Opstandelingen binnen Madrid
Rede van
Blum
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Parade op het roode
plein
Regeering naar
Vjdejicia
verirokken
De Zaanlandsche Bank
Buiienlandsch
Overzicht
Ontspanning tusschen
Engeland en Italië
9 NOVEMBER 1936
64e JAARG. No. 7847
Luchtbombardement
op de stad
verleend.
Opmerkelijke uitlating van
ministen Daladier
De laatste ronde van den
Spaanschen burger-oorlog
Koning Leopeld vraagt
beheersching
iLDERSCHE COURANT
UITGAVE. N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ V/H C. DE BOER JR„ KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER. TELEFOON 50 EN 412. POSTGIROREKENING 16066
MAANDAG
In den nacht van Zaterdag op Zondag zijn
de opstandelingen de voorsteden van Madrid
binnengedrongen, ondanks het heftig verzet
yan de regeeringstroepen. De opmarsch der
colonnes van Varela en Saliquet werd voor
al bemoeilijkt door het slechte weer, dat de
actie van luchtmacht, tanks en infanterie
belemmerde. Niettemin bezette de colonne
yan Castejon Casa de Campo, waarbij de re
geeringstroepen zware verliezen werden toe
gebracht. De universiteitswijk werd geheel
bezet. De afdeeling van Ascensio maakte zich
meester van de brug op den weg naar Estra-
fadura, de colonne van Sarron nam de Se-
govia-brug, die van Telia de Toledo-brug. De
rechtervleugel werd gedekt door de colonne
yan Monasterio, die langs den weg naar
Valencia vluchtelingen opving. Franco heeft
een laatste proclamatie ter kennis van de
bevolking gebracht, waarin hij zegt, dat de
stad als militair doel beschouwd wordt. Hij
raadt de bevolking, in het bijzonder vrou
wen, kinderen en ouden van dagen aan,
zich van de strategische punten te verwij
deren. Hij heeft hun wijken aangewezen,
waar zij veilig zullen zijn voor den aanval
der rechtschen.
Om half negen gisteravond heeft de ra
dioclub Teneriffe medegedeeld, dat de op
standelingen steeds verder Madrid binnen
rukken. De manschappen der civiele garde,
die zijn ingelijfd bij de aanvalscolonne der
opstandelingen, hebben opdracht gekregen
de orde te verzekeren in de veroverde
stadsdeelen.
De radioclub zegt nog, dat de Madrileen-
sche zenders tot het laatste oogenblik on
juiste berichten hebben verspreid, doch niet
meer gehoord worden.
Volgens de laatste berichten zou de colon
ne van Yague het koninklijk paleis hebben
bezet, doch dit bericht wordt niet bevestigd.
Luchtbombardement op Madrid
Groote schade aangericht.
Om half vier gisterenmiddag hebben vlieg
tuigen der opstandelingen torpedo's van
groot kaliber gelanceerd op het stadsdeel
Cebada, waar de Groote markt is gelegen.
Het aantal slachtoffers is niet bekend.
De vliegtuigen moeten de artillerie der op
standelingen aanwijzingen hebben gegeven.
De luchtdoelartillerie heeft met buitenge
wone energie gewerkt.
Er ontstond een luchtgevecht, waarbij
evenwel alle toestellen in de lucht bleven.
Het bombardement maakte veel meer in
druk dan den vorigen keer, hoewel toen toch
meer dan 150 personen om het leven zijn
gekomen en 300 personen gewond werden.
Men vreest dan ook, dat het aantal slacht
offers gisteren nog veel aanzienlijker zal
zijn. Bovendien hebben batterijen der op
standelingen do binnenstad van Madrid on
der vuur genomen.
Een bom kwam vlak bij de Fransche am
bassade terecht, maar schijnt geen groote
schade te hebben aangericht.
De regeering verlaat de hoofdstad.
De Spaansche regeering heeft Madrid
verlaten en zich naar Valencia begeven.
Naar de speciale verslaggever van Havas
meldt, heeft de bevolking van Valencia de
ministers geestdriftig ontvangen, De mi
nisters hebben verscheidene bezoeken ont
vangen, waarbij hun de verzekering gege
ven werd, vn de medewerking van verschil
lende politieke en vakvereenigingsorganisa-
ties. De regeering heeft een communiqué
gepubliceerd, waarin zij o.a. verklaart, dat,
indien zij langer te Madrid was gebleven,
dit een nadeel had kunen beteekenen voor
haar activiteit, welke gericht is op de uit
eindelijke overwinning van Spanje over het
ascisme en de bevrijding van de hoofdstad.
Door zich, zij het ook met een bloedend
hart, naar Valencia te begeven, heeft de
regeering de beste voorwaarden willen
scheppen voor de coördinatie van de pogin
gen van alle gebieden, die zich opmaken
om deel te nemen aan de verdediging van
Madrid. Reden van internationalen aard
hebben eveneens tot dit besluit geleid. Het
is volkomen duidelijk, dat de vijand zijn
aanvallen op Madrid concentreerde, met
de bedoeling de wettige regeering gevangen
te nemen teneinde de erkenning van de
opstandelingenregeering gemakkelijker te
maken. De verplaatsing van zetel beteekent
noch een afstand doen, noch een terugtrek
ken. Zij beteekent (Jen wensch een stoot te
geven in de richting van de uiteindelijke
overwinning.
Surseance van betaling verleend
voor den tijd van een jaar en zes
maanden,
Haarlem 7 November Zaterdagmorgen
is in het paleis van Justitie te Haarlem
een vergadering gehouden van schuldei-
schers der N. V. Zaanlandsche Bank te
Krommenie, aan welke instelling op 8
September door de rechtbank te Haarlem
een voorloopige surseance van betaling was
Blijkens de overgelegde stukken bedroe
gen de activa de N.V. f 1.459.782.- en de pas
siva f 1.014.181.-
Met algcmeene stemmen aanvaardden ae
crediteuren het voorstel van den bewind
voerder mr. A. Bruch om een definitieve
surance te verleenen voor den tijd ^an een
Jaair en zes maanden.
Dinsdag zal de rechtbank beslissen over
"e goedkeuring der te verleenen surseance.
Het leger moet boven de poli
tiek staan.
De minister van landsverdediging en
oorlog, Daladier, werd op doorreis door het
gemeentebestuur van Mont de Barsan ont
vangen. In een toespraak wees de minister
er op, dat het leger boven de partijen blijft
staan- „Het leger zou zich in politieke
kwesties hebben gemengd, indien het zou
hebben opgehouden alleen naar het vader
land te kijken. In zoodanig geval zou het
een grooten slag hebben kunnen toebrengen
aan den internationalen vrede.'
Daladier bekrachtigde, dat hij nimmer
zou dulden, dat politieke kwesties in het
leger zouden naar voren worden gebracht,
omdat van dat oogenblik af geen Fransoh
leger meer zou bestaan.
Hier rust het wrak van de Elbe I, het
Duitsche lichtschip bij welks vergaan 17
menschen den dood in de golven vonden.
Op den achtergrond ziet met het nieuwe
lichtschip „Elbe I".
Millioenen arbeiders brengen den
leiders hulde.
Op het Roode Plein is Zaterdag een pa
rade gehouden door het Moskousche garni
zoen, waaraan door alle wapens werd deel
genomen, terwijl zich voorts afdeelingen van
het gewapende proletariaat bij de parade
aansloten. Met deze parade ging een „lucht-
parade" gepaard. De volkscommissaris van
verdediging, Maarschalk Worosjilof passeer
de de revue en richtte een korte toespraak
tot de troepen en genoodigden. Op de tribu
nes van 't Mausoleum van Lenin bevonden
zich o.m. Stalin, Kaganowitsj, Kalinin, Ordjo-
nikidze en andere leidende figuren van par
tij en regeering, die door de voorbijtrekkende
troepen luide toegejuicht werden. Onder de
gasten, die de revue bijwoonden, bevonden
zich talrijke buitenlandsche arbeiders-dele
gaties, o.m. een delegatie van Spanje. Na de
parade trok over het Roode Plein een milli-
oenen-optocht van Moskousche arbeiders. De
betoogers droegen vaandels en portretten van
partij- en regeeringsleiders met zich mede,
verder transparanten en leuzen. De optocht
duurde tot in den avond voort.
DE ZEELIEDENSTAKING IN
AMERIKA
Eenige ontspanning te Honoloeloe.
Te Honoloeloe is eenige opluchting ge
wekt door het besluit der stakingsleiders
zeven schepen vergunning te geven naar
Californië te vertrekken.
De leiders hebben ook de bootwerkers op
dracht gegeven scheepsladingen welke aan
bederf onderhevig zijn te lossen.
New York Mevr. Perkins heeft ver
klaard, dat het departement van arbeid
een concreet program heeft opgesteld voor
de bij legging van de staking, doch in wel
ingelichte kringen gelooft men, dat het
conflict van langen duur zal zijn, vooral
aan de kust van den Stillen Oceaan.
EEN VIERJARIG SOCIAAL HER
VORMINGSPLAN. TROUW
AAN HET FRANSCH—RUSSISCH
VERDRAG.
In de bijeenkomst van den nationalen
raad van de socialistische partij, heeft Leon
Blum het woord gevoerd en roerde daarbij
allereerst het werk der regeering in de afge-
loopen vijf maanden aan. „Door het spel der
democratische instellingen hebben wij aange
toond dat wij het werk konden volbrengen)
dat dictatoriale regeering niet wist te ver
wezenlijken." Met betrekking tot de critiek
van Thorez bevestigde de ministerpresident
dat alles, wat de regeering in haar verklaring
opnam, verwezenlijkt werd. Zoo zal het ook
in de toekomst zijn en de regeering zal haar
hervormingsprogram volbrengen, al zou het
ook vier jaar kosten dit te verwezenlijken.
De economische spurt is begonnen, ondanks
zekere kapitalisten, die liever hun belangen
in gevaar brengen, dan de politieke macht
van de regeering van het Volksfront te ver
stevigen. De sociale wetten die de regeering
deed aannemen, verleenden den arbeid nieu
we waardigheid. Niemand zal in het vervolg
aand eze sociale wetten kunnen raken. Wij
gaven het vereenigingsrecht stevigen grond
slag. Er is geen enkele democratische ver
overing die niet aan schommelingen onder
hevig is. Deze zijn echter in definitieve aan
vaarding geëindigd.
De buitenlandsche politiek.
Vervolgens overgaande tot de buitenland
sche politiek riep Leon Blum den interna
tionalen terugslag in herinnering, die de
herbezetting van het Rijnland door Duitsch-
-land heeft gehad, om vervolgens te komen
tot wat hij noemde „het Spaansche drama".
De voorzieningen, die wij hadden
kunnen treffen ten aanzien van de
niet-inmenging zijn misschien niet
alle verwezenlijkt, doch zoo dit ver
drag niet zou zijn, onderteekend, zou
Europa het gevaar hebben geloopen
van een algemeenen oorlog onder
verschrikkelijke omstandigheden.
Wij zouden dan alleen hebben ge
staan met Sovjet Rusland.
Vooral voor de sociale ministers was de
toestand moeilijk. Men kon de arbeidersklas
se zich niet in een avontuur laten storten
zonder uitweg. Blum verklaarde vervolgens,
dat zoo een gemeenschappelijke actie met
Engeland mogelijk blijkt, hij bereid is deze
te ondernemen, en wees op de gunstige at
mosfeer waaronder zich sedert eenigen tijd
de betrekkingen van Frankrijk en Amerika
ontwikkelen.
Aangaande het door Laval onderteekende
Fransch-Sovjet Russisch verdrag verklaarde
de ministerpresident, dat dit diplomatieke
stuk voor Frankrijk zijn volle waarde be
houdt.
Allen achter het Volksfront.
Terugkomend op de binnenlandsche poli
tiek bevestigde Leon Blum zijn trouw aan
het program van het Volksfront en bracht
hij hulde aan den steun, die de communisti
sche partij zonder in gebreke blijven aan
het parlementaire plan, verleent. Wij zul
len, zoo zeide de minister-president, nooit
het initiatief nemen de overeenkomst op te
zeggen. Wij zullen recht voortgaan op onzen
weg. In het parlement en in het land zullen
wij onoverwinnelijk zijn, zoo wij trouw blij
ven aan de meening der volksmassa's.
De Raad juichte deze rede langdurig toe.
Vervolgens deed de secretaris-generaal der
socialistische partij, Paul Faure, een beroep
op de afgevaardigden, een motie van ver
trouwen in de regeering aan te nemen.
De door het bureau voorgelegde tekst werd
met 2990 stemmen aangenomen. De zitting
werd daarna opgeheven.
NOG VER VAN EEN NIEUW LOCARNO.
De laatste dagen hebben de opstandelin
gen zoodanige vorderingen gemaakt, dat ze
Zaterdag Madrid zijn binnen gerukt. Het
omsingelen van de stad heeft langer ge-
wel hierdoor komen, dat de opstandelingen
duurd dan men had gemeend en dat zal ook
om Madrid te sparen, niet met „al te grof
geschut" hebben willen werken. Hoe de
strijd in de laatste ronde zal zijn is gemak
kelijk te voorspellen. De Spaansche regee
ring heeft Zaterdagmorgen Madrid verlaten
en is naar Valencia vertrokken.
We hebben er in vorige overzichten, over
den ongelijken strijd in Spanje, al opgewe-
zen dat de regeeringstroepen, een samen
raapsel van ongeoefende en ongediscipli
neerde burgers, niet bestand waren tegen de
militair geschoolde groepen van den opstan
delingen-generaal, Franco. De troepen van
Franco worden aangevoerd door bekwame
militairen en Italië en Duitschland hebben
er wel voor gezorgd, dat het hun aan oor
logsmateriaal niet ontbrak. De strijd was
ongelijk en de regeering moet het afleggen.
De vraag is, of wij nu, als straks Madrid
gevallen is, mogen spreken van het laatste
stadium, d.w.z. het stadium, waarin tenslotte
den strijd ten gunste van een der beide par
tijen is beslist, zoo vraagt de Nw. Rott. Crt.
in een beschouwing.
Het blad zegt dan o.m.
Het lijkt ons toe, dat in militair
opzicht deze vraag wel bevestigend
zal zijn te beantwoorden. Dat de aan
hangers van de vroegere regeering
nog in staat zouden zijn het verloren
terrein te herwinnen en een keer te
brengen in de krijgsverrichtingen,
lijkt ons vrijwel uitgesloten. Iets an
ders is, of zij op een deel van het
Spaansche gebied zullen weten stand
te houden. Wij vermoeden, dat een
groot deel van de vroegere aanhan
gers van de regeering, d.w.z. die
groepen van de linkerzijde, die wars
zijn van communisme en anarchis
me, nu wel het hoofd in den schoot
zullen leggen. Bij dezen strijd van
uiterst linksche elementen hebben zij
niets te wachten, een overwinning
van de rechterzijde zal vermoedelijk
het voordeel meebrengen van herstel
van ordelijke toestanden en kan
ertoe leiden, dat zij geleidelijk aan
weer een deel van hun politieken
invloed herwinnen.
De ontwikkeling van den strijd in de ko
mende dagen mag met de grootste interesse
gevolgd worden, al zal die dan ook t'ên
voordeele van de opstandelingen uitvallen,
zooals de verwachting van het begin af ge
weest is. Het feit van het vertrek van de
regeering uit Madrid, zal ook zeker op het
moreel der verdedigers zijn invloed hebben.
Mocht het dezen invloed maar hebben, dat
Madrid zonder verderen tegenstand aan de
troepen van generaal Franco in handen valt,
omdat wanneer dit niet het geval is, nog
veel bloed vergoten zal worden.
De hoop, dat de regeering het nuttelooze
van haar verzet zou inzien en de stad, zonder
strijd zou overgeven, is ijdel gebleken en dus
zullen nog tal van menschenlevens geëischt
worden en tal van kunstschatten vernietigd
worden, voordat de eindbeslissing er is.
Van een nieuw Locarno zijn we nog ver
verwijderd. De gewapende houding van de
mogendheden, waarop Eden deze week nog
in zijn rede wees en die de regeeringen in
wantrouwen van elkaar verwijderd houdt,
is daarvan een van de voornaamste oorza
ken.
Dezer dagen is een rapport verschenen van
Engeland over de conferentie der Westelijke
mogendheden, waarin een overzicht gegeven
wordt van de meeningen, die tot dusver
door Italië, Frankrijk, België en Engeland,
over deze aangelegenheid tot uiting zijn
gebracht en waaruit duidelijk naar voren
komt dat de denkbeelden der onderscheiden
deelnemers, over de grondslagen der nieuwe
overeenkomst, nog te weinig gemeenschap
pelijks hebben, om een bijeenkomst te moti-
veeren.
Waar Engeland echter een nieuwe confe
rentie van te groot belang acht, zal het
zeker trachten een weg tevinden, die tot
een gemeenschappelijken grondslag voor
overleg zal leiden en dus tot een mogelijk
slagen van een conferentie zal voeren. Doch
wanneer zal dat zijn?
België wil geen geweldadige poli
tieke veranderingen.
Het woord voerend tijdens de plechtige
herdenking van het honderd-jarig bestaan
van de provinciale wet van Brussel, ver
klaarde Koning Leopold o.a. dat België geen
politiek klimaat bezit, dat geschikt is voor
gewelddadige veranderingen. Niet omdat
het vijandig staat tegenover de evolutie
van denkbeelden en instellingen, verre van
dat, doch het wil hiernaar slechts met wijze
geleidelijkheid streven. De Koning vestigde
de aandacht zijner onderdanen op de geva
ren, die de voortdurende geestelijke wan
orde kan meebrengen. De atmosfeer, waarin
wij leven, is niet ingesloten tusschen mu
ren, die aan onze grenzen zijn opgetrokken.
Zij ondergaat den invloed van buitenland
sche stroomingen, doch gelukkig evoluee-
ren deze bij de nadering onzer haardste
den in de richting van kalmte en, vrede.
Het is thans de tijd, om terug te keeren
naar den geest van duldzaamheid en gema
tigdheid. De kostbare gaven onzer politie
ke rijpheid mogen niet tot voortdurende
diepgaande tegenstellingen leiden. Laten
wij, zoo zeide de Koning, in een geest van
wederzijdsch begrijpen een einde maken
aan de twisten, die des te heviger zijn, naar
mate zij, zooals vaak het geval is, hun oor-
Naar de a.s. konings-kroning in Engeland
is voor de echtgenoote der lords bovenstaan
de kleeding voorgeschreven.
sprong vinden in een oprechte, eerbiedwaar
dige overtuiging.
De koning besloot met een beroep te
doen op alle Belgen om zich te beheerschen
en om, geleid door goeden wil en het ver
langen naar algeheele verzoening, een ein
de te maken aan de onderlinge verdeeld
heid.
Mussolini stelt een gentlemens-
agreement voor.
De diplomatieke redacteur van het agent
schap Stefani schrijft, dat politieke kringen
en de openbare meening in Italië wijzen op
de voorteekenen eener ontspanning in de
betrekkingen tusschen Engeland en Italië.
De reden hiervan moet eenerzijds gezocht
worden in de tot standkoming der handels
verdragen tusschen de beide regeeringen,
en anderzijds uit de terugtrekking der
Bitsch-Indische troepen uit Addis Abeba.
O.a. wordt verwezen naar de rede van
Eden, die verklaard heeft, dat Engeland
de belangen van Italië zal eerbiedigen. Er
bestaan dus de noodzakelijke uitgangspun
ten voor een Britsch-Italiaansche samenwer
king in het belang van Europa. Iedere ac
tie, die ten doel heeft de wederzijdsche be
langen met elkaar in overeenstemming te
brengen, aldus besluit de medewerker van
Stefani, zal in Italië openhartige en loyale
medewerking ontmoeten.
Mussolini wenscht gentlemens-
agrement met Engeland.
Mussolini heeft in een interview met Ward
Price gezegd, dat hij een EngelschItaliaan-
sche gentlemensagreement wenscht ter ver
zekering van de wederzijdsche belangenbe
scherming.
Het zou een tweezijdige overeenkomst moe
ten worden om de andere aan de Middelland-
sche Zee gelegen landen geheel gerust te
stellen.
Mussolini voegde hieraan toe, dat de nieu
we atmosfeer het geloof wettigt, dat een
nieuwe fase aangevangen is in de betrekkin
gen tusschen beide landen.
DE „RADIOPRIESTER" ZAL ZIJN POLI
TIEKE ACTIVITEIT STAKEN.
Na de verkiezingsoverwinning van Roose-
velt heeft pater Coughlin, diej zooals men
weet, steeds een verwoed tegenstander is
geweest van de New Deal-politiek, medege
deeld, dat zijn partij, de „nationale unie voor
sociale rechtvaardigheid" haar actie zal
staken. Hijzelf zal zich voortaan „in het be
lang der wereld" van Iedere politieke acti
viteit onthouden.