De officiëele opening van T exel's
vliegveld
WRIGLEY
V.
Maandag 28 Juni 1937
Tweede Bied
Schitterend geslaagd feest, dat door 5000 personen werd
bijgewoond. - Demonstratie van luchtacrobatiek van
den eersten rang. - 400 Texelaars
de lucht in op één dag!
üülliP^
iiiiiiifiiiic
JNA ELKEN MAALTIJDj.
Van Bosman tot
K.L.M.
Een Zaterdagmorgen uit de lucht genomen opname van het vliegveld
Texel ging Zaterdag de
lucht in.
WW j
Amsterdam-T exel25 minuten
Eerst was er de dienst „Bosman"
Later de T.E.S.O.
En nu: aangevangen op dien gedenk-
waardigen 26sten Juni van het jaar
1937, heeft de K.L.M. haar vleugelwydte
vergroot door ook ons belangrijkste
Waddeneiland in de dagelijksche dien
sten op te nemen.
Texel zal dezen dag in de annalen
opteekenen en tot in lengte van jaren
zal men hén bljjven gedenken, die eens
den moed hadden op dit eiland te
propageeren voor dit vervoersmiddel.
De K.L.M. vliegt naar Texel!...
Zjj brengt de vacantiegangers in een
goed half uur van de hoofdstad naar
het vogeleiland en ongetwijfeld zal hier-
door de uitermate gunstige naam, die
dit wonderlijk mooie stukje Nederland
reeds bezit, nog in belangrijke mate aan
klank winnen.
Op dezen dag, waarop de oogen van
een groot deel van Nederland gericht
waren op Texel, past ons een woord
van harteljjken gelukwensch, niet alleen
jegens hen, die thans de vruchten zul
len plukken van deze inkrimping van
afstand, doch ook aan hen, die reeds
geruimen tijd geleden het initiatief
namen voor deze belangrijke stap.
Op Schiphol.
Begon op Texel de bedrijvigheid zich
reeds in de vroege ochtenduren te ont
wikkelen, ook Schiphol stond toen voor
een deel in het teeken van het eiland.
Diverse autoriteiten waren reeds vóór
half elf present, teneinde den eersten
tocht mede te maken.
Zij vertrokken met de groote Douglas
„Koetilang", welke, zooals wij reeds eer
der schreven, bestuurd werd door den
oud-Texelaar Montfoort, een door de
eilanders natuurlijk hoogelijk geappre
cieerde K.L.M.-geste.
Per Fokker naar Texel.
Wij zelf hadden het genoegen ten tocht
mede te maken met de Fokker PH.AEB,
welke om 10 minuten over half elf de lucht
inging.
Van Schiphol naar Texel... 300 meter
boven het Noordhollandsch landschap, dat
daar lag te stralen en blinkeren in de
zomersche zon en als een traag zich af-
wikkeld filmlint voortkroop.
Over de Zaanstreek, waar men de molens
als groteske stukjes uit een kinderbouwdoos
ziet klapwieken, waar de weilanden zich aan
eenrijen als de deelen van een merkwaardige
maquette. Verderweg ligt het IJselmeer. Een
fonkelend bekken vloeibaar zilver. Voor ons
neemt de tocht 40 minuten in beslag, maar
het schijnt minder dan 40 seconden. Het is
niet meer dan een sprong. Een sprong over
de landen, die in honderdvoudige kleurscha-
keering onder ons liggen.
Den Helder en het Marsdiep.
De Afsluitdijk strekt zich: een miniatuur
dammetje, waar je om zit te lachenJe
lacht ook, als je voorbij Den Helder komt. Daar
staat Lange Jaap, een kinderwijsvingertje, dat
als een potlood uit den grond steekt...
Imposant is het Marsdiep en verderop de
zee. Het Marsdiep, met zijn bevende schuim-
riggels en breede zonneplekken. Ais eeni stalen
spiegel waarover de schaduw van de r
vliegt. Verderop de Noordzee: een oneindig
heid, waarboven het licht en de nevel s a
te trillen.
Boven Texel.
Texel...een stuk geel-groen !and, met
honderdduizend puistjes: dat zijn de
gen. Beneden ons vluchten de vogels. Ze ke
nen deze nieuwe variëteit nog niet.
haar groot en lawaaiig.
Texel, uit de lucht duistere kreken
tusschen wittig-glinsterende plassen, stuk
ken zwart-groen bosch. Op den achter
grond een rozig wolkenfond waarvan
zon een machtig-mooie pastel maakt.
We dalen... meeuwen scheren weg...
vjjf paarden, bruine kolossen, galoppeere
weg, wuivende manen waaiende staar
ten... en de bonken Texelsche aarde
wegkijlend met hun in de zon schitteren e
hoeven. Een korte stoot... dan taxieen
lililllllili
w
PER PAKJE 5 CT. F
DE VOLMAAKTE KAUWGOM MR-74
we op vliegveld Texel, waar 5000 koppen
in stille verbazing dit neerstrijken van
K.L.M.-vogels aanschouwen.
De duizenden komen.
Omstreeks tien uur begonnen geleidelijk
enkelen zich reeds naar 't Vliegveld te be
geven; voortdurend groeide de drukte op den
ouden Postweg aan, om tegen elf uur een
omvang aan te nemen, ongekend voor den
Polder Eierland. Toen wij even over elf uur
op het nieuw aangelegde, nu voor den vlieg-
vaart geheel gereedgekomen terrein, aankwa
men, waren reeds duizenden van alle dorpen
van het eiland ter plaatse aanwezig. Ook be
vonden zich heel wat niet-Texelaars hier,
waaruit duidelijk bleek, dat het aantal vreem
delingen dat zich nu reeds in de gemeente
bevindt grooter is dan andere jaren.
Wie er waren.
Reeds waren verscheidene vliegtuigen
aangekomen; we bemerkten tal van mili
taire vliegmachines van het vliegveld „De
Kooy", en verschillende Fokkertoestellen
van de K.L.M. In het bijzonder werd de
aandacht getrokken door een auto-giro,
waarmede piloot v. d. Velde naar het
eiland was gekomen en welk vliegtuig
zooals men weet, door zijn draaiende
propeller boven op, in de lucht een won
derlijke verschijning is. Verder werd onze
aandacht getrokken door het bijzonder
typische vliegtuig „De Scheldemusch",
waarmede constructeur Slot een wereld
reputatie heeft verworven. Ook was een
klein Pandervliegtuig present en verschil
lende Koolhoventoestellen, kortom men
zag er met uitzondering van de groote
moderne Indië-vliegtuigen, al de types
waarover men voortdurend hoort spreken.
In de lucht naderde op dat moment in de
bekende V-vorm, rustig vliegend, een vijftal
vliegtuigen van Soesterberg, het nieuwe ter
rein, om daarboven gekomen, blijkbaar op een
teeken van den eskader-commandant, plotse
ling uiteen te vallen. Een pracht demonstra-
tie
Voortdurend arriveerden nu vliegtuigen en
ook groeide regelmatig de menige aan. die ge
tuige wilde zijn van de officieele ingebruik
name van het terrein.
De Douglas arriveert.
Tegen 11.15 uur werd met spanning de aan
komst van het moderne verkeersvliegtuig, de
Douglas II verwacht, die verschillende offi
cieele persoonlijkheden zou aanbrengen. En
kele minuten voor den aangegeven tijd kwam
de zilver-glanzende luchtreus in het zicht om
met een prachtige glijvlucht nabij het station
netje neer te strijken.
Hooge belangstelling.
De vliegtocht met de Douglas was zoo
als later de heer J. Drijver, secr. van de Ver-
eeniging tot Beh. v. Natuurmonumenten
die de reis had medegemaakt, ons mede
deelde, in circa 25 minuten van Schiphol naar
hier volbracht. De vlucht werd medegemaakt
door 14 personen, o.m. door den vertegen
woordiger van den Minister van Waterstaat
den heer Eden v. d. Pais. Mr. van Tienhoven,
voorzitter v. d. Ver. t. Beh. v. Natuurmon.;
de heer J. Drijver, Baron van Kraaijenhof. v.
d A.N.V.V. de heer D. G. Draaijer D. Gen.
Werkversch. de heer Meijer de Vries Hoofd-
Inspect. Werkverschaffing,; de heer D. v.
Veel jonge menschen, maar eveneens
velen van de oude garde, waarvan men
verwacht zou hebben, dat zij zich /niet
meer wilden wagen aan het meeSt mo-
deriic verkeersmiddel.
Oud-Texel in de snelle K.L.M.-vogels
en van hen zij met eere genoemd oud- j
wethouder Dijt, die reeds 77 jaren telt i
J en het oud-raadslid Kikkert, een 70-er.
Had de Texelsche luchtvaart zich een
beter brevet van vertrouwen kunnen
wenschen
Maaswinkel v. d. Heidemaatschappij; Burgem.
Bloemers van Arnhem, vertegenw. v. d.
A.G.N.W. en enkele personen van de K.L.M.,
o.a. den adj.-directeur, den heer Guillonard.
Ook merkten wij op het terrein op de com
mandanten van de militaire vliegkampen, ko
lonel v. Aller, van ,,De Mok"; Commandant
Pitlo van ,,De Kooij" en de heer v. Heijst van
Soesterberg.
Feest, ja dat was het: mede dank zij de
prestaties van Texelsch fanfarekorps, dat on
der leiding van zijn bekwamen dirigent, den
heer Joh. Dol, voor pittige marschmuziek
zorgde en zich herhaaldelijk van zijn beste
zijde deed kennen.
Voorts was daar een geluidsinstallatie, die
eveneens de noodige muziek bracht en ver
zorgd werd door de heeren De Zeeuw uit Den
Helder en De Wilde van Texel.
Kort na aankomst werd met het officieele
gedeelte reeds een aanvang gemaakt. Hierbij
bewees het versterkingsapparaat van den heer
Vonk goede diensten. Als eerste der sprekers
werd het woord gevoerd door Texels eersten
burger, burgemeester Kamp.
Burgemeester Kamp spreekt.
Deze richtte een welkomstwoord tot alle
officieele persoonlijkheden, reeds genoemd bij
aankomst der Douglas, tot den heer Bomans,
vertegenwoordiger van den Commissaris der
Koningin in N.-H., den heer Spitsen, verte
genwoordiger van den Min. van Binnenland-
sche Zaken, en in het bijzonder tot de heeren
van de K.L.M. Zonder de K.L.M., zei spr.,
hadden wij hier een vliegveld maar niet een
vliegterrein in den waren zin des woords; dit
wordt echter alleen echt, wanneer de KLM
er haar stempel op drukt; en nu op ons veld
al direct met de instelling van een vasten
dienst op Amsterdam, liefst tweemaal per
dag aangevangen wordt.
Ook richtte spr. een bizonder woord van
welkom tot Mr. Oort, oud-burgemeester
van Texel, die zoo veel tot de tot stand-
koming van de Texelsche vlieghaven heeft
verricht en tot de beide oud-wethouders
de heeren J. S. Dijt en R. P. Keijscr Cz.,
die lange jaren een werkzaam aandeel
hebben gehad in het bestuur dezer ge
meente en zooveel hebben helpen tot stand
brengen.
Verder deelde Mr. Kamp mede, dat het
hem zeer veel genoegen deed, dat de heer
Kolf, de voorz. van de Aeroclub, naar hier
was gekomen omdat daarmede het bewijs
werd geleverd, dat de sportvliegers belang
stellen in de opening van dit vliegstation.
5000 Belangstellenden.
Het aantal personA, dat hier thans aan
wezig was, schatte spreker op circa 5000,
waarmede wel een oewijs wordt geleverd,
dat men belangstelling- heeft in de vliegsport,
't Is onzen wensch, vervolgde de heer Kamp,
dat de talrijke niet-Texelaars hier thans aan
wezig en de velen, die naar wij hopen, hier
zullen landen, niet alleen kennis zullen ma
ken met onzen Vlieghaven, maar ook met
't vele moois, dat dit eiland heeft aan te
bieden. Texelaars zijn hartelijke menschen,
die zeer welwillend zijn tegenover vreemde
lingen en met genoegen toezien, wanneer
men geniet van al 't moois dat Texel heeft
te bieden.
Spr. sprak er verder zjjn bijzonder
genoegen over uit, dat de Militaire auto
riteiten belangstelling toonden bjj de ope
ning van het Vliegstation, 't geen bljjkt
uit de aanwezigheid van drie comman
danten van Militaire Luchtvaartterrei
nen, w.o. kolonel v. Aller als vertegen
woordiger van Vice-admiraal Kruijs.
Spr. eindigde met de mededeeling, dat de
heer Slot, de bestuurder van de Schelde-
musch, weder de leiding der Luchtdemonstra-
tie op zich zou nemen en gaf, nadat een drie
werf hoera was uitgebracht op de gasten en
de K.L.M., het woord aan den heer H. Ch.
E. van Ede van der Pais, die namens den
Minister van Waterstaat (die persoonlijk ver
hinderd was aanwezig te zijn) officieel het
Luchtveld zou openen.
De heer Ede vd. Pais:
Hoewel de rede reeds in een deel van onze
vorige editie opgenofen werd,zij nog ver
meld, de spr. na enkele woorden gezegd te
hebben met betrekking tct het binnenland-
sche luchtverkeer, wees op de noodzakelijk
heid van de verbinding voor Texel. Hij roemde
de nuttige samenwerking tusschen Rijk en
Gemeente en bracht hulde aan de voortva
rende mannen, die het initiatief genomen
hadden; en als eerste onder hen oud-burge
meester Oord. Spr. besloot zijn woorden met
het uitspreken van den wensch dat de
nieuwe verbinding moge bijdragen tot den
bloei van het schoone eiland.
Nadat de officieele openingsrede was uit
gesproken, verzocht de heer v. d. Pais de
Nederlandsche driekleur op 't terrein te hij-
schen. Hierna viel Texel's Fanfarecorps in
met „Het Wilhelmus".
De heer Guillonard van de K.L.M.
De rede van den adj.-dir. van de K.L.M.
was tot onzen spijt voor ons en voor een
groot deel der aanwezigen slechts gedeelte
lijk verstaanbaar, omdat juist op dat moment
verschillende vliegtuigen met geweldig mo
torgeronk voortdurend laag over de verza-
Texels veteraan, de heer J. 8. Dijt, die ook een
vlucht meemaakte.
melde menigte heentrokken. De heer Guillo
nard deelde o.m. mede, dat de K.L.M., wan
neer deze proefneming met een dienst op
Texel slaagt, voornemens is ook in den zomer
van 1938 dezen dienst te bestendigen. Ook
bracht de heer Guillonard hulde aan het Ge
meentebestuur van Texel voor de krachtige
wijze waarop ze de voorbereiding van deze
luchthaven heeft ter hand genomen en voor
de prettige wijze, waarop de K.L.M. in de tot
standkoming van de luchtlijn met de ge
meente heeft kunnen samenwerken.
De lunch op De Koog.
Hierna stelde burgemeester Kamp voor, dat
zich de genoodigden gezamenlijk naar bad
hotel „Prinses Juliana" zouden begeven, al
waar de lunch, aangeboden door het gemeen
tebestuur, gebruikt zou worden.
Wethouder Kager was zoo vriendelijk ons
in zijn auto naar De Koog te vervoeren, al
waar bij aankomst het gezelschap, bestaande
uit ca. 120 personen, reeds present was.
Het speechen werd, gezien den reeds ge
vorderden tijd, tot een minimum beperkt.
Burgemeester Kamp sprak nog een kort wel
komstwoord, waarin hij opmerkte, dat deze
lunch niet geoffreerd werd omdat men op
Texel zoo royaal met de gelden omsprong, in
tegendeel, ingevolge den wensch van den Mi
nister, wordt de grootst mogelijke soberheid
betracht.
Spr. wijst er op, dat hier slechts weinig
Texelaars aanwezig z\jn, doch 2 catego
rieën zjjn er wél: n.1. de leden van den
Gemeenteraad, die het mogelijk maakten,
Texels burgermeestersche, mevr. Kamp
Neudeckereen der eerste vrouwelijke passet
giers boven Texel.
dat Texel zijn vliegveld kreeg, en voorts:
het T.E.S.O.-bestuur. De aanwezigheid
hiervan stellen wij ten zeerste op prijs,
gezien de permanent prettige verhouding
tusschen Gemeentebestuur en TESO. In
het bijzonder den heer Lap, de president-
commissaris. U heet ik speciaal welkom,
aldus spr., omdat wij, zonder een enkel
protest Uwerzijds, feitelijk een concur
reerenden passagiersdienst in het leven
hebben geroepen.
Tenslotte spreekt de burgemeester de hoop
uit, dat allen die hier aanwezig zijn, vrienden
van het eiland zullen worden.
De heer Eden v. d. P !s.
Ook de heer Eden v. d. Pais voerde nog
even het woord: deze merkte op, dat hij er
steeds naar streefde een goed ambtenaar te
zijn, doch dat hij dit niet zou wezen, indien
hij den even snedigen als charmanten burge
meester niet wees op een onjuistheid in z:'n
betoog. Hij heeft namelijk gezegd, dat hij
hoopte, dat men vrienden van Texel en de
Texelaars zou worden, doch dat kan niet
meer: de vriendschap is er reeds!
Spr. meende verder de tolk van allen te zijn,
wanneer hij het Gemeentebestuur dank brengt
voor de hartelijke ontvangst en bracht den
wensch uit, dat het nieuwe luchtvaartterrein
vele nieuwe gasten aan het schoone eiland
zou bezorgen.
Voortswijdde men zich met kennelijk
genot aan den lunch, die een waarlijk copieus
karakter droeg.
Het lucht-program.
Later op den middag vertrok men weer
naar het vliegterrein, alwaar een voortzetting
gegeven werd van de ook vóór den lunch
reeds gebrachte vliegdemonstraties en plezier-
vluchten.
Hier werden staaltjes ten beste gegeven,
die de Texelaars met stomme verbazing ver
vulden. Daar was dan ook inderdaad een
luchtacrobatiek, die enkele malen zeker
hooge-school allures aannam.
Er werd geduikeld en gevlogen in alle stan
den; ook zag men in snelle vaart in spiraal
vormige wendingen vliegtuigen naar omlaag
schieten. De beruchte zware toer, de „feui'le
mort", zag men zonder de minste moeilijk
heden herhaaldelijk verrichten.
Somtijds waren vier of vijf vliegtuigen
tegelijk in de lucht bezig met de zwaar
ste toeren zonder dat bij iemand de ge
dachten opkwam, dat een botsing ernstig
gevaar kon opleveren. Allen bleken im
mers meesters in hun vak, 't behoeft geen
betoog, dat hierbij de militaire vliegers
een zeer voorname rol speelden. Zeer ook
tot het genoegen van het publiek taxiede
zoo nu en dan „de Scheldemusch" over
het veld om zich telkens in de onmiddel
lijke nabijheid van het publiek op bizonder
typische wijze van den grond te ver
heffen, terwijl de heer Post met zijn lage
vluchten over de menigte telkens weer
bewees op welk een voortreffelijke wijze
hij zijn klein vliegtuig in zijn macht heeft.
Ook het vliegen van den heer v. d Velde
met zijn auto-giro werd met de grootste be
langstelling gevolgd. Zoo nu en dan stond dit
vliegtuig geheel stil in de lucht; het landen
met zulk een vliegmachine is op zeer klein
terrein mogelijk. De grootste belangstelling
ging echter uit naar het prachtig verkeers
vliegtuig, de Douglas II, waarmede echter
aanvankelijk niet werd gevlogen.
Texel vliegt.
Intusschen werd de gelegenheid opengesteld
om korte vluchten boven het eiland te maken,
aanvankelijk alleen met twee Fokkers, de
P.H.A.C.T. en de P.H.A.E.B. Een der eersten,
die den vliegdoop onderging, was Mevr. Kamp,
hetgeen zoo gewaardeerd werd, dat haar bloe
men werden aangeboden namens het vlieg
veld Ipenburg. Ook maakten verscheidene
raadsleden den eersten pleiziervliegtocht mee.
Nu was verder „het hek van den dam". Voort
durend nam het aantal aanvragen voor een
luchtreisje toe.
De toeloop werd zelfs zóó groot, dat
men ook de Douglas D.C. II voor de plei-
ziervluchten inschakelde; met dit vlieg
tuig gingen 20 personen tegelijk de lucht
in (met de beide andere vliegmachines 8),
doch toen de Douglas ging vliegen, werd
de toeloop nog grooter. Men schat het
aantal personen, dat deelnam op onge
veer 400.
