Per sleepboot over de wereldzeeën Jtqvndci Brief voor Indië Een prachtig examen Onze Jeugdherberg Voetbal Dinsdag 15 Juni 1937 Heldersche Courant Tweede Bla d Uit het bewogen leven van kapitein Moerman De excursie van morgen Haast U Beleediging Diefstal Tc hard gereden HERMAN NYPELS' Oprichting van dc stichting Nationaal luchtvaartlaboratorium Uitslag aanbesteding Neutrale Bijzondere Kweekschool Examen leerling-verpleegster K.VtD.H.-comb— E.LtT.O,comb» In dienst van de liefdadigheid Reizen van 14 en 15 maanden - 24.000 zeemijl op één reis In het vorige artikel hebben wij geschreven over de jeugd en de eerste jongelingsjaren van den heer Moerman, thans Wijsmüller's ver tegenwoordiger in Den Helder; wij eindigden, toen hij naar de Vlissingsche Zeevaartschool ging, om aldaar den derden rang te halen. Daarna was het wéér de zee, die begon te trekken en nauwelijks afgestudeerd, of de jonge stuurman tracht een baan te vinden. Maar ook toen waren de tijden niet roos kleurig en bij de koopvaardij viel voor een derde rang weinig te verdienen. Bij de sleepvaart. Geen nood... geen koopvaardij, dan was daar nog wel een andere branche van de Ne- derlandsche scheepvaart, waarin lauweren te behalen vielen en zoo zien we hem voor het eerst in dienst treden bij den sleepdienst. Hij werd aangenomen door L. Smit Co.'s sleepdienst in Rotterdam en wel als stuurman op de „Rotterdam", een der kleinste schuiten van de toenmalige vloot van Smit. Het was geen gemakkelijk leven, maar i hij wist wat werken was en deed daar zijn j voordeel mee. En daarbij... het sleepboot- leven trok hem. Het gaf hem, ondanks het pezen, een groote mate van bevrediging. i De jaren bij L. Smit Co. Na de „Rotterdam" volgden respectievelijk de „Gouwzee", de „Oostzee" (die later op een mijn üep en verging), de „Poolzee", en de „Roode Zee". De heer Moerman bleef zoo 6 jaren bij Smit. 6 Jaren, waarin hij zijn kennis verrijkte, zeer veel practische ervaring opdeed en... zijn liefde voor de zee behield, waaraan hij zijn hart verpand had. Toen besloot hij vaartijd te gaan halen om zijn 2den rang te halen bij de koopvaardij en monsterde op de „Wieldrecht" van Van Ommeren, Naar Wijsmüller. Hierop voer hij evenwel niet lang; de sleepdienst trok hem te sterk en in 1914, het jaar dat de reederij Wijsmüler haar sleepbedrijf aanving, kwam de heer Moerman als kapitein op het eerste schip, de „Holland". En dat werd een mooie tijd voor den jongen kapitein; reis na reis werd gemaakt, ieder jaar bracht nieuwe sensaties en groote reizen en al spoedig was zijn naam als all round sleepbootkapitein gevestigd. Een naam. waar van men nog dikwijls zou hoorén in den lande. Kapitein op tal van booten. Daar waren veel booten, die aan zijn leiding werden toevertrouwd: om er enkelen te noe men, de „Zeeland", de „Limburg"', de „Gel derland", en de „Willem Barents". Alle in de periode van 1914 tot 1925. De laatste reis werd gemaakt in 1926, en dan wordt de heer Moerman door zijn ree derij als walkapitein in IJmuiden geplaatst, om deze functie aldaar te blijven bekleeden tot Mei '35. In dat paar komt hij naar Den Helder als vertegenwoordiger van de reederij. Het is de moeite waard hem te hooren vertellen van de zee, van de avonturen die hij op bijna alle wereldzeeën heeft beleefd. Hjj vertelt er van op sobere wijze, Zon der ophef en met een merkwaardige rust. Hij, de man die een belangrijk deel heeft bijgedragen aan de vestiging van Neêrlands naam als eerste sleepvaart^natie, die over alle oceanen trok met de meest uiteen- loopende sleepen. Ervaringen op alle zeeen ter wereld. Hij vertelt van zijn eerste reis met de „Holland" in Juli '14, vlak voor het uitbreken van den wereldbrand. Het ging uit IJmuiden naar Odessa, en waar bij terugkeer de Darda- nellen gesloten bleken. Er was geen andere kans: de „Holland" moest verkocht worden. Het was niet de eerste keer, dat de heer Moerman zonder schip thuis kwam. Het ge beurde hem wederom met de „Limburg die in Londonderry door de Engelsche marine ge- requireerd werd, (iets wat in de oorlogsjaren tot de ton scheen te behooren). Lange reizen werden gemaakt: van R dam naar Batavia en Soerabaia, reizen van maan den en maanden lang. Reizen, waarop men in weken geen land zag. Niets dan de voorbijrui- schende oceaan. 15 Maanden uit en thuis! Er zrjn toen reizen gemaakt... Bijvoorbeeld: die met de „Friesland Rotterdam met baggermateriaal naar Bata via, van Batavia door naar Shanghai en van Shanghai driemaal heen en weer naar Beia- wan-Deli. Maanden en maanden duurde de reis en op den terugweg nam men en passant no^ een slooper mee van Venetië naar Nap Het was een reis van... 15 maanden uit en thuis. Een stuk werk dat men alleen dan kan begrijpen, als men weet wat daar op c schepen gepresteerd moet worden, wil me sleep behouden op de plaats van bestemming krijgen. Geridderd na een reis van 14 maanden. Niet lang daarna is daar de reis met de i,Willem Barents", een cruise van 14 lange maanden en waarvoor de heer Moerman Bidder in de Ordé' van Oranje Nassau be noemd werd. Als de heer Moerman van de J?* rents" spreekt is het of hij 't ov®.r..ri v,eeft zeer na aan 't hart liggend famiheli Het is zijn liefste schip geweest en^hil^ nunmer vergeten^» - En hij vertelt van die titanen-reis: van de „Willem Barentsz", samen met de „Vlaande ren". Een droogdok sleepen van IJmuiden naar Sabang; een eindelooze reis, dwars door de tropenzeeën. Van werelddeel tot wereld deel. De halve- globe om. 24000 mijl over zee! Van Sabang ging het los naar Soerabaia en vandaar met baggermateriaal naar Mel- bourne. Vandaar los naar Adelaide en met een beschadigd stoomschip van 7000 ton naar Rotterdam terug. Naar huis... Een ongehoorde daad, ook in het zee sleepwezen, maar die kapitein Moorman volbracht, zonder een enkele averij. Een pracht staaltje van Hollandsche navigatie- kunst. 24000 zeemijl sleepen, zonder rust bijna Gelukkig waren de zeer bijzondere ver richtingen van kapitein Moerman den desbe treffende autoriteiten niet ontgaan en bij zijn terugkomst in het land werd hem de eer aangedaan tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau benoemd te worden. We hooren bijzonderheden over deze excur sies op de globe: van het harde leven aan boord, maar ook van de vriendschap der be manning onderling. Als men al die lange maan den op elkaar is aangewezen. Minder prettige ervaringen. Toch kregen leden der bemanning er wel eens op die manier schoon genoeg van en na men in de een of andere bunkerhaven de beenen. En verdwijnen dan voor altijd uit de geschiedenis van de Nederlandsche zeevaart. Meestal zijn het niet de sterkste broeders... Zoo kon het gebeuren, dat er bij die laatste reis met de „Willem Barentsz" een paar in Australië drosten en men terugkeerde met 1 Schot en 2 Noren als aanvulling... Op de reis met de „Friesland" waren er eveneens opvarenden, die er de brui aan gaven. Het niet konden bolwerken. Door deserteeren en ziekte voer men bin nen met 2 Italianen, 1 Japannees en... 2 Somalinegers. Met den Japanner staat tot op den huidigen dag de heer Moerman nog in correspondentie en bij het laatste Kerstfeest stuurde hij nog aardige Ja- pansche snuisterijen... Het was ook een behoorlijk karwei, aldus onze zegsman. Met de Friesland waren we o.a. 58 dagen aan een stuk op zee, sleepende 2 kolentransporteurs van Aden naar Straat Soenda. Dan wordt het wel eens précair, vooral met de voedselvoorziening. Het is blik en het blijft blik en dan wordt er heel wat van de menschen gevergd. Het is een bewogen leven geweest, dat van kapitein Moerman. Een leven, dat goed deels doorgebracht werd op de golven van alle wereldzeeën en bij het daveren der sleep boot-machines. Thans is daarin rust gekomen. Tenminste... als het daar buitengaats ook kalm is. Want krijgen de „meneeren met wit voor" het op hun zenuwen, en tracht de Noordwester een aanval te wagen op de voorbijvarende schepen aan onze kust, dan rinkinkelt de telefoon op het kantoor aan 't Ankerpark en staat de heer Moerman in verbinding met hen, die bij het eerste sein de trossen losgooien en naar zee vertrekken. Dan volgt Wijsmüller's Nieuwediepsche ver tegenwoordiger in gedachten en radiografisch alle bewegingen van zijn menschen, die daar het bedrijf uitoefenen, waaraan hij zijn leven gegeven heeft: het Nederlandsche sleepvaart- bedrijf ter zee. Een man die er in niet geringe mate toe heeft bijgedragen onze internationale reputatie op dit gebied te bestendigen. dool Ge, als U xich op 't examen alles kunt herinneren, wal Ge eens geleerd hebl. Ge sijt helder en geconcentreerd, rustig en kalm als Ge soo'n „AKKERTJE neemt Natuurhistorisch Museum. Elke week: eiken Woensdagmiddag van 35 uur, eiken Zaterdagavond van 710 uur, den eersten Woensdag van elke maand van 810 uur, den eersten Zondag van elke maand van 3—5 u. Donderdag 17 Juni. Casino, 8.15 u. „De Privéverpleegster" Too- neelvereeniging „T.A.V.E.N.U.", r 1 Barometerstand Den Helder: 764.2 Temperatuur zeewater: 16.6 Temperatuur lucht: 12.6 Hoogste temperatuur lucht gisteren: 15.3 Hoogwater (heden) 0.35 Laagwater 6.20 19.20 Hoogwater (Woensdag) 1.35 13.30 Laagwater 7.05 22.10 Licht op: 21.53 V Voor de deelnemers van Julianadorp zal een bus langs den nieuwen weg over Julianadorp rijden. Den Julianadorpers verzoeken we dus om pl. m. 8.10 u. mor genochtend voor het dorpsplein te zjjn. „Casino" wordt Donderdagavond uitverkocht, Vanmiddag nog plaatsbespreken van 3 tot 5 uur. De kaartverkoop voor Donderdagavond vol doet volkomen aan de verwachtingen. Wie dezen avond van ontspanning nog bij wil wo nen, kan niet lang meer wachten met het koopen van een programma, tevens bewijs van toegang, anders zal hij teleurgesteld worden. Hedenmiddag van 3 tot 5 uur zal er ge legenheid zijn plaatsen te bespreken. Alleen aan de „Casino"-zaal zijn nog plaatskaarten verkrijgbaar. Laat geen plaats onbezet blij ven. Steunt het goede doel en bezorgt u zelf een avond van prettige ontspanning. Een bewoonster van de Bassingracht deed aangifte, dat zij wordt belasterd door een andere bewoonster van deze gracht. Op het hoofdbureau werd aangifte gedaan, dat een rijwielbelastingplaatje van een fiets was gehaald. Een dezer dagen vond in de Jeugdherberg in de Breedwarsstraat de Algemeens verga dering plaats van de Stichting Heldersche Jeugdherberg „Noordkaap". Ondanks de zeer geringe opkomst van donateurs en leden had de vergadering een prettig verloop. Het bestuur van de Jeugdherberg heeft het laatste jaar een ontzettend verlies geleden door het overlijden van twee bestuursleden, n.L den heer Meyer en mevr. De Boer Jongkees. De tegenwoordige voorzitter, de heer Roo- vers, herdacht bij de opening van de verga dering de overledenen en het vele werk, dat zij voor de Jeugdherberg gedaan hebben. Bestuursverkiezing. Door het overlijden van genoemde be stuursleden en door bedanken van enkele anderen, bestond het bestuur slechts uit drie leden. Het doel van deze vergadering was dan ook in de eerste plaats om het bestuur weer voltallig te maken. Vier nieuwe leden werden gekozen, zoodat het bestuur thans weer uit 7 leden bestaat, n.1.: H. Roovers, voorz.; C. de Stigter, secr.; mevr, v. d. LaagAmers foort, penningmeesteresse; mej. M. Barten, mej. J. Verboog, M. Leemans en P. Plas- meyer. Verder was het ook de bedoeling van deze vergadering de begunstigers wat meer op de hoogte te brengen van het Jeugdherbergwerk. Het aantal trekkers, dat onze Jeugdher berg jaarl\jks bezoekt, is achteruitgaande. De oorzaak hiervan ligt voornamelijk in de nieuwe Jeugdherberg, die te Wieringen is gesticht. Toch heeft de Jeugdherberg hier ter sede wel recht van bestaan, daar er het vorige jaar nog tusschen de twee- en driehonderd trekkers zjjn geweest. Verbeteringen. Het gebouw van de Jeugdherberg heeft de laatste jaren eenige verbetering ondergaan. Zoo werd een nieuwe waschgelegenheid voor de jongens bijgebouwd, daar deze waschgele genheid vroeger in het dagverblijf was, wat wel eens moeilijkheden opleverde. Hierdoor werd tevens het dagverblijf rui mer, terwijl het ook gezelliger werd ingericht. Ook door deze verbeteringen hoopt men het aantal trekkers in de komende jaren te ver- grooten. De maaltijden van Vader en Moeder Geerling, de herbergouders, zijn beroemd! In de pauze werd door de aanwezigen een rondgang door de Jeugdherberg gemaakt. Te elf uur werd de vergadering gesloten. Het is de bedoeling ook hier in Den Helder weer belangstelling voor het werk van de Jeugdherberg op te wekken. Een wielrijder deed aangifte, dat toen hrj in de Krugerstraat nabij de Van Speykstraat reed, bijna door een auto was aangereden. De autobestuurder zou zoo hard hebben gereden, dat de veiligheid van verkeer in gevaar was. KLEDINGMAGAZIJNEN,DEN HELDER Maatkleding. Moderne, goed passende snit. Eigen coupeur en ateliers. Beste Piet, Belofte maakt schuld en gezien schulden maken bij de marine imperatief is verboden, zoo rust op mij thans den plicht je het één en ander uit Nieuwediep te vertellen, nu ik hier weer voor eenigen tijd geplaatst ben. Ik doe dit met des te meer genoegen, omdat ik na welhaast zeven jaar uit de „stelling" weg geweest te zijn, zoovele nieuwe indrukken op deed, dat het me oplucht er eens eenige aan de marinemenschen in de Oost te kunnen kwijtraken. Uit den aard der zaak zullen deze epistels dus voor de menschen in Den Helder weinig nieuws geven, maar zijn ze bij uitstek voor jullie daar aan de Oedjong, op Darmo, Goebeng of Ketabang bestemd. Zondag j.1. vertrok ik per „laatste gelegen heid" naar de Jutterij en alras bleek me een groote verandering, dat deze laatste trein geen weergalooze boemel meer is, maar dat je na Alkmaar met pijllooze snelheid op den langen Jan afgaat. Zoo snel gaat het, dat het zelfs de moeite niet meer loont om een „slaap- coupé" in te richten, waardoor eveneens de kans is verkeken, dat je, in den Helder aan gekomen, door het treinpersoneel gepord be hoeft te worden. Wat nog wel hetzelfde was, was het biertje in Haarlem en ook de run naar den uitgang van het station bij aankomst. Taxi's zijn er echter thans in overvloed, zoodat de Nieuwe diepsche straten 's Zondagsnachts niet meer dreunen van het geloop der scheefbekofferde marineverlofgangers, maar van het snorren der auto's. Zóó druk is het bij den uitgang, bij dien laatsten trein, dat de van den eersten rit met reizigers terugkeerende taxi's nog een tweede lading kunnen opnemen. Aangezien ik mijn „kooiezak" bij me had, liet ik het nachtelijk Nieuwediep zooals het was en spoedde me naar het wachtschip toe. Slechts even overweldigde me op het havenplein het gemis van het peperhuisje en de nieuwe oprit naar den „buitenkant" toe. Iets wat ik nog niet gezien had. En eenmaal aan den haven kant aangeland, stond ik troes tegenover de „Java". Het schip waarop we zoovele voet stappen hebben staan. Maar daarover later. Op het wachtschip was alles nog bij het oude. Tot zelfs de theepot en de porlijst lagen nog op de plaats van 8 jaar geleden. De verlof gangers maakten nog evenveel hoos in de „katakombe" als destijds en evenals toen werden de menschen, die om 7 uur op de Kooy moeten zijn of om kwart voor zeven met het Mok-bootje meemoeten, 's ochtends verwenscht als ze de trappen naar het dek bestijgen, terwijl ieder ander nog bezig is met wakker worden. Bij daglicht viel me al direct op de verlaten heid der buitenhaven. Maar vrijwel alles wat de aan varende Marine hier hebben was ook in het buitenland, zoodat de levendigheid moest komen van de roeiende opleiding kwar tiermeester- of kaderschool. De Hoofdgracht is bijna niet meer terug te vinden. De hekjes voor onze vaderlijke huigen zijn opgeruimd en ik vraag me af, waar nu de jongens „borstwaarts om" leeren trekken en kopje duikelen, als ze het niet meer aan de stijlen van de hekken kunnen doen. Zeker er is nog een stoepje voor de huizen, maar de weg waar wij dertig jaar geleden plachten te wandelen, daar is nu een fietspad gekomen, waar je niet meer op loopen mag en wat me reeds bijna een bekeuring kostte. De boomen langs het toenmalige fietspad langs het water die met regelmatige tusschenpoozen op onze daken vielen, zijn verdwenen en er zullen heel wat jaartjes overheen moeten gaan, aleer in het Nieuwediepsche klimaat de nieuwe aanplant dezelfde waardigheid heeft gekregen als hun voorgangers. De heele Hoofdgracht baadt thans in een zee van licht, hetgeen de huizen schier onher kenbaar maakt met vroeger, maar wat ook duidelijk doet uitkomen, dat net als steeds de voorgevels wel een verfje behoeven. De muziektent tegenover de club is ver dwenen. Die staat thans aan den overkant van het water. Waardoor het thans mogelijk is, tijdens de muziekuitvoeringen op het platje van de club ook je verstaanbaar te maken. Maar hoe het geval is opgelost van dien ouwen baas, die altijd een stoeltje verstrekt kreeg van Hartogh om de muziek van vlakbij te genieten, dat is me nog niet duidelijk. Enfin, de eerste volgende muziekuitvoering zal ik er eens op letten. Als je de naamplaatjes op de huizen van de Hoofdgracht leest, merk je, dat er nog vele oude bekenden zijn. De tandartsen Trot- senburg en Ansing, wethouder Breda, Kolster e.a. De naam Van Dok kon ik er niet meer terugvinden, evenmin als die van kleermaker Meyer. De vele Marine-namen, die je er nog leest, bewijzen wel, dat de „Singelbuurt" nog niet alle marinemenschen tot zich trekt. Trouwens de traditie vereischt toch ook, dat er officieren op Havenplein en Hoofdgracht wonen. De straatlantaarns zijn eveneens gemoder niseerd. Misschien wel stijlvol, maar erg mooi vond ik ze niet. Piet, nu ben ik nog maar pas op de Hoofd gracht en m'n ruimte in de krant is reeds gevuld. Ik hoop je echter van mijn zwerf tochten langs de Heldersche straten na vast werken nog meer te vertellen. Er is zooveel wat mijn oude Jutterhart wel en wee doet, dat ik je kan voorspellen, dat ik de correspondentie weer eenige weken hoop te hervatten. De reparatie van de „Java" is in vollen gang. We garandeeren je een gemoderniseer- den kruiser over een poosje in de Oost hoor. Voorloopig is het marshuisje er al af (terwijl Van Gunsteren het er destijds met zooveel moeite in Soerabaja met den bok had op gezet). Saluut hoor. HENK. Installatie van het bestuur. Gistermiddag heeft in het Departement van Waterstaat de oprichting plaats gehad van de Stichting „Nationaal Luchtvaartlaborato rium". Deze stichting is in het leven geroepen krachtens de wet van 31 Mei 1937 door het Rijk, in samenwerking met de K.L.M., de K.N.I.L.M., de Vereeniging van Nederlandsche Vliegtuigfabrikanten en de Koninklijke Neder landsche Vereeniging voor de Luchtvaart. Deze stichting zal worden belast met het beheer van den vroegeren Rijksstudiedienst voor de luchtvaart. Uitslag van de op Maandag 14 Juni j.1. door C. Kleiman in het Kegelhuis gehouden aanbesteding van het bouwen van een win kelhuis met bovenwoning aan de Koning straat 22 te Den Helder. R. Bot, Alkmaar, f 8.973.— W. F. Labout 8.700. P. Boerdijk 8.625.— P. Lolkema, Berlikum, 8.600. R. Noppert en -G. Oord 8.593.-m J. Steeman 8.567.— Fa. Minneboo en Walboom 8.563. fa. C. Quack 8.500.— fa. Gebr. Riemers 8.495.— M. C. v. d. Plas 8.480.— Reijers en Vlaming 8.390.— P. Vermeulen en W. Ran 8.280.— J. P. van Os 8.250. J. Roomeijer 8.200. P. Tuin, 't Zand, 8.195.— A. Smit, 8.070.— Gebr. Kersbergen 8.055. D. de Graaff, Koegras, 8.000.— G. Groot 7.935. M. Schippers, Schagerbrug, 7.900. G. H. Geus 7.900. Modder en Cuperus 7.800.— C. Bot 7.785.— G. v. d. Wal 7.700.— K. Venema 7.650.— H. W. Freeke 7.450.— C. Th. Kwak 7.440.— L. Plaatsman 7.410. H. Doorn 7.300.— Waar geen plaatsnaam brj vermeld, zijn Heldersche aannemers. Geslaagd de heeren G. Bak en H. B. Noot, te Den Helder. De examens zijn afgeloopen. In totaal zijn twintig candidaten geëxami neerd, die allen geslaagd zijn. Voor het Zaterdag j.1. in het Marine- Hospitaal gehouden examen ter verkrijging van het diploma ziekenverpleging, slaagden de leerling-verpleegsters E. P. Vallekoop, G. Tigchelaar en G. J. Langedijk en de sergean ten-ziekenverpleger T. Prijn, J. F. Willemse en J. Luidinga. Afgewezen 2 candidaten. Waensdag a.s., aanvang 8 uur n.m., vangt de medaille-wedstrijd aan tusschen K.V.D H - comb. en ELTO-comb., terrein Kemphaan straat. Eindigde de eerste ontmoeting voor deze medaille (welke beschikbaar is gesteld door het Centraal Bestuur Speeltuin-Ver. Den Hel der, in een gelijk spel, ook ditmaal zal de uit slag onzeker zijn, daar beide ploegen vrijwel tegen elkaar opgewassen zijn. Hopende, dat dit weer een sportieve en prettige wedstrijd zal worden en dat de sterk ste moge winnen. Rest nog te vermelden, dat de entrée vrij is. Door het Dorus Rijkers-fonds is wederom een poging gedaan om een voetbalwedstrijd te organiseeren ten bate van zijn kas. Nsar aanleiding daarvan vindt a.s. Vrijdagavoüd^e 7 uur in het Alg. Mil. Tehuis een bespreking plaats tusschen vertegenwoordigers van de v.v. H.R.C., Helder, Succes en Watervogels. De besprekingen zullen gehouden worden onder leiding van den heer R. Th. Luyckx.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1937 | | pagina 5