Enorme
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Oud-minister Flandin
pleit voor het
liberalisme.
vuurzee
te Londen
REIST PER WACO.
AUTOBUSDIENSTEN
Teekenen van opleving.
Een coalitie voor
den vrede
Buiienlandsch
Overzicht
Cristal-palace door
Italianen op Majorca
UITGAVE. N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ V/H C. DE BOER JR„ KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 EN 412. POSTGIROREKENING 16066
1 DECEMBER 1936
64e JAARG. No. 7866
Maatregelen voor de voedsel
voorziening in Duitschland
het vuur verwoest
naar HOORN, EDAM, AMSTERDAM
en GEHEEL WEST-FRIESLAND
HE LDERSCHE COURANT
DINSDAG
Er is nog een breede plaats tus-
schen het fascisme en het com
munisme.
In Diligentia te Den Haag heeft de oud
minister-president van Frankrijk P. E. Flan
din gisteravond een voordracht gehouden
over „Economisch liberalisme en politiek
liberalisme".
De belangstelling welke voor deze rede
bestond was buitengewoon groot. Onder de
talrijke aanwezigen waren de Fransche ge
zant, Baron de Vitroles, eerevoorzitter van
de Alicante Frangaise, de ministers Oud en
Jhr. van Lidth de Jeude, de vice-president
van den Raad van State, Jhr. Mr. Beelaerts
van Blokland, de voorzitter der Tweede Ka
mer, Prof. Aalberse, Generaal Jhr. Roëll, gou
verneur der Residentie, oud-Gouverneur-
Generaal Fock, voorts tal van gezanten en
verschillende rechters in het Permanente
Hof van internationale justitie.
Oud-minister Flandin ving zijn rede aan
met te wijzen op de groote actualiteit van
zijn onderwerp: het economisch en politiek
liberalisme, een actualiteit, welke ons wordt
opgelegd door de ontwikkeling der dingen,
door de ernst der gebeurtenissen.
De heer Flandin schetste vervolgens de
beteekenis van het economisch liberalisme,
hoe dit gegroeid was en zich ontwikkeld
had, hoe de productie zich had uitgebreid
en hoe de wereldhandel was toegenomen.
Daarna was gekomen de crisis na den
oorlog, de achteruitgang van den internatio
nalen handel.
Thans ziet men hier en daar teekenen
van opleving, welke er op wijzen, dat de
oude welvaart terugkeert.
Inderdaad spr. ziet het met vreugde
zijn er symptomen, dat het allerergste tot het
verleden behoort en dat de wereldproductie
zich in stijgenden lijn beweegt. Deze symp
tomen van herstel zijn verheugend, doch
tegelijkertijd verontrustend, want spr. ziet
wel een hervatting van de productie, doch
nog geen opbloei van den internationalen
handel. De betrekkingen tusschen de landen
zijn volkomen verstoord, ten deele door de
crisis, doch ook door de mystiek der autar
chie en der regelende en leidende economie.
Deze „gesloten economie" werpt de betrek
kingen tusschen de naties omver.
Deze geleide economie, welke elke bewe
ging als vrije markt, vrije in- en uitvoer,
vrije prijsvorming, onderdrukt, is een groot
gevaar. De Staat moet zich met het parti
culiere leven van den burger gaan bemoeien.
Op steeds meer gebieden moet de Staat in
grijpen en de vrijheid van den particulier
aan banden leggen. Aan de hand van histo
rische en statistische gegevens toonde oud-
hiinister Flandin aan, in welken duivelschen
kringloop deze gesloten economie ons voert.
Deze economie verplicht de Staten om de
bureaucratie tot het maximum op te voeren,
zij verplicht de regeering steeds meer dwin
gend op te treden en den burger geen keus
te laten.
In het tweede deel zijner rede zette Flan
din nader uiteen, hoe het verloren gaan van
het liberalisme op economisch gebied voert
tot het verliezen der persoonlijke vrijheid en
leidt tot dictatuur.
Bolsjewisme, fascisme, Hitlerisme zijn re-
gimen, welke onder verschillende woorden
toch in meerdere of mindere mate identiek
zijn. In Rusland is het de mystiek van de ge
lijkheid, in Italië die van de groote natie,
in Duitschland een melange van ras-ver-
eering en nationalisme. Deze drie systemen
onderdrukken alles, zij onderdrukken de vrij
heid, economisch zoowel als politiek.
Met deze voorbeelden voor oogen, zegt
spr.: een integrale toepassing van de „eco
nomie dirigie" leidt ons terug tot de middel
eeuwen. Alle overwinningen welke in den
loop der eeuwen op het despotisme zijn be
haald, zullen opnieuw verloren zijn. Alles
zal omver geworpen zijn, onze economische
orde, onze politieke orde en onze sociale orde.
De heer Flandin wees er vervolgens
op, dat het in de wereld der geleide
economie zooveel slechter gaat dan
in den tijd der liberalistische eco
nomie. En nu zegt men wel, dat wij
moeten kiezen tusschen communisme
7
of fascisme, maar vroeg spr., is er
dan geen ander stelsel mogelijk. De
propagandisten van links en rechts
vereenigen zich in hun pogingen om
het democratisch en parlementair
systeem in discredict te brengen.
Maar spr. wilde wijzen op Engeland,
op Amerika, op tal van andere lan
den, waar men rustiger, gelukkiger
en gemakkelijker leeft, dan onder
het bolsjewistisch of fascistisch re
giem.
OUD-MINISTER FLANDIN.
Maar het is niet genoeg de bestaande in
stellingen te verdedigen wij moeten ze
ook verbeteren en vervolmaken.
De democratische landen zijn gelukkig
nog talrijk genoeg om met elkaar tot over
eenstemming te komen en door een herstel
van het economisch liberalisme een zekere
welvaart te verkrijgen. Tusschen het bolsje
wisme en het fascisme blijft een breede
plaats voor de democratische en parlemen
tair geregeerde landen.
NOG STEEDS ARBEIDSONRUST IN
FRANKRIJK
Textielfabrieken ontslaan qroot
aantal stakende arbeiders.
De directies van twee belangrijke fabrie
ken i nde omgeving van Rijssel, waar sedert
eenige weken gestaakt wordt, hebben een
gedeelte hunner arbeiders ontslagen. Bij
deze fabrieken werkten onderscheidenlijk
800 tot 1,200 arbeiders.
In een aan hen gericht schrijven worden
de stakers ervan beschuldigd, het contract,
waardoor zij verbonden waren, te heb
ben geschonden, De fabriek had hen ge
waarschuwd, dat „zij de gerechtelijke gevol
gen van hun contractbreuk zouden moeten
dragen".
Paul Boncour wil een hecht sa.
mengaan. van alle goedwillende
volkeren.
Senator Paul Boncour oud-premier en oud
minister van buitenlandsche zaken, heeft
een rede uitgesproken ter gelegenheid van
de bijeenkomst van gedelegeerden van
groote Fransche vereenigingen voor den
Volkenbond. Hij zeide o.m.: het accoord
met de staten der Kleine Entente, de Kleine
Entente zelf, Locarno, dat intact blijft voor
zoover het tenminste het besluit van een
der garanten betreft, het Fransch-Russische
pact, het Balkan-pact, de conventie over de
zee-engten leggen voldoende getuigenis af
van de waarde van het plan, dat streeft
naar geleidelijken opbouw en dat niet door
Fransche schuld niet vlugger en omvatten
der tot ontwikkeling komt. Tegenover de
gevaren, die erger worden, is het oogenblik
gekomen, deze pacten samen te smelten.
Hun verspreidheid, hun verscheidenheid
kunnen ze verzwakken en soms zelfs met
elkaar in tegenspraak brengen..
PAUL BONCOUR
Men moet zoo vlug mogelijk stre
ven naar het eene groote pact, dat
niet algemeen zal zijn, dat zelfs
niet geheel Europeesch zijn zal,
want men moet niet wachten tot al
le volken in Europa besloten heb
ben er deel van uit te maken. De
tijd dringt, want de oorlog is vlug,
en het is voldoende dat alle landen
van Europa er van verzekerd zijn
dat zij altijd kunnen toetreden, mits
zij besluiten tot het op zich nemen
van de eruit voortvloeiende ver
plichtingen, om den vrede te be
houden.
Het is noodzakelijk dat de vrede sterk
is met de collectieve kracht die voortvloeit
uit een accoord van volkeren die vastbe
sloten zijn den vrede te handhaven, en,
zoo noodig, op te leggen. Het hangt van
deze volkeren af deze groote coalitie voor
den vrede te vormen, welke de volkenbond
niet onder een universeelen vorm tot stand
FASCISME OF COMMUNISME?
DE DEMOCRATISCHE LANDEN
VEREENIGEN ZICH.
De tegenstellingen in de wereld worden
steeds scherper en naarmate de democra
tisch geregeerde landen minder worden en
men dus de twee groote groepen, fascisme
en communisme tegenover elkaar krijgt, zal
de verhouding zich steeds verscherpen. We
zien de laatste maanden in Spanje de wor
steling om de macht tusschen communisme
en fascisme, die strijd kan straks de oor
zaak zijn van de groote botsing in ons we
relddeel.
Het democratische Engeland wa
pent zich naar den geest en naar de
materieelen kant tegen dezen komen
den strijd. Het strijdt voor de demo
cratie en het spreekt zich de laat
ste maanden kachtiger uit dan het in
jaren gedaan heeft. Wij hebben
daarop in vorige overzichten kunnen
wijzen, naar aanleiding van uitspra
ken van den Engelschen minister
van buitenlandsche zaken, Eden. Het
is voor het behoud van den vrede in
Europa goed, dat Engeland zich
onomwonden uitspreekt, dat Duitsch
land en Italië, Rusland en Spanje,
weten wat ze aan Engeland hebben,
als ze zich in overmoed zouden ver
grijpen aan andere landen. Het is
natuurlijk treurig dat Engeland het
niet alleen bij beloften heeft kunnen
laten, maar dat het die woorden
kracht heeft moeten bijzetten met
en bewapening waarvoor iederen
tegenstander toch nog vreest.
Het oude spreekwoord: „Wie den vrede
wil, wapene zich ten oorlog", doet in on
zen tijd weer opgeld. Eden heeft het ver
wijt van de wereld aanvaard, dat de oorlog
van 1914 misschien voorkomen had kun
nen worden, als Engeland zich krachtiger
uitgesproken had en hij heeft gezegd dat die
fout van 1914 niet herhaald mag worden.
Aan een noenmaal van de Engelsche com
missie van de internationale Kamer van
Koophandel, waar hij den Belgischen pre
mier, Van Zeeland, toesprak, heeft hij met
groote duidelijkheid gesproken. Hij sprak
met een openhartigheid en met een wegla
ting van plichtplegingen, die anders slechts
de redevoeringen van dictatoren kenmerken
zegt de Nw. Rott. Crt.
Het blad schrijft dan:
Wij zullen zijn rede, waarvan geest en
toon in de berichten slechts gedeeltelijk tot
hun recht zijn gekomen, nog even nader be
kijken. Als de gastheeren „slechts vrijer
handel, vrijer taal en vrijere gedachten over
de grenzen van Europa zouden kunnen bren
gen, dan zouden zij reeds onberekenbare
winst voor den wereldvrede hebben behaald".
En verder: „België en Engeland zijn demo
cratieën, trotsch op hun overleveringen en
hun vrijheid, die zij niet zullen opgeven."
„De meeste aanwezigen hooren tot een gene
ratie, die een actief aandeel heeft genomen
in den strijd voor deze beginselen, waarin
de twee landen gemeenschappelijk gelooven.
Zij hebben geen heiliger vertrouwen dan dat
de zaak, waarvoor honderdduizenden uit hun
volk zijn opgeofferd, niet verloren is."
We hebben er in vorige overzichten al op
gewezen, dat België b.v. op den Steun van
Engeland zou kunnen rekenen, bij een aan
val. Om nu die belofte niet te binden aan een
nieuw Locarno, waarvan hoogstwaarschijn
lijk toch niet veel terecht komt, heeft Enge
land nu onomwonden gezegd dat België, als
het zonder provocatie werd aangevallen, al
tijd op de hulp van Engeland kon rekenen.
Hij zeide zoo te spreken juist om den vrede
te verzekeren.
We zullen hopen dat de Volken deze
klare taal verstaan en ter harte nemen.
heeft kunnen brengen, maar dit kan sla
gen, wanneer zij beperkt wordt tot hen,
die haar wenschen, waarna alle anderen
uitgenoodigd kunnen worden, en die moet
slagen, wanneer Frankrijk daartoe op
roept met zijn prestige en zijn macht.
Geen tarwemeel-verkoopen voor
Januari.
De Duitsche vereeniging voor den graan
handel heeft gisteren een verordening ge
publiceerd, waardoor de verkoopen van tar
wemeel voor een latere levering dan Decem
ber voorloopig worden verboden.
Voor roggemeel geldt deze bepaling niet,
zoodat de verkoopen van roggemeel met le
vering in Januari vanaf 1 December zijn
toegestaan. Tegelijkertijd zal de vereeniging
DE ONTZETTENDE VLAMMEN
ZEE TOT OP TIENTALLEN
KILOMETERS BUITEN LON
DEN ZICHTBAAR 65 MO
TORSPUITEN WIERPEN EEN
ZEE VAN WATER IN DEN
LAAIF.NDEN VUURGLOED.
Londen 30 Nov. In het be
kende Cristal-palace in Sydenham
is gisteravond een felle brand uit
gebroken. Het enorme dak van het
middengedeelte is ingestort.
Een groot deel van het Zuidwes
ten der stad werd door de vlammen
verlicht. Het springen van het glas
en het gekraak van binten en span
ten wordt tot op verscheidene kilo
meters gehoord. In de aangrenzende
straten sloegen duizenden toeschou
wers den brand gade.
De vlammen bereikten nu en dan
een hoogte van 150 meterde von
ken vielen in een omtrek van drie
kilometer. Ook in het centrum van
de stad was de brand zichtbaar.
Een later Reuter-telegram uit Londen meldt
Het geheele gebouw is op 't oogenblik
een ontzaggelijke vuurzee, ofschoon de man
schappen van vijf en zestig brandspuiten
uit alle macht aan het werk zijn om het
vuur onder de knie te krijgen.
De vlammen hebben de twee torens van
het gebouw bereikt, waarvan er één reeds
met donderend geraas is ingestort.
De andere toren dreigt ook in te storten
Men vreest, dat de punten ervan den nabij
gelegen spoorweg zullen blokkeeren.
Het middengedeelte van het gebouw valt
stuk voor stuk tot een troostelooze puinmas
sa ineen..
De leden van een orkest, die binnen het
gebouw een repetitie hielden, konden bij
tijds zich in veiligheid stellen.
Op het terras van het Londensche parle
mentsgebouw kwamen de afgevaardigden
bijeen om het angstwekkende, maar tevens
schilderachtige schouwspel van den brand
gade te slaan.
Als een bewijs, hoe geweldig de vuurgloed
is, die door deze catastrofe wordt veroor
zaakt, kan het feit dienen, dat, naar men
uit Brighton telefoneert, de roode schijn
van den brand vanaf de zeerotsen bij die
stad, op 80 kilometer afstand van Londen
zichtbaar is.
Tegen middernacht bereikte ons nog een
Reuter telegram, meldende dat het Cristal
Palace reeds zoo goed als geheel vernield
was, terwijl de vlammen nog uit het ge
bouw bleven opstijgen.
Van de twee torens, zoo luidde het tele
gram verder, hoopte men er nog één te
behouden, ofschoon hij zeer ernstig bescha
digd was. Van den tweeden toren, waarvan
het inwendig gedeelte is ingestort, bleef
slechts het geraamte overeind staan.
Verscheidene spuitgasten zijn licht ge
wond. Honderden huisgezinnen, die vlak
nabij het thans vernielde gebouw wonen,
moesten hun bedreigde woningen in allerijl
ontruimen.
Intusschen begonnen de vlammen in in
tensiteit te verflauwen zoodat het scheen
dat het vuur tenslotte niet volop voedsel
meer kon vinden.
Maar het was toch duidelijk dat de brand
weerlieden nog wel verscheidene uren
noodig zouden hebben vooraleer zij het
vuur in zijn vollen omvang meester zou
den zijn.
De inrichting der Baird television Co. is
voor 90 procent bij den brand in het
Crystal Palace verloren gegaan.
Naar gemeld wordt was het gebouw ge
heel verzekerd. Er heeft nog geen offici-
eele schatting van de aangerichte schade
plaats gevonden.
Door den brand zullen de voorstellingen
van een beroemd circus die kort voor
Kerstmis zouden aanvangen uitgesteld
moeten worden evenals verschillende ande
re openbare gebeurtenissen, die in het ge
bouw zouden worden georganiseerd.
Het gebouw.
Het Crystal Palace, eens een zeer popu
lair centrum van vermaak, later meer be
kend als tentoonstellingsgebouw, is gelegen
juist buiten de Zuidelijke grens van het
graafschap Londen, bij Sydenham. Het ge
bouw voornamelijk samengesteld uit glas
en ijzer staat op een hoogte en is dienten
gevolge op grooten afstand reeds te zien.
Het gebouw bestaat uit een centrale hal,
een schip van ruim 500 meter lengte, met
een hoog koepeldak; aan iedere zijde daar
van bevinden zich torens van een goede
70 meter. Van den Noordelijken toren uit,,
waarin een lift naar het bovenste gedeelte
voert, heeft men op heldere dagen uitzicht
over acht graafschappen. Vermaard is nog
het groote orgel, met meer dan vierduizend
pijpen. Het gebouw is omgeven door uitge
strekte tuinen, welke in de goede jaarge
tijden dikwijls het tooneel zijn van feesten
en groote bijeenkomsten en waar zoo nu en
dan fraaie vuurwerken worden afgestoken.
In den winter verleende het gebouw onder
dak aan tentoonstellingen, voornamelijk
van dieren.
Crystal Palace is opgebouwd uit de mate
rialen van de groote industrieele tentoon
stelling in Hyde Park van 1851 en geopend
in 1854. Na den grooten bloei van de eerste
kwarteeuw van zijn bestaan kwam het ge
bouw eenigszins uit de belangstelling en
vlak voor den oorlog heeft men het ter
nauwernood uit de handen van den sloo-
per kunnen redden, dank zij de energieken
arbeid van den toenmaligen Lord Mayor
van Londen.
een verordening uitvaardigen, waardoor alle
graanmaatschappijen en graanhandelaars
verplicht zijn hun totalen voorraad van bin-
nenlandsche tarwe en rogge (al of niet ge-
contingenteerd) welke zij op 30 November
bezitten, uiterlijk 10 December a.s. aan de
gevoegde organisatie op te geven.
Als voorraden gelden alle hoeveelheden,
die zich op 30 November in eigendom van
de betreffende bedrijven bevinden; verder
alle voorraden die reeds door hen tegen den
voor 1 December geldenden prijs gekocht,
doch nog niet in hun bezit zijn.
Ook zijn volgens deze verordening de be
drijven welke tarwe opslaan, zooals expedi
teurs, entrepots enz. verplicht vóór 10 Dec.
a.s. opgave te verstrekken van de zich bij
hen op 30 November bevindende voorraden
rogge en tarwe. De reeds bestaande bepaling
tot opgave van brood- en voedertarwe blij
ven hierdoor onveranderd en moeten even
als voorheen worden nagelee'i.
Eden deelt mede, dat er Italiaan-
sche vrijwilligers op het eiland
zijn.
De arbeidersafgevaardigde Noel Baker
heeft in het Lagerhuis gevraagd, of Eden
voornemens was, den consul op Majorca op
te dragen, verslag uit te brengen over „de
aanwezigheid van Italiaansche troepen op
de Balearen".
Eden antwoordde, dat zekere inlichtingen
hierover, vervat in consulaire rapporten,
aan de niet-inmengingscommissie zijn over
handigd. Hij voegde hieraan toe: „Ik weet,
dat er Italiaansche vrijwilligers op Majorca
zijn, zooals er elders in Spanje vrijwilligers
van andere nationaliteiten gevonden kunnen
worden. Ik betreur deze omstandigheid,
maar wij alleen kunnen ons daarmede niet
bezig houden.*'
DE JAPANSCHE ZWEMSTER MAYE-
HATTA GAAT TROUWEN.
De bekende Japansche zwemster Hideko
Mayehatta, viervoudig wereldrecordhoudster
en Olympisch kampioene schoolslagzwem-
men, heeft zich Zondag j.1. met den natuur
kundige Masahiko Hyoto, een telg uit een
vorstelijk geslacht, verloofd. In Juni 1937
zal de beroemde zwemster in het huwelijk
treden.
inlichtingen WACO
Kanaalweg 137, Den Helder Tel. 773