De Amerikaansche wapenuitvoer
Reisbureau„WACO"
Het volks-jeugdfront
in België
Tsjang-Hsoe-Liang
zal terecht staan
Rusland en de
Huwelijksreis
vorstelijk paar
Ook Portugal
wapent
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Middelbaar onderwijs in
Duitschland
Vrijwilligers-
kwestie
De aanhouding van de
„Palos"
2-4-5 Januari naar de verlichte Hofstad
Builenlandsch
Overzicht
Treinenloop op 7 Januari
1
DONDERDAG
Op 7 Januari naar Den Haag
heldersche courant
UITGAVE, N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ V/H C. DE BOER JR.. KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER. TELEFOON 50 EN 412. POSTGIROREKENING 16066
31 DECEMBER 1936
64e JAARG. No. 7889
Exportvergunning in communis
tische handen?
Ambtenaren van het Amerikaan
sche staatsdepartement hebben be
kend gemaakt, dat de naam der
maatschappij, die de licentie heeft
gekregen tot uitvoer van vliegtuigen
en motoren naar Spanje, voorkomt
in de archieven der enquete, die het
congres in 1930 heeft ingesteld naar
de bedrijvigheid der communisten in
de Vereenigde Staten. Deze maat
schappij die zich „speciale organisa
tie" noemt, is in de Vereenigde Sta
ten gevestigd ten behoeve van het
herstel van motoren en vliegtuigen,
welke in de Vereenigde Staten wer
den opgekocht en die heimelijk naar
Rusland werden uitgevoerd om in
het leger gebruikt te worden. De
ambtenaren van het staatsdeparte
ment verklaarden verder nog, dat
niet besloten was tot het instellen
van een officieele enquete, aange
zien de maatschappij de licentie voor
den uitvoer naar Spanje in overeen
stemming met de wet verkregen
heeft.
r Deze mededeeling van officieele zijde heeft
de verontwaardiging van de Amerikanen te
gen hun eigen neutraliteitswet nog maar
aangewakkerd.
De New York Times veront
waardigd.
De New York Times is van oordeel, dat
het feit, dat de Amerikaansche regeering
uitvoervergunningen heeft verleend voor
een zending van vliegtuigen en vliegtuig
motoren naar de Spaansche regeering, onder
voorwendsel, dat de zending bestemd is
voor partijen in een burgeroorlog, welke niet
onder de neutraliteitswet valt, duidelijk aan
toont, hoe dwaas het Congres is op het ge
bied van de buitenlandsche politiek. Het
blad voegt eraan toe, dat de houding van
de Amerikaansche regeering de pogingen,
door Frankrijk en Engeland in het werk ge
steld, om het niet-inmengingsaccoord op
strikte wijze na te leven, bemoeilijkt.
De New York Times wijst vervolgens op
de moeilijkheden, die een uitbreiding van de
neutraliteitswet tot burgeroorlogen met zich
mee brengt. Immers, het is moeilijk te con-
btateeren, wanneer binnenlandsche onlusten
zich tot een burgeroorlog uitbreiden. Het
blad acht het derhalve het beste om op alle
mogelijkheden voorbereid te zijn en aan den
president de bevoegdheid te geven de uit
voervergunning te weigeren voor levering
van oorlogsmateriaal in tijden van oorlog.
Het begrip oorlog moet dan zoo ruim wor
den gesteld, dat de president de bevoegdheid
heeft te doen, wat hij binnen het constituti-
oneele kader zijn plicht acht.
Officieele uiteenzetting van de
Amerikaansche regeering.
De waarnemende minister van buitenland
sche zaken, Moore, heeft medegedeeld, dat
Eenheid in programma's ge
bracht. Engelseh als eerste
moderne taal.
De rijksminister van onderwijs en weten
schap in Duitschland, dr. Rust, heeft een
decreet tot de unificatie van het gymnasiaal
en middelbaar onderwijs uitgevaardigd. In
de toekomst zal op de middelbare scholen
bij het onderricht in vreemde talen begon
nen worden met Engelseh en daarna met
Latijn. Op de gymnasia zal men beginnen
met Latijn, later zal het Grieksch worden
Minister Dr. B. RUST.
onderwezen. In die plaatsen, waar slechts
één inrichting voor middelbaar of voorbe
reidend hooger onderwijs is gevestigd, zal
de eerste schoolvorm worden gekozen, daar
zal dus eerst Engelseh als vreemde taal
worden onderwezen en daarna Latijn. Het
motief hiertoe is dat de leerlingen die van
elders komen overal een gelijken school
vorm vinden. De minister betoogt, dat La
tijn als tweede taal is gekozen, omdat deze
taal voor volo academische opleidingen ah-
soluut noodzakelijk is.
het departement van buitenlandsche zaken
telegrafisch aan de Amerikaansche ambas
sades te Berlijn, Rome, Moskou en Valen-
cia, voor doorgeving aan de respectieve re
geeringen een uiteenzetting heeft gegeven
van de feiten ten aanzien van de verleening
van een vergunning aan een Amerikaansche
fircna voor den uitvoer van Amerikaansche
vliegtuigen en motoren naar Spanje. Moore
verklaarde, dat dit is gedaan, teneinde iede-
ren indruk weg te nemen, die de buitenland
sche regeeringen zouden kunnen hebben, als
zouden de Vereenigde Staten wijziging ge
bracht hebben in hun houding, welke beoogt
den uitvoer van oorlogsmateriaal naar
Spanje te ontmoedigen.
In een officieele verklaring erkent het
ministerie van oorlog, dat begin Januari j.1.
een partij oude militaire vliegmotoren
is verkocht aan de Vimalert company en een
andere partij in November aan een New
Yorksche makelaarsfirma, doch deze laatste
partij is nog niet afgeleverd, en het is moge
lijk, dat de levering voor onbepaalden tijd
wordt uitgesteld.
Eerste zending reeds onderweg.
Naar de „Times" uit New York verneemt,
zou het Nederlandsche schip, dat het eerste
deel der zending vervoert, reeds gisteren
vertrekken. De „President Harding" zal
Donderdag afvaren.
De vliegtuigen, welke naar verluidt tweede-
handsch zijn gekocht van luchtvaartmaat
schappijen, bestaan uit negen Vultees en
10 Lockheed en Northrup-toestellen. Volgens
somigen zouden zij niet voor Spanje, doch
voor een Fransche Koloniale luchtvaart
maatschappij zijn bestemd.
Moeilijkheden in de socialisti
sche partij.
De Brusselsche correspondent van de N.
R. Crt. schrijft over het besluit der socialis
tische jeugdorganisaties tot fusie met de
communistische jongeren o.a. het volgende:
In alle politieke kringen en ook in de
meeste partijbladen wordt de motie van
het congres van socialistische Jeugdorgani
saties, in principe besluitend tot fusie met
de Communistische Jongeren, druk bespro
ken.
Het feit zou, op zich zelf beschouwd,
niet zooveel ophef maken, indien in
dezelfde resolutie niet was verklaard
dat deze samensmelting als een
eerste stap, in de richting van een
fusie van de Socialistische en Com
munistische partijen in België moet
worden beschouwd.
Ook de communitische gedelegeerden, die
het Congres bijwoonden, lieten zich in den
zelfden zin uit zoodat hier, van dubbelzin
nigheid. geen sprake kan zijn.
De vraag is nu of de socialistische partij
raad tegen de rebellie van de jongeren
sanctiemaatregelen zal durven treffen. Der
gelijke maatregelen zouden de uittreding,
uit de partij van de meeste socialistische
jeugdorganisaties, tot gevolg kunnen heb
ben. Alleen de „Jonge wachten" uit de Bo-
rinage, die op het congres een negatieve
stem uitbrachten en de jeugdorganisaties
uit het Vlaamsche land, welke zich van
alle deelneming aan het Congres onthiel
den, zouden vermoedelijk de partijvlag
trouwt blijven.
Zooals de zaken nu staan is het niet mo
gelijk eenige voorspelling te doen omtrent
de verdere ontwikkeling van deze crisis.
Komt de fusie werkelijk tot stand en wordt
een groote Belgische proletarische partij in
het leven geroepen, dan zouden de socia
listen ook al hebben zij de massa aan
hun kant wellicht gevaar kunnen loo-
pen door de meer dynamisch aangelegde
communisten te worden overrompeld. Dit
zou evenwel ook tot afscheiding van den
meer gematigden vleugel, beheerscht door
de figuren van de huidige ministers De
Man en Spaak, aanleiding kunnen geven.
Wordt de fusie afgewezen of onmogelijk
gemaakt dan is het gevaar niet minder
groot dat het gros van de jeugdorganisaties
naar het communisme overgaat of een apar
te groepeering gaat vormen die dan toch
zeker meer naar het communisme dan naai
de socialistische arbeiderspartij zou over
hellen.
Tsjang-Hsoe-Liang, de ontvoerder van den
Chineeschen dictator, zal vandaag voor een
speciale militaire rechtbank moeten ver
schijnen, welke belast is met een onderzoek
naar 't militaire aspect van de gevangenne
ming van Tsjang-Kai-Sjek.
Tsjang-Kai-Sjek met ziekteverlof.
Volgens persberichten uit Nanking zou
Maarschalk Tsjang-Kai-Sjek door de verant
woordelijkheid voor het Sianfoe-incident op
zich te nemen, te kennen hebben gegeven,
dat hij af wil treden als voorzitter van de
uitvoerende Yuan en als voorzitter van den
nationalen militairen raad.
De „Sjanghai dispatch" en de „Kokumin
shimbun" voorspellen, dat de Maarschalk toe
zal geven aan de verlangens van het volk
en voorzitter van den nationalen militairen
raad zal blijven, doch beide bladen achten
het vrijwel zeker dat hij af zal treden als
voorzitter van de uitvoerende Yuan.
WETSONTWERP OP DE ARBITRAGE.
De Fransche Senaat heeft in tweede lezing
het wetsontwerp betreffende de verzoening
en de verplichte arbitrage aangenomen met
eenige wijzigingen, die door Blum werden
overgenomen.
Slechts bij intensieve controle is
is de Sovjet-Unie tot medewer
king bereid,
In antwoord op het voorstel van de En-
gelsche en de Fransche regeering ten aan
zien van de kwestie der vrijwilligers heeft
de volkscommissaris van buitenlandsche za
ken, Litwinofo op 29 December tegenover
den Engelsohen en den Franschen ambas
sadeur de volgende verklaring afgelegd uit
naam van de Sovjetregeering:
De Sovjetregeering deelt de bezorgdheid
van de Britsche en de Fransche regeering,
welke gewekt is door de ontwikkeling van
de gebeurtenissen in Spanje en haar vrees,
dat een zoodanige ontwikkeling 'n ernstig
gevaar vormt voor den vrede in Europa. De
Sovjetregeering acht het feit onweerlegbaar,
dat de strijdkrachten der opstandelingen,
die tegen liet Spaansche republikeinsche le
ger strijden, voor een overwegend gedeelte
bestaan uit buitenlandsche elementen, on
der wie de Spanjaarden een uiterst nietige
rol spelen De strijdkrachten der opstandelin
gen bestonden sedert den aanvang van den
strijd hoofdzakelijk uit Marokkanen en het
g. vreemdelingenlegioen.
Bijgevolg vormde de opstand der Spaan
sche generaals van den aanvang af een po
ging om met de strijdkrachten der Marok
kanen en andere niet-Spaansche elementen
het Spaansche parlementaire democratische
regime, dat in het leven is geroepen door
de wilsuiting van het geheele Spaansche
volk. ten val te brengen. Later werden de
strijdkrachten der opstandelingen eveneens
in belangrijke aantallen aangevuld met Duit
sche en Italiaansohe onderdanen. In den
laatsten tijd begonnen genoemde onderda
nen in de plaatsen der opstandige troepen
en masse te arriveeren met speciale sche
pen.
De berichten over den aard der recrutee-
ring van deze onderdanen, over hun uit
rusting en hun verscheping, waarover de
Sovjetregeering beschikt, veroorloven vol
strekt niet te zeggen, dat wij te doen heb
ben met vrijwilligers. Tengevolge van deze
omstandigheid wordt inderdaad die toe
LITWINOF.
stand van in gevaar brengen van den vre
de geschapen, waarover de ambassadeur
van Groot-Brittannië heeft gesproken.
De Sowjet regeering zou het juist achten,
dat de strijd in Spanje uitsluitend door de
krachten der Spanjaarden wordt beslist. De
sovjet-regeering is bereid, zich bij het En-
gelsch-Fransche voorstel aan te sluiten, doch
acht het noodig:
1. dat de partijen tot de overeenkomst zich
bereid verklaren een effectieve controle op
de nakoming van deze overeenkomst in te
voeren.
2. dat eventueele controlemaatregelen zoo
spoedig mogelijk en onafhankelijk van de
instemming of niet-instemming van de
„muitende" generaals worden ingevoerd.
3. dat de partijen tot de overeenkomst zich
moreel verplichten, tot de invoering van de
controle der aankomst van z.g. vrijwilligers
door hun zich ter plaatse bevindende offi
cieele en niet- officieele agenten, te doen
signaleeren en zulke gevallen ter kennis
te brengen.
4. dat een zoo vroeg mogelijke datum der
totstandkoming van deze overeenkomst
wordt vastgesteld, opdat de periode, die ons
van dit tijdstip scheidt niet toelaat, direct
de transporten der z.g. vrijwilligers naar
Spanje te versterken en opdat punt 3 direct
van kracht wordt.
Naar de meening der Sovjet-regeering zal
het doel, dat het Britsch-Fransche voorstel
beoogt, slechts onder de genoemde voor
waarden bereikt kunnen worden.
Naar Tirol of Zwitserland.
Het Hsbl. verneemt, dat het vorste
lijk paar Donderdag 7 Januari, na
de voltrekking van het huwelijk,
op reis zal gaan naar Tirol of Zwit
serland, waar het zich eenigen tijd
aan de wintersport zal wijden.
Hoogere oorlogsbegrooting.
De Portugeesche minister-president Sala-
zar heeft in den ministerraad het ontwerp-
begrooting voor 1937 ingediend. Het voorziet
in 2.242.200 escudos aan inkomsten en
2.240.600 aan uitgaven. De begrooting van
oorlog is iets hooger in verhouding tot die
van 1936, maar die van marine is lager.
In den loop zijner rede zeide Salazar: „Wij
zijn met doorzettingskracht er in geslaagd
van ons volk een factor van orde en vrede
in Europa te maken. Wij weten, dat wij allen
reeds om deze reden krachtig tot het hand
haven van den vrede en de orde in de
wereld hebben bijgedragen.
Baskische regeering wil het in
beslag genomen gedeelte van de
lading, alsmede den Spaanschen
passagier niet vrij geven.
P ar ij s, 30 Dec. (A.N.P.): De Spaansche
ambassade te Parijs deelt het volgende
mede:
„Na het vertrek van het Duitsche stoom
schip „Palos" zonder het krijgstuig dat het
vervoerde, en zonder den Spaanschen passa
gier, die zich met bepaalde documenten aan
boord bevond, heeft de commandant van den
Duilschen kruiser „Koeningsberg" draadloos
uit naam der Duitsche regeering aan den
president der Baskische regeering, Aquirre,
een ultimatum-achtig bericht gezonden,
waarin beweerd werd, dat het schip op 23
mijl van de kust was doorzocht, en dat de
in beslag genomen goederen en den Spaan
schen passagier onmiddellijk in vrijheid
moesten worden gesteld.
Ingeval van een negatief antwoord zou de
Baskische regeering de gevolgen moeten
dragen.
De president van de Baskische regeering
heeft geantwoord, dat het schip is doorzocht
in de Spaansche territoriale wateren, dat de
Engelsche torpedojagers die er bij tegenwoor
dig waren dit konden beamen, en dat de in
beslagneming van de achtergehouden la
ding volkomen in overeenstemming was met
het internationale recht, daar het onomstoo-
telijk oorlogscontrabande betrof. Het in be
slag genomen materiaal bestond namelijk
uit een hoeveelheid celluloid, welke reeds
gereed was gemaakt voor de vervaardiging
van munitie voor kanonnen en elf complete
draadlooze veldtelefoontoestellen.
Des morgens om negen uur bepaalde de
commandant van de „Koeningsberg" zich er
toe, de ontvangst van het draadlooze tele
gram van het hoofd der Baskische regeering
te erkennen.
Het aftreden van admiraal Ri-
chard Forster. Verband met
toestand aan Spaansche kusten?
Op 21 December heeft een telegram uit
Berlijn gemeld, dat admiraal Richard For
ster, commandant van het Baltische eska
der, uit den dienst was getreden.
Het blad „llnformation" publiceert in
zijn editie van gisteren in verband hierme
de het volgende telegram uit Bern:
„Te Berlijn doet het hardnekkige gerucht
de ronde en wij vernemen uit goede bron
dat het juist is dat vice-admiraal Forster,
commandant der Duitsche vlootstrijdkrach-
ten, een week geleden zijn ontslag heeft
genomen. In een schrijven, waarin hij de
motieven voor zijn aftreden uiteenzet, heeft
de vice-admiraal verklaard, dat hij „de
Duitsche strijdkrachten niet blootgesteld kon
laten aan de ernstige gevaren aan de Spaan
sche kusten".
Bij voldoende deelname
Retour f2.00 p. p.
Vertrek Den Helder 2.30 n.m.
Vertrek Den Haag 11.n.m.
Retour f2.00.
Officieele Tribuneplaatsen bij ons verkrijg
baar.
Spoedige aanmelding voor deze ritten aan
bevolen.
Reisbureau „WACO", Kanaalweg 137.
TeL 773, Den Helder.
DE STAKINGSELLENDE IN
FRANKRIJK.
De stakingen in Frankrijk, die een epide
misch karakter hebben aangenomen, hebben
het karakter gekregen van een terreur, die
onduldbaar wordt voor iederen staat, die
zichzelf respecteert.
Een sterk staaltje heeft zich deze week
afgespeeld voor het stadhuis te Parijs, waar
de raad bezig was met de behandeling van
de begrooting. Onder geschreeuw en gejoel
hebben een aantal stakende gemeente-amb
tenaren zich voor het stadhuis verzameld,
om pressie uit te oefenen op de raadsleden
en zoodoende de inwilliging van hun eischen
af te dwingen. De voorzitter van den raad
was, zeer begrijpelijk, verontwaardigd over
deze manifestatie en kwalificeerde ze als
„terreur van de straat", terwijl hij weigerde
onder deze terreur de beraadslagingen voort
te zetten. Hij wees erop dat het gemeente
bestuur steeds de rechtvaardigheid betracht
had.
Afgescheiden van de vraag, of de
eischen der arbeiders al dan niet
gerechtvaardigd waren, zoo schrijft
het Hbl. naar aanleiding van deze
geschiedenis, was de kwalificatie van
den toestand bedoeld wordt die
van „terreur van de straat"), in al
haar scherpte volkomen juist. En
zij typeert niet slechts het gebeurde
voor het Parijsche stadhuis, maar
den geheelen erbarmelijken toestand
zooals deze al sinds het bewind van
het kabinet-Blum in Frankrijk
heerscht. De golf van werkstakingen
die toen, aanvankelijk spontaan, over
het land is geslagen, heeft zich se
dertdien, nu eens sterker, dan weer
zwakker, onophoudelijk voortgezet
Zij heeft zich niet beperkt tot de
particuliere bedrijven, maar zich ten
slotte ook meegedeeld aan gemeente-
beambten, die reden meenen te heb
ben tot ontevredenheid.
Het blad schrijft:
De schuld ligt hier ongetwijfeld bij Blum,
die blijk heeft gegeven van een zoodanige
lankmoedigheid en zwakheid tegenover de
stakers en hun methoden, dat daarvan een
algemeene verzwakking der discipline in de
arbeidersklasse het gevolg is. Blum heeft
van het begin- af aan den moed gemist, met
kracht en overtuiging op te treden tegen de
industrieele arbeiders, die in flagranten
strijd met de wet fabrieken bezetten. Hij
heeft aan zijn eigen verantwoordelijkheid,
die van tevoren duidelijk vaststond, maar
moed vereisohte. trachten te ontkomen door
telkens opnieuw de kool en de geit te spa
ren en uiteindelijk een instantie te creeëren,
die hem d'e verantwoordelijkheid definitief
van de schouders zou nemen. Hij zocht de
vlucht in het instituut der verplichte arbi
trage. dat ten slotte in elk voorkomend coru
flict een bindende uitspraak zou moeten ge
ven en waarbij de regeering zelf als super-
arbiter de eindbeslissing zou vellen. Hier was
in werkelijkheid geen sprake van een econo
misch arbitrage-instituut van het karakter
der vroegere Engelsche Whitley councils of
de Australische arbitragehoven, die te grom.
de zijn gegaan tengevolge van hun onver
zoenlijkheid met de levende practijk, maar
van een politiek instituut ten gerieve van
de regeering.
De verhouding tusschen de vakorganisaties
en de regeering-Blum is door en door. on
zuiver en het blad heeft het bij het rechte
eind als het meent dat deze houding de
beste propaganda is voor het Fascisme. De
slapheid en weifelmoedigheid van de re
geering geven de fascisten de wapens in de
hand om haar te treffen.
Dienstregeling geheel gewijzigd
Speciale spoorboekjes verkrijg
baar.
Volgens het speciale spoorboekje voor
den 7den Januari begint dien dag te Am
sterdam de treinloop naar Den Haag om
vijf uur met een halfuursdienst. Als er de
behoefte toe bestaat, zal evenwel om de
tien minuten een trein rijden en er wordt
stellig en ten volle op die noodzakelijkheid
gerekend. Een prachtig schema is, met over
winning van tallooze moeilijkheden, voor
dien tien-minuten-dienst samengesteld, een
regeling, die klinkt als een klok en sluit
als een bus!
In elk geval zal het voor het pu
bliek van het grootste belang zijn
zoo vroeg mogelijk op reis te gaan:
hoe vroeger, hoe beter, want dan
heeft men de beste kans op behoor
lijk vervoer. Want wat de Spoor
wegen dien dag voor het vervoer,
doen, vormt het maximum, de trein
wordt als het ware tramdienst.
In verband met deze concentratie zal het
traject AmsterdamAlkmaar den 7den
voor het grootste deel met stoomtreinen be
reden worden.
Juist het electrische materiaal is op de
drukste hoofdlijn noodig vanwege de groo
te aanzet-snelheid der electrische treinen
en hun constante snelheid van 95 a 100 km,
de stoomtreinen doen langer over hetzelfde
traject, omdat ze de groote aanzet-snelheid
missen en het behoeft geen betoog, dat snel
heid en regelmaat van den treinloop dien
dag zeker een eerste vereischte zijn.
Aanbevolen wordt den 7den Januari van
het Noordelijk deel van Noord-Holland naar
Den Haag en verder niet via Haarlem, doch
over Amsterdam te reizen; het publiek wer-
ke toch vooral mee alles goed te doen loo-
pen, het treinpersoneel van zijn kant zal
zeker niets nalaten om een vlotten gang van
zaken te verzekeren!
