flet Palestina-vraag stuk Interview mei Azana Qveral vindt men de scherpe tegenstelling tusschen Joden en Arabieren terug* Duitschland in conflict met het Vaticaan? Julius Streicher als cabaret-artist Andorra wenscht contact met Spanje Een toekomstbeeld Inboorlingen op het oorlogspad Jcan Batten ontloopt een pak slaag Rechts; OP DEN TIG RIS NABIJ BAGDAD. BAGDAD. In October. ZOO vond ik dus in de oude Khalifenstad, veel meer dan duizend kilometer van Pa lestina het Palestina-vraagstuk, de scherpe tegenstelling tusschen Joden en Arabieren terug. Trouwens in alle Arabische landen wordt men telkens herinnerd aan dit vraagstuk. Te geyrouth, te Damascus, maar ook te Bagdad houdt de Mohamedaansche bevolking inzamelingen voor de Ara bieren in Palestina, alsof daar de Arabieren en niet de Joden de ver volgden waren. De regeering van Irak, laat ik dit tot hare eer zeggen, doet alles om de Joden te be schermen tegen haat-uitbarstingen van de Arabieren. Toch schijnen er onder de Joden in Bagdad reeds slachtoffers gevallen te zijn. Een christen, een Chaldeeër, vertelde me, dat er de vorige week drie Joden in de straten van Bagdad waren vermoord. Een Joodsch „root-koopman te Bagdad ontkende dit en jjeide, dat er slechts één doode was gevallen en dat twee Joden gewond werden bij een overval. Een Armeniër beweerde, dat de ééne Jood, die gedood werd, op straat werd ver moord niet uit godsdienst- of rassenhaat maar om een persoonlijk geschil met een Arabier. Een Arabier vertelde me, dat deze ééne Jood was vermoord, omdat hij tegen een Mohamedaan uittartend was opgetreden. Wat js de waarheid? Wie zal het zeggen? Gedurende de Joodsche feestdagen heeft de overheid te Bagdad alle voorzorgsmaatre gelen genomen om de Joden te beschermen. Alle synagogen werden bewaakt door twee politiemannen, terwijl in de nabijheid een sterke macht politie, zwaar bewapend, ver borgen was opgesteld om zoo noodig da delijk krachtig in te kunnen grijpen. On lusten zijn niet voorgekomen, maar toch too nen de joden zich eenigszins ongerust en ze komen 's avonds zoo weinig mogelijk op straat. Niet alleen de koffietuinen aan de overzijde van den Tigris, waarover ik in mijn vorige artikel sprak, lijden daaronder, maar ook de cinema's hebben hun bezoekers aan merkelijk zien verminderen. Men moet daar bij in het oog houden, dat van de geheele bevolking der stad, die ongeveer 350.000 a 400.000 inwoners telt, ongeveer twintig per honderd Joden zijn. Voor een groot deel zijn deze Joden welvarend en zij kunnen geld uitgeven, wat zij in normale tijden ook doen. Nu echter onthouden ze zich daarvan, wat men in de geheele stad kan bemerken, voor al 's avonds. Onder de Mohamedanen in deze stad heb ik oude kennissen, met wie ik zonder terug houding over alle mogelijke, ook politieke en godsdienstige vraagstukken kan praten en herhaaldelijk heb ik met hem het gesprek gebracht op de gebeurtenissen in Palestina en de tegenstelling tusschen Joden en Ara bieren, terwijl ze toch door ras en zelfs door godsdienst elkander na staan. Menigmaal heb ik thans van ontwikkelde Mohameda nen moeten hooren: „Onze haat tegen de Jo den betreft niet de Joden zelf als ras of als godsdienst, maar gaat slechts tegen de Jo den als voorhoede dei Engelsche macht. De Joden zijn voor Engeland slechts een voor wendsel om eigen invloed in Palestina, dat een der belangrijkste Arabische landen is, hoog te houden. De Joden zijn in Palestina zooiets als het schild, waarachter de Engel- Schen zich verbergen en als wij, Arabieren, de Joden treffen, dan hebben we het in wer kelijkheid gemunt op den Engelschman. Zoodra de Engelschen zich geheel uit Pa lestina terugtrekken, zullen wij met de Jo den spoedig tot overeenstemming komen Het is begrijpelijk, dat de massa der Ara bische bevolking dit niet zoo inziet, maar de meer ontwikkelden gevoelen het niet anders." Deze meening heb ik niet slechts hooren verkondigen door één Arabier, maar door teerdere o.e. een leeraar van een middel bare srh„ol, een hotelhouder met kennis van eenige Europeesche talen, een Arabisch jour jjalist en zelfs een hier gevestigden Christe hlkon journalist, die echter hier aan een •Arabisch blad verbonden is. Een Joodsch koopman, die veel, o.a. in Pa lestina reisde, vertelde me, dat hij hetzelf de had hooren verkondigen door ontwikkel- „Arabieren te Jaffa en te Jeruzalem. Eigenaardig is het, dat ten minste een deel der in deze streken geboren Christenen, voornamelijk dan de Armeniërs, in het oodsch-Arabische geschil met hun sympa- dicën staan aan de zijde der Arabieren, wat "„vreemder aandoet, daar toch de Arme- 'ers uit eigen bittere ervaring weten kun- dn, wat zulk een vervolging, als waaraan j^dns de Joden bloot staan, te beteekenen Een Christelijk journalist, niet een Arme- maar een Chaldeeër, zeide me: „Ook J moeten vijandig staan tegen de Joodsche E'ROON VAN EEN DADELPALM T trossen DADELS. beweging, voor zooverre deze dreigt Palesti na te maken tot een Joodsch land. Dit zou een hindernis vormen zoo niet voor de vor ming van één machtigen Arabischen staat, dan toch voor de vorming van een federatie van Arabische staten, wat ook onze droom is." Ik kon een lichte verbazing nauwelijks on derdrukken en antwoordde mijn beroepsge- noot: „Maar zulk een Arabische staat of Arabische federatie zou toch in wezen Mo- hamedaansch zijn. Hoe zoudt gij, Christe nen, u daar op uw plaats kunnen gevoelen?" De Christen-journalist liet zich door deze vraag niet uit het veld slaan en betoogde: „Voor het meest verlichte deel der Arabie ren wordt de godsdienst, de Islam, niet meer dan traditie. In plaats van de „gods dienstige eenheid", komt de „nationale een heid' waarin ook plaats is voor de Christe nen en ook voor de Joden, voor zooverre dezen niet steunen op de machtsmiddelen van een vreemden staat." Aan dezen tot traditie wordenden Islam en aan de verdringing van de „godsdiensti ge eenheid" door een „nationale eenheid' waarbij de godsdienstige overtuigingen geen rol meer zouden spelen, geloof ik, wat deze streken aangaat, volstrekt niet, ten minste niet voor de eerste honderden jaren. En zelfs de meer ontwikkelde Arabieren (en hoe gering is hun aantal tegenover de an dere), die de stelling verkondigen, dat de nationale eenheid de plaats zal innemen van de godsdienstige eenheid, begaan een vergissing, daar ze hun eigen hart niet blij ken te kennen. Indien vele hier geboren Christenen gelooven aan de nieuwe theorie dan is daarbij bij de meesten de wensch de vader der gedachten. Er blijft dan nog de vraag, hoe de minder ontwikkelde Arabie ren, de millioenenmassa, staan tegenover dit vraagstuk en een antwoord hierop kan niet twijfelachtig zijn En dan de voornaamste leiders, de vor sten? Het onlangs gesleten verdrag van vriend schap tusschen Irak en Hedzjaz-Nedzjed, dus tusschen koning Gazi en koning Ibn Saoed, begint met de woorden: „In naam van Al lah, den Genadigen, den Barmhartigen Gezien de Mohamedaansche banden en de Arabische eenheid Denzelfden geest vindt men door het ge heele verdrag. Iets meer dan twee jaar geleden werd het vredesverdrag gesloten tusschen koning Ibn Saoed en den Imam van Yemen en dit ver drag werd genoemd een „verdrag van Moha medaansche vriendschap en Arabische broe derschap". Er zouden meer voorbeelden zijn aan te halen om te bewijzen, dat ten hoogsten plaatsen men een andere eenheid van Ara bië, in welken vorm dan ook, alleen na streeft met als grondslagen zoowel gods dienst als ras, waarbij dezen nauw verbon- DE NIET-INMENGING BETEEKENT EEN SANCTIE-POLITIEK TEGEN DE WETTIGE SPAANSCHE REGEE RING. DE KERK IN SPANJE MOET OP HAAR EIGEN TERREIN BLIJVEN. De speciale correspondent van de „Times" te Madrid heeft een onderhoud gehad met den President der Spaansche republiek, Azana. De president zag er bleek en ver moeid uit, maar zijn verklaringen waren zonder wrok en, wanneer de namen van zijn bitterste vijanden genoemd werden, toonde hij geen wraakgevoelens te koesteren. Het is duidelijk, aldus zette Azana uiteen, dat het hier niet gaat om een zuiver binncn- landsch conflict, maar dat het van interna tionale strekking is. Wij beweren, dat er een geheime verstandhouding bestond tusschen de leiders van de revolte en zekere buiten- landscho regeeringen, die ik liever niet wil noemen. Evenzeer lijkt het zeker, dat hoe de uitslag ook moge zijn, deze belangrijke reacties zal wekken in internationaal opzicht. Wat de politiek van niet-inmenging betreft, welke door de vreemde mo gendheden is aanvaard, deze ziet de rechten over het hoofd van de wettig gevormde regeering van Spanje. Deze politiek kan niet op rechtsgronden verdedigd worden en vormt in feite een erkenning van hen, die oorlog voeren tegen de regeering. In werke lijkheid gaat het om de toepassing van een sanctiepolitiek tegen de le gitieme Spaansche regeering. Zonder een dergelijke politiek zou deze oor log reeds lang beëindigd zijn. Bovendien ben ik er zeker van, dat de mi litaire elementen, wanneer zij zouden heb ben kunnen voorzien, dat deze oorlog zoo wreed en vernielend zou worden, hem nooit zouden hebben ontketend. Zij dachten, dat den blijven, Het zijn dezelfde grondslagen, waarop in den Oriënt tientallen eeuwen het leven berustte en feitelijk is er dus niet veel nieuws onder de zon. Ook als men de gebeurtenissen in Pales tina beoordeelt, mag men dit alles niet uit het oog verliezen. Binnen enkele uren verlaat ik Bagdad om verder te trekken naar het Oosten. Bij de Iraksch-Iransche grens laat ik achter me het Arabische vraagstuk, dat thans over een uitgestrektheid van vele millioenen ki lometer het leven beheerscht en helaas (door Palestina), ook met het Joodsche vraagstuk is verwikkeld. Enkele dagen heb ik weder rondgedwaald door de drukke, woelige, eenigszins romme lige stad Bagdad, waar in sommige gedeel ten, bij voorbeeld de nauwe, overdekte win kelstraatjes, het verleden nog schijnt te le ven en toch ook de adem van een nieuwe toekomst waait. Wat zal deze toekomst brengen? Ook iemand, die, als de schrijver dezer regelen, meent deze landen en zijn bewoners door herhaald bezoek, langdurig verblijf en ernstige studie eenigszins te kennen, zal zich niet aan een voorspelling wagen. Te inge wikkeld en onzen geest te vreemd zijn hier de toestanden en de zielen der menschen om een helder inzicht te krijgen in de moge lijkheden der volgende jaren. J. K. BREDERODE. Huiszoeking bij Pauselijken Nun tius te München. Londen, 16 October (A.N.P.): De cor respondent van de „Daily Telegraph" meldt aan zijn blad, dat de Beiersche politieke po litie dezer dagen huiszoekingen heeft, gehou den bij den pauselij^en nuntius te München, Mgr. di Torregossa. Leden van zijn personeel, met inbegrip van zijn secretaris, werden gearresteerd. La ter werden de gearresteerden weer op vrije voeten gesteld, met uitzondeing van een be diende, die nog in arrest zit. De huiszoeking werd ten uitvoer gelegd door in burger gekleede politieambtenaren, die kort voor middernacht arriveerden en, na een zorgvuldige doorzoeking van het gebouw, een groot aantal documenten-liassen, dos siers, etc. in beslag namen en op gereed staande vrachtwagens laadden. Enkele pa pieren zijn inmiddels teruggegeven. AZANA het een kwestie van twee of drie dagen zou zijn, maar de gebeurtenissen hebben bewe zen, dat zij zich vergisten. In Spanje heeft onder de republiek noch vervolging, noch intolerantie geheerscht. In tegendeel, de republiek voerde een toleran tiepolitiek. Geen personen in openbaren dienst werden op straat gezet wegens hun politieke opvattingen. Alles, wat wij vroegen was, dat zij den Staat trouw zouden dienen. Het leger werd goed behandeld, de toe gestane credieten werden verhoogd en stap pen werden genomen om zijn doelmatigheid te vergrooten. Scheiding van Kerk en Staat. Op een vraag van den correspondent ten aanzien van de vaak herhaalde beschuldi ging, dat de Kerk door de republiek was vervolgd en in het bijzonder ten aanzien van de opvattingen van den President betreffende de veelbecritiseerde wet op de sluiting van religieuze scholen, antwoordde Azana: Wat de republiek deed, was alleen het scheiden van kerk en staat. Er werden geen kerken gesloten, noch beperkingen ingevoerd van de wet tige bedrijvigheden der geestelijken, vervolgingen kwamen niet voor. En ik ben vastbesloten, wanneer de re geering mocht zegevieren, vrijheid van geweten en godsdienst te hand- De huiszoeking aldus voegt de corres pondent van genoemd blad hieraan toe zal waarschijnlijk een conflict met het Vati caan tengevolge hebben. Mgr. di Torregossa heeft de laatste twee jaar als particulier burger in München ge woond. In Januari 1934 werd hem door de Nat. Soc. regeering zijn diplomatieken status ontnomen, korten tijd na de uitvaardiging van de wet, die de Beiersche souvereiniteit opheft. Desondanks heeft het Vaticaan hard nekkig geweigerd Mgr. di Torregossa uit München terug te roepen. Vliegtuigen met slaapcabines op het Transoceanisch traject. New York, 16 Oct. (A.N.P.): De pre sident der Pan-American Airways heeft den persvertegenwoordigers medegedeeld, dat het in het voornemen ligt binnen ongeveer twee jaar op het Transoceanisch traject vliegtuigen met slaapcabines te doen vlie gen. Zes machines zijn reeds besteld. Uit andere bron verluidt, dat de nieuwe „Clippers" dubbel zoo groot als de tegen woordige zullen zijn. Zij zouden een vleugel spanning van 50 meter hebben en een snel heid van 350 kilometer per uur kunnen be reiken. Londen, 16 Oct. (A.N.P. De correspon dent van de „Daily Telegraph" maakt mel ding van een optreden van Julius Streicher, den Duitschen anti-semitischen agitator, als cabaret-artist in Neurenberg. Tijdens een speciale cabaretuitvoering vertoonde hij een JULIUS STREICHER. nummer als tooneelspeler. Hij werd niet herkend, voor hij in de pauze mededeelde, dat hij dezen ongebruikelijken weg was in geslagen om respect voor den cabaret-artist te bepleiten. Toen werd hij hartelijk toege juicht door de aanwèzigen, onder wie zich verscheidene hooggeplaatste functionnaris- sen der N.S.D.A.P. bevonden. EILANDEN IN DE POOLZEE ONTDEKT. Een Russische ijsbreker heeft, naar Reu ter seint, in de nabijheid van de Nordensk- jold-archipel bij de Noordwestkust van Si berië negentien eilanden ontdekt. Men ge looft, dat deze ontdekking de scheepvaart langs den noordelijken zeeweg belangrijk zal vergemakkelijken. haven. Ik ben niet bereid de vrij heid van iemand, wie het ook zij, weg te nemen, noch toestemming te geven tot een, politiek van agressie. Alles wat wij van de kerk vragen is op eigen terrein te blijven. Wat de wet op het sluiten van religieuze scholen betreft, dat was dezelfde wet, die eenigen tijd geleden in Frankrijk is aange nomen. De Spaansche grondwet zag een lee- kenstaat onder oogen met een leekenopvoe- ding en de regeering voerde haar mandaat slechts uit. Maar wij hebben geen verbod uitgevaardigd van godsdienstonderwijs. Het stond de kerk vrij zooveel zij verlangde de godsdienstige leer bekend te maken. Wat wi niet wenschten was, dat de opleiding dei- kinderen in handen zou zijn van de gods dienstige orden, met het gevaar, dat zij in hen een geest van vijandschap zouden wek ken wegens de republiek. Het voornaamste probleem aldus Azana verder, was niet het godsdienstige. Het was van economischen aard. Het was de kwestie van bebouwing en verdeeling van het land, van verbetering van het lot van den arbei der. De toekomst. Tenslotte vroeg de correspondent welken koers verwacht kon worden, dat de republi keinsche regeering in de toekomst zou in slaan met het oog op de recente gebeurtenis sen. Azana antwoordde hierop nadrukkelijk, dat zij geen anderen koers zou inslaan. Zij zou voortgaan haar sociaal programma langs een zuiver wettigen weg ten uitvoer te leg gen. De wil van het volk zal tot uitdrukking komen door algemeen kiesrecht en het par lement Er zal een waarlijk vertegenwoordigende volksregeering komen. Er zal een nieuwen stoot gegeven worden aan de agrarische her vorming en ongetwijfeld zullen er zekere nieuwe maatregelen worden genomen met het doel in de industrie een behoorlijker le ven voor den arbeider in te voeren. Maar Spanje zal noch bolsjewistisch, noch commu nistisch worden. Toen de.correspondent na dit onderhoud den president verzocht hem een boodschap voor het Engelsche volk te willen meegeven, dicteerde Azana het volgende: „Ik heb vol ledig vertrouwen in den geest van vrijheid en rechtvaardigheid van het Engelsche volk en ik ben er zeker van dat het de nood zakelijkheid van solidariteit tusschen de de mocratiën van Europa en ons gemeenschap nelijk belang bij een politiek van vrede zal begrijpen." Terugu-akking der Fransche troepen verzocht. De miniatuur-republiek Andorra, die zich er op beroemen kan het kleinste leger ter wereld te hebben in totaal zijn er 7 man onder de wapenen schijnt een misver stand met de Fransche regeering te hebben gekregen in verband met de recente ting der grenzen aan de Spaansche zijde. De vorige maand, toen het gevaar bestond dat Spaansche anarchisten de republiek zouden binnentrekken, richtte de Andor- raansche raad een dringend verzoek tot den prefect der Oostelijke Pyreneeën, die officieel den President der Fransche repu bliek, welke tevens medevorst is van An dorra, vertegenwoordigt, militairen bijstand te zenden. Een detachement Fransche garde mobile werd daarop ijlings over de grens gezonden om het „leger" van Andorra te versterken. De passen, die uit Spanje naai Andorra leiden, werden gesloten. Thans is de Andorraansche delegatie uit naam van den algemeen-en raad der vallei en in Parijs aangekomen. De vier gedele geerden, onder wie zich de burgemeester van Andorra bevindt, hebben opdracht den Minister van Buitenlandsche Zaken een ver zoek, gericht tot den President der repu bliek, te overhandigen, waarin gevraagd wordt de Fransche gardetroepen terug te trekken. Zij argumenteeren dit verzoek met er op te wijzen, dat deze troepen naar An dorra gezonden waren voordat het plebisciet over de raadzaamheid van het aanvragen van Fransche bescherming ehouden was. Tevens protesteerden zij tegen de sluiting van de Andorraansche zuidelijke grenzen, aangezien deze maatregel het onmogelijk maakt het noodige in het land in te voeren, doordat de passen aan den Franschen kant des winters niet begaanbaar zijn. Het land is gedurende het laatste deel van den herfst en in den winter practisch geheel van Frankrijk afgesneden, daar het verkeer al leen geschieden kan over de hooge bergpas sen. Andorra ligt als een kleine wig aan het zui den der Pyreneeën in Catalonië. Het heeft een totale bevolking van 5200 zielen, die in zes dorpen leven. Krijgshaftige Ral-kusfbewoners vallen politie aan. Salamaus (Nw. Guinea). Er zijn hier berichten ontvangen over moeilijkheden, die zouden zijn ontstaan met de krijgshaftige inboorlingen aan de Rai-kust. Reeds twee maal in de laatste twee maanden hebben zij politiepatrouilles aangevallen. De assis tent-districtsambtenaar is in een sloep yan hier vertrokken naar de eilandengroep Sias- si, teneinde een onderzoek naar den toe stand in te stellen. De inboorlingen van de Rai-kust werden door het vooroorlogsche Duitsche bestuur van hun land ontzet verklaard als straf voor een mislukte samenzwering, die door een der stamleden aan het licht was ge bracht. Deze samenzwering had ten doel Madang aan te vallen en de blanke inwo ners af te maken. Eenige jaren later onderwierpen de in boorlingen zich en werd hun land terugge ven door bet toen ingestelde mandaatsbe- stuur. Sinds dien tijd hebben zij zich vrij rustig gehouden, er werden vorderingen ge maakt met het beschavingswerk en de krijgszuchtige neigingen der bevolking kwa men slechts weinig aan het licht. In Juli j.1. echter werden een assistent- districtsambtenaar en een aantal inboorlin gen-politieagenten in den slaap overvallen. Een agent werd gedood, vier werden ge wond. Tegen het einde van de vorige maand werd dezelfde ambtenaar, Nurton geheeten, met vier politiemannen wederom, aangevallen. Hij werd gegrepen en een aan tal vrouwen vielen hem met messen aan, terwijl mannen de agenten met lansen te lijf gingen. Nurton en de leden van zijn pa trouille werden gewond, maar zij slaagden er in hun sloep te bereiken na zes der aan vallers te hebben gedood en een vrouw ge vangen genomen te hebben. De Siassie-eilandengroep ligt in de Dam pierstraat, ten westen van Nieuw-Brittanje, en ten zuiden van het eiland Rooke. Het grootste eiland ligt ongeveer 1600 mijl van Madang. DE DOOD GELIJKGESCHAKELD. Grafsteenen van èèn vorm in Duitschland Naar de correspondent van de Daily Te legraph verneemt zullen in het vervolg al le Berlijnsche kerkhoven gestandaarriseerd worden. Grafsteenen zullen slechts een vorm en gelijke afmetingen mogen hebben, hoewel het materiaal nog door individueele keuze mag worden bepaald. Voorts zullen de kerkhoven een open ruimte voor be grafenis-plechtigheden moeten vrijhouden. Jean Batten is te Auckland, naar Reuter seint, met groote geestdrift ontvangen. Haar vader kwam haar op het vliegveld begroeten en zeide lachend: „Jean, ondeugend meisje, je had eigenlijk een flink pak slaag ver diend, want je hebt ons in angst laten zit ten, maar eind goed al goed". Uit Sydney wordt gemeld, dat Jean Batten voor haar vertrek vandaar gezegd heeft, dat men niet naar haar moest zoeken. Zij ver trouwde te zullen slagen, maar wilde niet, dat het leven van anderen in gevaar werd gebracht of dat haar land onkosten zou moe ten maken. Zij had geen radio aan boord.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1936 | | pagina 25