Spaansche nota aan
Parijs en Londen
Opnieuw stalling bii
„General Mntnrs"
Gruwelijk drama te
Rotterdam
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Herleefde strijd in
Baskenland
De conferentie van
li Ml
Bulienlandsch
Overzicfü
UITGAVE: N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ V/H C. DE BOER JR., KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER. TELEFOON 50 EN 412. POSTGIROREKENING 16066
V R IJ D A G
2 APRIL 1937
65e JAARG. No. 7965
Aanwezigheid van een Italiaansch
bezettingsleger aangetoond
de Kleine Entente
Gandhi candidaat Nobelprijs voor
den vrede
SS
Dreigende staking in de
bruinkoolindustrie
Een opvolger voor
Satoh te Parijs
Om dc zelfstandigheid van
Britsch-Indië
Dc staking op Malakka beëindigd
HELDERSCHE COURANT
De Spaansche autoriteiten hebben te Lon
den en Parijs den tekst gepubliceerd van de
nota, welke gisteren door de ambassadeurs
dor regeering te Valencia aan de Engelsche
en Fransche regeeringen werd overhandigd.
De tekst luidt als volgt:
Tijdens de jongste gevechten in de pro
vincie Guadalajara hebben de regeerings-
flroepen zich meester gemaakt van orders
van het Italiaansche oppercommando, dat
de militaire operaties in dezen sector leidt,
alsmede van dienststukken betrekking heb
bend op de Italiaansche divisies, die bond-
genooten zijn der opstandelingen. Deze do
cumenten dragen op een wijze, die geen en
kele twijfel overlaat, duidelijk de kenteeke-
nen van de inmenging van het Italiaansche
leger in Spanje, die den 27sten November
1936 ter kennis gebracht werd van den Vol
kenbond en opnieuw door de regeering der
republiek vermeld werd in haar mededee-
lin.g aan den secretaris-generaal van den
13en Maart 1937, evenals in haar nota's van
denzelfden datum, die aan de mogendheden
werden toegezonden. De aanwezigheid van
een Italiaansch bezettingsleger, dat strijdt
tegen de wettige regeering van Spanje,
vormt, behalve dat zij een schending van het
recht van den mensch beteekent en in di
recte tegenspraak is, met het besluit van
den Volkenbondsraad van 12 December '36,
waarin verklaard werd dat elke staat ver
plicht is zich te onthouden van inmenging
in de binnenlandsche zaken van een andere
staat, de grootste overtreding, die tot nu toe
gepleegd werd tegen de politiek van niet-
fnmenging en de internationale verplichtin
gen, voortvloeiend uit de niet-inmengings-
verklaring van Augustus.
Door een dergelijk gedrag draagt Italië bij
tot een voortduren van den burgeroorlog in
Spanje, overtreedt het artikel 10 van het
Volkenbondshandvest en gedraagt het zich
als oorlogvoerende mogendheid.
Uit een onderzoek der bij deze nota ge-
Voegde stukken volgt:
1. De aanwezigheid op het Spaansche
grondgebied van volledige eenheden van
het Italiaansche leger, waarvan personeel,
materiaal, de verbindingsorganen en het
kader van het commando Italiaansch ziin.
2. De eenheden van het Italiaansche le
ger treden in het haar toegewezen gebied
óp als een waar bezettingsleger.
3. De Italiaansche regeering heeft op
Éét Spaansche grondgebied eigen openbare
diensten ingesteld bestemd voor haar mili
taire eenheden.
4. De meest vooraanstaande persoon
lijkheden van het Italiaansche regiem ne
men actief deel aan de actie der Italiaan
sche strijdkrachten in Spanje, leiden deze
en moedigen ze aan.
5. Al het voorafgaande s'taat gelijk met
een invasie in Spanje door Italië, hetgeen
ernstig het vertrouwen aan het wankelen
brengt, dat plechtig gesloten overeenkom
sten moeten inboezemen, en tast ernstig de
veiligheid in West-Europa aan evenals de
algemeene zaak van den vrede.
De regeering der Republiek, in het bezit
der hierbij ingesloten bewijzen, acht deze
voldoende om er de hierboven geformuleer
de conclusies uit te trekken en heeft de eer
deze ter kennis van uwe regeering te bren
gen, zonder het bijeenbrengen van al het
verzamelde materiaal af te wachten.
De nota was onderteekend door den mi
nister van buitenlandsche zaken, Del Vayo.
Rechtsche troepen bezetten eeni-
ge dorpen.
Sedert eenige dagen is de strijd in het
Baskenland herleefd. Gevechten van toene-
menden hevigheid worden gevoerd in de
provincie Biscaje tusschen Vitoria en Du-
rango. Woensdagmorgen heeft Franco's in
fanterie een offensief ingezet, dat voorbe
reid was door de artillerie en verscheidene
uren heeft geduurd.
Volgens berichten van rechts kon de vij
and aanvankelijk met succes tegen-aanval-
len uitvoeren, maar tenslotte bezweek het
regeeringsfront in Biscaje onder de nume
rieke overmacht der reehtschen. Aan het
eind van den aanval konden zij een aantal
dorpen bezetten. Gistermorgen is het offen
sief voortgezet en nu moesten de regeerings-
troepen, nog steeds volgens rechtsche be
richten, zich terugtrekken op hun achter-
waartsche stellingen, zooals Ochandia (hal
verwege tusschen Vitoria en Durango). De
rechtsche artillerie vuurt thans op grooten
afstand om den tegenstanders de verbinding
met Durango af te snijden, waarvan de
omgeving op haar beurt door de luchtmacht
bestookt wordt.
Het regeeringshureau te Bilbao geeft het
rechtsche offensief toe, maar ontkent het
succes ervan. Het noemt den aanval een
grootse mislukking, die den vijand op zware
■verliezen is komen te staan.
Geruststellende verklaringen van
Stoyadinowitsj.
Krofta en Antonesco zijn gisterenochtend
te Belgrado aangekomen, om de conferentie
van de kleine entente bij te wonen. Zij wer
den op het station ontvangen door Stoyadi
nowitsj, omringd door vele vooraanstaande
persoonlijkheden.
De drie ministers van buitenlandsche za
ken der kleine entente hebben reeds giste
renmorgen en gisterenmiddag de eerste be
sprekingen gevoerd.
Heden zullen de drie ministers nog een
tweetal bijeenkomsten houden, waarna aan
de pers een officieel communiqué zal wor
den verstrekt.
De gevoerde besprekingen waren hoofdza
kelijk gewijd aan de gebruikelijke bestu
deering van den algemeenen toestand en aan
een onderzoek van kwesties, waarbij de
kleine entente belang heeft.
Ook vraagstukken van indirect belang,
zooals de gebeurtenissen in Spanje, een
nieuw West-pact enz. kwamen ter sprake.
Ten aanzien van dit laatste punt zal de
kleine entente in het communiqué, dat mor
gen wordt gepubliceerd, herhalen, dat naar
haar meening de veiligheid in het Westen
niet te scheiden is van de veiligheid in
Oost-Europa.
Verder heeft de Joego-Slavische minister
van buitenlandsche zaken, Stoyadinowitsj,
verslag uitgebracht over de beteekenis van
het Joego-SlavischBulgaarsche, alsmede
van het Joego-Slavisch—Italiaansche pact.
Hij gaf zijn Roemeenschen en Tsjecho-Slo-
waakschen collega's de formeele verzeke
ring, dat deze accoorden op geenerlei wijze
inbreuk maken op de vroegere verdragen
van Joego-Slavië, noch op zijn betrekkingen
met den volkenbond.
Men meent in dit verband te weten, dat
Joego-Slavië zijnerzijds het met Italië geslo
ten accoord te Genève zal laten registreeren.
Betreffende de Hongaarsch—Joego-Slavi
sche betrekkingen, waaromtrent den laatsten
tijd geruchten hebben geloopen, verklaart
men in welingelichte kringen, dat Stoyadi
nowitsj herhaald heeft, wat hij onlangs reeds
in den senaat te Belgrado heeft verklaard,
namelijk, dat .Toego-Slavië niet zonder nader
overleg met Hongarije onderhandelingen zal
aanknoopen en dat het de overeenkomsten,
welke het in dit opzicht binden aan de le
den der kleine entente, nauwgezet zal nako
men.
Uit Oslo vernemen wij, dat als candidaat
voor den Nobelprijs voor den vrede 19.37,
voorgesteld is Mahatma Gandhi.
Alleen in den staat Michigan
100.000 personen door arbeids
conflicten getroffen.
Terwijl de gouverneur van Michi
gan, Frank Murphy, te Lansing
koortsachtig in de weer is om tus
schen de vertegenwoordigers van
Chrysler en van de „U. A. W." een
vergelijk tot stand te brengen in
zake beëindiging der staking, waar
bij reeds ongeveer 80.000 arbeiders
zijn betrokken, zijn gister nieuwe
stakingen in de automobielindustrie
uitgebroken.
Te Cleveland hebben 18.000 arbeiders van
de Fisher Body fabrieken het werk neerge
legd. Eenige uren later hebben echter 7000
van hen de arbeid hervat.
Voorts hebben de Pontiac-fabricken, wel
ke met de „General Motorszijn gelieerd,
en de Fisher Body- en Chevroletfabrieken
te Flint hun deuren in verband met de sta
king moeten sluiten.
In den staat Michigan zijn op het oogen-
blik 100.000 personen door de arbeidscon
flicten zonder werk. In verband met de ver
kiezingen, welke 5 April in dezen staat zul
len worden gehouden zou men gaarne het
conflict bij Chrysler voor dien datum re
gelen.
In verband met de dreigende staking van
400.000 arbeiders in de bruinkoolmijnen,
wordt nader gemeld, dat John Lewis defini
tief besloten heeft, om, als er door de werk
gevers voor middernacht geen nieuwe over
eenkomst wordt geteekerid, een onmiddel
lijke staking in de bruinkoolmijnen te be
velen.
Staking in de bruinkoolmijnen
onvermijdelijk?
Een staking van de werklieden in de
bruinkolenmijnen schijnt niet te vermijden
te zijn. De besprekingen van de werkgevers
met den arbeidersbond voor het uitwerken
van een nieuwe overeenkomst inzake loo-
nen en werktijden zijn na drie dagen op
niets uitgeloopen.
Lewis heeft Lansing, waar hij met de di
rectie van de Chevrol et-fabrieken heeft on
derhandeld. verlaten en is naar New Work
gegaan om deel te nemen aan de bespre
kingen in de bruin- en steenkoolindustrie.
Hij verklaarde, dat het nog niet absoluut ze
ker is dat morgen een staking zal uitbreken,
doch hij gaf toe, dat hij de 400.000 mijnwer
kers last zal geven de mijnen te verlaten, in
dien de werkgevers de verlangens van de
werklieden niet inwilligen.
Het Japansche blad „Asahi Sjimboen"
meldt, dat de Japansche ambassadeur te
Rome, Yotaro Soegedoero, binnenkort zal
worden verplaatst naar Parijs, om Satoh,
die thans minister van buitenlandsche za
ken is, als diplomatiek vertegenwoordiger
in de Fransche hoofdstad op te volgen.
Uit Bilbao werd later gemeld, dat het of
fensief, dat van Vitoria tot Vergara is ontke
tend, in hoofdzaak ten doel heeft, het gebied
van Vergara, Placencia en Archavaleta te
ontzetten, doch men gelooft dat, indien de
opstandelingen er in slagen, de Durango
over te steken, een aanval op Bilbao zal
worden ontketend. De laatste berichten mel
den verder, dat de kansen er voor de ver
dedigers van Eibar slecht voor staan en dat
de regeeringstroepen gedwongen zouden
zijn, zich naar Guernica terug te trekken.
Het offensief tegen Ochandiano duurt voort.
De troepen waren des middags in het ge
zicht van dit dorp en de Baskische regeering
heeft in verband hiermede alle strijdbare
krachten gemobiliseerd.
Berichten van de zijde der opstandelingen
spreken weder van gevechten in de streek
van het Guadarrama-gebergte met voor de
regeering nadeeligen afloop.
Ook in Guadarama vallen de op.
standelingen aan.
Een van de correspondenten van Havas
bericht dat het commando van de recht
sche troepen verscheidene concentraties van
de regeeringstroeppn had ontdekt op de we
gen naar Guadarama en wetend dat deze
troepen bestemd waren voor een aanval in
dezen sector besloot het den vijand vóór
te zijn en gaf het zijn troepen bevel over
te gaan tot den aanval In den ochtend
vielen de troepen van Franco gisteren de
linies van de regeeringstroepen aan, waar
zij aanzienlijke verwarring stichtten. De
loopgraven waren vol manschappen, die
wachtten op het teeken aan te vallen, zoo
dat het voorbereidende artillerievuur van
de reehtschen een 'ware slachting aanricht
te. Vervolgens dreven de Regulares de re
geeringstroepen met de bajonet uit hun
stellingen^ waarna ook de Regula-res weer
terugtrokken. Slechts speciale afdeelingen,
belast met het vernielen van de voorbe
reidingen van den aanval, bleven achter.
Ondertusschen beschoot de zware artillerie
van de opstandelingen, geleid door de
luchtmacht, de batterijen van de regeerings
troepen en de concentraties achter het
front. Verscheidene kanonnen van de re
geering werden tot zwijgen gebracht. Ook
de luchtmacht, bestookte de concentraties
achter het front, o.a. bij het station Vil
la Iba, waar een pantsertrein van de re-
geering door twee bommen werd getroffen.
Een in de nabijheid gelegen munitiedepot
werd eveneens opgeblazen.
Toen de opstandelingen naar hun eigen
linies terugkeerden konden zij een groot
aantal gedoode manschappen van de regee
ringstroepen tellen.
Successen der regeerings
troepen bij Pozo Blanco.
De opmarsch der regeeringstroepen ten
zuiden van Pozo Blanco duurt voort De
twee weken geleden prijsgegeven stellin
gen werden opnieuw bezet. Ieder oogen.blik
kan Ovejo (op 27 K.M. ten zuiden van Po
zo Blanco) worden bezet.
De opmarsch der regeeringstroepen ten
vesten van Pozo Blanco naar Penna
R°ya en Belmez duurt voort, hoewel het
tempo vertraagd is. Vliegtuigen der regee
ring hebben gister de stellingen der opstan
delingen bij Penna Roya gebombardeerd. Zij
wierpen pamfletten uit, waarin mededee
nng werd gedaan van de nederlaag van
Franco. De regeeringstroepen verzamelen
nog steeds het door de opstandelingen na de
bezetting van Alcala Celos en Villa Nueva
del Ducpie achtergelaten -materiaal.
De strijd om het zelfbestuur van Britsch-
Indië, die al jaren gevoerd wordt, is een
stap verder op den weg gekomen door de
nieuwe constitutie, die gisteren voor Indië
gedeeltelijk van kracht is geworden.
De nieuwe constitutie is met groote wrij
ving tusschen de Britsche regering en de
Indische nationalisten tot stand gekomen,
schreef het Hbl. gisterenavond in een
hoofdartikel, aan dit ongetwijfeld interes
sante onderwerp gewijd. Er zijn verschei
dene jaren van moeizame onderhandelin
gen voorbijgegaan, voordat zij haar eind
redactie kon vinden, zonder dat nog de
zekerheid werd verkregen, dat zij algemee
ne instemming in Indië zou vinden. Zij
komt rechtstreeks voort uit de bestuurs-
hervorming, die in 1919 voor Britsch-Indië
werd ingevoerd, op grond van het rapport
Montagu-Chelmsford.
Deze hervorming, welke den In-
dischen provinciën reeds in zekere
mate zelfbestuur verleende, was
aangekondigd als een eerste stap
op den weg naar volledig zelfbe
stuur voor Indië en stelde den sta
tus van Dominion in uitzicht.
Zij gaf Indië een proeftijd van 15 jaren
maar reeds lang voordat deze tijd verstre
ken was, gaven de nationalisten blijk van
het krachtige verlangen tot herziening
.van het bestuursstelsel, dat in het algemeen
aan de gestelde verwachtingen had vol
daan.
Dc Britsche regeering is practiscli gespro
ken aan de verlangens der nationalisten
ruim tegemoet gekomen. De wet Montagu-
Chelmsford ging uit van een dualistisch
beginsel. De wetgevende raden werden ge
deeltelijk door verkiezing, gedeeltelijk
door benoeming samengesteld. Het terrein
van wetgevende bemoeienis deelden zij met
de regeering, die bepaalde onderwerpen
van wetgeving aan de raden overdroeg en
de overblijvende voor zichzelf reserveerde.
Zij hadden ook het recht om de begrooting
te bespreken en daarop critiek te oefenen,
doch niet erover te stemmen. De gouver
neur, die zoowel voorzitter was van den
provincialen raad van ministers als verte
genwoordiger van de centrale regeering,
had ook het recht van „certificaat", n.1.
wettelijke maatregelen in te voeren, welke
de wetgevende raad had geweigerd aan te
nemen.
De nieuwe grondwet breekt ten
volle met het dualistisch beginsel
van de wet-MontaguChelmsford.
De autonomie, die de provincies
thans verwerven, gaat uit van de
gedachte, dat het gezag principieel
uitsluitend wordt gedeeld door een
uitvoerend en een wetgevend li
chaam in de provincie op een nauw
keurig aangegeven gebied, dat ruim
genomen vrij is van de controle der
regeering van Indië en den centra-
len wetgevenden raad.
Het wijkt fundamenteel af van het vroe
gere stelsel in zooverre het een oorspron
kelijk en niet meer een overgedragen gezag
vertegenwoordigt. Het uitvoerend gezag
der centrale regeering strekt zich voortaan
slechts uit tot zaken, die het centraal be
stuur betreffen, dat eveneens een nieuwen
federalen vorm krijgt, welks invoering
wacht op de nog niet verkregen vrijwillige
goedkeuring der vorsten.
Maar door als deze maatregelen is In
dië nog verre van bevredigd en men voor
ziet nog een periode van strijd, vooral
door het feit dat Gandhi, wiens invloed nog
machtig groot is, zijn houding van leidelijk
verzet weer zal innemen, totdat bereikt
is wat de extrem'-'m wenschen.
Men vreest daarom een tijdperk van
nieuwe spanning in Britsch-Indië.
WERKMAN SLAAT COLLEGA
MET HAMER OP HET HOOFD
EN PLEEGT DAARNA ZELF
MOORD.
Omstreeks vier uur gisterenmiddag heeft
zich in het schoolgebouw aan de Vieram-
bachtstraat 22 te Rotterdam, waarin eertijds
waren ondergebracht de scholen voor ge
woon lager onderwijs no. 187 en no. 256,
welke scholen inmiddels verplaatst zijn naar
de Aleidisstraat, een gruwelijk drama afge
speeld.
Twee gemeentewerklieden zijn in dit gebouw
dat momenteel verbouwd wordt tot gym
nastieklokaal, met elkaar slaags geraakt.
Een van beiden heeft, nadat hij den ander
met een stompen hamer vijf of zes slagen
op het achterhoofd had toegebracht, zich in
het schoolgebouw opgesloten en zich daarna
door ophanging van het leven beroofd.
De school, welke eenigen tijd heeft leeg-
gestaan was bestemd om verbouwd te worden
tot gymnastieklokaal. Daartoe waren den
laatsten tijd in het gebouw een aantal ge
meentewerklieden, benevens eenige electri-
ciëns, leden van een jeugdclub ter bestrij
ding van de werkloosheid, aan den arbeid.
Onder hen, die aan de verbouwing mede
werken, bevond zich ook de 40-jarigen op
perman A. K. Deze K. had zich de laatste
dagen al wat onrustig getoond. Tegen een
van zijn chefs had hij gisteren nog gezegd:
„Als ik er morgen niet ben, dan zeg je maar,
dat ik ziek ben", maar men heeft achter deze
woorden toch niets bijzonders gezocht.
Een oude veete?
Het is nu evenwel gebleken, dat K. een
van zijn collega's, den 39-jarigen J. Garde
nier, die werkzaamheden verrichtte aan de
school in de C. P. Tielenstraat, gevraagd had
om Donderdagmiddag om vier uur even bij
hem te komen. Het is nog niet komen vast
te staan, of er tusschen de beide mannen 'n
oude veete bestond. Een feit is evenwel, dat
omstreeks vier uur de electriciëns en het an
dere werkliedenpersoneel naar huis is ge
gaan, zoodat K. alleen zijn collega opwacht
te. Toen deze arriveerde, liet K. hem binnen,
waarop hij de deur sloot. Wat er zich toen
heeft afgespeeld is nog onbekend, maar ver
moedelijk is K. op de trap naar de eerste
verdieping voorgegaan. De man had een
handhamer met twee stompe einden in de
hand en blijkens de verklaringen van den
getroffene R. heeft hij zich plotseling omge
draaid, waarop een regen van slagen op
het hoofd van G. neerdeelde.
Een wilde jacht door de school
lokalen.
Ondanks het feit, dat de man vijf of zes
diepe slagwonden aan het achterhoofd op
liep, terwijl hij tevens 'n groote wonde over
voorhoofd en neus kreeg, zoodat hij veel
bloed verloor, heeft hij het op een loopen
kunnen zetten, daarbij om hulp roepend
Daarop begon een wilde jacht door de ver-
tmde van de school, waarin ver
schillende materialen als electriciteitsbuizen
e.d. verspreid liggen. K. is er evenwel in ge
slaagd zijn aanvaller te grijpen, waarop zich
een heftige worsteling, waarvan de sporen
aanwezig zijn, zich heeft ontsponnen. Won
der boven wonder slaagde de zwaar ge
wonde G., een groote forsche man, erin zijn
aanvaller te overmeesteren, waarop hij hem
den hamer ontnam en vluchtte.
Inmiddels hadden omwonenden de hulp
kreten gehoord en verzamelden verscheide
ne personen voor het gebouw, toen de hevig
bloedende G. met de hamer naar buiten
kwam. Aanvankelijk dacht men dat de
man een mes in de hand hield, zoodat men
verschrikt uiteen stoof. Weldra bleek even
wel, dat men hier met een slachtoffer te
doen had.
In afwachting van de komst van den ge
neeskundigen dienst, werd de zwaarge
wonde man door de politie, welke inmiddels
gearriveerd was, behandeld.
De aanvaller was intusschen ook weer op
de been gekomen en het eerste, wat hij
deed was de buitendeur van de school slui
ten, zoodat de politie niet naar binnen kon.
Aangezien men niet wist in welken toestand
de aanvaller verkeerde, was voorzichtig
heid geboden.
Een van de politiemannen ontdekte, dat
een raampje van een klein vertrekje, naast
de deur, op een kier stond. De politie klom
door dit raampje naar binnen, doch het
was haar niet gemakkelijk om tusschen die
hoeveelheden opgeslagen materialen K. te
vinden, en tevens moest men erop bedacht
zijn, dat K. zich niet zonder verzet zou
overgeven.
De politie vindt van den dader
slechts het lijk.
Na eenig zoeken trof men K. in het school
lokaal aan. Deze had zich intusschen door
middel van een touw. dat hij aan een deur
knop bevestigd had, van het leven be
roofd. Wel heeft men den man direct los
gemaakt, doch de inmiddels ontboden dr.
J. J. Koning, heeft slechts den dood kun
nen constateeren. G. is per auto van den
geneeskundigen dienst naar het ziekenhuis
aan den Coolsijïgel vervoerd, waar hij ia
opgenomen. Ook het stoffelijk overschot van
K. is naar dit ziekenhuis vervoerd.
Omtrent de oorzaak van dit drama tast
men thans nog volkomen in het duister.
Vast staat, dat de beide mannen elkaar wel
kenden, doch uit hoofde van hun beroep
hadden zij op dat oogenblik niets met el
kaar te maken. Beide mannen waren ge
huwd. G. kwam alleen op verzoek van K.
naar de Vierambachtstraat, waar zijn hulp
geroep de aandacht trok. Kort nadat dit
drama zich afgespeeld had, verzamelden
zich zooveel publiek in de omgeving van
het gebouw, dat het verkeer, hetwelk op
dat uur tamelijk druk is, geruimen tijd vol
komen moest worden stilgelegd.
De politie heeft het schoolgebouw onder
bewaking doen stellen en zet thans het on
derzoek voort.
Uit Singapore wordt gemeld, dat de sta
king van arbeiders op de rubber-plantages
van Selangor is beëindigd. Alle werklieden
hebben den arbeid hervat.
BURMA VAN HET IMPERIUM
GESCHEIDEN.
De afscheiding van Burma van het Britsch-
indische Imperium overeenkomstig de nieu
we grondwet, welke gisteren in werking
trad, is te Rangoon gevierd met een alge
meenen vrijen dag. Het publiek schonk
evenwel weinig aandacht aan deze gebeur-
