rmpische kkel loop naar Tokio De „zieke man" Gibraltar een paradijs achter prikkeldraad aan de Bosporus Het probleem der Voor advocaten om van te smullen Een plan van Sven Hedin Egyptische Capitulaties Een tol op het patriotisme Kroningsfeesten en armoede Oud-Indiaansche opgravingen in de V* S» BINKEN IOMETER Het Japansche Olympische Comité heeft Br. Sven Hedin verzocht, een kaart voor een Olympische fakkelloop van Olympia naar Tokio, onder vermijding van Rusland, te ontwerpen Onze V.P.B. correspondent te Tokio ver telt daarvan enkele interes sante bijzonderheden. Een van de aardigste herinnering gen van de Olijmp. Spelen van '36 is de fakkelloop met het heilige vuur, dat in de Grieksche stad Olympia werd ontstoken en door meer dan 3000 athleten naar het stadion te Ber lijn werd gebracht. Geen wonder dan ook, dat Japan, hetwelk de Spe len in 19i0 organiseert, er groote waarde aan hecht, den fakkelloop te herhalen. Maar hoe? Reeds de voorbereidingen voor den loop van Olympia naar Berlijn kostten maandenlang werk. En daarbij liep de weg door beschaafde landen met goede wegen. Slechts het Balkangebergte bood groote moeilijkheden. Verder stonden alle slechts denkbare technische hulpmiddelen ter be schikking De weg van Olympia naar Berlijn was iets meer dan 3000 km. lang. Maar hoe ver is het van Olympia naar Tokio? Het is dan ook geen wonder, dat het Ja pansche Olympische Comité reeds tihans een Hoe Turkije zich opheft. In een aan de Turksche republiek gewijd extra-nummer schrijft de Financial Times het volgende over Turkije's economisch her stel en de financieele organisatie des lands. Turkije moest volledig georganiseerd wor den, van zijn politiek bestuur tot zijn eco nomische inrichting. De financieele grond slagen van een geheel land moesten worden gelegd, de economische productie moest worden ingericht, verbeterd en 'verhoogd, verkeersmiddelen en irrigatiewerken moes ten worden gebouwd en wat vooral van be lang is, een gebied tweemaal zoo groot als de Britsche eilanden moest van electrischen stroom voorzien en bewoonbaar gemaakt worden. In het district Ankara was geen water en geen bron voor stroomle- vering. Men besloot het tekort van de natuur aan te vullen, en alle wa- terstroomen van het gebied te doen samenvloeien in een dal, hoog in de bergen, waardoor een groot kunst matig meer ontstond. Hierin werd een kolossale dam aangelegd, wel- eenige weken geleden in werking is gesteld, en thans het geheele dis trict Ankara bevloeit en water ver schaft voor de bevolking en voor de levering van stroom. Vervolgens diende de industrialisatie van het land ter hand te worden genomen, ten einde de natuurlijke hulpbronnen te ont sluiten, en in de behoefte te voorzien van een bevolking van 18 millioen menschen, waarvan het meerendeel nog pas sinds kort vernomen had dat het zich moest kleeden in den Europeeschen zin des woords en dat zij gebruik moesten maken van de hon derden kleinigheden die tot het noodzake lijke bestaan van een beschaafde bevolking behooren. Daartoe was in de eerste plaats noodig een financieel stelsel te scheppen dat in staat was de voor deze doeleinden benoodig- de ondernemingen te steunen. Inplaats v an de oude bankorganisatie welke in hoofdzaak door het buitenland geleid werd, ontstond, een geheel nieuw stelsel van staatsbanken welke als particuliere maatschappijen op treden. Het beste voorbeeld hiervan is ae Stimer lmnk, welker grondkapitaal door den staat werd verleend en welke tot taak kreeg het eerste vijfjarenplan te financie ren, dat voorzag in de oprichting van schillende industrieën. Mot de uitvoering van het tweede plan, dat voorzag in de exploita ie van de bodemschatten des lands werd de Et. ank belast. Onder toezicht van den Siaat heeft deze nank een instituut opgericht dat (ie concessie verkregen heeft om in hejK«*ecle land naar delfstoffen te zoeken. ..i-Jiói-p jaren tijds heeft dit instituut opmerkelijke resultaten bereikt. Links: SVEN HEDIN ondrzoek instelt naar de mogelijkheid van een dergelijken fakkelloop. En het is onge twijfeld een gelukkige ingeving, dat men zich nu tot Sven Hedin heeft gewend met het verzoek, een kaart te ontwerpen, waarop de weg staat aangegegven, die men volgens hem het best zou kunnen volgen. De eenige voor waarde, die de Japanners gesteld hebben is deze, dat deze weg niet door Rusland loopt. Zooals bekend geniet Sven Hedin als onder zoeker van Centraal-Azië een groote roep in de wetenschappelijke wereld. Zonder nog op nadere bijzonderheden in te gaan, heeft hij den weg, die gevolgd moet worden, reeds uitgestippeld. Van Olympia naar Islanboul, over den Hellespont en door Turkije naar Britsch-Indië, gaat het nog be trekkelijk eenvoudig. Maar dan beginnen de groote moeilijkheden. Want de kortste weg leidt over onbegaanbare bergen. Men zal dus een omweg moeten maken. Hoe deze er pre cies uit zal zien is nog niet bekend. In ieder geval hebben alle in aanmerking komende landen, behoudens Britsch-Indië, reeds toe stemming gegeven, om hun grenzen te over schrijden. Desondanks lijkt het ons voor de fakkel dragers in China en speciaal in Mongolië geen al te prettig baantje te worden, wént dat de Chineesche bandieten op de hoogte zullen zijn van de Olympische idealen, kan men niet zonder meer aannemen. Wij willen echter hopen, dat het Japan sche Olympische Comité er in zal slagen in den loop der volgende drie jaren alle moei lijkheden uit den weg te ruimen. KEMAL ATATURK Verscheidene steenkool en ligniet-mijnen worden thans ontgonnen en hun productie neemt van jaar op jaar toe. Men zegt dat sporen van petroleum ge vonden zijn en op het oogenblik worden bo ringen verricht op terreinen die waarschijn lijk naphta bevatten, en waarvan de moge lijkheid eener productie op commercieelen grondslag bestudeerd wordt. De ontginning der kopermijnen levert ieder jaar een groo- tere productie op waardoor koper reeds een van Turkije's belangrijkste uitvoerartikelen vormt. In een paar jaren tijds is het insti tuut voor mijnonderzoek er niet slechts in geslaagd zioh zelf te bedruipen, maar ook om e n ieder jaar grooter wordende winst te maken. Over het geheel' genomen vormt deze structuur der economische en industrieele organisaties des lands, op grondslag van in directe controle en onder toezicht van den Staat een soort nationalisatie welke min of meer ook in andere landen ingang heeft ge vonden. Er valt echter niet aan te twijfelen dat deze politiek van staatsinmen ging voor 't herstel van Turkije het eenige geschikte middel beteekende voor een snelle opbouwende actie, in het belang des lands. Deze economische politiek heeft eenige onschatbare voordeelen. Zij beteekent immers dat de schatkist over enkele jaren zeer belangrijke afzonderlijke inkomsten zal genieten, buiten de belastingen en de andere gewone ontvangsten. Daar het grootste deel van de opbrengst uit de hiervoor genoeande winstgevende on dernemingen tenslotte de begrooting ten goede zal komen, zal de regeering uitge breide middelen tot haar beschikking heb ben voor verdere nationale verbetering. Uit het oogpunt der handelsbetrekkingen met andere landen beteekent zij dat aange zien feitelijk alle ondernamingen welke or ders in het buitenland plaatsen min of meer indirect door den Staat worden ge waarborgd, zii een betrouwbare en gezonde cliënt beteekenen. Het artikel besluit met op te merken, dat de Turksche regeering, onder inspiratie van haar leider, Kemal Ataturk, niet slechts uit politiek, maar ook uit economisch en sociaal oogpunt in een paar jaren tijds een taak heeft volbracht, welke als een voor beeld kan dienen van doorzettingsvermogen, daardoor het land thans een factor gewor den is voor een waardevolle en gezonde markt. Buitenlandsche handelskringen maken zich ongerust. Hoewel de voorloopige Engelsch- Egyptische onderhandelingen over de capitulaties thans geëindigd zijn en men daarbij tot een resultaat ge komen is, dat veel goeds voor de toekomst belooft, schijnen er toch in de laatste dagen weer meenings- verschillen te zijn ontstaan, waaruit bij de slotconferentie, die waar schijnlijk te Montreux zal worden gehouden, nog allerlei moeilijkhe den kunnen voortvloeien. Engeland's positie is niet gemakkelijk. Eenerzij ds moet het er naar streven, de sympathie van de Egyptenaren te behouden en zich bovendien als een waar vriend en een trouw bondgenoot van het zelfstandige Egvpte gedragen, om een reactie tegen de overeenkomst te vermijden, en anderzijds is men de vertrouwensman van dé overige capitulaire mogelijkheden, terwijl men ten slotte ook de eigen groote economische be langen niet uit het oog mag verliezen. In buitenlandsche handelskringen te Cairo groeit langzaam maar ze ker de tegenstand tegen een al te snelle overgave aan het jonge Egyp tische nationalisme. Men koestert, ten rechte of ten onrechte, vrees voor de al te extreme elementen, die het begrip der gastvrijheid mis schien wel eens op hun eigen ma nier kunnen gaan uitleggen. Men zag zich dan ook liever niet over geleverd aan de Egyptische recht banken en de Egyptisch belastings- politiek. Nu is het inderdaad een feit, dat de leus „Egypte den Egyptenaren!" steeds meer gehoord wordt en dat de tendentie: „De buitenlanders zijn door ons rijk ge worden, zij moeten daarom ook hun plicht tegenover ons vervullen", steeds duidelijker tot uitdrukking wordt gebracht. Er doen hier geruchten de ronde, dat vertegenwoordigers van de hier gevestigde buitenlanders (Franschen, Italianen en Grieken) zich tot hun regeeringen zouden hebben gewend, met het verzoek, alles te ondernemen om hun bijzondere rechten in stand te houden. Speciaal wenscht men niet overgeleverd te worden aan de Egyptische rechters. Reeds thans tracht men op alle mogelijke wijzen de z.g. „gemengde recht banken" te behouden. Voorloopig waagt nog geen enkel land het als eerste de Egyptische eischen openlijk te bestrijden. Maar het is interessant, waar te nemen, dat de Egyptische pers thans reeds naar „Saboteurs" zoekt en dezen aan valt. En de toon van de Egyptische bladen zal natuurlijk nog aanzienlijk scherper worden, indien de verschillende capitulaire mogendheden luider hun bedenkingen te gen de totalitaire Egyptische wenschen la ten hooren. Een aardige rechtskwestie. Harry P. Jones, een zakenman te Albany in den staat New. York, wil graag scheiden. Er zijn tusschen de echtelieden moeilijkhe den gerezen en nu wil de heer Jones wel. zooals men dat noemt, „van zijn vrouw af" De zaak is zeer gecompliceerd. Volgens een wet in sommige staten wordt een man of een vrouw die tot levr nslang veroordeeld is, daardoor in civiel-rechtelijken zin, een doode. De tegenwoordige mevrouw Jones was getrouwd geweest met een meneer Montgomery, die was ter dood veroordeeld En op grond van dat voryiis hadden Jones en de vrouw van Montgomery, het niet meer bestaan van den echtelijken band voor mevrouw Montgomery aannemende een huwelijk aangegaan. Het vonnis zou op 14 Juni 1923 in den staat Noord-Carolina worden voltrokken en Jones en mevrouw Montgomeiy trouwden op grond van het feit, dat een huwelijk in rechte niet meer bestaande kon worden geacht, met elkaar en wel op 26 Mei 1923. Echter verklaarde op 11 Juni '23 de gouverneur van Noord-Caro- lina het doodvonnis buiten kracht en wijzig de hij het in levenslange gevangenisstraf. De heer en mevrouw Jones bleven bij elkaar tot 1935, maar sindsdien werden de betrekkingen tusschen hen minder goed en bovendien kwam Montgomery vrij. Thans tracht Jones zijn huwelijk vernietigd te krijgen op grond van de overweging, dat een veroordeeling tot levenslang van een der partijen een bestaand huwelijk ongel dig maakt maar dat, toen hij met mevrouw Montgomery trouwde, er geen levenslange veroordeeling was, maar een doodvonnis, terwijl er geen bepaling bestaat, dat het huwelijk van een terdoodveroordeelde door dat vonnis als ontbonden kan worden be schouwd. EEN BARRICADE SCHEIDT TWEE WERELDEN. KANONNEN ZONDER WAARDE. Er bestaat een niemandsland tusschen Spanje en Engeland; het leidt over een hree- den dam. Over dezen dam loopt een uiterst sleahte weg en hier scheidt een hek twee werelden. Achter dit hek vindt men een dub bele barricade van prikkeldraad, zandzak ken en met zand gevulde teertonnen. Op deze plaats begint Gibraltar. De Engel- sohe grenswacht bestaat uit vriendelijke sol daten, die zeer beleefd aan den uit Spanje komenden riziger vragen, wat hij op Engel- schen bodem komt doen. Hoewel ik geen fototoestel bij mij had, kan ik het niet laten, te antwoorden: Ik kom, om de vestingwer ken te fotografeeren". Ik werd noch gearre steerd nooh in ketenen geslagen. Men zeide mij: „U kunt hier fotografeeren, zooveel als U wilt, maar ten aanzien van de vesting werken moet U liever maar eerst eens met den gouverneur spreken". Alles is Engelsch. Aan de andere zijde van dezen toegangs poort naar het Britsche rijk hielden een paar ruiters stil. de dames en heeren zagen er uit, alsof zij zoo uit het laatste modeblad gest&'pt waren. Grooms volgden de zich nu in galop zettende groep op eenigen afstand Ons rijtuig sjokte er achter aan. Aan beide zijden van den weg palmen, palmen en nog eens palmen. Zij omzoomen de renbaan, het cricketveld, de tuinen. Deze van Spanje komende weg is even Engelsch als de haven. Niet-Engelsch is echter de stad. Alle rassen van de Middellandsche Zee kan men hier vinden en daarbij komen dan nog Chineezen en Siameezen. Spotnoedkoop. Zijde, zijde, zijde in de meest bonte kleuren, olifantstanden, ivoren kunstvoorwerpen, Ja pansche lakwaren, Moorsch leerwerk dit alles kost hier bijna niets. Het kost al even weinig als de nieuwste Amerikaansche auto mobielen en de beste Engelsche stoffen. Gi braltar leeft van de omstandigheden, dat het geen invoerrechten kent. Dit verzoet .vele kleine ambtenaren, die hier moeten wonen, een weinig de verve ling van het garnizoensleven. Want het zijn niet slechts officieren, die hier met hun fa- In eerste instantie kreeg Jones gelijk, maar het Hof van Appèl te Albany heeft thans de geldigheid van het huwelijk tus schen den heer en mevrouw Jones gehand haafd en dus uitgemaakt, dat, toen het doodvonnis er was, Montgomery in civiel- rechtelijken zin als dood mocht worden be schouwd. Daar mevr. Jones niet in de schei ding wil toestemmen, blijft zij getrouwd mét Jones omdat haar eerste man 'n tijd lang civiel-rechtelijk dood geweest is, hoe wel hij thans weer in vrijheid is en in de maatschappij is teruggekeerd. Zoo ooit, dan heeft men hier te doen met „een driehoeksgeval". Een der hoekpunten is een doode, die niet dood is, of om de ter minologie van een bekenden Russischen schrijver te gebruiken, „een levend lijk". Vrije concurrentie zorgt voor goedkoope vlaggen. Men schrijft uit Boedapest aan de N. R. Crt. Naar men zich herinneren zal, heeft on langs de burgemeester van Boedapest een verordening uitgevaardigd, waarbij hij op straffe van boete, decreteerde, dat op na tionale feestdagen ieder Boedapester huis eigenaar verplicht is voor niet uitsteken van een vlag te zorgen, waarvan lengte en breedte bij de verordening precies geregeld zijn. De verordening heeft, naar zich denken laat, groote vreugde gewekt bij de vlag- genfabrikanten, die onmiddellijk met volle kracht aan het fabriceeren zijn gegaan. Zelfs was er sprake van, dat de fabrieken een kartel zouden vormen, om door een ver hooging van de prijzen met 30 pet. het voorgeschreven patriotisme direct behoorlijk te kunnen .exploiteeren. Intusschen schijnt van dat plan niets te zijn gekomen, aan gezien op het oogenblik een verwoede con currentiestrijd door de verschillende fabrie ken gevoerd wordt. Een fabriek heeft reeds een nieuw soort vlag laten patenteeren die met stalen platen „stormproof" gemaakt is en die een drie maal langer leven zou heb ben dan de normale vlag. Den 15en Maart op den herinneringsdag van het begin van den onafhankelijkheids oorlog tegen Oostenrijk zal de generale re petitie van de nieuwe verordening zijn. De Bisschop van Cichester ver oordeelt groote praaL De bisschop van Chichester, dr. Bell, schrijft im het orgaan van zijn kerkelijk district: „De aandacht van talloozen wordt langs vele wegen gericht op de kroningsfeesten. Wij zien, dat groote sommen gelds beschik baar worden gesteld en wij bemerken, met hoeveel gemak gelden worden gevraagd en gegeven, wanneer het dit groote nationale feest betreft. Maar tegelijkertijd zien wij, dat bij de hulpverleening aan de vele werkloo- zen in Engeland een vaste lijn, een construc tief pion ontbreken. De tegenstelling tusschen rijkdom en armoede zal duidelijker worden, indien toestaat, dat de kroningsfees- in zoo dure schitering gevierd wor den, terwijl aan den anderen kant geduld wordt, dat men de werkloo- zen blijft verwaarloozen en de nood lijdende districten in hun toestand laat. De gewone burger weigert te gelooven, dat het laten voortduren van de werkloosheid in tijden als deze te verdedigen is". milies gevestigd zijn. Ook de Engelsche ver keersagenten, de controleurs van de haven werken, ja zelfs de meeste onderofficieren van de vestingtroepen en de hier gestation- neerde Middellandsche Zeeschepen hebben hier hun families wonen. Op het hooggele gen Bastion George V zitten de tantes, de grootmoeders van deze garnizoenskinderen te handwerken. En in het schitterende Ro- siapark, met zijn groote verscheidenheid van prachtige bloemen, spelen de matrozen- vrouwen met hun kinderen. Hoe sterk is Gibraltar? De rijke menschen hebben hier boven nog een mooi hotel, het is het Roek-Hotel en ligt even schitterend als een hotel op Capri, Brioni of Malorca. Oude kanonnen uit de dagen van den wereldoorlog staan in de on middellijke nabijheid. Zij doen al lang geen dienst meer en zijn met een dikke'roestlaag bedekt. Van zee uit zien zij er misschien nog zeer dreigend en zeer gevaarlijk uit, geven zij wellicht nog den indruk van een zeer sterke vesting, zooals dit ook op Malta het geval was. Maar sinds Italië in het be gin van het vorige jaar zijn dreigende stem verhief, weet Engeland, dat dergelijke cou lissen" geen enkel nut hebben. Van dat oogenblik af is men er toe overgegaan, de bewapening van Gibraltar en Malta geheel te moderniseeren. Hoe sterk Gibraltar op het oogenblik werkelijk is. zal wel niemand bui ten de ingewijden weten. Zooals alle vestin gen zal het wel precies zoo sterk zijn als de zielen van zijn verdedigers en deze zijn dikwijls sterker dan de meest moderne wa pens. Een andere wereld Op de observatietorens van Europa Point, die wel iets weg hebben van onze radio- masten is geen sterveling te zien. Aan den signaalmast hangt slechts een enorm groote Engelsche oorlogsvlag. 's Avonds zitten wij iri het clubgebouw van het garnizoen. In de breede leeren clubfauteuils rusten zoowel de jonge als de oude verdedigers van de be langen van het Britsche empire. Geen van hen spreekt een woord maar zij lezen allen dezelfde courant de „Gibraltar Chronicle and Official Gazette". Slechts drie kilometer van hier staat een hek met een prikkeldraadversperring en aan de andere zijde van dit hek strijden 20 millioen menschen hun strijd om de toe komst, vallen dagelijks honderden dooden, gaan steden in vlammen op, springen sche pen in de lucht en laten geheele eskaders vliegtuigen hun dood en verderf versprei dende last vallen. Men weet dat, maar men denkt er nauwelijks over na. Want hier is Gibraltar een andere wereld... Belangrijke ontdekkingen van Amerikaansche geleerden. In het duister, dat de oergeschiedenis van de Vereenigde Staten omgeeft, wordt door de archeologen van de Amerikaansche universiteiten langzamerhand wat licht ge bracht. Talrijke opgravingen in de meest verschillende deelen van het uitgestrekte rijk hebben interessante vondsten opgele verd. En het zijn deze vondsten, die belang rijke inlichtingen verschaffen over de toe standen, die in de Nieuwe Wereld heersch- ten, lang voor Columbus en de eerste Spaan- sche veroveraars Amerikaanschen bodem betraden. In de nabijheid van Macon legde de we tenschappelijke expeditie, die zich reeds sinds 1933 met opgravingen in het Ocmul- gee-dal bezig houdt, de resten van een oud- Indiaansche vergaderplaats bloot. Dit ge bouw was nog zoo goed bewaard gebleven, dat men besloot het te reconstrueeren. Men neemt aan, dat men hier te doen heeft met een gebouw, dat deels als plaats voor de uitoefening van den godsdienst, deels als vergaderplaats dienst deed. Door de deskundigen wordt de thans open ge legde vergaderingszaal als een van de meest interessante vondsten beschouwd. De oud-Indiaansche zaal is geheel rond, wat men aan de gedeeltelijk bewaard geble ven zijmuren duidelijk kan zien. Geheel in tact gebleven zijn de leemen bodem en een groot altaar met de beeltenis van een ade laar. Onmiddellijk voor het altaar staan 3 uit leem vervaardigde zetels, die waar schijnlijk bestemd waren voor de personen die het ceremoniëel leidden (priesters, stamhoofden). Het overige gedeelte van de zaal was gevuld met regelmatige rijen zit plaatsen. Precies in het midden, bevond zich een plaats, waar men een groot vuur stook te. Het dak werd gedragen door vier hou ten zuilen. De wanden waren van matten, die met leem dicht waren gemaakt Wan neer de reconstructie van deze oud-Indiaan sche „kerk" gereed gekomen is, zal zij uiterlijk veel op een uit leem vervaardigde bijenkorf gelijken. De beteekenis van deze vondst ligt vol gens de geleerden vooral in het feit, dat het karakter van het bouwwerk wijst op zekere betrekkingen van de prae-historische stam men van het Zuid-Oosten met die van het Zuid-Westen. (Auteursrecht V.P.B.) WEER EENS EEN LYNCHPARTIJ IN AMERIKA. Te Headland in Alabama heeft een woe dende menigte een achttien jarigen neger, dien zij van aanranding van een jong meis je beschuldigde, gelyncht. Het lijk werd aan een boom opgehangen en door revolver kogels doorzeefd. van een brandende straat lantaarn of op 'n officieel parkeerterrein moet uw auto staan om vrijgesteld te zijn van de plicht om licht op te hebben ttfe

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1937 | | pagina 7