r
De brievenbesteller van
de Noordpool
Het honderdjarig
van Nijgh 6 Van
N»V. Rotterdam
bestaan
Ditmar
©JGSf,
Dinsdag 30 Maart 1937
Vierde blad
n
Van boekhandel tot uitgeverij.
Op 2 April a.s. viert Nijgh Van Ditmar,
te Rotterdam, haar eeuwfeest Wat is er in
een naam? Omtrent het wezen van een on
derneming zegt hij ons heel weinig, als wij
niet tevens de geschiedenis kennen.
De oprichter: H. NIJGH.
2 April zal het 100 Jaar geleden zijn, dat
!H. Nijgh te Rotterdam een boekhandel ves
tigde, waaraan reeds enkele jaren later een
uitgeverij voor boeken en plaatwerken Werd
verbonden. Een gouden tijd was het zeker
niet, waarin hij met zijn scheepje van wal
stak. Zoowel economisch als cultureel be
leefde ons land een tijdperk van verval,
waarin niettemin omstreeks dien tijd eenige
kentering ten goede viel waar te nemen.
H. Nijglh verstond zijn tijd en wist ideeën
In daden om te zetten. Zijn eerste groote
daad was de oprichting van de Nieuwe
Rotterdamsche Courant, waarin de veran
derde inzichten op cultureel en economisch-
politiek gebied tot uiting konden komen.
Nadat de krant echter eenmaal haar weg
gevonden had, werd zij, eveneens onder
zijn leiding, een zelfstandige onderneming,
die nu ook reeds' bijna op een geschiedenis
van een eeuw kan terugzien.
Intusschen bleef H. Nijgh, die den boek
handel reeds spoedig vaarwel had. gezegd,
zich ook met kracht op de uitgeverij toe
leggen, terwijl in dien tijd tevens de grond
slagen werden gelegd van het advertentie
bureau. Als uitgever zocht hij steeds naar
het beste en zijn hooge opvatting van de
taak van den uitgever deed hem niet zel
den den financieelen kant uit het oog ver
liezen. Wie iets te zeggen had en dit in
voornamen stijl kon doen, kon op zijn me
dewerking rekenen. Niet zelden ook nam
hij het initiatief om de beste auteurs van
zijn tijd aan te moedigen. Zoo heeft Multa-
tuli getuigd in de inleiding tot zijn „Wijs
mij de plaats waar ik gezaaid heb!", ge-
schreven in 1861, naar aanleiding van de
overstrooming in Nederlandsch-Indië, dat de
heer Nijgh er in geslaagd was, hem over
te halen, een propagandageschrift ten be
hoeve van de noodlijdenden in het verre
Insulinde te schrijven.
Oprichting Grafische bedrijven.
De uitgeverij gaf den stoot tot de oprich
ting van de drukkerij, welker ontwikke
ling gelijken tred hield met de uitbreiding
van het fonds. Alle uitgaven worden nog
steeds op de eigen drukkerij vervaardigd,
welke tot een groot en modern bedrijf is
gegroeid, met een talrijk personeel.
Wij zouden niet volledig zijn, indien wij
onder de technische afdeelingen niet noem
den de chemigrafische inrichting, die op
zichzelf tot de groote bedrijven in Neder
land behoort. Als een bijzonderheid zij hier
vermeld, dat aan de firma Nijgh Van
Ditmar de eer toekomt op dit gebied baan
brekend werk te hebben verricht. Zij was
één der eersten, die, toen de houtsneden
plaats maakten voor mechanische cliché's,
een chemigrafische afdeeling in het leven
riep.
Vele Jonge begaafde letterkun.
digen hebben bij haar gedebu
teerd.
Maar niet alleen de jongere garde, wij
treffen de namen van Willem Schürmann,
Louis Couperus, Aart van der Leeuw, Nes-
cio, Arfciur van Sohendel, Herman Teir-
linck, Karei van de Woestijne en tal van
anderen.
Zich hoofdzakelijk bepalende tot het uit
geven van oorspronkelijke literatuur, heeft'
men de voldoening mogen smaken, dat
vele schrijvers, die hun werken bij Nijgh
Van Ditmar hebben uitgegeven, met letter
kundige prijzen werden onderscheiden. Wij
noemen in dit verband o.a.: Antoon Cooicn
Jan Slauerhoff Herman de Man
Gerard Walschap Maurice Roelants
Aart van der Leeuw Albert Helman,
In het door Nijgh Van Ditmar opge-
J. Th. PIEK, directeur.
D. ZIJLSTRA, directeur.
richte tijdschrift „Forum", vonden de Jonge
ren de gelegenheid zich te uiten. Het tijd
schrift „Filmliga", dat aan buitengewoon
aesthetische eischen voldeed, was ongetwij
feld het best uitgevoerde tijdschrift, ooit
in ons land op dit gebied verschenen.
Uit het voorafgaande moge duidelijk zijn
geworden, dat hoewel er tusschen de Nieu
we Rotterdamsche Courant en de firma
Nijgh en Van Ditmar in het begin van de
historie van beide ondernemingen wel eenige
verwantschap heeft bestaan, zij na korten
tijd geheel zelfstandig werden en geheel on
afhankelijk van elkaar.
Na den oprichter H. Nijgh, die zich in 1864
associeerde met W. N. J. van Ditmar, zijn
firmant geweest de heeren J. C. Nijgh, N.
M. A. van Ditmar en H. Nijgh J.Czn. 1 Jan.
1908 werd de firma in een vennootschap om
gezet. Toen H. Nijgh J.Czn. in 1908 direc
teur van de Nieuwe Rotterdamsche Courant
werd, trad hij af als directeur van Nijgh
en Van Ditmar N.V., terwijl J. Th. Piek,
een schoonzoon van N. M. A. van Ditmar,
tot directeur werd benoemd. Eenige jaren
werd de N.V. door een éénhoofdige direc
tie bestuurd; in die periode werden de ver
schillende afdeelingen gesplitst in op zich
zelf staande bedrijven. In 1921 volgde de be
noeming tot Directeur van D. Zijlstra; de
leiding van het bedrijf berust tot op den
dag van heden in handen van J. Th. Piek
en D. Zijlstra.
Tentoonstelling 2—8 April.
Bij gelegenheid van het honderdjarig be
staan van de firma zal van 2 tot en met 8
April in den Rotterdamschen Kunstkring een
tentoonstelling worden gehouden, „100 jaar
Nijgh en Van Ditmar in Vogelvlucht", die
retrospectief en representatief een beeld geeft
van de prestaties van Nijgh en Van Ditmar
op de verschillende door haar bestreken ge
bieden. Daar zullen zoowel de Uitgeverij als
de grafische bedrijven en het reclame-advies
bureau vertegenwoordigd zijn.
De Directie zal Vrijdag 2 April in het ge
bouw Wijnhaven 113 te Rotterdam van half
drie tot half vijf receptie houden.
DE DRIE MUSKETIERS
79.
„FORWARD"
Den volgenden morgen om vijf uur land
de d'Artagnan in de kleine visschershaven
St. Valery. Hij ging regelrecht naar de
eenige herberg van het plaatsje, stapte tus
schen de gasten door op den waard af en
fluisterde hem het woord „Forward" in
het oor. Zonder een moment oponthoud
bracht de waard hem door een kleine deur
naar de binnenplaats, waar twee gezadel
de paarden stonden. De tocht naar Parijs
verliep zonder eenige onderbreking. Iedere
waard, dien hij het wachtwoord toefluister
de, wees hem den weg en noemde de plaat
sen waar hij versche paarden kon krijgen.
Om negen uur reed hij in vollen galop de
binnenplaats van den heer De Tréville
op. Hij had meer dan zestig mijl in twaalf
uur afgelegd.
80. DE ONTVANGST OP DE RAADHUIS-
TRAP.
Kapitein De Tréville ontving d'Artag
nan alsof de jongeman eerst een paar uur
geleden was vertrokken. Hij drukte hem de
hand en zeide, dat hij zich naar het Lou-
vre kon begeven, waar de compagnie van
den heer Des' Essarts de wacht 'had be
trokken.
Den volgenden dag stond geheel Parijs
In het teeken van het groote feest. Overal
hoorde men spreken over het bal, dat de
magistraat ter eere van koning en koningin
op het raadhuis zou houden. Volle acht da
gen had men daar noodig gehad om allerlei
voorbereidselen te treffen. Op het midder
nachtelijke uur stond de geheele raad
prachtig uitgedost op de trap van het raad
huis, om den koning te ontvangen, die er
wat moe en verdrietig uit zag. Hij trok
zich dadelijk in het voor hem bestemde
vertrek terug.
DINSDAG 30 MAART.
Hilversum I.
AVRO-Uitzending.
8.00 Gramofoonplaten.
10.00 Morgenwijding.
10.15 Gramofoonplaten.
10.30 Kovacs Lajos' orkest.
11.00 Voor de nuisvronuw.
11.30 Ensemble Jonny Kroon.
I.00 Omroeporkest.
3.00 Kniples.
4.00 Pianorecital.
4.30 Radiokinderkoorzang.
5.05 Kinderuurtje.
5.35 Aeolian-orkest.
6.45 Medische lezing.
7.00 Voor de kinderen.
7.05 AVRO-Dansorkest-
7.30 Engelsche les.
8.00 Berichten ANP. Mededeelingen.
8.15 Gramofoonplaten.
8.30 Bonte Dinsdagavondtrein.
101 Renonva-kwintet.
II.00 Berichten ANP, hierna AVRO-Dans-
orkest.
11.4512.00 Gramofoonplaten.
Hilversum H.
KRO-uitzending.
8.00 Gramofoonplaten.
9.30 Gez. H. Mis.
10.30 Gramofoonplaten.
12.00 Berichten.
12.15 De KRO-Melodisten, solist en gram.pl.
2.00 Vrouwenuur.
3.00 Modecursus.
4.00 De KRO-Melodisten en solist.
4.505.00 Gramofoonplaten.
5.05 KRO-Orkest (Om 5.45 Felicitatiebezoek)
6.40 Esperantobezoek.
7.00 Berichten.
7.15 ,,De Katholiek en het spelen", causerie.
7.35 Sportpraatje.
8.00 Berichten ANP. Mededeelingen.
8.15 KRO-Kamerorkest.
9.05 Gramofoonplaten.
9.20 KRO-Boys en solisten.
10 30 Berichten ANP.
10.40 P. Godwin's orkest.
11.3012.00 Gramofoonplaten.
WOENSDAG 31 MAART,
Hilversum I.
Algemeen Programma, verzorgd door de
VARA. 10.0010.20 v.m. VPRO, G.307.00
RVU. 7.30—8.00 VPRO.
8.00 Gramofoonplaten.
10.00 Morgenwijding.
10.20 Declamatie en gramofoonplaten.
11.20 Orgelspel.
12.00 Gramofoonplaten.
12.15—1.45 De Flierefluiters, solist en gr.pl.
2.00 ,,Melody Circle" en gramofoonplaten.
3.00 Voor de kinderen.
4.30 Gramofoqnplaten.
5.30 Orgel, harp en gramofoonplaten.
6.30 „Individu en gemeenschap."
7.00 Zang.
7.30 Literaire causerie.
8.00 Herh. SOS-Ber.
8.03 Berichten ANP.
8.10 Zang.
8.40 Gramofoonplaten.
9.00 „Morgen is het 1 April", gevar. pro
gramma.
10.00 Berichten ANP.
10.05 VARA-Theaterorkest en solisten.
11.1012.00 Dansmuziek (Gr.pl.)
Hilversum H.
NCRV-uitzending. 6.307.00 Onderwijsfonds
v. d. Scheepvaart.
8.00 Schriftlezing, meditatie, gewijde muziek
(Gr.pl.)
8.30 Gramofoonplaten.
9.30 Gelukwenschen.
10.30 Morgendienst.
11.00 Ensemble v. d. Horst.
12.00 Berichten. Gramofoonplaten.
12.30 Vervolg concert.
1.30 Gramofoonplaten.
2.00 Orgelspel.
3.00 Chr. lectuur.
3.30 Het Arnhemsche Trio.
4.00 Gramofoonplaten.
4.254.45 Vervolg trio.
5.00 Kinderuur.
6.00 Landbouwhalfuur.
6.30 Causerie over het hlnnenaanvaringsre-
glement en stoommachines.
7.00 Berichten.
7.15 Boekbespreking.
7.45 Reportage.
8.00 Berichten ANP en herh. SOS-Ber.
8.15 Uitzending v. d. Centrale voor Werk-
loozenzorg.
9.45 Gramofoonplaten.
IC.00 Berichten ANP.
10.05 Schaakles.
10.2011.30 Grampl. Hierna Schriftlezing.
Dankbare Eskimo's en 900 kg.
post
Aan de ontwikkeling van de
luchtvaart paart zich een regelmati
ge uitbreiding der luchtvaartdien
sten; een uitbreiding waarin thans
zelfs de Noordpool is opgenomen.
Kapitein Ivor Glyn Roberts heeft
als eerste piloot een machine der
Arctic Air Mail Service" boven de
vlakten der Noordpool bestuurd
en er post afgeleverd
In het verre Noorden, in het onherberg
zame gebied van de Noordpool is nog niet
veel veranderd. Daar is de hondenslede nog
altijd het voornaamste verkeersmiddel;
paarden kan men er niet gebruiken omdat
het transport van het voer en het onder
brengen van de beesten gedurende de nach
ten groote bezwaren opleveren. Dien tenge
volge was b.v. hetb ezorgen van de post
een steeds terugkeerend probleem.
De luchtpost maakt haar entree.
Het was het vliegtuig dat hierin voor het
eerst verbetering kwam brengen. Een voor
naam ding daarbij was het risico van een
noodlanding en het is begrijpelijk dat zoo
iets geen kleinigheid is. daar een noodlan
ding in het Noordpoolgebied practisch den
dood beteekent. wat dus weinig animeeren-
de omstandigheden voor den „brievenbe
steller van de Noordpool" zijn.
Wij troffen dan ook alle denkbare voor
bereidingsmaatregelen, vertelde kapitein
GlynRoberts, die als eerste piloot een
machine van de „Arctic Air Mail Service"
over de ijsvlakten van de Noordpool be
stuurde, in een persgesprek. „Benzinetanks
werden met een vingerdikte bontbekleeding
beschermd, de oliebuizen waren voorzien
van een asbestmantel. Zware omhulsels
voor het beschermen van de machine tij
dens het overnachten in de open lucht moes
ten speciaal gemaakt worden.
Wij starten in Edmonton in Alberta en
het weer was op den dag van vertrek al
lesbehalve ideaal te noemen, het zicht was
slecht en er hingen zware sneeuwwolken
boven de stad.
Het land van licht en duisternis.
De temperatuur was ver beneden het nul
punt. Ondanks deze ongunstige omstandig
heden slaagden wij er in ons doel, de ne
derzetting Aklavik in de Mackenzio-Delta.
500 K.M. binnen de Noordpoolcirkel, te
bereiken. Daarmee was dus de eerste we
zenlijke luchtpostbezorging in de Poolstre
ken een feit geworden en het is dan ook
op grond van deze vlucht geweest dat de
nieuwe luchtlijn officieel werd opgericht
ten einde regelmatige Noordpoolvluehten te
onderhouden. Wij hadden niet minder dan
2.320 km. in de lucht afgelegd en dat is wel
de verste afstand die ooit eenige machine
in den winter aflegde,
De brievenbesteller van de Noordpool.
Dit land van licht en duisternis, van
sneeuw, nevel en talrijke stormen scheen
altijd wat te gevaarlijk als doel voor een
vliegtocht.
Wat nu de tocht van kapitein Ivor Glvn-
Roberts betreft de ontvangst die den vlie
gers te beurt viel was bijzonder vriendelijk.
Eskimo's en blanken bereidden den vliegers
een allerhartelijkste ontvangst.
Een bisschop-postmeester
De zakken met post werden naar den
bisschop Geddes gebracht, aangezien deze
geestelijke naast zijn religieuze plichten
nog de functie van postmeester waarnam.
De post had een gewicht van 900 kg. En
dat behoeft geen verwondering te wekken
want brieven en poststukken die sedert we
ken en maanden waren opgespaard werden
nu eindelijk na aankomst van het vliegtuig
onder de geadresseerden verdeeld, wat niet
weinig vreugde veroorzaakte.
De bisschop vervulde de plechtigheid van
het langzaam en hardop voorlezen der na
men die op de stukken stonden, die dan
ieder in ontvangst werden genomen door de
gelukkigen die elk op hun beurt met stra
lend gezicht hun post in ontvangst namen.
Het zag er ongeveer uit als een kerst-uit-
deeling. Alle Eskimo's die op dien tijd ge
woonlijk onderweg op de jacht waren, had
den zich naar Aklavik begeven om voor het
eerst in hun leven een „Ting-meyurlok",
dat is in de Eskimo-taal de naam voor een
vliegmachine, te bewonderen.
Hoe de Eskimo's hun dankbaar
heid voor de ontvangen post
uitten.
Een schat van bontjassen en zelfvervaar
digde snuisterijen en gebruiksvoorwerpen,
vertelde de „brievenbesteller van de Noord
pool", werd ons door de gelukkige Eskimo's
aangeboden. En tot besluit van de {eestelijke
gebeurtenis voerden de Eskimo's een van
hun merkwaardige dansen voor ons uit, die
onwillekeurig doen denken aan het dansen
van een beer op het ijs. Spoedig waren wij
in de gelegenheid de Noordpool-luchtpost-
dienst uit te breiden tot aan de. nederzet
tingen aan de „Groote-Beer-Zee" nog dich
ter bij de Noordpool. In Fort Norman werd
een 'radiostation opgericht, teneinde ons
van dienst te kunnen zijn met het doorge
ven omtrent de weersgesteldheid, die voor
den dienst uiteraard van het grootste be
lang zijn.
Wat Mackenzie eens in 103 da
gen had klaargespeeld, een reis
naar deze onherbergzamen streken
dat kunnen onze machines nu in
4 dagen volbrengen. Het zal zoo
heel lang niet meer duren of de
Noordpool-luchtpostdienst wordt uit
gebreid tot een passagiersdienst.
Niet weinig menschen zijn den laatstcn
tijd tot de erkenning geraakt dat een ver
blijf aan de Noordpool met zijn zuivere en
prachtige luchtstreken een gezondheidskuur
beteekent en in dien zin heeft een reisje
naar de Noordpool dus meer beteekenis dan
uitsluitend als reisje voor het genoegen.
Voor de vliegmachine is geen terrein meer
onbereikbaar en met deze pioniers-tocht
naar de Noordpool is opnieuw luister bij
gezet aan de mogelijkheden van de lucht
vaart,
31
f-
11
Ir
n
b-
