De non-in t er ven tie
in gevaar!
Het Amoer-conflict
Monetaire overeenkomst
gehandhaafd
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Ds* Niemöller
gearresteerd
Piet van Nek
uitgeschakeld
Krachtige houding van Londen en Parijs te verwachten
Explosie aan boord van
Hr. 0 16
Franc mag niet te sterk dalen
V R IJ D A G
2 J U L I 1937
65e JAARG. No. 8041
Erkenning van beide partijen als
oorlogvoerende overwogen
Japan wil het incident
niet uitbreiden
Wederzijdsche protesten
Beschuldigd van verzet tegen
Kerkelijke verordeningen
Louis-Farr om het wereld
kampioenschap 1
EERBERICHT
DE BILT SEINTi
HELDERSCHE COURANT
T
UITGAVE: N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ V/H C. DE BOER JR.. KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER. TELEFOON 50 EN 412. POSTGIROREKENING 16066
In oificeele kringen te Londen
wordt te verstaan gegeven, dat En
geland en Frankrijk op de vergade
ring van de niet-inmengingscommis-
sie, die voor vanochtend is bijeenge
roepen, een ongewoon forsche hou
ding zullen aannemen. Zij zullen het
de dictatorschappen duidelijk ma
ken, dat zij niet bereid zijn ten eeu
wige dage aan het niet-inmengings-
principe te blijven vasthouden, als
de dictatoren weigeren aan het her
stel van de internationale controle
mede te werken. Waarschijnlijk zul
len zij deze waarschuwing kracht
bijzetten door erop te wijzen, dat
Valencia bij een opheffing van de
niet-inmenging aanzienlijk meer ge
baat zou kunnen blijken te zijn dan
generaal Franco.
Un. Press verneemt, van gezaghebbende
zijde, dat de Britsche regeering definitief
besloten heeft, de geheele politiek van niet-
inmenging in Spanje op te geven, ingeval
Duitschland en Italië heden in de zitting van
de non-interventie-commissie het Fransch
Britsche plan tot voortzetting van de con
trole der Spaansche kusten door Fransche
en Engelsche oorlogsschepen van de hand
zouden wijzen.
Uit welingelichte bron wordt vernomen,
dat Engeland heden een laatste poging zal
doen, om Duitschland en Italië tot aanne
ming van het FranschBritsche voorstel te
bewegen.
Naar aanleiding daarvan zegt de door
gaans goed ingelichte Londensche corres-
dondent van de N.R.Ct., dat de gedeeltelijke
controle, zooals ze thans wordt uitgeoefend
in het voordeel is van Franco.
Bij de opzegging der overeenkomst
is de mogelijkheid niet uitgesloten,
dat Frankrijk geprovoceerd door de
Dultsche en It&liaansche inmenging,
officieelen bijstand aan Valencia zou
leveren, m.a.w. men schijnt op het
punt gekomen te zijn. waar men
Rome en Berlijn gaat waarschuwen
dat zij, als zij in hun huidigen koers
blijven volharden, met gelijke munt
zullen worden betaald.
Of dit dreigement ook werkelijk in ver
vulling zal gaan staat natuurlijk nog te
bezien, maar misschien is dat ook niet noo-
dig. Misschien zal het dreigement alleen
voldoende zijn om de dictatoren tot andere
inzichten te brengen. Doen zij dit niet, dan
lijkt het echter wel haast onvermijdelijk,
dat Londen en Parijs hun woorden in da
den zullen moeten omzetten, d.w.z. dat het
met de niet-inmenging gedaan is.
Worden beide partijen dan nog bovendien
als oorlogvoerende erkend, dan weerhoudt
niets de Fransche en Engelsche oorlogsin
dustrie om Valencia in ruime mate van
wapentuig te voorzien.
Of de dictatoren deze gang van zaken
wenschen is de vraag.
De vergadering der niet-inmengingscom-
missie van heden zal daarop het antwoord
geven.
Het standpunt van Frankrijk.
Tijdens de zitting van de Fransche Kamer
commissie voor buitenlandsche zaken, waar
in de houding van de Fransche regeering
tijdens de zitting der sub-commissie voor
de niet-inmenging werd vastgesteld, schijnt
Delbos-er met nadruk op te hebben gewezen,
dat de Fransche regeering evenals de Brit
sche regeering vastbesloten blijft het niet-
inmengingsbeginsel en het controlesysteem
met kracht te verdedigen. De leden van de
Kamer-commissie hebben zich met dit stand
punt vereenigd. Voorts sloten zij zich aan
bij het voorstel van Delbos, om, wanneer
Duitschland en Italië het controlestelsel in
derdaad zouden torpedeeren en hierdoor
de geheele niet-inmenging, met Engeland
de kwestie opnieuw onder oogen te zien. Het
is immers duidelijk, dat de controle van de
FranschSpaansche grens niet kan voort
duren, wanneer die aan de SpaanschPor-
tugeesche grens niet meer functioneert.
In den vorigen nacht heeft Stomonjakof
den Japanschen ambassadeur, Sjigemitsoe,
op het commissariaat van buitenlandsche
zaken ontboden, teneinde hem een energiek
protest te overhandigen tegen het feit dat
Japansche troepen op 29 Juni het vuur heb
ben geopend op Russische kanonneerbooten
bij het eiland Sennoefa, een der tussch'en
Mandsjoekwo en Rusland omstreden eilan
den op 120 lc.m. stroomopwaarts van Blago-
westsjensk in de Amoer..
Sjigemitsoe arriveerde op het commissa
riaat van buitenlandsche zaken met een
Japansch protest tegen de aanwezigheid
van Russische schepen in de omstreden zo
ne. Stomonjakof verwierp het Japansche
protest, op grond van de overweging, dat
de JapanschMandsjoerijsche troepen het
incident hebben uitgelokt. Het onderhoud
duurde van middernacht tot drie uur des
morgens.
In Russische kringen bewaart men de
grootste kalmte en is men van opvatting,
dat, al is het incident ernstig, het toch niet
buiten het kader valt van de gebruikeijlke
grensincidenten.
Men vreest niet, dat er ernstige conse
quenties uit zullen voortvloeien. Het belang
van de zaak is gelegen in de regeling van
de kwestie der omstreden eilanden Nojarski
Bolisji en Sennoefa, die de scheepvaart op
de Amoer beheerschen.
Litwinof wijst eisch tot ontrui
ming der eilanden af.
Nar het Duitsche Nieuwsbureau meldt,
heeft de Japansche ambassadeur zich gis
termiddag opnieuw naar het volkscommis
sariaat van buitenlandsche z. begeven. Hij
zou verklaard hebben, dat zijn inlichtingen
geen twijfel lieten, dat de Sowi et vaartuigen
begonnen waren te vuren op Mandsjoerij
sche grensposten. Daartegenover hield Lit
winof staande, dat de Japansch-Mandsjoerij-
sche kustbatterijen met vuren begonnen wa
ren.
De Japansche ambassadeur eischte, dat de
Sowjetposten op de betwiste eilanden on
verwijld zouden worden teruggetrokken. Ook
dezen eisch wees Litwinof af:
Moskou antwoordde nog niet.
Nog steeds is te Tokio geen antwoord uit
Moskou ontvangen en men kan niet ontken
nen dat dit stilzwijgen zorgwekkend is. Ge
lukkig vormt de rivier de Amoer zelf een
groote hindernis voor onverantwoordelijke
acties naar beide zijden. Indien het inci
dent zich had voorgedaan, terwijl de rivier
toegevroren was, zou volgens de Times een
of andere plaatselijke commandant onge-
wenschte initiatieven kunnen nemen.
Goed ingelichte naar niet officieele waar
nemers gelooven, datu itsluitend grenstroe
pen bij het conflict zijn betrokken en dat
de regeeringen de zaak wel zullen bijleggen
zooals vroeger ook reeds is geschied.
Amerikaansche gezant dringt
aan op matiging.
De ambassadeur der vereenigde Staten
te Moskou, heeft gisteren een bezoek ge
bracht aan den Japanschen ambassadeur,
die hem een uiteenzetting gaf van den toe
stond in de Amoer. De Amerikaansche di
plomaat gaf, geheel pers. en als vriend,
den wensch te kennen, dat heti ncident ge-
localiseerd zal blijven en geen gevolgen
zal hebben. Men legt er den nadruk op,
dat de bij het voorval betrokken Russische
vaartuigen geen kanonneerbooten waren,
mar kleinere booten, die met machinege
weren en kleine kanonnen gewapend zijn.
ZWAAR VERLIES VOOR DE BE
LIJDENDE KERK.
HUISZOEKINGEN EN ARRESTA
TIES.
Ds. Niemöller, de populaire leider
van de Duitsche Belijdende Kerk, Is
gisterenmorgen gearresteerd en in
de gevangenis van Moabit opgeslo
ten.
De beschuldiging, welke tegen hem
is ingebracht, is dezelfde als die,
welke tot de arrestatie van andere
leden van den broederraad geleid
heeft, n.1. dat hij van den kansel af
de namen heeft bekend gemaakt van
uitd e Kerk getreden personen, on
danks het verbod, dat door de mi
nisters Kerrl en Frick tegen zulke
bekendmakingen is uitgevaardigd.
Zijn arrestatie werd verwacht en
men gelooft dat deze van langen
duur zal zijn.
lederen dag heeft de predikant, die zich
had opgeworpen tot den kampioen van de
belijdende kerk, voor een talrijk en aan
dachtig gehoor gepredikt. Hij eischte voor
de kerk, aldus Mavas, de vrijheid zelfs in
den nationaal-socialistischen staat.
Eenige dagen geleden nog heeft Niemöller
van den kansel de vraag gesteld, of het
woord van den Führer nog waarde had, ge
zien de vervolgingen er: arrestaties van pre
dikanten der belijdende kerk. Niemöller is
de meest bekende en meest populaire leider
der belijdende kerk.
Ex-duikboot-commandant.
Tijdens den wereldoorlog was hij
commandant van de duikboot J 151,
welke op de Middellandsche Zee tal
van vijandelijke transporten heeft tot
zinken gebracht.
In 1919 was Niemöller 27 jaar oud.
Na den oorlog ging hij eerst boeren en
vervolgens ging hij theologie studeeren. In
1931 werd hij predikant te Dahlem.
Toen het nationaal-socialisme in 1933 de
protestantsche kerk aan het gezag wilde on
derwerpen van den staat, welke overigens
het nieuwe heidendom begunstigde, verzet
te Niemöller zich.
Duitsche lezing der arrestatie.
Het D.N.B. geeft van Dr. Niemöller's ar
restatie de volgende „verklaring":
„Niemöller heeft sinds langen tijd bij
godsdienstoefeningen en in gewone spreek
beurten ophitsend» redevoeringen gehouden,
leidende persoonlijkheden van den staat en
de beweging in een kwaad daglicht gesteld
e"n onware beweringen over maatregelen van
den staat gelanceerd, om de bevolking in
onrust te brengen.
Insgelijks heeft hij tot verzet tegen staats
wetten en verordeningen aangespoord.
Zijn uiteenzettingen behoorden tot den
vasten inhoud der buitenlandsche anti-Duit-
sche pers.
Proces tegen anderen predikant
begonnen.
Vandaag zal te Moabit het proces beginnen
tegen dr. Jacobi en eenige andere predikan
ten. Aangekondigd is dat het proces abso
luut in het geheim zal worden gehouden.
Wellicht zal later een communiqué ver
spreid worden, dat het officieele verslag over
het proces tegen dr. Jacobi zal behelzen, al
dus de N.R.Ct.
De politie heeft in het kantoor van het
voorloopige kerkbestuur het centrale bureau
van de belijdeniskerk te Berlijn, een inval
gedaan en liet kantoor verzegeld. Ook is een
inval gedaan in het kantoor van een Berlijn-
sche districtsorganisatie. Reeds eerder zijn
de kantoren van den Pruisischen broeder-
raad gesloten en verzegeld.
Dr. Alberts, de voorzitter van de belijdenis
commissie voor de examineering van the
ologische candidaten, die plotseling is ge
arresteerd, en weer in vrijheid is gesteld,
heeft thans „huisarrest".
DE TOUR DE FRANCE.
De Franschman Archambaud
wint de tweede étappe. Goed
werk van de van Schendels en
Gerrit van der Ruit.
Gisteren werd de 2e étappe van de Tour
de France, het traject RijsselCharleville
(192 K.M.). afgelegd. Dit is een zeer moei
lijk parcours.
De Nederlandsche renners hebben zich ook
in deze tweede étappe goed geweerd. Of
was het geen verdienstelijke prestatie van
de beide van Schendel's en Gerrit van der
Ruit, om met slechts anderhalve minuut
achterstand op den winnaar Archambaud
te Charleville aan te komen in een groep,
welke gezamenlijk op de zevende plaats
werd geklasseerd?
Maar een groote teleurstelling
heeft de ploeg reeds moeten ervaren.
Piet van Nek werd geëlimineerd.
Hij kwam in den tijd van 6 uur 9
minuten 15 sec. te Charleville aan,
had dus ruim 50 minuten achter
stand op den winnaar dezer étappe.
Oorspronkelijk werd hij als 89e bin
nenkomende geklasseerd, doch later
op den avond beslisten de verant
woordelijke instanties, dat zijn ach
terstand te groot was geweest en dat
hij van verdere deelneming was
uitgeschakeld.
De uitslag der étappe was:
1. Archambaud (Frankrijk) 5 uur 18 min.
31 sec. 2. Godard (Frankrijk), individueel,
uur 18 min. 38 sec. 3. Braeckeveldt (Bel
gië) individueel, 5 u. 19 min. 4 sec. 7. ex
aequo, Albert van Schendel, Anton van
Schendel, Gerrit van der Ruit e.a. allen 5
u. 20 min. 2 sec. 66e. Braspenning \Neder-
land), 5 u. 33 min. 3 sec. 73e. Middelkamp
(Nederland) 5 u. 33 min. 10 sec. 89e. Van
Nek (Nederland) 6 u. 9 min. 15 sec.
Stand algemeen klassement.
1. Majerus (Luxemburg), 12 u. 15 min. 23
sec. 2. Archambaud (Frankrijk) 12 u. 17
min. 12 sec. 3. Mersch (Luxemburg) 12 u.
18 min. 2 sec. 31e. Albert van Schendel (Ne
derland), 12 u. 29 min. 3 sec. 51e. Anton
van Schendel (Nederland) 12 u. 39 min. 6
sec. 53e. Van der Ruit (Nederland) 12 u. 39
min. 57 sec. 54e. Braspenning \Nederland) 12
u. 39 min. 58 sec., 60e Middelkamp (Neder
land) 12 uur, 44 min. 11 sec.
De Luxemburger Matthias Clemens deed
op 4 km. van Rijssel met nog eenige andere
renners een zware val. Hij brak zijn sleu
telbeen en moest naar een ziekenhuis ver
voerd worden.
Schmeling weer gepasseerd.
De manager van Tommy Farr, Britsch
kampioen in het zwaargewicht, deelde gis
teravond mede, dat Farr accoord ging met
de voorwaarden, door den Amerikaanschen
bokspromotor Mike Jacobs gesteld, voor een
wedstrijd tegen Joe Louis om het wereld
kampioenschap aller gewichten, welke ont
moeting in September a.s. te New York zou
plaats vinden.
Farr's manager, Broaribb, voegde er nog
aan toe, dat in verband met het tot stand
komen van de match Louis-Farr de ontmoe
ting tusschen Farr en Schmeling geen door
gang zal vinden.
Verwachting: meest matige wes
telijke tot zuidwestel. wind,
half tot zwaar bewolkt, wei
nig of geen regen, iets war
mer.
Verdere vooruitzichten: krimpen
de wind, warmer.
Barometerstand hedenmorgen 8 nor 77.3
DRIE GEWONDEN.
Op de onderzeeboot O 16 heeft
gister een ernstig ongeval plaats ge
had. De O 16 ligt op het oogenblik
op de werf der N.V. Kon. Mij. „De
Schelde" voor de gebruikelijke revi
sie. Gister was men in de machine
kamer aan het pioefdraaien, toen
plotseling een hevige explosie plaats
vond.
De compressor van een Dieselmo
tor was geëxplodeerd, waardoor een
stuk metaal met groote kracht dooi
de beperkte ruimte van de machine
kamer werd geslingerd. In deze ma
chinekamer bevond zich een groot
aantal marinemenschen, zoodat het
ergste werd gevreesd.
Van alle zijden kwam hulp toesnellen. De
commandant, luit. ter zee, le kl., C. J. W.
van Waning, nam onmiddellijk alle ge-
wenschte maatregelen.
Na de eerste opwinding bleek dat dit
ongeval bijzonder goed was afgeloopen. De
officier-machinist 2e kl. bij de M.S.D.J. Lug-
ten werd echter met verwondingen aan het
gelaat, en waarschijnlijk met een zware
hersenschudding, naar het ziekenhuis „Be
thesda" overgebracht. Verder werden nog
gewond de officier-machinist 2e kl. bij de
M.S.D.S., Pluim en majoor-machinist A. van
Soest. Hun verwondingen waren echter van
dien aard dat zij, na verbonden te zijn,
naar Den Helder konden vertrekken voor
onderzoek.
De overige aanwezigen bekwamen allen
snij- en schaafwonden. De oorzaak van de
explosie is nog onbekend.
Havas seint uit Londen, dat tus
schen Parijs, Washington en Londen
is overeengekomen het drievoudig
monetair accoord te handhaven.
In een verklaring tegenover de pers heeft
de Amerikaansche Minister Morgenthau te
kennen gegeven, dat hij hoopte, dat het
Fransche ministerie van financiën een sta
biel peil voor den frank zal vaststellen, het
geen het eerste doel is, dat de driemogend-
heden-overeenkomst beoogt.
Hij deelde mede, dat de Fed. Re
serve banken in de afgeloopen da
gen hebben geopereerd om een reac
tie op de Amerikaansche beurzen te
voorkomen en dat zij er dank zij de
overeenkomst in zijn geslaagd, den
koers van den franc te handhaven.-
Morgenthau verklaarde nog, dat er geen
verandering wordt aangebracht in de tech
nische regeling der monetaire overeenkomst.
Hij zeide voorts, dat sedert Maandag slechts
geringe bedragen waren omgezet in francs
voor Amerikanen, die daaraan behoefte had
den.
Verder vestigde hij er nog met nadruk de
aandacht op, dat de monetaire overeenkomst
van kracht was gebleven gedurende de
beursluiting in Frankrijk. Was dit niet ge
schied, dan zouden de wereldmarkten ze
ker ernstig verstoord zijn.
Boodschap van Sir Simon.
In het Lagerhuis heeft Sir John Simon
verklaard aan den Franschen minister
van Financiën een boodschap te hebben ge
zonden van den volgenden inhoud:
„Nu gij de volmachten hebt gekregen, die
gij verlangde om te voorzien in den tegen-
woordigen toestand, verheug ik mij van te
voren de nauwe samenwerking te zien voort
gezet tusschen onze schatkisten krachtens
de driemogendhedenovereenkomst Ik wil
de oprechte hoop tot uitdrukking brengen,
dat Frankrijk w-eldra uit de tijdelijke moei
lijkheden, waarvoor het geplaatst is, zal ge
raken."
Sir John Simon voegde hieraan toe, dat
hij meende te weten, dat een gelijkluidende
boodschap door het departement van Finan
ciën der Ver. Staten aan den Franschen
minister van Financiën was gezonden.
Blijkens een Havis-telegram uit New
York heeft de minister van Financiën, Mor
genthau, zijn Franschen collega Bonnet, een
boodschap gezonden, die geheel denzelfden
inhoud heeft als die welke Simon aan Bon
net heeft doen toekomen.
De zaak is dus precies geloopen zooals wij
gisteren reeds veronderstelden, dat gebeu
ren zou.
Alle bij de monetaire ^overeenkomst be
trokken groote mogendheden hadden te
groot belang bij een bestendiging van het
monetaire stootblok om Frankrijk zonder
meer los te laten.
Men heeft dit echter niet geheel in
de hand%
Gaat Parijs door met zijn dwaze finan-
tieele politiek, dan zullen Londen en New
York er op den duur wel voor passen om
hun goede goud te offeren voor het steunen
van hun demoncratischen broeder daar dit
in wezen neerkomt op het verleenen van
groote ongedekte credieten.
In dit verband zijn de geruchten opmerke
lijk, die beweren dat het vooral de Fransche
regeering geweest is, die op de handhaving
van de monetaire overeenkomst heeft aan
gedrongen.
De Engelsche er. Amerikaansche regeerin
gen zouden zich echter slechts dan bereid
hebben verklaard, indien Parijs zich zou
beperken tot een redelijke devaluatie van
den franc.
Heeft Chautemps in die voorwaarde be
rust, dan komt dat er op neer, dat de winst
uit de koersdaling beperkt is geworden en
Bonnet tot taak zal krijgen een zeer groot
bedrag in den vrom van directe- en indirec
te belastingen uit het niet erg gewillige
Fransche volk te persen.
Veel vertrouwen is er in beurskringen
blijkbaar niet. Het hooge diagio voor ter
mijnfrancs toont duidelijk aan, dat men ver
re van gerust is op de verdere gang van
zaken. Hiertoe draagt de maar steeds voort
durende onrust op de arbeidsmarkt niet
weinig bij.
