De „Palos" vrijgegeven
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Dc wapenzendingen
van Amerika
De gevaarlijke
komintern
vao Parijs in staking
De kwestie der
vrijwilligers
Dc interventie in
den Spaanschen strijd
De Duitsche
Dc Hertog van Windsor
Het stadspersoneel
Buitenlandsch
Overzicht
marine
UITGAVE, N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ V/H C. DE BOERT JR„ KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER. TELEFOON 50 EN 412. POSTGIROREKENING 16066
WOENSDAG
Ontstemming in Engeland.
Het drama van de
Petrakis Nomikos"
heldersche courant
30 DECEMBER 1936
64e JAARG. No. 7888
JVTJZIGING DER NEUTRALI-
TEITSWET IN HET VOORNE
men.
tonden, 29,Dec. (A.N.P.):— De door de
regeering der Vereenigde Staten verleende
machtiging aan een vliegtuigenfirma tot uit-
yoer van toestellen, bestemd voor de regee
ring van Valencia, heeft in diplomatieke
Britsche kringen een zekere verrassing ge
wekt. Men doet opmerken, dat een derge
lijke maatregel bijzonder slecht van pas komt
onder de huidige omstandigheden. Men is
dan ook geneigd er voor het oogenblik
slechts een anomalie in te zien. Uiteraard
een zeer vervelende, welke voortvloeit uit de
peutraliteitswet.
Het is echter mogelijk, dat de Britsche re
geering uit naam van de niet-inmengings-
eommissie de aandacht van het staatsdepar-
tement te Washington vestigt op het belang,
dat, met het oog op den algemeenen vrede,
gehecht moet worden aan het op generlei
Wijze belemmeren van de op dit oogenblik
door Frankrijk en Groot-Brittanië in het
werk gestelde pogingen om een eerbiediging
yan het neutraliteitsaccoord te verkrijgen.
Amerikaansche regeering
treurt den uitvoer.
be-
In officieele Amerikaansche kringen be
treurt men de aanvraag tot uitvoer van
yliegtuigonderdeelen naar Valencia. Men
wijst er echter op, dat de neutraliteitswet-
ten de regeering geen recht geven de uit-
yoer te weigeren.
Intusschen zullen de formaliteiten van
Eeuring en uitvoer zeker nog een achttal
maanden in beslag nemen.
Groote opwinding in de pers.
De vergunning voor den uitvoer
van vliegtuigen naar Bilbao heeit,
naar D.N.B. seint, in de Amerikaan
sche pers en in parlementaire krin
gen groote opschudding verwekt.
Senator Pittman, voorzitter van de
commissie voor buitenlandsche aan
gelegenheden, verklaarde, dat hij
terstond na de opening van de con
greszitting den 6en Januari a.s. een
wetsontwerp zal indienen, waardoor
de bestaande neutraliteitswet in
dien zin wordt uitgebreid, dat de
uitvoer van oorlogsmateriaal ook
dan verboden zal zijn, wanneer het
een militair gevoerden burgeroorlog
betreft.
Op het staatsdepartement, dat de uitvoer
vergunning, naar openlijk verklaard werd,
slechts met grooten tegenzin verleende,
werd medegedeeld, dat de vergunning zou
worden ingetrokken, zoodra het wetsont
werp is aangenomen.
borah.
Senator Borah zal bovendien een
wetsontwerp indienen, waar door
Amerikanen, die als vrijwilligers
onder buitenlandsche vlag strijden,
de Amerikaansche nationaliteit zal
worden ontnomen.
Havas meldt voorts, dat de voorzitter van
de kamercommissie, Mac Reynolds, een e
zoek gebracht heeft aan den adjuin t
secretaris Moore en met hem de moge ij '-
heid heeft besproken van het nemen
Wetgevende maatregelen, om d< n
van wapenen naar Spanje te 1><-Iet en,
Uitbreiding van de thans vigeerende wet
(gevallen van burgeroorlog.
Hirota waarschuwt voor het
roode gevaar.
In zijn nieuwjaarsboodschap waarschuw
de minister-president Hirota voor de actie
van de Komintern, welke tegen den Japan-
schen regeeringsvorm en tegen de cultuur
van de menschheid is gericht. In het bij-
HIROTA.
zonder valt de Komintern Duitschland en
Japan, die zich tot een afweerfront aaneen
hebben gesloten, aan. De minister-president
verklaarde verder te hopen, dat de overige
cultuurstaten der wereld Japan en Duitsch
land zullen leeren begrijpen en zich met
hun zullen vereenigen in den strijd tegen
het bolsjewisme.
De minister van Marine verklaarde, dat
Japan sterk genoeg moet zijn om den vre
de in het Verre Oosten te garandeeren en
daarom mag men niet verslappen
in het versterken van de Ja-
pansche vloot, vooral nu het afloopen van
het vlootverdrag van Washington nieuwe
verhoudingen in den Stillen Oceaan schept.
Het incident nog niet gesloten.
De „Palos", het Duitsche schip, dat door
een gewapende kotter der Basken buiten de
3-mijls zóne in beslag was genomen, is op
sommatie van een Duitsche kruiser vrijge
laten.
In Duitsche politieke kringen is men, naar
Havas meent te weten, van meening, dat, of
schoon het vrachtschip „Palos" thans door
de Baskische autoriteiten is vrijgegeven, het
incident hiermede toch nog niet definitief
gesloten is.
Verscheidene punten, zoo verklaart men,
moeten nog worden opgehelderd. Zoo werd
door de havenautoriteiten van Bilbao een
passagier van de „Palos" in hechtenis ge
houden. Deze passagier is weliswaar van
Spaansche nationaliteit, doch zijn arrestatie
aan boord van een schip, dat in volle zee
werd gepraaid, is daarom, zoo verklaart men
te Berlijn met nadruk, niet minder een over
treding van de internationale wetten.
Bovendien zou volgens alhier binnengeko
men berichten een gedeelte van de lading
van het stoomschip in beslag zijn genomen.
Men verklaart, dat indien deze feiten be
vestigd worden, het rijk zich voorbehoudt, die
maatregelen te nemen, die het passend zal
achten.
ARBEIDERS IN DE LEVENSMID-
DELENBEDRIJVEN BEZETTEN
DE WERKPLAATSEN.
Arbeid intusschen weer hervat
Met de overwinning van het Volksfront,
is het wapen der staking in Frankrijk uit
gegroeid tot een intimidatie-middel jegens
de overheid, die zich van het begin van
haar bewindsperiode af geplaatst ziet tus-
schen de noodzaak om haar kiezers de
stakers! tot vriend te houden en de niet
minderd ringende eisch om de economische
en monetaire zekerheid van het Fransche
volk in zijn geheel te verzekeren.
Ook het Parijsche stadspersoneel heeft
gisteren naar het middel der steking ge
grepen, trots dat nog slechts enkele dagen
geleden de eigen regeering zeer vérstrekken
de arbitrage-wetten in heit leven had ge
roepen.
Eén uur staking.
Het personeel van verschillende open
bare diensten heeft gistermorgen gedurende
een uur het werk gestaakt. Zoo staakte het
gemeentelijk vuilnispersoneel van zes tot
zeven uur, dat der gasfabrieken eveneens
van zes tot zeven uur, terwijl de arbeiders
van de gemeente-slachtplaatsen van La Vil-
lette het werk van zeven tot acht uur neer
legden. In den loop van den dag hebben de
arbeiders van verschillende andere openba
re diensten ook nog een uur lang het werk
neergelegd In geen enkel geval echter trad er
storing in de functionneering der noodza
kelijke bedrijven in.
Betoogingen voor het stadhuis.
's Avonds begonnen na half zeven de
vakvereenigingsafgevaardigden van het per
soneel in openbare diensten samen te ko
men in de omgeving van het stadhuis, ten
einde hun eischen omtrent verbetering van
loonen bij de autoriteiten kenbaar te ma
ken. Er werd een beetje geschreeuwd en de
„Internationale" werd gezongen.
Politie handhaafde de orde. Eeniige klei
ne relletjes werden onderdrukt.
Tegen kwart over zes drongen de betoogers
door tot vlak bij het stadhuis, waarvan de
hekken echter gesloten waren. De politie
verspreidde de betoogers. Er ontstond eeni-
ge onrust, maar korten tijd later werd een
delegatie tot het stadhuis toegelaten, het
geen met gejuich ontvangen werd en met
het zingen van de „Internationale". De rust
keerde toen weer.
De gemeenteraad weigert onder
bedreiging van de straat te be
raadslagen.
Terwijl de betoogingen van het personeel
in openbare diensten op het plein voor het
stadhuis zich afspeelden, beraadslaagde de
gemeenteraad over de begrooting.
De voorzitter, Raymond Laurant, protes
teerde heftig tegen het optreden der betoo
gers en zeide, dat de gemeenteraad weigerde
onder bedreiging van de straat te beraadsla
gen.
Hij verzocht de zitting op te heffen en eerst
de besprekingen te hervatten, wanneer de
rust zou zijn weergekeerd. De raad besloot
toen de zitting te schorsen.
Ook staking in de levensmiddelen-
bedrijven.
Ook de werknemers in de levensmiddelen-
bedrijven kwamen in staking over een Joon-
Overleg tusschen Italië, Duitsch
land en Portugal.
Ciano, de Italiaansche minister
van buitenlandsche zaken, heeft den
Duitschen ambassadeur en den
Portugeeschen gezant ontvangen. De
besprekingen hadden klaarblijkelijk
betrekking op het antwoord, dat ge
geven zal moeten worden op de
Fransche en Britsche nota's van Za
terdag en Zondag betreffende de
schorsing van uitzending van vrij
willigers.
De eenige officieuze aanwijzing die gege
ven wordt, is dat het Fransch—Britsche ver
zoek juist betrekking heeft op punten, die
Italië in Augustus jJ. naar voren heeft ge
bracht ter gelegenheid van het Fransche niet-
inmengingsvoorstel. In politieke Italiaansche
kringen wordt hieraan toegevoegd, dat de
toestanden sindsdien veranderd zijn en dat
een aanvaarding van het Fransch—Britsche
verzoek zou beteekenen in de kaart te spe
len van het communisme.
Tegemoetkomende houding van
Duitschland verwacht.
Men venvacht algemeen, dat Hitier, hoewel
natuurlijk sterk geporteerd voor een Franco
overwinning, toch niet een breuk met Lon
den zal riskeeren. Daarvoor is Duitschland
thans te veel afhankelijk van finantieele en
economische hulp van Engeland.
De corr. van de N. R. Crt. meldt hierover
uit Berlijnt
Al betreft de nota zelf uitsluitend de
kwestie van vrijwilligers in Spanje, toch
is de mogelijkheid op financieele en kolonia
le tegemoetkoming op Duitschland's positie
ten opzichte van de Spaansche aangelegen
heid van invloed. Het resultaat van von Rib
bentrop's bemoeiingen in Londen, wel niet
in overeenstemming met de verwachtingen,
de gesprekken tusschen den Duitschen am
bassadeur te Parijs, Welczek, en Delbos heb
ben hoop gegeven. Dit is van belang, om
dat de kleine gewezen Duitsche koloniën
in Afrika, Kameroen en Togo, die het eerst
voor teruggaaf in aanmerking zouden ko
men, niet in Engelsche, maar in Fransche
handen zijn en het is een van de factoren,
welke een gunstige prognose omtrent het
antwoord van Duitschland schijnt te wetti
gen.
Natuurlijk zal Duitschland zeggen dat het
reeds maanden geleden op het gewicht van
de vrijwilligerskwestie heeft gewezen en in
overeenstemming met hetgeen het reeds te
Londen heeft verklaard, zal het accoord
gaan met een verbod van het doorlaten
van vrijwilligers, wederom echter daaraan
de voorwaarde verbindend, dat ook alle
andere mogendheden zulk een verbod uit
vaardigen en zich er ook aan houden. Dat
de Duitsche vrijwilligers, die reeds in
Spanje zijn, zouden worden teruggenomen,
wordt onwaarschijnlijk geacht, want ook
als dit niet geschiedt, is dc Spaansche pi!
voor Duitschland reeds bitter. Het geldt hier
een kwestie van prestige en van „Weltan-
schauung" Ongetwijfeld loopt deze prognose
vooruit op de beslissing des leiders, waar
naar men a priori slechts kan raden, maar
zeker is, dat de meening van het minis
terie van buitenlandsche zaken, van de mi
litaire autoriteiten, alsook van handel en
nijverheid, dat de betrekking tot het Wes
ten meer waard is dan die tot de regee
ring-Franco, steun heeft gekregen door het
voorbeeld van Italië en door de houding
van Engeland en vooral van Frankrijk.
VERSTANDIGE DIPLOMATIE.
Al raakt de Spaansche strijd door verschil
lende aandacht vragende gebeurtenissen,
soms wat op den achtergrond, de oorlog
blijft onze belangstelling nog steeds eischen.
Helaas! Nog immer is men niet tot die be
middeling kunnen komen welke een eind
aan den strijd maakte en nog steeds heeft
men het niet zoo ver kunnen brengen, dat
mogendheden als Duitschland, Italië en Rus
land, zich afzijdig houden. Het schijnt voor
deze dictatoriaal geregeerde landen nu een
maal een levensbehoefte te zijn hun ideeën
te verwezelijken; op welke wijze dan ook.
En waar het hier gaat om een land Com
munistisch of Fascistisch te maken, daar
kunnen ze blijkbaar onmogelijk lijdelijk toe
zien.
Engeland en Frankrijk daarentegen doen
alle mogelijke moeite om de non-interventie
niet alleen theoretisch, maar ook practisch
te verwezenlijken. Zij doen dat op tactische
wijze en hun streven is er opgericht Rome
en Berlijn den terugtocht zoo gemakkelijk
mogelijk te maken.
De Nw. Rott. Crt. wijdde gisteren een
hoofdartikel aan dit onderwerp en schreef
daarin o.m. dat de lof van voorzichtig beleid
in de over-netelige Spaansche aangelegen
heid, niet enkel den Britten en Franschen
toekomt. De drie mogendheden, die de over
eenkomst van non-interventie het ergst tot
aanfluiting hebben gemaakt (we noemden
ze hierboven) worden al even behoedzaam,
zoodra de Spaansche burgeroorlog buiten zijn
Spaansche oevers dreigt te treden.
Nu loochenen de Duitschers weer het be
richt, dat zij een eskader hebben uitge
stuurd ter versterking van hun vloot in de
Spaansche wateren, waartoe de aanhouding
van de Palos aanleiding zou hebben gese
ven. Dit is ook al een betoon van wijze
voorzichtigheid. Want Engeland zou niet
al te veel recht hebben gehad, zich over
een dergelijke demonstratie van Duitsch
land te beklagen. Het heeft immers zelf
gedreigd, oorlogsvaartuigen van Franco, die
in de vrije zee Engelsche koopvaardijsche
pen zouden aanhouden, door zijn vloot als
piraten te laten behandelen.
Italië, de oorspronkelijk ijverigste inter-
ventionist in het geschil, is ook al tot te
rughouding bekeerd. Dat het groote doeli
einden in Spanje heeft gehad, doeleinden,
die Engeland tot verzet van iederen aard.
hadden kunnen nopen, valt niet meer te
betwijfelen. Italië heeft zich wijselijk te
ruggetrokken voor een druk. waarvan men
naar buiten heel weinig heeft gemerkt. Die
terugtocht lijkt ons het voornaamste onder
werp van het gentlemen's agreement, dat
langzaam, maar tot nog toe zonder ernstige
complicaties, het levenslicht aanschouwt.
Ook de moderne diplomatie verstaat het
soms nog, kwesties van oorlog en vrede
vrijwel geluidloos af te doen. Engeland
heeft een oorlog voor de beveiliging van
Gibraltar gewonnen, zonder dat een schot
om de Balearen tusschen Britten en Ita
lianen is gelost, en zonder dat achteraf
eenige wonde van nationale trots behan
deling behoeft of kan blijven naaweren. Het
is keurig werk geweest.
kwestie en begonnen werkplaatsen en win
kels te bezetten.
Het zag er naar uit of de arbeidsonrust
van enkele maanden geleden zich weer zou
gaan herhalen.
De regeering greep echter onmiddellijk in
en men is er ingeslaagd door overreding de
partijen tot elkaar te brengen.
Ook de staking in het levensmiddelenbe-
drijf behoort dan ook weer tot het verleden.
In een communiqué van het minister-pre
sidium wordt het einde bekend gemaakt
van de staking in de levensmiddelenbedrij-
ven, waarbij er nadruk wordt op gelegd, dat
de werkgeversdelegatie zich verbindt, geen
verlaging aan te brengen in de loonen, zoo
als die op het oogenblik door dè employé's in
de ordei-nemingen verdiend worden.
De delegaties van werknemers en werkge
vers zijn overeengekomen, een paritaire com
missie te benoemen, belast met het waken
over de eerbiediging en toepassing van de
collectie overeenkomst door beide partijen.
Daartegenover verbindt de arbeidersdelega
tie zich, zonder verwijl het werk te doen her
vatten in alle winkels, opslagplaatsen, maga
zijnen en anderë werkplaatsen.
Aantal officieren sterk gestegen.
De groote snelheid, waarmee Duitschland
zijn vloot weer opbouwt, blijkt uit de nieu
we „Rangliste", welke zoo juist na een on
derbreking van drie jaar te Berlijn is ge
publiceerd, aldus meldt de correspondent
van de „Daily Telegraph".
Het feit, dat de „Rangliste", welke vroe
ger ieder jaar verschpen, niet in 1934 werd
gepubliceerd, werd toen uitgelegd als een
bewijs, dat Duitschland begonnen was zich
ter zee opnieuw te bewapenen. De nieuwe
lijst toont in hoever deze uitlegging juist
is geweest.
Uit de nieuwe „Rangliste", welke uit 211
pagina's bestaat tegen 93 pagina's van de
uitgave 1933, blijkt in de allereerste plaats
de geweldige uitbreiding van het aantal of
ficieren, in het bijzonder in de lage rangen.
Sinds 1933 is het aantal vlagofficieren met
13 tot 25 vermeerderd. Het aantal adelbor
sten nam toe van 187 tot 1160.
Dit laatste cijfer maakt het waar
schijnlijk, dat de uitbreiding der
Duitsche vloot nog in een beginsta
dium verkeert, want het aantal
jonge officieren is de betrouw
baarste aanwijzing voor de toekom
stige sterkte van iedere marine.
Volgens een nict-officieele, doch betrouw
bare inlichting zal het lagere personeel, dat
in 1933 uit 12.000 man bestond, en het afge-
loopen jaar tot 31.000 man steeg, tijdens
het volgende jaar tot 40.000 man stijgen.
Vrijwilligers met langen diensttijd vormen
een groot deel van het totaal. (Hsbl.)
ZOON VAN DIPLOMAAT ONTVOERD.
De knaap werd gedwongen mor-
iine-sigaretten te rooken.
De gezant van Ecuador, Alfaro, heeft het
Amerikaansche ministerie van Buitenland
sche Zaken medegedeeld, dat op Kerstavond
drie gewapende bandieten zijn 15-jarige zoon
hebben ontvoerd, hem van zijn geld en kost
baarheden hebben beroofd en hem pas na
verloop van vijf uren hebben vrijgelaten.
De bandieten hadden den ontvoerden jon
gen gedwongen morfine-sigaretten te rooken
en hem over zijn familie uitgehoord.
De politie te Washington is er tot nu toe
niet in geslaagd de daders op te sporen.
DE HERTOG VAN WINDSOR VERTOEFT
NOG OP SLOT ENZESFELD.
W e e n e n, 29 Dec. (A.N.P.) De Hertog
van Windsor vertoeft nog steeds op slot En-
zesfeld bij Baron Rothschild. Tot nu toe
heeft hij nog geen van de aangekondigde
bezoeken gemaakt, noch naar Slot Sonn-
berg om een bezoek te brengen aan Aarts
hertog Anton, noch naar het jachtgebied
van zijn gastheer, Waidhofen Alleen brengt
hij af en toe een bezoek aan Weenen.
In verband met de feestdagen en de jaar
wisseling is de post voor den ex-koning zoo
toegenomen, dat het personeel van het post
kantoor van Enzesfeld vermeerderd moest
worden.
n
Lijk aan boord gevonden. Iden
titeit onbekend.
Aan boord van het Grieksche tankschip
„Petrakis Nomikos" op welk schip indertijd
op de werf van Wilton te Schiedam de nood
lottige ontploffing, welke zoovele slachtoffers
eischte, voorviel, is gisteren in den loop van
den dag, tijdens herstellingswerkzaamheden,
welke bij de Rotterdamsche werf v. P. Smit
worden verricht, andermaal een verkoold
lichaam gevonden.
Arbeiders, die in de machinekamer werk
zaam waren, troffen de stoffelijke resten aan
onder een hoop vuil en stof.
Aan het lichaam ontbraken een arm en
twee voeten. Een politieboot heeft het
lichaam naar het bureau van de rivierpolitie
vervoerd. Vandaar is het naar het lijken-
huisje van de begraafplaats Crooswijk ge
bracht. Men is er vooralsnog niet in geslaagd
het lichaam te identificeeren.
Een uitgebreid onderzoek wordt ingesteld,
aangezien officieel niemand meer wordt ver
mist.