Los van het fjoud.
Radio-programma
DAGBLAD
Nederland had geen keus meer!
GOEDKOOPSTE
WFT.ntfRSCHE COURANT VAN DINSDAG 29 SEPTEMBER 1936
Verklaring van groote firma's.
De effectenbeurs heden
weer geopend.
Londen verheugd over de
aanpassing van- het
goudblok.
Nederlandsch clearinginstituut.
Tijdelijke stopzetting van eenige
PT.T.-diensten.
Verklaringvandedrie Nederlandsche
middenstandsbonden.
de
Heldersche Courant
van nederland
Hoe ontwikkelde zich de huidige toestand
De laatste rotspunten in de monetaire stormzee overspoeld.
Een historisch overzicht.
(Van onzen finan.-econ. medewerker.)
Amsterdam. 28 September 1036.
Den 25sten Juni 1928 verscheen te Parijs
de „loi Monétaire", waarbg Frankrijk tot den
gouden standaard terugkeerde, die het land
noodgedwongen bij het uitbreken van
den wereldoorlog, in den zomer van 1914, haa
moeten verlaten.
Reeds bijna twee jaar lang was de groote
Fransche staatsman. Poincaré bezig geweest
den Franschen franc althans de facto te sta-
biliseeren, waartoe o.a. Pierpont Morgan hem
in staat had gesteld. Op het oogenblik van
den zwaarsten druk op het Fransche betaal
middel stelde deze Amerikaansche financier
een bedrag van éénhonderd millioen Ameri
kaansche gouden dollars die waren er toen
n0g! ter beschikking van den Franschen
minister-president. Deze was daardoor in de
gelegenheid gesteld, de aanvallen der inter
nationale speculatie op den Franschen franc
met succes te verijdelen, waarna de franc
een waarde bleef behouden van ongeveer Fr.
frs 9,70 voor één Nederlandschen gulden.
Wat ongeveer twee jaar lang de facto het
geval was geweest, legde Poincaré op 28 Juni
1928 ook in de jure vast: De Fransche franc
kreeg een waarde van 0.5895 gram fijn goud,
dat is ongeveer één vijfde gedeelte van de
waarde van den goudfranc van voor 1 Augus
tus 1914.
Meer dan acht lange jaren heeft Frankrgk
aan die goudwaarde kunnen vasthouden.
Noch het loslaten van den gouden standaard
in 1931 door Engeland, waarbij de Scandina
vische landen zich aansloten, noch het prijs
geven van den Amerikaanschen dollar door
president Roosevelt in 1933, hebben de Fran
sche regeering kunnen bewegen de nieuwe
goudpariteit van het aan haar zorgen toe
vertrouwde betaalmiddel vaarwel te zeggen.
De oorzaak der Fransche devaluatie.
Het bleef aan de regeering van het nieuw
geboren Fransche volksfront voorbehouden
den franc te laten devalueeren tot een nog
onbekend peil, gelegen op een waarde van
tusschen de 49 en 43 milligram ftjn goud voor
den franc.
Daarvoor was dan ook alle aanleiding,
want in één week tijds moest de Banque de
France een hoeveelheid goud van 841 mil
lioen goud afstaan. Dat was in de week tus
schen 17 en 24 September, maar sindsdien
nam de gouduitvoeronrustbarende afmetin
gen aan.
Op Donderdag, 24 September, na do
publicatie van den bankstaat van de Ban
que de France, werd 200 millioen frs. aan
geel metaal uitgevoerd. Op Vrijdag, 25
September, werd te Cherbourg voor 350
millioen frs. aan goud in baren verladen
in den naar New York vertrekkende»
mailstoomer. In twee dagen tjjds was do
Fransche centrale credletlnstelling dus
meer dan een half milllard frs. aan goud
armer geworden!
Sedert het Fransche volksfront regeer
de was de voorraad geel metaal van on
geveer 68 milliard fra. tot ongeveer 48
mllliard frs. gedaald. 20 milliard frs. dat
is: 2.000.000.000 Nederlandsche guldens
was in een hopeloozen strijd voor het bo-
houd van de goudwaardê van den franc
verloren gegaan.
Het was te voorzien, dat dit tempo eerder
sneller dan langzamer zou gaan, zoodat aan
Blum, Auriol en Labeyrie niets anders restte
dan den Franschen franc te laten devaluee
ren. Dit te eerder, omdat do nieuwe emissie
van schatkistpapier (waarbij de kleinste cou
pure 200 Fr. frs. bedroeg met een looptijd
van maar 6 maanden) slechts 4 milliard
had opgeleverd, terwijl de Fransche schatkist
reeds 15 mllliard fr». by do Fransche Bank
had onderdak gebracht. Practisch gesproken
had de circulatie in Frankrijk daardoor reeds
een Inflatie met 11 mllliard ondergaan. Bij
een zich in omloop bevindend aantal bank
biljetten van 84 milliard frs. is 11 milliard
schatkistpapier een factor van beteekenls: In
Frankrgk was dus de facto reeds inflatie!
Waarom dan ook maar niet ineens de jure
tot devaluatie te besluiten? Toen dat besluit,
waarvan de regeering te Parijs de regeerin
gen te Washington en te Londen reeds van te
voren had verwittigd, eenmaal gevailen was,
bleven er in de schuimende en kolkende mo
netaire stormzee nog maar twee vaste rots
punten over: de Nederlandsche gulden en de
Zwitsersche franc.
Den ""«g en Bern moesten volgen.
Aanvankelijk waren de regeeringen te Bern
en te 's-Gravenhage voornemens den Zwitser-
schen franc en den Nederlandschen gulden op
goudpeil te behouden. Zaterdagmorgen ver
gaderde te Bem de Zwitsersche bondsraad in
tegenwoordigheid van den Nederlandschen
gezant Mr. Ridder van Rappard. In diens
tegenwoordigheid besloot de Zwitsersche mi
nisterraad, dat de belanggen van het Eedge
nootschap, dat een touristenland by uitne
mendheid is, eischten, dat Zwitserland het
Fransche voorbeeld zou volgen.
De devaluatie van den Franschen franc met
circa 30 pet. van de vroegere goudwaarde,
maakte het noodzakelijk ook den Zwitser-
schen frank te laten devalueeren. Nadat dit
door Ridder van Rappard naar Den Haag was
getelefoneerd, vertrok Dr. Coüjn onmiddellijk
naar Het Loo, teneinde de Koningin van ad
vies te dienen. Teruggekeerd in de residentie
riep Colgn den ministeraad bijeen, waar ook
Mr. Trip aanwezig was. In gemeenschappelijk
overleg is toen besloten den gouduitvoer te
verbieden, waarmede Nederland, practisch ge
sproken, als laatste land in de wereld ook
van den gouden standaard heeft afstand ge
daan.
Na Engeland, de Vereenigde Staten, Frank
rgk en Zwitserland, had Nederland geen
keus meer. Coiyn en Trip moesten zij het
zeer tegen hun zin volgen, omtat een an
dere uitweg niet meer mogelijk was. Zij zijn
tot het laatste oogenblik paraat gebleven en
als het ware „In 't harrenas gesneuveld".
Het bestuur van de Vereeniging voor
den Effectenhandel te Amsterdam heeft
bericht ontvangen, dat in de Staatscou
rant zal verschijnen het besluit van de
regeering, dat, gezien de bevredigende
ontwikkeling van gisteren, in afwij
king van het aanvankelijk besluit, dat de
effectenbeurs op Maandag 28 en Dinsdag
29 September gesloten zou zgn de
effectenbeurs op heden zal zijn geopend,
zoodat tevens die dag zal worden be
schouwd als werkdag als bedoeld in af-
deellng V der beursvoorschriften 1914,
terwijl op dien dag weder zal worden ge
leverd en ontvangen.
TELEFONISCHE DRUKTE.
Het verbod van gouduitvoer heeft tot gevolg
gehad, dat tal van financieele, handels- en
industrleele ondernemingen reeds Zondag hier
to lande en in het buitenland besprekingen
hebben gevoerd, welke ten doel hadden, maat
regelen voor te bereiden om een stagnatie in
het zakenleven te voorkomen.
In dit verband kreeg reeds in den vroegen
morgen de rijkstelefoon te Amsterdam een
record aantal aanvragen voor gesprekken „e
verwerken. Een en ander leidde er toe, dat te
Amsterdam reeds van negen uur af extra
personeel in dienst moest worden genomen en
het tot stand komen van de overtalrijke tele
foonverbindingen langeren tyd in beslag nam
dan op andere Zondagen het geval ls.
Het rykstelegraafkantoor te Amsterdam
heeft het in de morgenuren iets drukker ge
had dan op andere Zondagochtenden. Van een
overweldigende drukte was echter geen
sprake, zoodat dan ook geen extra personeel
behoefde te worden gerequlreerd.
Dr. HIRSCHFELD NAAK DEN HAAG
ONTBODEN.
De regeering heeft dr. H. H. M. Hirschfeld,
directeur-generaal van handel, ngverheid en
scheepvaart, die in Duitschland vertoefde voor
oeconomische besprekingen, naar Den Haag
ontboden, aangezien zij het gewenscht acht
de positie van ons land t.o.v. deze onderhan
delingen met betrekking tot de gewijzigde
monetaire situatie, nader met hem onder het
oog te zien.
Vooreerst neemt men aan, dat er bg dit
overleg geen ingrijpende wijziging in de ge
dragslijn bg de bedoelde besprekingen noodig
zal blijken te zijn.
Betere vooruitzichten
De heele Londensche pers jubelde gisteren
ochtend over den nieuwen toestand, die ge
schapen is door het besluit tot aanpassing van
het goudblok. Vérstrekkende gevolgen worden
verwacht op oeconomisch zoowel als politiek
gebied. Merkwaardig genoeg is er van leed
vermaak, dat het goudblok nu ten langen leste
toch gedwongen is geworden het Engelsche
voorbeeld te volgen, weinig of niets te be
speuren. De meeningsverschillen van het ver
leden zgn geheel vergeten in de algemeene
verheugenis over de vooruitzichten voor de
toekomst.
Deze stemming spruit niet zoozeer voort
uit het oeconomische feit van de aanpas
sing dan wel uit de manier, waarop zij tot
stand is gekomen. De Engelsch-Fransch-
Amerikaansche overeenkomst wordt als
het begin van een nieuw tijdperk van
internationale samenwerking beschouwd.
Men acht het van groot belang, dat Roo
sevelt het heeft aangedurfd, nog gedu
rende de verkiezingscampagne aan deze
overeenkomst zgn fiat te geven en ziet
hierin een teeken, dat het Amerikaansche
volk begint terug te komen van zgn
oeconomische en politieke isolatieneigin
gen.
In de City werd verleden week nog ver
klaard, dat een Amerikaansche medewerking
aan een internationale valutaregeling voor het
einde van de verkiezingen nauwelijks denk
baar was. Een goed ingelichte waarnemer
wees er voorts op, dat de samenwerking van
de drie groote democratieën op dit punt een
groote waarde heeft als een herinnering aan
de dictaturen, dat de democratieën nog niet
hebben verleerd krachtig te handelen en dat
zij, wanneer noodig, hun meeningsverschillen
kunnen bijleggen in het belang van het ge-
meenebest.
Over de binnenlandsche politieke gevolgen
voor Frankrgk toont men zich niet al te be
zorgd. Kenners van de Fransche politiek zijn
van meening, dat de groote spanning in
Frankrijk sinds eenige weken voorbij is en
dat het gevaar van een binnenlandsch conflict
op het oogenblik niet zeer groot is. Of Blum
het er zonder kleerscheuren af zal brengen,
wordt minder zeker geacht.
Wat Duitschland betreft, wordt opgemerkt, j
dat de uitdrukkelijke verklaring van officieele
zijde, dat Duitschland aan de huidige mark
pariteit zal vasthouden, een verdere bevesti- j
ging inhoudt van de geruchten over de groei
ende spanning tusschen Schacht en de leiders
van het regime. De meening werd hier n.1. den
laatsten tijd aanzienlijk sterker, dat Schacht
sinds zijn bezoek aan Parijs aandringt op een
meer internationaal gerichte politiek, die ook
nauwere oeconomische en financieele aanslui
ting bg het buitenland in zou sluiten. Daar
Schacht geacht wordt den steun van het leger
te hebben, ziet men in deze hernieuwde span
ning tusschen Duitschlands oeconomische en j
politieke leiders een factor van de grootste
beteekenis voor de politieke ontwikkeling van
Duitschland en van Europa als een geheel.
Het Nederlandsch Clearinginstituut maakt
bekend, dat het krachtens verkregen machti
ging van de regeering, in verband met de door
haar aangekondigde maatregelen op monetair
gebied, met ingang van Maandag 28 Septem
ber voorloopig geen stortingen in de verschil
lende clearingen aanneemt.
Het vorenstaande sluit niet in, dat de vol
doening van schulden, welke over de verschil
lende clearingen dient te geschieden, intus-
schen buiten de clearing om zou mogen plaats
vinden.
Onderscheidene groote firma's publiceeren
de volgende verklaring:
Onze firma's, vervuld van den wensch mede
te werken tot handhaving van het bestaande
prijsniveau, zullen de in hun magazijnen aan
wezige goederenvoorraden tegen de tot dusver
geldende prijzen verkoopen.
In afwachting van het verloop der groot-
handelsprijzen zullen zij er naar blijven stre
ven, de detailprijzen zoo laag mogelijk te
houden.
Het A.N.P. meldt:
In verband met de omstandigheid, dat voor
het oogenblik geen wisselkoers voor den gul
den aanwezig is, worden de diensten der post
wissels naar het buitenland, der kwitantie- en
verrekenzendlngen, der verrekenpakketten,
der vrij uit te reiken zendingen en pakketten
naar en uit het buitenland tot nader order ge
staakt.
Uit het buitenland aankomende zendingen
en pakketten met verrekeningen zullen om
dezelfde redenen voorloopig worden aange
houden.
De hoofdbesturen van de drie Nederlandsche
middenstandsbonden brengen het volgende ter
kennis van hun leden:
In overleg met regeeringsinstanties meenen
de hoofdbesturen hun leden ernstig te moeten
waarschuwen tegen het maken van voorbarige
gevolgtrekkingen uit de jongste regeerings-
maatregelen t.a.v. den gulden. Met name ver
zoeken de hoofdbesturen hun leden, niet toe
te geven aan angst-stemmingen ten opzichte
van inkoopen en prijzen en in het bijzonder
niet zonder meer over ta gan tot prgsverhoo-
gingen.
Met nadruk wijzen de genoemde bestu
ren tevens op het gevaar, dit voor den nor
malen gang van zaken gelegen ls In het
zgn. hamsteren en zij dringen er bg hun
leden op aan, niet aan hamsteraars te
leveren.
De drie Nederlandsche middenstandsbonden
Stellen zich voor, omtrent alle nader te nemen
maatregelen in voortdurend contact met de
betreffende regeeringsinstanties te blijven.
Verstopping wordt vlug verholpen door Leo-
pillen. Sedert 20 jaar een beproefd, zuiver
plantaardig laxeermiddel, dat een milde en
prompte uitwerking heeft, Leopillen. In
doosjes vanaf 20 ct. Bij alle apothekers en
drogisten. (Adv.)
Colijn en Trip treffen geen blaam.
Komt spoedig een monetaire confe
rentie bijeen
(Van onzen fin.-econ. correspondent).
Amsterdam, 28 September 1936.
„Saevis tranquillus in undis", hebben Colijn,
Oud, Trip en met hen den Nederlandschen
Gulden tot 12 uur in den nacht van Zaterdag,
26 September op Zondag, 27 September, ge
staan! Onbewogen temidden der torenhooge
monetaire golven van de geheele wereld was
Nederland tot middernacht het eenige rots
punt, dat nog boven de kokende baren uitstak.
Toen kreeg de heer Lievegoed, chef van den
Regeeringspersdienst, opdracht het communi
qué voor de Zondagochtend-bladen te verzen
den en te 0.10 uur wist men in gansch Neder
land, dat de Nederlandsche gulden van zyn
gouden anker was losgeslagen!
Den Nederlandsche regeering was iederen
anderen uitweg eenvoudig afgesneden. Want
men verhele zich geen oogenblik, dat een em
bargo op goud onvermijdelijk tot devaluatie
van den gulden zal moeten leiden. Daaraan is
geen uitkomen meer mogelijk. Betweters zui
len nu wel geneigd zijn hun blaam uit te gieten
over Colgn pn Trip, waaraan men reeds min
of meer gevolg heeft gegeven, doch het kan
niet voldoende getuigd, dat Colijn en Trip niet
anders konden handelen en dat zij, gelgk
vroede mannen betaamt naar eer en geweten
hebben gehandeld.
Ware Nederland zich wanhopig aan den
gouden standaard blijven vastklampen dan zou
heel de internationale speculatie, een troep
aasgieren gelijk, zich op de Amsterdamsche
geld- en wisselmarkt hebben gestort en scher
pe baisse-aanvallen op den gulden hebben on
dernomen.
De per September 1936 opgemaakte week
staat van de Nederlandsche Bank vermeldde
nog een goudvoorraad van 123,6 millioen gul
den aan gemunt goud en van 584,9 millioen
gulden aan goud in baren, samen dus een be
drag van 708,5 millioen gulden aan geel metaal.
Door dien goudvoorraad was 79,3 van alle
direct opeischbare verplichtingen van de Ne
derlandsche bank door goud alleen gedekt,
terwijl het dekkingspercentage door goud en
zilver gezamelijk 81,7 bedroeg. Van die
584,9 millioen gulden goud in baren bevindt
zich nog 20,7 millioen gulden als „carmarked
bullion" in de kelders van buitenlandsche cen
trale credietinstellingen, vermoedelijk hoofd
zakelijk te Parijs, benevens waarschijnlijk een
veel geringer bedrag in New-York en Londen.
Of dat goud in afzienbaren tijd in de kelders
van onze vaderlandsche „Old Lady" op de
Amsterdamsche oude Turfmarkt zal terecht
komen, valt in hooge mate te betwijfelen, maar
in ieder geval kan Mr. Trip op dat goud bui
tenlandsche valuta te Parijs, eventueel ook te
New-York en te Londen, verkrijgen. Nog op
Vrijdag, 25 September, is voor circa 10 mil
lioen gulden naar New-York verscheept, zoo
dat de eerste aderlating na maandenlang van
S:'i
WOENSDAG 30 SEPTEMBER 1936.
Hilversum I, 1875 m.
VARA-uitzending.
8.00 Gramofoonplaten.
<9.30 Kookpraatje.
T0.00 Morgenwijding.
10.15 Causerie, Gramofoonplaten en voor
dracht.
12.00 Gramofoonplaten.
12.151.45 VARA-orkest en gramofoonplaten
2.00 Orgelspel.
2.30 Voor de vrouw.
3.00 Voor de kinderen.
5.30 Melody-Circle en gramofoonplaten.
6.50 Causerie „Zonnestraal roept U,"
7.00 Sportuitzending,
7.15 De Roodborstjes.
7.40 Causerie „Sociale verzekering".
8.00 SOS-Berichten.
8.03 Berichten ANP, VARA-Varia.
8.15 VARA-orkest.
9.00 Radio-tooneel.
9.30 Gramofoonplaten.
10.00 Berichten ANP.
10.05 De Flierfluiters en solist. (In de pauze:
Gramofoonplaten)
11.00 Causerie „Huwelijksverhoudingen".
11.3012.00 Gramofoonplaten.
Hilversum n. 301 m.
N CRV-uitzending.
8.00 Schriftlezing.
8.159.30 Gramofoonplaten.
10.30 Morgendienst.
11.0012.00 Ensemble van der Horst.
12.15 Gramofoonplaten.
12.30 Vervolg van 11.00.
1.15 Orgelspel.
2.00 Gramofoonplaten.
2.15 Sopraan en piano.
3.00 Chr. lectuur.
3.303.45 Gramofoonplaten.
4.00 Trio-concert.
5.00 Kinderuur.
6.00 Landbouwhalfuur.
6.30 Afgestaan.
7.00 Berichten.
7.15 4 October, Dierendag, causerie.
7.45 Reportage.
8.00 Berichten ANP.
8.15 10-jarig bestaan NederL Oranjevereen.
„Het Zuiden" te Rotterdam.
10.25 Berichten ANP.
10.3011.30 Gramofoonplaten.
Hierna schriftlezing.
gestandigen aanwas van geel metaal te Am
sterdam alweer had plaats gevonden.
Derhalve was een embargo op goud eisch
van dringende noodzakelijkheid. En van goud
embargo tot devaluatie is slechts een beschei
den stapje. Natuurlijk komt thans by iedereen
de vraag op: wat nu? Aleer die vraag zoo
goed mogelgk te beantwoorden, dient betoogd,
dat, zonder afkondiging van een goudembargo
door de Nederlandsche regeering, de goudvoor
raad van de Nederlandsche Bank langzaam
zou zgn weggeëbt, waarna tenslotte automa
tisch toch tot devaluatie van ons betaalmiddel
zou moeten zijn besloten. Thans heeft de re
geering met rond 700 millioen gulden goud in
voorraad de macht nog in eigen handen kun
nen houden, die haar anders te eeniger tijd
toch zou zgn ontwrongen.
Daarom getuigt bet besluit der regeering,
zoowel van Juist staatsmansbeleid als van een
uitstekend inzicht in de economische, finan-
ciëele en monetaire verhoudingen.
Wat nu?
Voorloopig niets!
Maar op den duur kan een internationale
conferentie niet meer uitblgven, waarop alle
problemen van flnanciëelen en monetalren aard
zullen moeten worden behandeld. Of die con
ferentie nu te Genève, te Londen, Parijs, Brus
sel, desnoods te 's-Gravenhage zal plaats
vinden, doet minder ter zake, doch dat die
conferentie zal plaatsvinden, en zelfs spoedig
zal dienen plaats te vinden, is onvermijdelijk.
Op die conferentie tot stabilisatie der ver
schillende betaalmiddelen zal de strijd tus
schen de landen van het sterlingbloc en die
van het goudbloc geen zin meer hebben, om
dat het goudbloc er niet meer is. Practisch
gesproken is de oude muntpariteit tusschen
pond sterling en dollar reeds hersteld, want de
laatste koers voor den dollar te Londen wan:
pond 1 l-l- is dollar 4.94. De pogingen van de
regeering te Moskou, die het pond sterling met
geweld omlaag wilde brengen, waartoe de
Russische Sovjetregeering een millioen pond
sterling op de markt gooide tegen eiken prgs,
is volkomen verijdeld. Wel reageerde het pond
te New-York van dollar 5.02 tot dollar 4,91,
doch een herstel tot dollar 4.94 tot 4.95 is sinds
dat oogenblik al weer ingetreden. De goede
verstandhouding tusschen Washington en
Londen blijkt wel het allerbest uit de verkla
ring van Morgenthau, den beheerder der Ame
rikaansche schatkist, dat hg de onwrikbare wil
van de Amerikaansche, Engelsche en Fransche
regeeringen hun gemeenschappelijk valuta
programma tot stand te brengen, niet door
de regeering van Sovjet-Rusland zal laten ver
storen. Desnoods zal Morgenthau er niet voor
terugdeinzen het Amerikaansche stabilisatie
fonds van 2 milliard dollar in het geding te
brengen. De regeering te Moskou zal dus geen
roet in het eten kunnen gooien, want dat zou
tegenover een onderling eensgezind Amerika,
Engeland en Frankrijk veel te duur kosten!
De komende economisch-financieele-mone-
taire conferentie zal zich naar de wenschen van
Washington, Londen en Parijs hebben te schik
ken. De drie regeeringen zijn reeds vrijwel
overeengekomen, dat een pond sterling zal zijn
dollar 4.80 en Fransche franc 100.
Wat den Nederlandschen gulden betreft, deze
zal ongeveer terecht komen op een koers van
1 pond is Ned. gld. 10, 1 dollar is Ned. gld.
2.10, Fransche fr. 100 is Ned. gld. 10.
Dein zullen zich voor alle takken van het
vaderlandsche economische leven weer vrijer,
breeder en wgder vergezichten openen, evenals
de Nederlandsche geldmarkt internationaal ge
oriënteerd zal blijven.
Wg allen, het Nederlandsche Volk in al zgn
geledingen, zal het aan Colgn, Oud en Trip te
danken hebben, dat „tout sera pour ie mieux
dans ie meilleur des mondes!"
Ook in Nederland!
MET INGANG VAN 1 OCTOBER
HET
nel te denken gaf. Niet, dat hy veel tyd met
nadenken verloor. Hy maakte zich niet druk
over de wijze, waarop zy hem hadden opge
spoord, maar vroeg zich wel af, welke reden
zy daarvoor konden hebben.
Vlug denken had de kolonel zich eigen
gemaakt. Het kostte hem maar twee secon
den om hun plan te doorzien. En toen was
zgn eerste gedachte, te biyven en hen op te
wachten, maar hy bezon zich. Chorley óf
Larry, dat ging, doch Chorley én Larry, dat
was iets anders. Dus trok de kolonel zich
langzaam terug in zyn kleine, vervuilde ka
mer. Hy sloot de deur achter zich en maakte
zich uit de voeten langs de brandtrap. In-
tusschen besloot hy. Chorley en Larry in de
naaste toekomst een en ander te vertellen,
wat hun wel niet erg bevallen zou.
Pas toen hy nog slechts een paar treden
van den grond was, werd hy mijnheer Tomp-
son gewaar, die zich verscholen had ln een
portiek aan den overkant. En plotseling ge
beurden er verschillende dingen. De kolonel
drukte zich tegen den muur en ze vuurden
tegelijkertijd. De dubbele knal maakte de
echo's van het slopje wakker en twee yie
rookwolkjes dreven langzaam omhoog. Myn-
heer Tompson's gezicht nam een uitdrukking
van verrassing aan, toen hy langs den deur
post op den grond zonk, terwgl de revolver
hem uit de hand gleed. De kolonel strom
pelde met de hand tegen zgn zy gedrukt de
laatste twee treden van de brandtrap af en
wankelde naar het eind van de steeg. Twee
minuten later kwam een slecht gehumeurde
groentenhandelaar uit een winkel en vond
een troepje nieuwsgierigen, die zyn ongewoon
snel wegrijdenden vrachtwagen nakeken. Hg
plaatste een paar scherpe opmerkingen over-
autobandieten en haastte zich toen den nade
renden agent tegemoet, die plotseling kwam
opdagen op de geheimzinnige manier, aan zgn
sooi t eigen, als de een of andere gebeurtenis
de rust der gemeenschap dreigt te verstoren.
De groentenhandelaar was met zijn verkla-
mg begonnen en had het nummer al opgege
ven, toen hg opmerkte, dat de agent naar een
schoen tuurde, die bulten een portiek uitstak.
In een paar schreden was de agent by myn-
heer Tompson, tegelijk met Chorley de Neus
en Larry. Dezen hadden hun al te doorzich
tige positie boven qp de brandtrap maar op
gegeven.
De agent, een ernstige jonge man, voelde
niets voor het stellen van nuttelooze vragen.
Hy knielde naast Wal neer en lichtte zyn
hoofd wat op, om te probeeren iets op te
vangen van de woorden van den gewonde,
„'Ebben ze 'em?" fluisterde mgnheer Tomp
son.
De agent schudde ontkennend het hoofd.
„Neen, maar hy schynt Jou te pakken te
hebben. Waar ben je geraakt. Wad?"
Mynheer Tompson keek op en herkende
een oud vriend.
„Long," antwoordde hy zwak. „Het zal
met my gedaan zyn. Zie, dat Je 'em krygt,
smeris."
De „smeris" knikte. „Wie was het?"
Mynheer Tompson sloot zgn oogen en zijn
adem ging moeilgker. Het was met hem ge
daan. De kogel van den kolonel had ze allebei
vernield: Wal's long en den eigenaar daarvan.
Dat besef spoorde Wal aan tot repliek.
„Ik 'eb mgn part binnen, smeris," zei hy
langzaam. „Zorg, dat 'y het zgne krijgt. Je
bent altgd een toffe knul geweest, deedt je
ronden regelmatig, zoodat we het wisten,
wanneer je in de buurt zou zgn de gooser,
die me dit geleverd heeft, was dezelfde vent
als de dief van d'Essinger's smaragden de
kolonel."
De agent maakte een paar vlugge aantee-
keningen en wendde zich toen tot de toe
schouwers, die gaandeweg de steeg waren
binnengedrongen.
„Dokter hier?" vroeg hy. „Neen?" Jg dan
ja jy, met die gespikkelde das, maak jg
een kussen voor 't hoofd van dien man en
zorg, dat hg zich niet beweegt voor ik terug
ben. Doe het een beetje handig, zgn eene long
is buiten werking gesteld en hy heeft inwen
dige bloeding. Ik ben binnen de minuut terug."
Hg baande zich een weg tusschen de om
standers door en stond na een paar seconden
in een telefooncel maatregelen te treffen met
betrekking tot een ambulance, den politiedok-
ter der divisie en zgn rapport. Dit laatste be
vatte het nummer van den auto, waarmee de
kolonel gevlucht was. Het zou ongetwijfeld
een waardevol spoor geweest zgn, als de ko
lonel in een stille straat de nummerplaat met
wat slijk niet onleesbaar had gemaakt, waar
na hy, voldaan met deze voorzorg, zonder
voorzorg, zonder vrees voor ontdekking weer
achter het stuur was gaan zitten om den
wagen aan te zetten.
Het karweitje had echter veel meer krachts
inspanning gevergd dan de kolonel verwacht
had. Plotseling merkte hij, dat de wond in
zgn rij hevig bloedde. Met één hand aan het
wiel haalde hg zyn zakdoek te voorschyn,
vouwde dien op tot een kussentje en legde dat
op de wonde. Toen, met de rechterhand tegen
de zgde wgdde hij alle aandacht aan het bestu
ren van de auto. Hij had een ag vóór zich om
zgn afnemende krachten op een zware proef
te stellen. In Reigate aangekomen, ontveinsde
hij zich niet, dat het een wonder zou zijn,
als hy zijn huis bereikte, voordat hy bezwe
ken was.
Maar zelfs zulke wonderen gebeuren. Hg
liet den wagen achter bg het begin van den
overtunnelden toegangsweg tot de stad. En
toen liep hg, weliswaar wat onvast, naar
het postkantoor. Gelukkig was cp dat vroege
middaguur de tunnel verlaten en er waren
geen getuigen bg, dat hg den wagen in den
steek liet. Maar in de stad moest hg voor
zichtig zgn. Waarschgnlijk vermoedde nie
mand, wat het hem kostte, gewoon en flink
te loopen. Zelfs de juffrouw, die hem de post
zegels verkocht, merkte niets aan hem, be
halve dat hg erg bleek zag, en dat vergat ze
dadelgk weer. Alleen zgn sterke wil hield
hem op de been en gaf hem de kracht om in
een van de hokjes drie brieven te gaan staag
schrijven. Hg maakte ze af zonder er eenige
weekheid in te laten sluipen. Toch moest hg
even rusten, voordat hg tot het volgende punt
van zijn programma kon overgaan.
Daarna haalde hij een stuk blauw papier
uit rijn zak, nam de pen weer op en dacht
een oogenblik na. Toen begon hij te schry-
ven, met een bevende hand. De letters waren
echter leesbaar. De kolonel stond er een
poosje naar te kgken. Het was zyn laatste
poging om een wyde kloof te overbruggen.
Langzaam maakte hy twee vouwen in het
papier, scheurde dit toen langs die vouw
lijnen in drie strookjes, en sloot één strookje
by eiken brief in een enveloppe in. Na de
drie enveloppes dichtgeplakt te hebben, wierp
hy ze in de brievenbus.
Plotseling voelde hy, dat hg een beetje slin
gerde. Dat besef helderde zgn nevelig brein
wat op. Hy dwong zich, rechtop te staan en
liep flink naar een telefooncel. Hy hield drie
gesprekken met verschillende wijken van Lon
den: korte gesprekken met denzelfden slot
zin:
„En in Godsnaam, kom vlug!"
De verschillende wgzen, waarop een en an
der werd beantwoord, deden hem flauwtjes
glimlachen. Maar hg gaf geen nadere verkla
ring, en omdat hg nu alle maatregelen ge
troffen had. wandelde hy langzaam het post
kantoor uit.
Het drong wel tot hem door, dat hij het
landschap van Surrey waarschgnlijk voor den
laatsten keer zag, maar vreemd genoeg gaf
hem dat alleen een gevoel van vrede. De we
reld, die hij ging verlaten, had weinig voor
hem gedaan. En hoewel hg zijn aandeel had
genomen, liet het een bitteren smaak na.
Buiten op den Londenschen weg wendde
hg zich in de richting van Brighton en begon
de laatste etappe van zyn tocht.
Op hetzelfde oogenblik had sergeant Wood
van de Surreysche politiemacht een avon
tuur, dat hem oponthoud bezorgde en op zgn
bevordering uitliep.
Het was sergeant Wood's gewoonte, naar
rijn post te fietsen. Juist had hy den groen-
uitgeslagen tunnel bereikt, die naar de markt
van Reigate leidt, toen hij het onwelkome
gesis hoorde, dat een leegloopenden band aan
kondigde. Sergeant Wood stapte af en richtte
eenige woorden tot een gelukkig niet be
staand auditorium: daarin vervloekte hg hart
grondig de steenige wegen, de daarvoor ver-
antwoordelgke autoriteiten, de banden en de
fietsenmakers. Vervolgens herinnerde hg zich
dat hy zgn gereedschappentasch aan zgn zoon
had geleend, en vervloekte zyn zoon. Dat ge
daan hebbende, keek hy rond om hulp te zoe
ken.
Hy vond hulp, althans dacht hulp te vinden
in den vorm van een vrachtauto, die aan den
anderen kant van den weg stond. Hy zette
zgn fiets tegen den tunnelwand en stapte op
den auto af om te trachten, wat solutie en een
lapje te krijgen.
Hij was al bezig, een verdere aanklacht te
gen de autoriteiten ineen te zetten, toen hy
bemerkte, dat er niemand in den vrachtauto
zat. Sergeant Wood zei: „Vervloekt!" en
meende het. Hij begon te overpeinzen of het
wel beleefd genoemd kon worden dat niemand
ergens, waar parkeeren niet geoorloofd was,
een vrachtauto onbeheerd liet staan, als hy,
Wood. de hulp van dien iemand juist noodig
had. Hg kwam tot de conclusie, dat een der-
gelgke handelwijze niet in den haak was, en
stond op het punt, naar rijn fiets terug te
gaan, toen hij een paar donkere vlekken op
het stuurrad van den auto ontdekte. Zooals
hg bij latere gelegenheden gewoonlgk ver
klaarde, „zgn er vlekken en vlekken". En dit
waren ongetwijfeld .vlekken". Om nauwkeu
riger te zijn: bloedvlekken.
Hg keek peinzend naar den wagen. .En na
dat hij zich volkomen zekerheid verschaft had,
dat het „vlekken" waren en niet alleen maar
vlekken, nam hg zgn notitieboekje en liep
om den wagen heen om naar de nummerplaat
te kijken. Hij fronste zijn wenkbrauwen, want
ze was onleesbaar door een laag slijk. Moest
mj zich dus met zijn vondst gelukwenschen
Hij was er bij geweest, toen de inspecteur
het aan alle posten geseinde signalement van
den vermisten truck had ontvangen. Dit was
een drietons Ford-truck en er was bloed aan
het stuurrad. Hy sloeg de bladen van zyn
notitieboekje om en vond de aanteekeningen
betreffende Ford-truck No. L O 9721. Hy
bukte zich, schrapte het siyk van de nummer
plaat af en vond L O 9721. Sergeant Wood
keek behoedzaam rond. Dit was een moment
om vastberaden maar voorzichtig te handelen.
En hy handelde zóó voorzichtig, dat het byna
ophield, handelen te zyn. Na tien minuten
overlegd te hebben, liet hg zgn eerzuchtigen
droom, den kolonel op zyn eigen houtje te
arresteeren, varen; hy plaatste zyn fiets ach
ter in den auto, ging achter het stuurrad zit«
ten en zette koers naar het bureau.
Zooals hij aan den inspecteur uitlegde, was
het alleen een kwestie van de oogen te ge
bruiken, die God je gegeven had, meer niet.
De inspecteur stemde dat toe, maar meende,
dat sergeant Wood een te veelvuldig gebruik
maakte van den mond, dien God hem gege
ven had. Een opmerking; die het vertrouwen
van Wood in 's menschen humaniteit jegens
zijn medemenschen verpletterde. Luisterend
naar het telefoongesprek VEin den inspecteur
met de Central Branch overpeinsde hg bit
ter, dat de Yard al de zaakjes kreeg, waar
wat eer aan te behalen was, en dat dit bij
zonder geval, als het rechtvaardig toeging,
eigenlijk door de Graafschapspolitie behan
deld moest worden. Dat zou tenminste een
„verdienstelijk man" ook eens een kans ge
ven!
Diezelfde opmerking maakte hg een uur
later tot inspecteur Keating, toen deze kwam
aanzetten met superintendant Kaye en twee
mannen van de Squad. Keating deed, alsof
hg die opmerking niet hoorde, maar zag, dat
er nog twee auto's van de Squad stilhielden
en nam toen Kaye mee voor een wandelinge
tje over de markt.
k (Wordt vervólgd}.
