Texel
De geologische bouw van Texel
n,sr°r>s T*
en^rr rTtr e;r r duirst-
Besluit nu
Dinsdag 29 Derpmk.,- ,9 36
Heldersche Courant
De Kaasfabriek
„De Onderneming"
ZIJN VERLEDEN EN ZIJN
ECONOMISCHE TOESTAND
Marktoverzicht
Publieke verhuring*
„De Riethoorn" werd v^bUUrü^oo
Sir Deterding lenigt
Duitsche voedselnood.
Zeilschepen met hulpmotor.
r
Er is, we mogen dat zonder
ophef zeggen, geen
tweede krant in ons land,
die voor Texel zoo in alle
opzichten aan de behoeften
van nieuwsblad kan voldoen
als de Heldersche Courant
J
Stuurloos,
Zoo goed als geen enkele straat
zal achterblijven.
Onderhandsche verhuring.
Uitvoering op Nieuwjaarsdag.
DOOR C. JONKER,
Spelling-Marchant T
J. Kraai Az.)
Het is begrijpelijk, dat in een kort artikel
hele v^or^ingsgeschiedenis van ons
and kan worden verteld, zoals die volgens
is verlopen. In het volgende zal ik dan nnk
slechts trachten een kort overzicht te geven
van de wijze, waarop Texel is ontstaan vol"
S:rW°0rdig^ gemeen aangeno-
se» vormt een tame-
lijk ingewikkeld probleem, dat ten nauwste
samenhangt met d.e geologische ontwikkeling
van West-Europa sinds de z.g. ijstijd.
De schrijver van dit artikel
de heer H. J. Kraai Azn.
Ik mag aannemen, dat de lezer weet, dat
een ver achter ons liggende tijd in elk geval
ruim 20.000 jaar geleden, ons land, evenals
N.-Duitschland, Scandinavië, en Engeland, be
dekt is geweest met een enkele honderden
meters dikke gletscherlaag. In die koude tij
den was er geen Noordzee; doordat geweldige
watermassa's bevroren waren, was de zee
spiegel wel 60 meter lager dan tegenwoordig,
Engeland was vast met Frankrijk verbonden
en de uit het Noorden en ook uit het Zuiden
aanschuivende gletschers brachten geweldige
massa's zand en stenen naar de plaats waar
eens Nederland zou ontstaan.
Deze zandmassa's, vermengd met grote en
kleine zwerfkeien, vormden de oudere en ho
gere streken van ons land, ook de Hoge Berg
op Texel, met de daarbij aansluitende hogere
delen: Z- en N.-Haffel, de hoogte tussen Den
Burg en De Westen, en Bargen, Harkebuurt
en Zevenhuizen. Daar komen die gronden aan
de oppervlakte, maar ook onder de rest van
Texel, meer of minder diepliggend, strekken
ze zich uit. Het behoeft dus een Texelsen
boer niet te verwonderen, wanneer hij bij diep
graafwerk lemige of zandige grond vindt met
flinke keien er in.
Na de ijstijd steeg de temperatuur geleide
lijk, de Noordzee drong langzamerhand zuid
waarts, en nu, ongeveer 7000 jaar geleden,
scheidde de zee Engeland van het vasteland
af. Het Nauw van Calais ontstond en daarmee
de eb en vloedstroom in de Noordzee, zoals
die er nu nog is.
Men neemt op goede gronden aan, dat de
vloedstroomen uit het Kanaal het zand heb
ben aangevoerd voor de Nederlandse duinen
tot Bergen bij Alkmaar. De Noordelijke dui
nen, dus ook onze Texelse, zijn van andere
herkomst. Het door de gletschers uit het
Noorden aangevoerde zand is door de zee
stromingen uit Noordelijke richting van de
zeebodem in de loop der eeuwen tot zand
banken en duinen opgehoopt. De samenstelling
van ons Texelse duinzand is dan ook een
andere dan die van het duinzand bij Haarlem.
Het is de lezer nu dus duidelijk, dat de
duinen zeer „jong" zijn, n.1. nog maar „pas"
een 2000 jaar. We mogen dus wel met wat
meer respect kijken naar de eerbiedwaardige
Hoge Berg, waarvan de laatste restjes in elk
geval voor meer dan 20.000 jaar door de
smeltende gletschers zijn neergelegd. De
geologische periode, waarin de Hoge Berg en
zijn kleinere broertjes zijn gevormd, noemt
men met een geleerde naam het Plistoceen,
de daarop volgende, dus die, waarin wij leven,
heet het Holoceen. Vroeger gebruikte men
daarvoor de namen Diluvium en Alluvium.
Het zijn nu vooral deze Plistocene forma
ties, die het geluk uitmaken van zo menigen
eienzoeker oftewel amateur-petrograaf. Voor
den oningewijde lijkt het een vrij „droge"
liefhebberij, dat keitjes zoeken en kloppen.
Voor hem, die zich wat moeite en studie wil
getroosten, wordt het op de duur een aan
grijpend schouwspel, ais hij voor zijn geestes
oog uit een verre, onpeilbare Eeuwigheid de
bodem, waarop wij leven, ziet opdoemen, aan
geschoven door machtige ijsmassa's, verstar
ren in een ijzige koude, hem daarna ziet op
bloeien in een milder klimaat en ziet, dat de
periode, waarin wij leven, een langzaam, on
merkbaar kouder wordende is. Dat behoeft
ons voorlopig nog niet te verontrusten; voor
de eerstvolgende duizende jaren maakt het
nog geen merkbaar verschil.
Men moet even wennen aan het zich voor
stellen van grote tijdruimten als duizenden en
tienduizenden jaren. Interessant is het, als
men daarbij tot de slotsom komt, dat de Ro
meinen bij hun komst hier te lande in 50
j. v. Chr. nog geen duinen hebben gezien of
hoogstens hier en daar een begin van duin
vorming. Ook de Zuiderzee was er nog niet
en Texel was nauwelijks een eiland te noemen.
Op de plaats, waar nu het Vlie is, was zeer
zeker de uitmonding van een grote rivierarm
en op de plaats van het Marsdiep vermoedelijk
ook.
Hoe de rest van Texel buiten de Plistocene
gronden en de groeiende duinwal er heeft
uitgezien in een tijd, waarin nog van geen
bedijking sprake was, kan men zich wel in
denken.
Dat de Hoge Berg en de aangrenzende
hoogten in het begin van onze jaartelling be
woond zijn geweest door mensen, en wel doer
een Friese stam, is wel zeker. Urnscherven
en gereedschappen, gevonden bij de afgraving
van de Hoge Berg en in de hoogten bij De
Westen, wijzen op een vestiging uit de eerste
drie eeuwen, enkele ervan op een nog veel
oudere bevolking. Deze dingen zijn echter nog
in onderzoek; de resultaten van dat onderzoek
hoop ik later nog eens te publiceren.
Het valt niet moeilijk, zich de geologische
ontwikkeling \lan Texel in de historische tijd
verder voor te stellen, al zou het veel te ver
voeren, deze hier uitvoerig na te gaan.
We kunnen ons daarbij het best in onze
verbeelding plaatsen op onze aloude Hoge
Berg en ons van daaruit voorstellen, hoe tus
sen de oude gronden en de duinwal een sterke
aanslibbing plaats had in de loop der eeuwen.
Deze aanslibbingen zijn met grote tussen
pozen ingedijkt en vormen thans onze bloei
ende polders Waal en Burg, Eierland, Een
dracht, Prins Hendrik Polder enz. De grond
soorten, die dus alle tot het Holoceen behoren,
bestaan uit jonge klei, sterk vermengd met
jong zeezand. Dat hier geen zware kleigronden
gevormd kunnen worden, spreekt vanzelf.
Men ziet, het eiland Texel is voor den
geoloog een dankbaar object. Bij aandachtige
beschouwing ziet men a.h.w. ons eiland zich
vormen in de, geologisch gesproken, aller
jongste tijd. En de keienzoeker kan te kust
en te keur gaan. Zowel in de afgravingen van
de hoogten als op het Texelse strand vindt hij
de zwerfstenen in grote menigte: granieten,
gneizen, zandstenen, vuurstenen enz.; alle
Noordelijke gesteenten kan hij aantreffen.
Wie er meer van wil weten, kome naar het
Texels Museum, waar een zwerfstenen-
collectie is aangelegd, die een aardig over
zicht geeft van wat men op Texel kan aan
treffen. De gesteenten zijn gedetermineerd
door den bekenden geoloog P. v. d. Lijn. Voor
den belangstellende liggen uitstekende studie
boeken ter inzage.
Het verheugt mij, dat de Redactie van de
Helderse Courant mij in de gelegenheid heeft
gesteld, Texel eens als een stukje aard-
geschiedenis te mogen laten zien.
Dat wondere stukje land in de zee bergt
zoveel schatten voor hem, die liefde heeft voor
de Natuur.
Voor de Natuur, die nooit rust; en ook de
bodem onder onze voeten geen seconde rust
geeft.
Zooals bijna ieder jaar tusschen de feest
dagen was de markt van Maandag van weinig
beteekenis, toch kwamen er nog een
koeien, waarvan de beste getaxeerd werd op
185.—. Ook werden enkele graskaive
handeld voor ruim 30.- per stuk. Nuchtere
kalveren golden gemiddeld ƒ1. t
De varkensprijs op de ^oerdenj bedraagt
20 tot 21 cent per pond. Biggen
markt ongeveer 9.50 per stuk. drietal
De wolveeaanvoei- bestond Jn^_
rammen, prijzen 24. i J d
Aan de eierenveiling daaldeJ Jweek,
eieren nog weer iets bij dien v n
TEXEL, 28 Den kalveren 30-
2 koeien "O-19?!.. f nuchtere kalveren
35; 3 rammen 24—30
812; 24 biggen A1,
Eierenveiling. M kg 3.50
Aangevoerd 33>405.el, 75J_3.90, 66—70 kg
3.85, 6264 kg 3 4q per jqO st.
4.05-4.35, 50-56 kg f S.W-*-
apn nolder Waalenburg heeft
Het bestuur van den P bUek verhuurd:
24 Dec. in hotel „Texel pd iiDe Riet-
1. Een perceel weilan s0 per ha.
hoorn" voor J 300.- s ongeveer
2. Een perceel Verschillende per-
Vogelkooi" voor bu. en 4 VeE.
ceelen dijk en berm voor 2W
schillende perceelen weg „,..ird VOor &D Jaar'
de overige perceelen voor 3 achtereenvolgende
jaren.
Het onder dit hoofd in ons nummer van
gisteren opgenomen bericht, vermeldde o.m.
dat het centrale inkoopbureau voor de goede
ren ten bedrage van 10 millioen, zou worden
gevestigd te Haarlem en onder leiding staan
van ir. dr. M. D. v. Dijk. Dit moest zijn ir. dr.
e>. Dijt, een zoon van den oud-dijkgraaf
J. S. Dijt.
O u d e s c h i 1 d.
Opmerkelijk is, dat tegenwoordig steeds
meer visschersschepen er toe overgaan hun
zeilschip met een hulpmotor te voorzien. Op
het oogenblik bestaat de vloot hier al voor
bijna de helft uit zeilschepen met hulpmotor.
Dezer dagen werd o.a. de TX. 80 van een
nieuwen motor voorzien. Hierdoor bezigde men
een 2-tact ruwolie-motor, waarmede een ver
mogen van 12 pk ontwikkeld kan worden.
Algemeen wordt dan ook verwabht, dat door
dezen maatregel de vangst grooter en de ver
diensten naar evenredigheid beter zullen wor
den, wat wij dan ook van harte hopen.
VISCHAFSLAG.
Aanvoer 28 Dec.:
975 kg wulken 19.25—19.90 per 100 kg.
145 kg laffe en 275 kg zoute garnalen, 15 ct.
per kg.
De .Heldersche Courant" wordt u
nu sedert eenige dagen thuis bezorgd.
Het doet ons genoegen, dat de in
stemming, die wij ontvingen over
onze actueele nieuwsverzorging en de
volledigheid, die we gaven in de
Texelsche berichtgeving, van ver
schillende kanten kwam.
Het Texelsche nieuws wordt
verzorgd door een aantal goede
correspondenten, op alle dorpen
van Texel, die voor snelle en vol
ledige berichtgeving zorg dragen.
Het binnen- en buitenlandsch
nieuws wordt uit de beste bron
nen ontvangen. De berichten
worden in overzichtelijken vorm
gegeven.
De Heldersche Courant" geeft
dagelijks ontspanningslectuur, zoo
wel voor ouderen als voor de jeugd.
Ook in het nieuwe jaar zal de
serie artikelen over Texel, ge
schreven door vooraanstaande
Texelsche ingezetenen, worden
voortgezet.
Onzen abonné's op Den Burg dee-
len wij mede, dat met ingang van
1 Januari a.s. onze bezorger Witte
de krant wederom dagelijks zal be
stellen, zoodat de krant vroeger komt
dan tot op heden.
Morgen en Donderdag zullen onze
colporteurs u bezoeken. Abonneert u
nu op het dagblad, dat goedkoop en
goed is. Een kwartaalabonnement
bedraagt voor Texel 1.90, een
weekabonnement 0.15.
Gistermorgen bij het uitvaren raakte de
TX. 23, schipper Krijnen, op lager wal, waar
door de achtersteven in aanraking kwam met
de keien van den dijk, zoodat het roer uit de
pennen gelicht werd. De schuit werd de haven
binnengebracht door TX. 1 en in den loop van
den morgen slaagde men er in het roer weer
op te visschen en aan het schip te bevestigen.
Den Burg.
Zoo langzamerhand blijkt wel, dat men te
Den Burg in vrijwel alle straten werkzaam is
aan een buurtversiering voor het huwelijk van
onze Kroonprinses.
Naar men ons mededeelt, heeft zich ook in
de Gravenstraat en Molenstraat een comité ge
vormd. Een smaakvolle versiering, die ten
deele al voltooid is, kan men reeds in de Bin-
nenburg zien; vooral des avonds maken de
mooie Oranjebooglampen een schitterend
effect, men is daar evenwel nog niet ge
heel en al gereed. Er komt ook nog, nabij de
Steenenplaats, een eerepoort. In de Hooger-
straat vordert men ook reeds met de versie
ring. Het belooft alleraardigst te worden. Ook
reeds nam men in die buurt een proef met een
waxine-verlichting. In de Parkstraat is even
eens reeds een aanvang gemaakt met de werk
zaamheden; op de Groeneplaats zou men
heden beginnen. Men zal daar aansluiten aan
hetgeen de Oranje-Vereen, daar voornemens
is te doen.
Als al de plannen nu maar niet verijdeld
worden door ongunstig weder!
De Waal.
Door de Diaconie der Ned. Herv. Kerk te De
Waal werden bij onderhandsche verhuring vier
perceelen land verpacht, waarvan één opbracht
ongeveer 90 gulden per ha en de andere 70 en
80 gulden per ha.
Oosterend.
Den len Kerstdag werd door de muziekver-
eeniging „Excelsior" te Oosterend een rond-
gètng gemaakt door het dorp, waarbij Kerst
liederen ten gehoore werden gebracht.
De Feestcommissie, die met de regeling der
feesten te Oosterend is belast, doet een beroep
op alle burgers van Oosterend om buurtcom-
missies te vormen voor het versieren der stra
ten aldaar.
De muziekvereeniging „Excelsior" te Oos
terend zal op Nieuwjaarsdag, des avonds te
half acht een uitvoering geven in het gebouw
voor Christelijke belangen aldaar. Aan deze
uitvoering zullen eenige attracties zijn ver
bonden, waarvoor fraaie prijzen z|jn beschik
baar gesteld. Het publiek mag raden wat of
schijnbeelden voorstellen, die gegeven worden,
terwijl op een hoorn melodieën zullen worden
geblazen, waarnaar mag worden geraden. Een
en ander is hier bij een vorige uitvoering
bizonder in den smaak gevallen, zoodat men
er nu ongetwijfeld weer succes mee zal heb
ben. De entreeprijs is zeer laag gesteld en
bedraagt slechts 20 cent per persoon, zoodat
de zaal wel goed gevuld zal zijn.
Den Hoorn.
Op verzoek van de Redactie van de Hel
dersche Courant zal ik trachten eene kleine
beschrijving te geven betreffende ontstaan en
wezen der kaasfabriek.
De fabriek te Den Hoorn op Texel 'is ge
bouwd in 1913. In werking gesteld in 1914.
De oprichting is geschied doordat er behoefte
aan werd gevoeld. Op Texel werd toentertijd
het boerenbedrijf te eenzijdig beoefend, de
schapenhouderij n.1. was de hoofdbron van
bestaan. Bouwbedrijven vond men niet veel.
Alleen in de Polders Eierland en Prins Hen
drik Polder trof men die aan. Door concur
rentie met het buitenland kon men in deze be
drijven ook moeilijk een bestaan vinden. Scha-
penfokken was hoofdzaak.
Naast schapenfokken bestond ook aanfok
van jong vee, om die op 3-jarigen-, later op
2-jarigen leeftijd te verkoopen (melkkoeien
waren niet veel noodig). Er werd wel gespro
ken over koeienmelken, doch om van de melk
af te komen, bestonden bezwaren. Toch is men
er toe overgegaan. Eerst is melk geleverd
naar den melkhandel Van den Berg te Alk
maar, enz.
Dit alles was zeer lastig en kostbaar. Men
had toen niet te beschikken over auto's, zpoals
nu. Het vervoer moest gebeuren met paard
en rytuig. Des zomers ging dat wel, doch
in den warmen tijd van het jaar bracht
dat groote bezwaren met zich, doordat melk
spoedig aan bederf onderhevig is. Meermalen
is gebeurd, dat melk van Alkmaar weer terug
kwam om, thuiskomende, weggeworpen te
worden.
In den winter ging dat betér, doch dan
waren er weer andere moeilijkheden, waarmee
men had te kampen. Het gebeurde, dat door
ijsgang geen geregeld verkeer plaats kon
vinden. Om nu een einde te maken aan alle
genoemde bezwaren, is besloten een kaas
fabriek, tevens boterfabriek op te richten.
Met recht kreeg de fabriek den naam „On
derneming. Met 14 aandeelhouders, met een
betrekkelijk kwantum melk, werd deze zaak
aangepakt. Reeds in het eerste jaar van het
bestaan der fabriek brak' de wereldoorlog uit en
hoewel Nederland daarin niet betrokken werd,
kwamen toch moeilijkheden voor. Het einde
van den oorlog maakte den toestand niet
beter.
Het jaar 1917 is bijzonder ongunstig ge
weest voor de veehouderij, door buitengewoon
slechten winter en drogen zomer moest veel
jong vee opgeruimd worden. Ook dit jaar
werd de scheurplicht in gevoerd, waardoor
vee is verkocht. Schapen en lammeren wer
den later duur. De koeienprijzen liepen buiten
gewoon hoog (gevolg van de algemeene af
slachting van het voorgaande jaar). Koeien-
prijzen en voerprijzen waren niet in verhou
ding tot de kaasprijzen, zoodat wij langzamer
hand het aantal koeien en daardoor het kwan
tum melk zagen verminderen. Het liep zoo
ver, dat een vergadering belegd is, om maat
regelen te nemen wat moest gebeuren.
Het moment was gekomen, dat beslist
moest worden over leven of dood van de
fabriek. Deze vergadering werd gehouden
onder groote spanning, totdat een stem
naar voren kwam, n.1. van den heer P. Bak
ker Tz. (thans overleden). Deze kwam met
de vraag: „zouden wij met z'n allen de fabriek
niet kunnen laten draaien?"
Deze vraag werd met hoera beantwoord.
Toen werd besloten de fabriek niet te sluiten,
doch met vereende krachten de zaak te steu
nen en tot bloeien te brengen. Er werd be
loofd meer koeien te gaan melken.
Toen brak voor de fabriek een goeden tijd
aan. Het ledental nam steeds toe, aan losse
leveranciers werd veel melk geleverd, zoodat
de fabriek spoedig te klein bleek te worden.
Besloten werd tot uitbreiding over te gaan.
Toen verbouwing had plaats gehad, werd de
stroom melk, die aangevoerd werd, steeds
grooter, waardoor bleek, dat de beschikbare
ruimte niet toereikend was, om nog meer
melk te ontvangen. Toen kwam de moeilijk
heid. Er moest wat gebeuren. Weer verbou
wen of melk weigeren. (Er is niet meer
verbouwd).
Thans werkt de fabriek met 47 aandeelen,
groot 300, welke alle zijn volgestort. De
directie is gevoerd, van het begin af, door de
heeren IJ. Lap, J. Beumkes en K. Lap Sz.
Thans is directeur de heer P. Drijver.
Op Texel waren er reeds twee fabrieken
bij gekomen, n.1. een te Eierland en een te De
Waal.
Met deze fabrieken verliep het niet zoo
goed als met de „Onderneming".
In Eierland wilden de daar aanwezige leve
ranciers een nieuwe fabriek stichten. Daar
Eierland in het centrum over geen goed water
heeft te beschikken, werd gedacht om niet in
Eierland, doch in het z.g. oude Texel te bou
wen. Dit is gebeurd.
De fabriek „De Eendracht" is verrezen en
deze vindt men thans tusschen de dorpen Den
Burg en Oudeschild. Kort na de totstandko
ming is de De Waal ook aangesloten bij de
nieuwe fabriek, zoodat tegenwoordig twee fa
brieken op Texel werken, n.1. „De Eendracht"
en „De Onderneming".'
Herhaalde malen zijn door het bestuur van
genoemde fabriek pogingen in het werk ge
steld om ook „De Onderneming" te doen over
gaan, doch er wordt niet veel voor gevoeld.
Zooals uit de courantenberichten is bekend ge
worden, zijn onlangs weer stemmen opgegaan
tot samengaan. Op de onlangs gehouden verga
dering, op 18 December, is opnieuw gebleken,
dat de meerderheid voor behoud der fabriek
was.
Redenen zijn verschillend.
Voor mij persoonlijk spreekt ook nog mee het
volgende:
Den Hoorn is een afgelegen en 's winters een
stil dorp. W|j zouden de eenige industrie, die
we hier hebben, zien verdwijnen. Hoewel onze
fabriek niet zoo bijzonder groot is, brengt ze
toch bedrijvigheid en welvaart mee op het
anders stille dorp. Voor een bepaalde plaats is
toch fabriekswezen een voordeel, waar het ook
zij. Stilstaande fabrieken geven altijd een treu-
rigen aanblik. Daar zijn voorbeelden genoeg
van. Hoe reageert de stad Alkmaar niet tegen
de pas inwerking getreden kaasbeurs? Van
harte hoop ik, dat het onze fabriek „De On
derneming" goed moge gaan, tot vreugde en
voordeel van de leden en spreek de wensch
uit, dat wij, van crisislasten ontslagen, een
beteren trjd tegemoet mogen gaan.
Jac. Lap Kz., bestuurslid.
SECR. DER GEMEENTE TEXEL.
II*)
Volgens de kronieken heeft men op Texel in
vorige eeuwen menigmaal met zware water
vloeden te kampen gehad. Zoo vinden we o.a.
stormvloeden vermeld in 839, 1170, 1260, 1395,
1625, 1628, 1629, en 1825. Meerdere van de
thans het oog boeiende plassen, zoogenaamde
„weeltjes", die tot diep in het eiland worden
aangetroffen en ontstaan door dijkdoorbraken,
zijn even zoovele stille bewijzen van den strijd,
die de eilandbewoners tegen het zeewater heb
ben gevoerd en nog steeds duurt de strijd tus
schen den mensch en de elementen voort. Aan
de Noordoostpunt moest voor enkele jaren
een klein gebied aan den waterwolf worden
prijsgegeven en thans hebben de autoriteiten
zich weder genoodzaakt gezien tot den aanleg
van een dijk over te gaan om te voorkomen,
dat bij verdere oeverafneming aan 't Eierland-
sche Gat door het landwaarts opdringen van
den stroom de polder Eierland binnen enkele
jaren zou onderloopen. Bij een der laatste
stormen heeft men met moeite overstrooming
van den polder Eendracht weten te voorko
men.
Aan de zuidwestelijke kust daarentegen
heeft zich in enkele jaren tijds het natuur
monument „De Geul" gevormd, een meer met
nieuwe duinformatie, die het van het zeewater
afsluit.
In de nabijheid hiervan bevond zich het
Noordergat, tot omstreeks 1890 het hoofd
vaarwater van zee naar Nieuwediep (Den
Helder), dat Texel van de zandplaat Onrust
scheidde. In korte jaren is dit vaarwater door
Het eerste artikel werd opgenomen in
ons nummer van Dinsdag 22 December j.1.
het opdringen van deze zandbank gedicht met
het gevolg, dat Onrust thans tot Texels grond
gebied behoort, zonder echter tot rust te zijn
gekomen. Door verstuiving n.1. verplaatst de
zandheuvel zich geleidelijk in oostelijke rich
ting, zoodat Dr. Jac. P. Thijsse terecht kan
spreken van een „wandelende zandplaat". En
dit verplaatsen gaat vrij snel: in een in 1909
verschenen beschouwing over het zeegat van
Texel, las ik dat „Onrust in 50 jaar tijds on
geveer 2 KM. opgeschoven is".
De daarmede gepaard gaande wijziging in
de stroomrichting heeft voor het Rijk de
financieele schaduwzijde, dat voor eenige jaren
aan de Zuidoostpunt van het eiland, bekend
als „Horntje", zware zinkstukken moesten
worden neergelaten om het ondermijnen van
den zeedjjk te voorkomen.
Zoo is dan Texel in den loop der eeuwen
meerdere malen in grootte en van vorm vet>
anderd met een oppervlakte van 18400 H.A,
ontstaaan, bevattende een veelheid van grond
soorten als nergens anders in ons vaderland
valt aan te wijzen, die in haar verschillende
vermengingen en met de afwisselende bodem
hoogte de natuurlijke oorzaken zijn van de
verscheidenheid aan landschapsschoon, waar
van op Texel te genieten valt. Naast een breed
en veilig helderwit Noordzeestrand treft U er
r|jk begroeide, breede duinen aan met mooie
valleien, heidevelden en duinmeertjes, uitge
strekte dennenbosschen, doorsneden met tal.
rijke rustige wegen en paden, zacht glooiende
weidevelden met duizenden schapen, dartelende
lammeren en zwartbont rundvee gestoffeerd,
lage polders met golvende korenvelden, schor
ren en plassen, op meerdere plaatsen bevolkt
met een rijk vogelleven en getooid met een
plantengroei, die veler belangstelling heeft.
De naam Texel wordt wel afgeleid van Ter
IJsel, omdat langs het eiland voorheen een des
