchtvaart op heftige wijze de gevluchte mui
ters. Een deel der burgerlijke bevolking heeft
de stad verlaten.
Een groot aantal soldaten en guardia civil
loopen naar ons over, om tegen de opstande
lingen te strijden. Zij deden ons mededeellng
van de aanzienlijke schade door onze bom
bardementen aangericht.
Aan de fronten van Guipuzcoa, Huesca en
Saragossa duurt de strijd voort.
Op Majorca, te Granada en Cordoba strij
den de republikeinsche troepen met succes.
Wij rukken op en versterken onze stellingen
kan het front van Estramadura.
Van de opstandelingen.
De generale staf der opstandelingen heeft
Donderdagavond het volgende communiqué
uitgegeven:
De vijand heeft heden weinig' activiteit aan
den dag gelegd. Onze luchtvaart heeft aan
alle fronten intens gewerkt. In Somosierra
heeft een escadrille twee vijandelijke vliegtui
gen genoodzaakt achter onze linies te dalen.
In Guadarramma is een ander vliegtuig nabij
de Leon pas omlaag geschoten.
In Asturië hebben wij Tireo bezet na een
snel offensief, waarbij wij den vijand aanzien
lijke verliezen hebben toegebracht en gepant
serde auto's buit maakten, terwijl ook gevan
genen werden gemaakt.
Voor Irun heeft een hevig gevecht plaats
gehad. De vijand had zich in sterke stellingen
verschanst. Onze artillerie en luchtvaart héb
ben met succes bombardementen uitgevoerd,
daarbij zeer voorzichtig te werk gaande,
wegens de nabijheid van de grens.
In een kort daarna uitgegeven communiqué
wordt o.m. gezegd: Wij hebben aan het Somo-
cierra front de dorpen Lapolovera en Pena-
megra veroverd, gelegen op een plaats waar
de weg naar Lozoya geheel beheerscht wordt.
De vijand heeft een grooten tegenslag en
zware verliezen geleden.
De strijd om het goed van de Bank
Spanje.
De Junta van Valladodid, die de goudzen
dingen naar het buitenland door de regeering
beschouwt als „een aanslag op het nationale
bedrijfsleven" heeft Donderdag een „decreet"
gepubliceerd, waarbij alle operaties, welke
sedert 18 Juli zijn of nog zullen worden uit
gevoerd, onder waarborg van de bank van
Spanje „ongedaan" worden verklaard.
Alle rechtsmiddelen zullen worden te baat
genomen om weer in het bezit van dit goud
te komen. Alle waardemiddelen en goederen,
welke in het bezit van Spanje, Spaansche
onderdanen of in Spanje wonende vreemde
lingen, welke voor deze operaties zullen zjjn
of worden aangewend, zullen, voorzoover de
Junta van Valladodid daartoe de macht heeft,
in beslag worden genomen.
Generaal Queipo de Llano heeft voor de
radio Sevilla verklaard, dat Melquiades Al-
varez, de leider van de democratische liberalen
en dr. Albinada door regeeringstroepen ge-
fusileerd zijn. Ook een kolonel Quitana, die
tot levenslange opsluiting veroordeeld was, is
geëxecuteerd.
Protesteerend tegen het bombardement van
open steden zeide Queipo de Llano, dat het
bombardement van Cordoba zes dooden en 22
gewonden gemaakt had.
Een ander verhaal van de radio Sevilla is,
dat de kruiser Jaime I te Carthagena, waar
hij aangekomen is om herstellingen te onder
gaan, de officieren, die aan boord gevangen
gehouden werden, aan de comité's van de
roode volksfrontpartijen heeft uitgeleverd en
dat deze, vijfhonderd in getal, vervolgens in
zee zouden zijn geworpen.
De Catalaansche regeering heeft de pers
een nota doen toekomen, waarin wordt
verklaard, dat in tegenstelling met de in het
buitenland gaande geruchten, de geheele Mid
dellandsche Zee van Kaap Creus tot de straat
van Gibraltar vrij is van schepen der op
standelingen en dat er geen enkele plaats is
waar mijnen of onderzeebooten de koop
vaardijschepen in gevaar zouden kunnen
brengen.
Verder wordt daarin verklaard, dat er dus
gen enkele reden bestaat voor de scheep
vaart maatschappijen de reisroutes der sche
pen te wijzigen en dat ook de assurantie-
maatschappijen de premies niet behoeven te
verhoogen.
De Parijsche correspondent van de Times
maakt gewag van een verslag van een Ame
rikaan, die te Malaga een bezoek had ge
bracht aan de Miguel de Cervantes. Dit schip
stond onder bevel van een commune van acht
matrozen. De mannen hadden op 19 Juli hun
officieren doodgeschoten. Zij schaamden zich
daar allerminst over. Integendeel, de mannen,
die den commandant of een der officieren
haden vermoord, waren er trotsch op. Waren
hadden vermoord, waren er trotsch op. Waren
de commandant en de officieren eenvoudig door
zich aan boord bevond, was op een andere
Wijze gefusileerd. Men bad hem op een stoel
vastgebonden en door een vuurpelefon later
Neerschieten,
De mannen, die in geen vijf of zes dagen
geschoren waren, zagen er inderdaad als zee-
roovers uit. Zij brachten den bezoeker bene
den in het achterschip, waar zich de 13 offi
ciershutten bevonden, die alle op slot en ver
zegeld waren. Op elke deur stond de
van den vermoorden bewoner met den datum
19 Juli. Op de vraag van den bezoeker, waar
om zij de hutten niet in gebruik haden ge
nomen antwoordden de mannen, dat zij geen
dieven waren. De hutten, die de persoonlijke
bezittingen van de vermoorden bevatten,
zouden onaangeroerd blijven tot de strijd ten
einde was. Zij wilden niet, dat men van hen
zou zeggen, dat zij hun officieren hadden
vermoord uit plunderzucht. De mannen ver
braken de zegels van de admiraalshut om den
bezoeker te toonen, dat zij waarheid hadden
gesproken.
De strijd rondom Irun is ook gisteren
voortgezet, zij het niet met de hevigheid van
de eerste dagen, en er is in de wederzijdsche
actie nog veel onverklaarbaar gebleven. De
opstandelingen rukken niet voorwaarts en de
regeeringstroepen van hun kant trachten ze
niet terug te drijven. Het geweervuur en dat
der mitrailleurs werd ook gisteren alleen
maar voor het middagmaal onderbroken, doch
het was niet duidelijk wat het doel van beide
partijen was, tenware om den vechtlust op
temperatuur te houden. Van de eene noch
van de andere zijde, aldus Reuter, werd eenig
initiatief getoond.
Ook de tegenpartij moet toegeven, dat de
stellingen der regeeringstroepen buitengewoon
goed zijn ingericht. Een bepaald terrein voor
Irun schijnt voorzien te zijn van mijnen met
electrische ontsteking, zoodat het voor de op
standelingen moeilijk is ook maar geringe
vorderingen te maken.
Intusschen is de toevoerbuis van de water
leiding van Irun door een granaat getroffen.
Van Hendaye uit kan men het water zien om
hoogspuiten.
De radiozender van San Sebastian maakt
in een oproep aan de bevolking bekend, dat
het electriciteitsverbruik beperkt moet wor
den, daar de centrale niet voldoende stroom
kan verwerken. Er zal zeer spaarzaam met
den stroom moeten worden omgegaan. Hier
uit kan worden geconcludeerd, dat tengevolge
van den strijd de centrale niet meer de vol
ledige beschikking heeft over het water, dat
den stroom moet opwekken.
De zender te Sevilla deelt mede, dat de
luchtmacht der opstandelingen het vliegveld
Getafe, een wapenfabriek te Toledo en San
Sebastian heeft gebombardeerd.
In vier dagen zouden 11 toestellen van de
regeeringstroepen zijn omlaag gehaald.
De oorlog In de lucht.
Generaal Queipo de Llano heeft voor de
radio Sevilla verklaard, dat de Granada vier
regeeringsvliegtuigen neergeschoten zijn, te
Badajoz twee en zes aan het front van Gua-
darrama.
Generaal Franco opperbevelhebber
van de opstandelingen.
De radio Burgos deelt mee, dat generaal
Franco tot opperbevelhebber van alle strijd
krachten van de opstandelingen benoemd is.
Een zoon van Queipo de Llano ge
dood.
De speciale correspondent van Havas aan
het front van Aragon meldt, dat op den dag
van de bezetting van Sietamo, een der zoons
van generaal Queipo de Llano, die in de rijen
der regeeringstroepen streed, gedood is.
Primo de Rivera Jr. ernstig gewond.
Volgens inlichtingen, die de correspondent
van Havas te Burgos heeft verkregen, was de
leider van de Spaansche phalanx, Antonio
Primo de Rivera, omtrent wiens lot allerlei
tegenstrijdige berichten de ronde hebben ge
daan, op 23 dezer nog in leven. Hg had drie
wonden opgeloopen, waarvan een van ernsti-
gen aard, die hem zou noodzaken op het
oogenblik het bed te houden.
De plaats, waar de zoon van den vroegeren
dictator wordt verpleegd, houdt men zorgvul
dig geheim.
Ook Portugal verbiedt uitvoer van
wapens naar Spanje.
De Portugeesche regeering heeft besloten,
onverwijld den uitvoer van oorlogsmateriaal
naar Spanje te verbieden.
Het verbod zal echter worden ingetrokken,
indien in de landen, die het non-interventie-
accoord hebben onderteekend, inschrijvingen
worden geopend ten bate van de oorlogvoe
rende partijen of vrijwilligers worden aange
worven, zelfs indien zulks langs indirecten
weg geschiedt.
De verliezen bjj Irun.
Men rekent de verliezen gedurende de jong
ste gevechten bij Irun op 400 gesneuvelden
voor de opstandelingen en op 200 voor de
regeeringstroepen. Intusschen is ook Donder
dag geen belangrijke verandering in den
toestand gekomen.
De zender van Burgos maakt bekend dat
thana een directe spoorwegverbinding tus-
schen Sevilla en Burgos functionneerL
Aankoop van Zuidslavische runderen.
Volgens een bericht in de Neue Züricher
Zeitung heeft de Spaansche regeering in Zuid-
Slavië 15.000 stuks runderen gekocht De
levering zal plaats vinden in een Zuidslavische
haven- Als betaling hiervoor zal door een
derde land, waarvan echter de naam niet
wordt genoemd, bjj de Zuidslavische Natio
nale Bank een crediet geopend zjjn.
Van de zijde der opstandelingen wordt
medegedeeld dat aan het front in Asturië
waar tot nu toe een guerilia werd gevoerd,
thans 3 kolonnes zijn opgerukt naar Oviedo.
De eene is opgerukt langs zee zonder tegen
stand te ontmoeten.
De tweede is sterker en bezette Monte
Penna en Adradoz na een gevecht. Thans
rukt deze afdeeling op naar Espina. De derde
heeft Tiene bereikt.
Behalve door den plaatselijken tegenstand
worden de kolonnes gehinderd door de ver
nielingen door de regeeringstroepen. Wegen
zijn vernield, bruggen opgeblazen en hinder
lagen gelegd.
Kapitein Bayo. de commandant van de re
geeringstroepen op Majorca, deelt mede, dat
Donderdag een slag is geleverd, die van 5 uur
des morgens tot 7 uur des avonds duurde. De
rebellen boden haridnekktg tegenstand, maar
moesten eenige kilometers wijken, vooral on
der den druk van de regeeringsluchtmacht.
Een korporaal en zes soldaten werden gevan
gen genomen in een versterkten toren, waar
talrijke lijken gevonden werden.
Krijgsgevangenen vertelden, dat in Palma
de Majorca de algemeene staking voortduurt.
Aan het einde van den strijd van Donder
dag werden mitrailleurs der opstandelingen
buit gemaakt.
Stefani meldt uit Rome:
De Italiaansche regeering heeft den direc-
ten of indirecten uitvoer, her-uitvoer of door
voer met bestemming voor Spanje, de Spaan
sche bezittingen en de Spaansche zone van
wapenen, munitie, oorlogsmateriaal, gemon
teerde of gedemonteerde vliegtuigen en oor
logsschepen verboden.
Het verbod geldt ook voor contracten, die
reeds in uitvoering zijn.
Vennootschappen moeten 50
meer opbrengen.
Teneinde de financiering van de uitgraven
voor de grootscheepsche „nationaal-politieke"
plannen, welker uitvoering de Duitsche regee
ring zich tot taak heeft gesteld, uit de loopende
ontvangsten mogelijk te maken, is een wet uit
gevaardigd, krachtens welke de Duitsche ven
nootschapsbelasting met 50 pet. wordt ver
hoogd.
Deze verhooging wordt onmiddellijk van
kracht voor de belasting die de vennootschap
pen voor het tweede halfjaar van 1936 moeten
opbrengen. Aangezien de belasting op de in
komsten der vennootschappen tot dusverre
20 pet. bedroeg, zal zijn voortaan dus 30 pet.
bedragen.
In de desbetreffende toelichting wordt o.a.
verklaard, dat het levensrecht van de Duitsche
natie de tegenwoordige grootscheepsche uitga
ven eischt en anderzijds aan de economisch
niet noodzakelijke oprichting van N.V.'s door
de belastingverhooging paal en perk kan wor
den gesteld.
Moskou, 28 Aug. (Reuter). In de Rus
sische pers worden de laatste dagen hevige
aanvallen gedaan op Duitschland, welke de
Duitsche perscampagne in kwaadaardigheid
haast overtreffen. De „Izwestia" publiceert
een artikel, getiteld: „Fascistische bandieten",
waarin Göbbels en Himmler worden aangeval
len. De Duitsche pers, aldus de „Izwestia",
wordt van één middelpunt uit geleid, n.I. het
ministerie van propaganda, waar de „aan
stichter van rassenfanatisme en doctor in de
provocatie-wetenschap een volstrekte heer-
schappjj voert. Een bende leugenaars schrijven
in de gelijkgeschakelde Duitsche pers alles aan
Rusland toe, wat hun misdadige verbeelding
hun maar bij mogelijkheid ingeeft. Hun leugens
en vuile verzinsels zijn bedoeld om de atmos
feer te vergiftigen en tweedracht te zaaien tus-
schen het Duitsche en het Russische volk".
LABOUR EN SPANJE.
Zij zal de regeering steunen in haar
politiek van niet-inmenging.
Op de gisteren te Londen gehouden con
ferentie van de arbeiderspartij is een reso
lutie aangenomen om de regeering te ster
ken in haar politiek van niet-inmenging in
het Spaansche conflict.
De Russische regeering zat ver
moedelijk niet antwoorden,
In welingelichte kringen te Berlijn verklaart
men, volgens Havas, dat de Russische regee
ring niet heeft geantwoord op het Duitsche
protest inzake de anti-Duitsche campagne in
de radio. Opgemerkt wordt, dat in de „Izwes
tia" een artikel is verschenen, dat officieus
de meening van de Sowjetregeering weer
geeft. Het blad verklaart hierin, dat het pro
test van Duitschland ontijdig is. aangezien
de Duitsche pers een aantal arUkelen publi
ceert, welke beleedigend zijn voor Rusland en
systematisch de maatregelen, welke de Sow-
jet Unie heeft genomen tot verdediging van
haar gebied een andere bedoeling toekennen.
Vermoedelijk zijn deze argumenten ook ter
kennis gebracht van den Duitschen ambas
sadeur te Mosku, graaf von der Schulenburg.
Een ander antwoord aan Berlijn wordt niet
verwacht.
Te Moskou doen, volgens het Duitsche
nieuwsbureau, geruchten de ronde, volgens
welke tusschen Stalin en Kroepskaja, de we
duwe van Lenin, een ernstig conflict is uit
gebroken. Kroepskaja zou ernstige kritiek
geleverd hebben op de terechtstelling van
Zinowjef en Kamenef. Haar zou thans arres
tatie en verbanning; uit Moskou dreigen.
De conferentie der Kleine Entente.
In regeeringskringen wordt algemeen ver
wacht, dat Hongarije ten aanzien van zijn
dienstplicht binnenkort analoge maatregelen
zal nemen als Duitschland.
Aan de a.s. conferentie der Kleine Entente
wordt in verband hiermede een verhoogde be-
teekenis toegekend, daar deze het standpunt
van de drie staten tegenover deze plannen zal
stipuleeren.
Gistermiddag heeft, volgens het agentschap
Stefani, een uit 1200 man bestaande „roover-
bende" getracht, de Abessijnsche hoofdstad
te naderen. Zij werd echter aldus Stefani
onmiddellijk door Eritreesche troepen te
ruggedrongen. waarbij zij 200 dooden verloor.
De verliezen aan Italiaansche zijde bedroe
gen 15 dooden en 40 gewonden.
Trotski wordt geïnterneerd.
Gisteren heeft de Noorsche minister van
justitie, naar het D.N.B. meldt, medegedeeld,
dat de Noorsche regeering besloten heeft
Trotski en zijn echtgenoote te interneeren, na
dat Trotski gisterochtend in een bespreking
met nadruk had geweigerd de voorwaarden,
welke hem werden gesteld voor verder verblijf
in Noorwegen, zich niet meer in te laten met
politiek, te aanvaarden.
De beide secretarissen van Trotski zullen
worden uitgewezen.
Vlak voor zijn vertrek heeft generaal Ryds
Smigly de volgende verklaring tegenover een
correspondent van Havas afgelegd: Mijn be
zoek aan Parijs is mij dubbel aangenaam, om
dat het mij in de gelegenheid stelt contact te
nemen, met het Fransche leger, dat, zooals
iedereen weet verbonden is met het Poolsche
leger, door een bondgenootschap, dat de beide
landen onmiddellijk na den oorlog gesloten
hebben. Met nog te meer zal ik generaal Game-
lin gaan bezoeken, omdat hij tijdens zijn laatste
bezoek aan Warschau zulke bij uitstek treffen
de herinneringen achterliet.
Ernstiger dan aanvankelijk was
gemeld.
Bij de incidenten, welke zich, zooals reeds
gemeld is, te Tsjengtoe hebben voorgedaan,
zijn behalve de beide Japanners, ook ver
scheiden Chineesche politiebeambten en sol
daten, zoomede tal van burgers, om het leven
gekomen of gewond. De Japansche consul-
generaal te Nanking, Soema, heeft den Chi-
neeschen minister van buitenlandsche zaken
meegedeeld, dat Japan de aangelegenheid van
Tsjengtoe als zeer ernstig beschouwt.
De Chineesche minister van buitenlandsche
zaken deelde mede, dat leger en politie op
dracht heben ontvangen, zoo streng mogelijk
op te treden tegenover de ordeverstoorders.
Twee bendehoofden zijn te Tsjengtoe
terechtgesteld wegens medeplichtigheid aan
den moord op de beide Japanners, wier lijken
buiten de stad waren gevonden, nadat zij in
Tsjengtoe zelf waren vermoord.
Twee Canadeesche kinderen bjj
onlusten te Tsjengtoe gedood.
Bij de ongeregeldheden te Tsjengtoe, in de
provincie Tsjetsjoean, waarbij, zooals men
weet, twee Japansche journalisten zijn gedood,
zouden twee kinderen van Canadeesche natio
naliteit zijn verdronken.
DE PAUS ONTVANGT DE SPAANSCHE
BISSCHOPPEN.
De Paus zal binnenkort alle bisschoppen,
die uit Spanje zijn gevlucht, bijeenroepen in
zijn buitenverblijf Castel Gandolfo. Verder
wordt vernomen, dat na zijn terugkeer in het
Vaticaan de Paus een officieelen dienst tot
eerherstel zal houden in den Sint Pieter.
Zjjn toestand ernstig.
Uit New York wordt gemeld, dat de toe
stand van den graaf van Cavadonga, den oud
sten zoon van ex-koning Alfonso, ernstige
ongerustheid baart. Er is weer een bloeding
opgetreden, die niet gestelpt kon worden.
Men heeft bij den zieke, die in een hospitaal
verpleegd wordt, bloedtransfusie toegepast.
Bij de afzending van het bericht had de bloe
ding reeds 24 uur geduurd.
DE BISSCHOP VAN CORDOBA BIJ DE
OPSTANDELINGEN AANGEKOMEN.
De 73-jarige bisschop van Cordoba, Perez
Munoz, die te Reinosa, een klein stadje in de
provincie Santander in handen van de regee
ringstroepen gevallen was, is dezer dagen te
Valencia aangekomen. De bisschop was als
gijzelaar vastgehouden, voor het geval de op
standelingen het vuur op de regeeringstroe
pen zouden openen, maar hij had weten te
ontsnappen met vier familieleden als boeren
verkleed. De bisschop is thans bedlegerig.
Al de bladen van Vrijdagavond bevatten bij
dragen met photo's, waarin in bewogen termen
hulde wordt gebracht aan de nagedachtenis van
koningin Astrid (die juist een jaar geleden zoo
noodlottig om het leven kwam) en er op ge
wezen wordt hoezeer de bevolking van België
haar aandenken trouw in eere houdt.
Vrijdag vertrok uit Brussel een afvaardiging
van Belgische vuurkruisers naar Küssnach,
waar een groot bronzen vuurkruis voor de
kapel aldaar zal worden gelegd. Op dezelfde
plaats werden gisteren bloemen gebracht door
een delegatie van Belgische spoorarbeiders.
Verwacht wordt, dat heden. Zaterdag, na
de officieele plechtigheid, vele duizenden een
bezoek zullen brengen aan den grafkelder van
de koninklijke familie te Laeken.
(Van een bjjzonderen correspondent.)
Brussel, 24 Aug. 1936.
Bestaat er inderdaad een rood gevaar in
België en kan dit aanleiding geven tot onrust
in de nabuurstaten, in casu Nederland? Deze
vraag is zeer ingewikkeld en het is dan ook
al te eenvoudig, haar zonder meer met ja of
neen te beantwoorden, want in beide geval
len blijft men ietwat naast de waarheid. Het
valt dadelijk op, zoo men de parlementaire
cijfers laat spreken, dat het communisme
geen enkele Vlaamsche vertegenwoordiger in
de Kamer heeft; noch het woelige Antwer
pen, noch de proletarische fabrieksstad Gent,
noch het platteland hebben ooit een man van
Moscou naar het parlement gestuurd. De
acht communistische kamerleden werden in
Walonië gekozen. Daarbij moet er nog op ge
wezen worden, dat ook in Walonië de com
munisten bij de verkiezingen in Mei van dit
jaar nergens meer dan 10 van het totale
aantal stemmen op zich wisten te vereenigen.
Een eventueele staatsgreep schijnt dus op het
eerste gezicht wel tot de onmogelijkheden te
behooren.
Durvende minderheden
Twee conclusies kunnen wij uit de boven
genoemde cijfers alvast trekken: het commu
nistische gevaar dreigt vooral in Walonië en
het is een zeer kleine minderheid, die in Bel
gië naar de pijpen van Stalin danst! Maar
ook durvende minderheden maken geschie
denis, vooral indien deze minderheden door
een geheime macht gesteund worden. Ware
het katholieke Vlaanderen er niet, dan
heerschte in het Waalsche landsgedeelte op
het oogenblik misschien reeds dezelfde toe
standen als in Spanje. Het zjjn de nuchtere,
bezadigde Vlamingen, die reeds vaak commu
nistische zondvloeden indijkten!
Een nuchter waarnemer kan het echter
niet bij deze oppervlakkige bestudeering van
de cijfers laten. Want dan zou men tot de
conclusie komen, dat er in België in het ge
heel geen communistisch gevaar bestaat. En
dat is niet juist. Toch zit dit gevaar hem
meer in de toestanden, dan in de invloeden
van de communistische propaganda; om het
eens kras uit te drukken: de jongste mone
taire experimenten hebben meer bijgedragen
tot het scheppen van een prae-revolutionnaire
geestesgesteldheid, dan de propaganda van de
communistische agitatoren. Een geldontwaar
ding, die niet zooals in Engeland wél ge
schiedde de innerlijke koopkracht van de
munt langeren tijd kan bewaren, maar die
onmiddellijk den funesten kringloop inzet:
levensduurte, loonstijging, nieuwe levens
duurte, nieuwe loonstijging, etc., lost niets op
ten aanzien van werkverschaffing en econo
mische herleving, maar brengt twee groote
kwalen mede: goudverlies of verarming van
de spaarders, en sociale onrust of herleving
van den klassenstrijd.
Groeiend sociaal conflict.
Afgezien nog van het zeer hevig wordende
nationaliteitenprobleem, Is er nu een sociaal
conflict groeiende, dat de regeering niet durft
te arbitreeren, omdat zij dan zou uiteenspat
ten, tengevolge van haar heterogene samen
stelling. De kern van het Belgische commu
nistische gevaar ligt in dit steeds scherper
wordende conflict, waaruit Moskou natuurlijk
het zijne weet te halen.
De devaluatie en de thans onvermjjdeljjk
geworden loonstijging heeft het leven zoo
duur gemaakt, dat er tot eiken prijs dient te
worden geremd, om nieuwe loonstijgingen en
een nog grootere duurte te voorkomen. De
semi-socialistische regeering had nu een
prachtig experiment kunnen ondernemen, n.L
deze rem tegen de groote trust (electrici-
teits-, tram-, bank- en andere staat-in-den-
staat-trusts) te gebruiken. Maar daarvan is
niets gekomen. Wèl heeft men de boeren
liefst nog de armste landbouwers getroffen.
Dank zij de export-dumping, waarmede som
mige staten hun landbouwproducten op de
Belgische markt gooien, kunnen de binnen-
landsche prijzen gemakkelijk omlaag worden
gedrukt, zoo de regeering deze dumping toe
laat. Brussel duldt nu dezen druk op de Bel
gische landbouwvoortbrengselen, om de kos
ten van levensonderhoud omlaag te drukken
en het rijn de boeren, die het gelag betalen.
Boerenopstand t
Het is om zoo te zeggen een boerenopstand,
die thans op het platteland groeiende is: de
landbouwers moeten noodgedwongen hun pro
ducten ver beneden kostprijs op de markt
gooien en eischen nu valorisatie door uit
schakeling van den dumping-export, maar de
regeering kan dezen eisch niet inwilligen, om
dat dan het leven nog duurder zou worden
en het er reeds op het oogenblik al somber
genoeg uitziet met de loonelschen in de in
dustrie. Waar men het gevaar van de vak
beweging beseft, tracht men dit gevaar te be
zweren door zooveel mogelijk ballast uit te
werpen; en dit door aardappel-, vleesch-, zui-
velprjjzen enz. zoo laag mogeljjk te houden
ten koste van de landbouwers. Daar de boe
renstand katholiek en anti-communistisch is,
vreest de regeering minder het verzet van de
boeren dan de onrust, die zou losbreken bjj
de arbeiders, indien de prjjzen van de voe
dingsmiddelen zouden stjjgen.
Een al te groote spanning is echter ge-
vaarljjk! De Vlaamsche geschiedenis kent
reeds een boerenoorlog en zoo er geen ver
andering in de huidige prjjzen van de agra
rische producten komt, gaat België regel
recht naar een boerenopstand. De huidige
markt is voor den landbouwer zoo ruïneus,
dat de buitenman tot wanhoop wordt gedre
ven. En geeft de regeering aan de eischen
van de boeren toe dit zal vroeg of laat
moeten gebeuren, uit vrees voor erger dan
gaat het loonconflict in de industrie weer
spoken.
Men kan den indruk niet van zich afzetten,
dat een paar gangsters voldoende zijn, om
het kruit van den socialen oorlog tot exploi-
sie te brengen. Intusschen bestaat er een
methode, om den landbouw te helpen, zonder
de marktprijzen te beïnvloeden: regeerings-
steun voor de boeren. Maar, helaas, het re-
geeringsmanna heeft zoo rjjkelijk gevloeid,
1,
om allerlei ondernemingen te saneeren. dat er
nu geen staats reserves meer overgebleven
zjjn. om dit dreigende conflict: landindus
trie te arbitreeren zonder schade voor beide
partjjen.
Onrust in het leger.
Ook het leger is onrustig. Het zjjn vooral
de Vlamingen, die zich kanten tegen verlen
ging van den diensttijd. Maar Moscou aar
zelt niet .om Vlaamsche ontevredenheid,
welke zich ook richt tegen het Russische mi
litarisme, te gebruiken om recruten aan te
zetten, hun vingers te branden. Aldus heeft
de Komintern niet alles op een, maar op twee
kaarten gezet; mét Brussel via Parijs speelt
men het officieele spel tot handhaving van de
Belgisch-Fransch-Russische wapenverbonden
heid; tegen Brussel ontketent men oproer in
het leger en vormt men gewapende cellen.
Men zal zich herinneren, dat de heer Spaak
eens in het Belgische parlement heeft ge
zegd, dat hij geen Kerenski is. Inderdaad lijkt
hjj ook meer een Laval, die van links naar
rechts graviteert. Maar één Kerenski is er
wel in het Belgische kabinet: Vandervelde.
En wil Van Zeeland niet, dat zjjn regeering
afglijdt naar het Volksfront, dan zal hjj
krachtig moeten remmen.
PROF. DR. G. HONDIUS BOLDINGHf.
Emeritus-hoogleeraar te Amsterdam.
Gisteren is te Amsterdam overleden de
emeritus-hoogleeraar, prof. dr. G. Hondius
Boldingh, die aan de Amsterdamsche Univer
siteit tot 1930 de analytische en pharmaceuti-
sche alsmede de toegepaste scheikunde heeft
gedoceerd en zich zoowel voor het onderwjja
als voor de wetenschap, de toegepaste weten
schap in de eerste plaats, zeer verdienstelijk
heeft gemaakt.
Protest van onzen gezant.
Hr. Ms. gezant te Berljjn heeft thans bij den
rjjksminister van binnenlandsche zaken ge
protesteerd tegen de uitwjjzing van vier te
Berljjn woonachtige Nederlanders. Of er ieta
met dit protest zal worden bereikt, dient te
worden afgewacht.
Wat heeft de Duitsche autoriteiten bewo
gen. juist vier te Berljjn gevestigde landge-
nooten te treffen en waarom heeft haar keua
zich daarbjj bepaald op déze vier Nederlan
ders? Bij deze vraag moet men het antwoord
schuldig blijven. Men heeft den indruk, dat
men Nederlanders uit Berljjn heeft uitgewe
zen, omdat zulks het gemakkelijkst was.
Verdere correspondentie met provinciale of
gemeentelijke autoriteiten was overbodig. Die
vier slachtoffers te Berljjn waren voor het
grijpen.
Maar waarom deze vier? De politie heeft
uitdrukkeljjk verklaard, dat geen van hen
zich hier ooit heeft schuldig gemaakt aan
iets. Alle vier woonden sedert tientallen van
jaren in Duitschland. We kennen er een van.
die in de oorlogsjaren voor zijn gansche bezit
Kriegsanleihen had gekocht en dus zjjn gan
sche bezit voor Duitschland heeft opgeofferd.
Drie van de vier hadden hier een goed be
staan. Moeten zjj het wellicht daarom ontgel
den? Wij weten het niet. Maar wel weten wjj,
dat de thans uitgewezen landgenooten in het
algemeen groote sympathie voor het Duitsch
land van heden koesterden. Zij hadden het
allerminst kunnen droomen, ooit op een der
gelijke wijze afscheid te moeten nemen van
het land, dat zjj als hun tweede vaderland be
schouwden.
Wat de Nederlandsche regeering
voor de uitgewekenen doen wil.
De Nederlandsche gezant te Berljjn, graaf
van Limburg Stirum, heeft in verband met de
uitwjjzing van de vier Nederlanders zjjn va-
cantie onderbroken en is Dinsdagavond te
Berlijn teruggekeerd. Woensdagnamiddag om
vijf uur heeft onze gezant drie der vier uit
gewezenen ontvangen; de heer Hes was door
ziekte verhinderd. Zjjn zenuwen rijn door de
gebeurtenissen der laatste dagen te veel op
de proef gesteld.
De gezant gaf den uitgewezenen de verze
kering, dat de Nederlandsche regeering al het
mogeljjke voor hen zou doen. Dit was ook
reeds door het Nederlandsche ministerie van
buitenlandsche zaken aan de vereeniging Hoi-
landia te Berlijn meegedeeld. De heer van
Limburg Stirum wilde de hoop, dat de land
genooten in Berlijn zullen mogen bljjven, nog
niet opgeven. Wanneer echter toch de uitwjl-
zing zou plaats vinden, zou de Nederlandsche
regeering den uitgewezenen een billjjke scha
devergoeding betalen.
Te dien einde verzocht de gezant den heeren
den stand van hun vermogen, hun inkomen,
enz. te doen vaststellen. Waarbjj belastingbil
jetten als bewijsmateriaal zouden kunnen wor
den overgelegd. De heer van Stirum gaf te
verstaan, dat desgewenscht ook de verhuis
kosten voor rekening van de regeering zouden
komen. Voorts was het het standpunt van den
gezant, dat Duitschland onder deze omstan
digheden niet bevoegd is, de uitgewezen Ne
derlanders te beletten hun volle vermogen mee
naar Nederland te nemen.
Hoe de „Johan van Oldenbarne-
velt" voor hem is Ingericht.
Men schrjjft aan de „Nw. Rott. Crt," a/b'
van de „Johan van Oldenbarnevelt":
In overeenstemming met den door jhr. nu\
Tjarda van Starkenborgh Stachouwer ge-
uiten wensch is bjj de inrichting van het ver-
bljjf zooveel mogeljjk eenvoud betracht. Dit
neemt evenwel niet weg, dat er toch een
fraai en comfortabel geheel is verkregen, be
antwoordende aan de hooge waardigheid van
den toekomstigen bewoner. Het appartement
is aan stuurboordzjj gelegen op het B-dek, de
hoogste passagiers-étage van het schip. In
volgorde van ligging bestaat het uit twee
groote 1ste klas-hutten, met, een gezamenljjk
bad- en toiletvertrek, bestemd voor de beide
freules; in elke dezer hutten is de oorspronke
lijk aanwezige tweede couchette vervangen
door een sierlijke psyché. Daarna volgt een
keurig gemeubelde salon, die de ruimte be
slaat van 2 groote hutten, waaruit alles ver
wijderd is, wat met toilet en logies verband
hield. Hiernaast bevindt zich het ruime slaap
vertrek van den landvoogd en zjjn echtge
noote met aangrenzende badkamer. De daarbij
aansluitende hut is ingericht als koffer- en
