flet Palestina-vraag stuk
Interview mei
Azana
Qveral vindt men de scherpe
tegenstelling tusschen Joden
en Arabieren terug*
Duitschland in conflict met
het Vaticaan?
Julius Streicher als
cabaret-artist
Andorra wenscht
contact met Spanje
Een toekomstbeeld
Inboorlingen op het
oorlogspad
Jcan Batten ontloopt een
pak slaag
Rechts;
OP DEN TIG RIS
NABIJ BAGDAD.
BAGDAD. In October.
ZOO vond ik dus in de oude
Khalifenstad, veel meer dan
duizend kilometer van Pa
lestina het Palestina-vraagstuk, de
scherpe tegenstelling tusschen Joden
en Arabieren terug. Trouwens in alle
Arabische landen wordt men telkens
herinnerd aan dit vraagstuk. Te
geyrouth, te Damascus, maar ook te
Bagdad houdt de Mohamedaansche
bevolking inzamelingen voor de Ara
bieren in Palestina, alsof daar de
Arabieren en niet de Joden de ver
volgden waren.
De regeering van Irak, laat ik dit tot hare
eer zeggen, doet alles om de Joden te be
schermen tegen haat-uitbarstingen van de
Arabieren. Toch schijnen er onder de Joden
in Bagdad reeds slachtoffers gevallen te zijn.
Een christen, een Chaldeeër, vertelde me, dat
er de vorige week drie Joden in de straten
van Bagdad waren vermoord. Een Joodsch
„root-koopman te Bagdad ontkende dit en
jjeide, dat er slechts één doode was gevallen
en dat twee Joden gewond werden bij een
overval. Een Armeniër beweerde, dat de ééne
Jood, die gedood werd, op straat werd ver
moord niet uit godsdienst- of rassenhaat
maar om een persoonlijk geschil met een
Arabier. Een Arabier vertelde me, dat deze
ééne Jood was vermoord, omdat hij tegen een
Mohamedaan uittartend was opgetreden. Wat
js de waarheid? Wie zal het zeggen?
Gedurende de Joodsche feestdagen heeft
de overheid te Bagdad alle voorzorgsmaatre
gelen genomen om de Joden te beschermen.
Alle synagogen werden bewaakt door twee
politiemannen, terwijl in de nabijheid een
sterke macht politie, zwaar bewapend, ver
borgen was opgesteld om zoo noodig da
delijk krachtig in te kunnen grijpen. On
lusten zijn niet voorgekomen, maar toch too
nen de joden zich eenigszins ongerust en ze
komen 's avonds zoo weinig mogelijk op
straat. Niet alleen de koffietuinen aan de
overzijde van den Tigris, waarover ik in mijn
vorige artikel sprak, lijden daaronder, maar
ook de cinema's hebben hun bezoekers aan
merkelijk zien verminderen. Men moet daar
bij in het oog houden, dat van de geheele
bevolking der stad, die ongeveer 350.000 a
400.000 inwoners telt, ongeveer twintig per
honderd Joden zijn. Voor een groot deel zijn
deze Joden welvarend en zij kunnen geld
uitgeven, wat zij in normale tijden ook doen.
Nu echter onthouden ze zich daarvan, wat
men in de geheele stad kan bemerken, voor
al 's avonds.
Onder de Mohamedanen in deze stad heb
ik oude kennissen, met wie ik zonder terug
houding over alle mogelijke, ook politieke en
godsdienstige vraagstukken kan praten en
herhaaldelijk heb ik met hem het gesprek
gebracht op de gebeurtenissen in Palestina
en de tegenstelling tusschen Joden en Ara
bieren, terwijl ze toch door ras en zelfs door
godsdienst elkander na staan. Menigmaal
heb ik thans van ontwikkelde Mohameda
nen moeten hooren: „Onze haat tegen de Jo
den betreft niet de Joden zelf als ras of als
godsdienst, maar gaat slechts tegen de Jo
den als voorhoede dei Engelsche macht. De
Joden zijn voor Engeland slechts een voor
wendsel om eigen invloed in Palestina, dat
een der belangrijkste Arabische landen is,
hoog te houden. De Joden zijn in Palestina
zooiets als het schild, waarachter de Engel-
Schen zich verbergen en als wij, Arabieren,
de Joden treffen, dan hebben we het in wer
kelijkheid gemunt op den Engelschman.
Zoodra de Engelschen zich geheel uit Pa
lestina terugtrekken, zullen wij met de Jo
den spoedig tot overeenstemming komen
Het is begrijpelijk, dat de massa der Ara
bische bevolking dit niet zoo inziet, maar
de meer ontwikkelden gevoelen het niet
anders."
Deze meening heb ik niet slechts hooren
verkondigen door één Arabier, maar door
teerdere o.e. een leeraar van een middel
bare srh„ol, een hotelhouder met kennis van
eenige Europeesche talen, een Arabisch jour
jjalist en zelfs een hier gevestigden Christe
hlkon journalist, die echter hier aan een
•Arabisch blad verbonden is.
Een Joodsch koopman, die veel, o.a. in Pa
lestina reisde, vertelde me, dat hij hetzelf
de had hooren verkondigen door ontwikkel-
„Arabieren te Jaffa en te Jeruzalem.
Eigenaardig is het, dat ten minste een
deel der in deze streken geboren Christenen,
voornamelijk dan de Armeniërs, in het
oodsch-Arabische geschil met hun sympa-
dicën staan aan de zijde der Arabieren, wat
"„vreemder aandoet, daar toch de Arme-
'ers uit eigen bittere ervaring weten kun-
dn, wat zulk een vervolging, als waaraan
j^dns de Joden bloot staan, te beteekenen
Een Christelijk journalist, niet een Arme-
maar een Chaldeeër, zeide me: „Ook
J moeten vijandig staan tegen de Joodsche
E'ROON VAN EEN DADELPALM
T trossen DADELS.
beweging, voor zooverre deze dreigt Palesti
na te maken tot een Joodsch land. Dit zou
een hindernis vormen zoo niet voor de vor
ming van één machtigen Arabischen staat,
dan toch voor de vorming van een federatie
van Arabische staten, wat ook onze droom
is."
Ik kon een lichte verbazing nauwelijks on
derdrukken en antwoordde mijn beroepsge-
noot: „Maar zulk een Arabische staat of
Arabische federatie zou toch in wezen Mo-
hamedaansch zijn. Hoe zoudt gij, Christe
nen, u daar op uw plaats kunnen gevoelen?"
De Christen-journalist liet zich door deze
vraag niet uit het veld slaan en betoogde:
„Voor het meest verlichte deel der Arabie
ren wordt de godsdienst, de Islam, niet
meer dan traditie. In plaats van de „gods
dienstige eenheid", komt de „nationale een
heid' waarin ook plaats is voor de Christe
nen en ook voor de Joden, voor zooverre
dezen niet steunen op de machtsmiddelen
van een vreemden staat."
Aan dezen tot traditie wordenden Islam
en aan de verdringing van de „godsdiensti
ge eenheid" door een „nationale eenheid'
waarbij de godsdienstige overtuigingen geen
rol meer zouden spelen, geloof ik, wat deze
streken aangaat, volstrekt niet, ten minste
niet voor de eerste honderden jaren. En
zelfs de meer ontwikkelde Arabieren (en
hoe gering is hun aantal tegenover de an
dere), die de stelling verkondigen, dat de
nationale eenheid de plaats zal innemen
van de godsdienstige eenheid, begaan een
vergissing, daar ze hun eigen hart niet blij
ken te kennen. Indien vele hier geboren
Christenen gelooven aan de nieuwe theorie
dan is daarbij bij de meesten de wensch de
vader der gedachten. Er blijft dan nog de
vraag, hoe de minder ontwikkelde Arabie
ren, de millioenenmassa, staan tegenover dit
vraagstuk en een antwoord hierop kan niet
twijfelachtig zijn
En dan de voornaamste leiders, de vor
sten?
Het onlangs gesleten verdrag van vriend
schap tusschen Irak en Hedzjaz-Nedzjed, dus
tusschen koning Gazi en koning Ibn Saoed,
begint met de woorden: „In naam van Al
lah, den Genadigen, den Barmhartigen
Gezien de Mohamedaansche banden en de
Arabische eenheid
Denzelfden geest vindt men door het ge
heele verdrag.
Iets meer dan twee jaar geleden werd het
vredesverdrag gesloten tusschen koning Ibn
Saoed en den Imam van Yemen en dit ver
drag werd genoemd een „verdrag van Moha
medaansche vriendschap en Arabische broe
derschap".
Er zouden meer voorbeelden zijn aan te
halen om te bewijzen, dat ten hoogsten
plaatsen men een andere eenheid van Ara
bië, in welken vorm dan ook, alleen na
streeft met als grondslagen zoowel gods
dienst als ras, waarbij dezen nauw verbon-
DE NIET-INMENGING BETEEKENT
EEN SANCTIE-POLITIEK TEGEN
DE WETTIGE SPAANSCHE REGEE
RING. DE KERK IN SPANJE
MOET OP HAAR EIGEN TERREIN
BLIJVEN.
De speciale correspondent van de „Times"
te Madrid heeft een onderhoud gehad met
den President der Spaansche republiek,
Azana. De president zag er bleek en ver
moeid uit, maar zijn verklaringen waren
zonder wrok en, wanneer de namen van zijn
bitterste vijanden genoemd werden, toonde
hij geen wraakgevoelens te koesteren.
Het is duidelijk, aldus zette Azana uiteen,
dat het hier niet gaat om een zuiver binncn-
landsch conflict, maar dat het van interna
tionale strekking is. Wij beweren, dat er een
geheime verstandhouding bestond tusschen
de leiders van de revolte en zekere buiten-
landscho regeeringen, die ik liever niet wil
noemen. Evenzeer lijkt het zeker, dat hoe
de uitslag ook moge zijn, deze belangrijke
reacties zal wekken in internationaal opzicht.
Wat de politiek van niet-inmenging
betreft, welke door de vreemde mo
gendheden is aanvaard, deze ziet de
rechten over het hoofd van de wettig
gevormde regeering van Spanje. Deze
politiek kan niet op rechtsgronden
verdedigd worden en vormt in feite
een erkenning van hen, die oorlog
voeren tegen de regeering. In werke
lijkheid gaat het om de toepassing
van een sanctiepolitiek tegen de le
gitieme Spaansche regeering. Zonder
een dergelijke politiek zou deze oor
log reeds lang beëindigd zijn.
Bovendien ben ik er zeker van, dat de mi
litaire elementen, wanneer zij zouden heb
ben kunnen voorzien, dat deze oorlog zoo
wreed en vernielend zou worden, hem nooit
zouden hebben ontketend. Zij dachten, dat
den blijven, Het zijn dezelfde grondslagen,
waarop in den Oriënt tientallen eeuwen het
leven berustte en feitelijk is er dus niet veel
nieuws onder de zon.
Ook als men de gebeurtenissen in Pales
tina beoordeelt, mag men dit alles niet uit
het oog verliezen.
Binnen enkele uren verlaat ik Bagdad om
verder te trekken naar het Oosten. Bij de
Iraksch-Iransche grens laat ik achter me
het Arabische vraagstuk, dat thans over
een uitgestrektheid van vele millioenen ki
lometer het leven beheerscht en helaas (door
Palestina), ook met het Joodsche vraagstuk
is verwikkeld.
Enkele dagen heb ik weder rondgedwaald
door de drukke, woelige, eenigszins romme
lige stad Bagdad, waar in sommige gedeel
ten, bij voorbeeld de nauwe, overdekte win
kelstraatjes, het verleden nog schijnt te le
ven en toch ook de adem van een nieuwe
toekomst waait.
Wat zal deze toekomst brengen?
Ook iemand, die, als de schrijver dezer
regelen, meent deze landen en zijn bewoners
door herhaald bezoek, langdurig verblijf en
ernstige studie eenigszins te kennen, zal zich
niet aan een voorspelling wagen. Te inge
wikkeld en onzen geest te vreemd zijn hier
de toestanden en de zielen der menschen
om een helder inzicht te krijgen in de moge
lijkheden der volgende jaren.
J. K. BREDERODE.
Huiszoeking bij Pauselijken Nun
tius te München.
Londen, 16 October (A.N.P.): De cor
respondent van de „Daily Telegraph" meldt
aan zijn blad, dat de Beiersche politieke po
litie dezer dagen huiszoekingen heeft, gehou
den bij den pauselij^en nuntius te München,
Mgr. di Torregossa.
Leden van zijn personeel, met inbegrip
van zijn secretaris, werden gearresteerd. La
ter werden de gearresteerden weer op vrije
voeten gesteld, met uitzondeing van een be
diende, die nog in arrest zit.
De huiszoeking werd ten uitvoer gelegd
door in burger gekleede politieambtenaren,
die kort voor middernacht arriveerden en, na
een zorgvuldige doorzoeking van het gebouw,
een groot aantal documenten-liassen, dos
siers, etc. in beslag namen en op gereed
staande vrachtwagens laadden. Enkele pa
pieren zijn inmiddels teruggegeven.
AZANA
het een kwestie van twee of drie dagen zou
zijn, maar de gebeurtenissen hebben bewe
zen, dat zij zich vergisten.
In Spanje heeft onder de republiek noch
vervolging, noch intolerantie geheerscht. In
tegendeel, de republiek voerde een toleran
tiepolitiek. Geen personen in openbaren
dienst werden op straat gezet wegens hun
politieke opvattingen. Alles, wat wij vroegen
was, dat zij den Staat trouw zouden dienen.
Het leger werd goed behandeld, de toe
gestane credieten werden verhoogd en stap
pen werden genomen om zijn doelmatigheid
te vergrooten.
Scheiding van Kerk en Staat.
Op een vraag van den correspondent ten
aanzien van de vaak herhaalde beschuldi
ging, dat de Kerk door de republiek was
vervolgd en in het bijzonder ten aanzien van
de opvattingen van den President betreffende
de veelbecritiseerde wet op de sluiting van
religieuze scholen, antwoordde Azana:
Wat de republiek deed, was alleen
het scheiden van kerk en staat. Er
werden geen kerken gesloten, noch
beperkingen ingevoerd van de wet
tige bedrijvigheden der geestelijken,
vervolgingen kwamen niet voor. En
ik ben vastbesloten, wanneer de re
geering mocht zegevieren, vrijheid
van geweten en godsdienst te hand-
De huiszoeking aldus voegt de corres
pondent van genoemd blad hieraan toe
zal waarschijnlijk een conflict met het Vati
caan tengevolge hebben.
Mgr. di Torregossa heeft de laatste twee
jaar als particulier burger in München ge
woond. In Januari 1934 werd hem door de
Nat. Soc. regeering zijn diplomatieken status
ontnomen, korten tijd na de uitvaardiging
van de wet, die de Beiersche souvereiniteit
opheft. Desondanks heeft het Vaticaan hard
nekkig geweigerd Mgr. di Torregossa uit
München terug te roepen.
Vliegtuigen met slaapcabines op
het Transoceanisch traject.
New York, 16 Oct. (A.N.P.): De pre
sident der Pan-American Airways heeft den
persvertegenwoordigers medegedeeld, dat
het in het voornemen ligt binnen ongeveer
twee jaar op het Transoceanisch traject
vliegtuigen met slaapcabines te doen vlie
gen. Zes machines zijn reeds besteld.
Uit andere bron verluidt, dat de nieuwe
„Clippers" dubbel zoo groot als de tegen
woordige zullen zijn. Zij zouden een vleugel
spanning van 50 meter hebben en een snel
heid van 350 kilometer per uur kunnen be
reiken.
Londen, 16 Oct. (A.N.P. De correspon
dent van de „Daily Telegraph" maakt mel
ding van een optreden van Julius Streicher,
den Duitschen anti-semitischen agitator, als
cabaret-artist in Neurenberg. Tijdens een
speciale cabaretuitvoering vertoonde hij een
JULIUS STREICHER.
nummer als tooneelspeler. Hij werd niet
herkend, voor hij in de pauze mededeelde,
dat hij dezen ongebruikelijken weg was in
geslagen om respect voor den cabaret-artist
te bepleiten. Toen werd hij hartelijk toege
juicht door de aanwèzigen, onder wie zich
verscheidene hooggeplaatste functionnaris-
sen der N.S.D.A.P. bevonden.
EILANDEN IN DE POOLZEE ONTDEKT.
Een Russische ijsbreker heeft, naar Reu
ter seint, in de nabijheid van de Nordensk-
jold-archipel bij de Noordwestkust van Si
berië negentien eilanden ontdekt. Men ge
looft, dat deze ontdekking de scheepvaart
langs den noordelijken zeeweg belangrijk
zal vergemakkelijken.
haven. Ik ben niet bereid de vrij
heid van iemand, wie het ook zij, weg
te nemen, noch toestemming te geven
tot een, politiek van agressie. Alles
wat wij van de kerk vragen is op
eigen terrein te blijven.
Wat de wet op het sluiten van religieuze
scholen betreft, dat was dezelfde wet, die
eenigen tijd geleden in Frankrijk is aange
nomen. De Spaansche grondwet zag een lee-
kenstaat onder oogen met een leekenopvoe-
ding en de regeering voerde haar mandaat
slechts uit. Maar wij hebben geen verbod
uitgevaardigd van godsdienstonderwijs. Het
stond de kerk vrij zooveel zij verlangde de
godsdienstige leer bekend te maken. Wat wi
niet wenschten was, dat de opleiding dei-
kinderen in handen zou zijn van de gods
dienstige orden, met het gevaar, dat zij in
hen een geest van vijandschap zouden wek
ken wegens de republiek.
Het voornaamste probleem aldus Azana
verder, was niet het godsdienstige. Het was
van economischen aard. Het was de kwestie
van bebouwing en verdeeling van het land,
van verbetering van het lot van den arbei
der.
De toekomst.
Tenslotte vroeg de correspondent welken
koers verwacht kon worden, dat de republi
keinsche regeering in de toekomst zou in
slaan met het oog op de recente gebeurtenis
sen.
Azana antwoordde hierop nadrukkelijk,
dat zij geen anderen koers zou inslaan. Zij
zou voortgaan haar sociaal programma langs
een zuiver wettigen weg ten uitvoer te leg
gen. De wil van het volk zal tot uitdrukking
komen door algemeen kiesrecht en het par
lement
Er zal een waarlijk vertegenwoordigende
volksregeering komen. Er zal een nieuwen
stoot gegeven worden aan de agrarische her
vorming en ongetwijfeld zullen er zekere
nieuwe maatregelen worden genomen met
het doel in de industrie een behoorlijker le
ven voor den arbeider in te voeren. Maar
Spanje zal noch bolsjewistisch, noch commu
nistisch worden.
Toen de.correspondent na dit onderhoud
den president verzocht hem een boodschap
voor het Engelsche volk te willen meegeven,
dicteerde Azana het volgende: „Ik heb vol
ledig vertrouwen in den geest van vrijheid
en rechtvaardigheid van het Engelsche volk
en ik ben er zeker van dat het de nood
zakelijkheid van solidariteit tusschen de de
mocratiën van Europa en ons gemeenschap
nelijk belang bij een politiek van vrede zal
begrijpen."
Terugu-akking der Fransche
troepen verzocht.
De miniatuur-republiek Andorra, die zich
er op beroemen kan het kleinste leger ter
wereld te hebben in totaal zijn er 7 man
onder de wapenen schijnt een misver
stand met de Fransche regeering te hebben
gekregen in verband met de recente
ting der grenzen aan de Spaansche zijde.
De vorige maand, toen het gevaar bestond
dat Spaansche anarchisten de republiek
zouden binnentrekken, richtte de Andor-
raansche raad een dringend verzoek tot
den prefect der Oostelijke Pyreneeën, die
officieel den President der Fransche repu
bliek, welke tevens medevorst is van An
dorra, vertegenwoordigt, militairen bijstand
te zenden. Een detachement Fransche garde
mobile werd daarop ijlings over de grens
gezonden om het „leger" van Andorra te
versterken. De passen, die uit Spanje naai
Andorra leiden, werden gesloten.
Thans is de Andorraansche delegatie uit
naam van den algemeen-en raad der vallei
en in Parijs aangekomen. De vier gedele
geerden, onder wie zich de burgemeester
van Andorra bevindt, hebben opdracht den
Minister van Buitenlandsche Zaken een ver
zoek, gericht tot den President der repu
bliek, te overhandigen, waarin gevraagd
wordt de Fransche gardetroepen terug te
trekken. Zij argumenteeren dit verzoek met
er op te wijzen, dat deze troepen naar An
dorra gezonden waren voordat het plebisciet
over de raadzaamheid van het aanvragen
van Fransche bescherming ehouden was.
Tevens protesteerden zij tegen de sluiting
van de Andorraansche zuidelijke grenzen,
aangezien deze maatregel het onmogelijk
maakt het noodige in het land in te voeren,
doordat de passen aan den Franschen kant
des winters niet begaanbaar zijn. Het land
is gedurende het laatste deel van den herfst
en in den winter practisch geheel van
Frankrijk afgesneden, daar het verkeer al
leen geschieden kan over de hooge bergpas
sen.
Andorra ligt als een kleine wig aan het zui
den der Pyreneeën in Catalonië. Het heeft
een totale bevolking van 5200 zielen, die in
zes dorpen leven.
Krijgshaftige Ral-kusfbewoners
vallen politie aan.
Salamaus (Nw. Guinea). Er zijn hier
berichten ontvangen over moeilijkheden, die
zouden zijn ontstaan met de krijgshaftige
inboorlingen aan de Rai-kust. Reeds twee
maal in de laatste twee maanden hebben
zij politiepatrouilles aangevallen. De assis
tent-districtsambtenaar is in een sloep yan
hier vertrokken naar de eilandengroep Sias-
si, teneinde een onderzoek naar den toe
stand in te stellen.
De inboorlingen van de Rai-kust werden
door het vooroorlogsche Duitsche bestuur
van hun land ontzet verklaard als straf
voor een mislukte samenzwering, die door
een der stamleden aan het licht was ge
bracht. Deze samenzwering had ten doel
Madang aan te vallen en de blanke inwo
ners af te maken.
Eenige jaren later onderwierpen de in
boorlingen zich en werd hun land terugge
ven door bet toen ingestelde mandaatsbe-
stuur. Sinds dien tijd hebben zij zich vrij
rustig gehouden, er werden vorderingen ge
maakt met het beschavingswerk en de
krijgszuchtige neigingen der bevolking kwa
men slechts weinig aan het licht.
In Juli j.1. echter werden een assistent-
districtsambtenaar en een aantal inboorlin
gen-politieagenten in den slaap overvallen.
Een agent werd gedood, vier werden ge
wond. Tegen het einde van de vorige
maand werd dezelfde ambtenaar, Nurton
geheeten, met vier politiemannen wederom,
aangevallen. Hij werd gegrepen en een aan
tal vrouwen vielen hem met messen aan,
terwijl mannen de agenten met lansen te
lijf gingen. Nurton en de leden van zijn pa
trouille werden gewond, maar zij slaagden
er in hun sloep te bereiken na zes der aan
vallers te hebben gedood en een vrouw ge
vangen genomen te hebben.
De Siassie-eilandengroep ligt in de Dam
pierstraat, ten westen van Nieuw-Brittanje,
en ten zuiden van het eiland Rooke.
Het grootste eiland ligt ongeveer 1600
mijl van Madang.
DE DOOD GELIJKGESCHAKELD.
Grafsteenen van èèn vorm in Duitschland
Naar de correspondent van de Daily Te
legraph verneemt zullen in het vervolg al
le Berlijnsche kerkhoven gestandaarriseerd
worden. Grafsteenen zullen slechts een
vorm en gelijke afmetingen mogen hebben,
hoewel het materiaal nog door individueele
keuze mag worden bepaald. Voorts zullen
de kerkhoven een open ruimte voor be
grafenis-plechtigheden moeten vrijhouden.
Jean Batten is te Auckland, naar Reuter
seint, met groote geestdrift ontvangen. Haar
vader kwam haar op het vliegveld begroeten
en zeide lachend: „Jean, ondeugend meisje,
je had eigenlijk een flink pak slaag ver
diend, want je hebt ons in angst laten zit
ten, maar eind goed al goed".
Uit Sydney wordt gemeld, dat Jean Batten
voor haar vertrek vandaar gezegd heeft, dat
men niet naar haar moest zoeken. Zij ver
trouwde te zullen slagen, maar wilde niet,
dat het leven van anderen in gevaar werd
gebracht of dat haar land onkosten zou moe
ten maken.
Zij had geen radio aan boord.