dagblad voor den helder en hollands noorderkwartier
Sjanghai in rooden gloed
UIT ONZE OOST
De „Tasman" beschoten
Franco breekt zich een
weg naar Santander
Nieuwe kruiser voor
onze Oost
Luchtaanval der Japanners op Tsjapei
Ernstig ongeluk
te De Cocksdorp
Engeland zal bijten
Rechercheur door
gevangene vermoord
Zwakke seinen der Russen
18 AUGUSTUS 1937
65e JAARG.No. 8081
SPANJE
Luchtbescherming te
Soerabaja
Dit nummer bevat 8 pagina's
OL/eerbericht
DE BILT SEINT:
HE LDERSCHE COURANT
ÜlTGAVEi N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ V/H C. DE BOER JR.. KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER. TELEFOON 50 EN 412. POSTGIROREKENING 16066
WOENSDAG
Het Chineesche hoofdkwartier heeft
medegedeeld, dat gisterenmiddag he
vig is gevochten bij Hongkou en
Jangtsepoe. In laatstgenoemde wijk
zouden de Chineesche troepen een
Japansche spinnerij hebben bezet,
wat echter door de Japanners wordt
tegengesproken.
Later op den middag hebben 13 Ja
pansche vliegtuigen gedurende een
half uur de Chineesche stellingen bij
Tsjapei gebombardeerd.
Aan de gevechten in de Hongkioe-wijk nam
ook de Chineesche luchtmacht deel. Eén
toestel werd door het Japansche luchtaf
weergeschut neergeschoten. De piloot wist
zich met een parachute te redden, doch
weigerde zich aan de Japanners over te ge
ven en verdedigde zich tot den dood. Acht
tien Japanners werden door Chineesche
vliegtuigbommen gedood. De Japansche
vliegtuigen hebben de spoorlijnen Sjanghai—
Nanking en Sjanghai—Hangtsjau gebombar
deerd.
Reuter meldt nader, dat de talrijke
branden, die in Poetoeng, Tsjapei en
in de wijk der spinnerijen woeden,
de stad tegen het invallen van de
duisternis in rooden gloed zetten.
Het Japansche vlaggeschip „Izoemo", dat
thans drie kilometer meer stroomafwaarts
gemeerd ligt, is op zijn oorspronkelijke lig
plaats vervangen door den Japanschen krui
ser „Atami", waarvan de schijnwerpers het
water afzoeken naar Chineesche motor-
torpedobooten.
Alle politiebureaus ten Noorden van de
Soetsjau-kreek in de internationale conces
sie, zijn ontruimd. Hierdoor is het gezag in
dit gebied in handen van de Japanners.
Incident met Russischen consul.
Tusschen de Japansche autoriteiten en
den Russischen consul te Sjanghai, heeft
zich een incident voorgedaan, dat echter
spoedig is bijgelegd. In den nacht van
Maandag op Dinsdag, toen Chineesche vlieg
tuigen het Japansche consulaat, dat in de
nabijheid van het Russische is gelegen,
bombardeerden, brandde op de bovenste
verdieping van laatstgenoemd gebouw een
licht.
De Japanners nu beweerden, dat de Rus
sen dit licht hadden ontstoken, om den
Chineeschen toestellen den weg te wijzen.
Later is gebleken, dat de betreffende lamp
brandde, terwijl niemand in bet gebouw
aanwezig was. Na een verzoek van de Ja
pansche autoriteiten om alle lichten te doo-
ven, is de Russische consul onmiddellijk
naar het consulaat gegaan om de lamp uit
te doen, terwijl hij tevens zijn verontschul
diging over het verzuim heeft aangeboden.
Uit Tokio wordt gemeld, dat het ministe
rie van Oorlog dagelijks overstroomd wordt,
met aanvragen van vrijwilligers, zoowel
mannen als vrouwen, die dienst willen ne
men. De vrouwen melden zich voor het
Roode Kruis. Onder de vrijwilligers zijn een
bude man van zeventig en tien van zestig
jaar. Deze hebben hun aanmeldingsformu
lier met eigen bloed onderteekend.
Een reserve-kapitein heeft Dinsdagmor
gen op het paradeveld te Tokio harakiri
gepleegd, omdat hij, in verband met zijn
slechten gezondheidstoestand, niet bij de
Baar China vertrokken troepen was inge
deeld.
Nationale mobilisatie?
De wetgevende Joean zou, naar uit Nan
king wordt geseind, een mobilisatiewet heb
ben afgekondigd voor geheel China, waar-
Van de bijzonderheden nog niet bekend zijn.
Granaten op gevangenis te Sjang
hai.
Tien granaten zijn gisteren in den loop
Van den dag op de gevangenis neergeko
men. Verscheidene personen werden ge
jond. Tegen middernacht is nog een bom
bp de gevangenis gevallen.
Gistermorgen werden 45 personen ge-
Wond door granaatscherven.
Een twintigtal Japansche vliegtuigen
2ou het Chineesche hoofdkwatier hebben be
stookt te Nant.sing, op EO K.M. ten westen
Van Sjanghai. Voorts hebben vijf Japansche
vliegtuigen gistermorgen de buitenwijken
m het zuiden van Hongtsjoe gebombardeerd
®n er materieele schade aangericht.
Nieuwe strijd hij den Nankau-
pas verwacht. Taaie verdedi
ging der Chineezen.
Maar men meent, zal binnenkort een
hieuw offensief door de Japanners worden
Knopend op den bergpas van Nankau. Met
d® voortdurend uit Peiping aankomende
Versterkingen hebben de Japanners naar
®ien meent, nabij Nankau de beschikking
d^er tienduizend man. De Japanners ge-
(cn toe, dat de Chineezen de strategisch
sterke stellingen waaruit zij slechts door
®en aanval op grooten schaal kunnen wor-
den verdreven, zeer hardnekkig verdedig-
aen- De Japansche verliezen zijn tot nu
toe
zeer zwaar geweest. Kort geleden zijn
dertigduizend Japansche soldaten in Ma01<]
China aangekomen, waardoor het totaal tot
ongeveer tachtigduizend is gestegen.
Peiping wordt plotseling pro-
Japansch.
Tolgons een te Londen uit Peiping ont-
angen bericht is daar een groote pro-Ja-
ro?SC'le botooging georganiseerd. 1'0 auto s
kn door dr stad en deelden vlugschrif-
uit, waarin afscheiding van de pcor-
rupte en dictatoriale regeering van Nan
king" en herstel van vrede en vriendschap
met Japan geëischt werden. In Peiping, zoo
luidt dit bericht verder, kan men vele aan
plakbiljetten met pro-Japansche opschriften
zien.
Twaalfhonderd Amerikaansche
mariniers naar Sjanghai..
Half September zullen 1200 Amerikaan
sche mariniers uit San Diego (Californië)
te Sjanghai aankomen om de Amerikaan
sche onderdanen te beschermen. Men zal
het congres vragen een crediet van een half
millioen dollars te voteeren voor de kosten
van de hulpverleening en de evacuatie, noo-
dig in verband met den strijd tusschen Chi
na en Japan.
Minister Huil heeft verklaard, dat voor
het einde der week 1400 Amerikaansche
vrouwen en kinderen uit Sjanghai geëvacu
eerd zullen zijn. Na hun vertrek zullen nog
2500 Amerikaansche staatsburgers te Sjang
hai achterblijven.
IIull zeide voorts, dat er nog geen plan
bestond tot versterking van de Amerikaan
sche vloot in Azië. De kwestie van toeoas-
sing der neutraliteitswet wordt iederen dag
zorgvuldig bestudeerd.
TEXEL.
TWEE ARBEIDERS ONDER IN
STORTENDEN HEUL. BEE-
NEN GEBROKEN.
Hedenmorgen 8 uur waren een aantal ar
beiders nabij de Cocksdorp bezig met het
uitgraven van een zoogenaamde heul, een
steenen koket, die voor waterloozing dient
en onder den rijweg loopt.
Plotseling stortte de oude koker in en
werden de arbeiders C. Kalis en A. van
Hoorn gedeeltelijk onder het loopzand en
de steenen bedolven.
Hoewel men oogenblikkelijk met het uit
graven van beide mannen begon, duurde
het toch ongeveer anderhall uur, voor zij
vrij waren.
Een tweetal zandzuigers moest er nog
aan te pas komen om het werk te bespoe
digen.
Beide mannen werden binnen gedragen in
de boerderij „Rio Grande" terwijl genees
kundige hulp werd ingeroepen.
Naar alle waarschijnlijkheid heeft van
Hoorn beide beenen gebroken en Kalis ©en
van zijn beenen. De slachtoffers werden, na
verleening van de eerste hulp ,met de zie
kenauto naar Oudeschild en vandaar met
de boot naar het hospitaal in Den Helder
vervoerd.
Burgemeester Kamp was spoedig op de
plaats van het ongeluk aanwezig.
TWINTIG BATALJONS DER
VOLKSFRONTERS OMSINGELD
VALENCIA-TROEPEN
KEN TERUG.
TREK-
De troepen van generaal Franco,
die aan het Santanderfront opruk
ken, hebben gisteren Miguel de
Aguayo bezet.
Met de verovering van deze plaats
door de nationale strijdkrachten is
de omsingeling van 20 roode batal
jons volkomen geworden.
Het aantal manschappen der Va-
lencia-regeering, dat van de hoofd
macht is afgesneden, wordt op 15.000
man geschat en men gelooft, dat zij
over groote hoeveelheden oorlogs
materiaal beschikken.
Een deel van xle omsingelde troepen begon
zich in den loop van den middag onvoor
waardelijk over te geven, meldt Un. Press.
De omsingeling van dit groote aantal
vijandige troepen door de nationale strijd
krachten wordt beschouwd als een der
voornaamste wapenfeiten van den geheelen
veldtocht in Noord-Spanje.
Nationale vliegtuigen hebben de kust
plaats Badalona bij Barcelona gebombar
deerd, waarbij eenige personen gedood en
anderen gewond werden. De materieele scha
de is echter gering.
Blijkbaar hadden de nationale vliegers
plan, om Barcelona te bombardeeren, doch
zij werden, door het afweergeschut aldaar
verdreven.
Regeeringssucces
nelfront.
aan het Ter-
De troepen der Valencia-rcgeering hebben
gistermorgen het dorpje Zafrilla, een be
langrijk punt in den bergrug ten Noord-
Westen van Cuenca bezet.
Voornamelijk met het oog op de verde
diging van den straatweg Valencia-Madrid
is dit dorp van groot belang. Uit Cuenca
wordt gemeld, dat de regeeringstroepen na
een aanval der nationale troepen, die
trachtten dit dorpje weer te veroveren, te
hebben afgeslagen, direct een aanvang
hebben gemaakt met het aanleggen van
versterkingen. Het gevecht begon Maandag
met artillerievuur van de nationalen, die
een aanval -voorbereidden. De regeerings
troepen waren echter op hun hoede en
sloegen de aanvallers terug, waarbij deze
groote verliezen leden. Gistermorgen her
nieuwde de vijand het bombardement, het
geen de regeeringstroepen met artillerie
vuur en luchtbommen beantwoordden.
Bji aanval op ©en Britsche koop
vaarder gaan oorlogsschepen
onmiddellijk tot tegenaanval
over.
In de Engelsche kabinetszitting, die
gistermiddag in het departement
van buitenlandsche zaken is ge
houden, ter bestudeering van den
toestand in het Verre Oosten, heeft
men tegelijkertijd den toestand be
sproken van de koopvaardijvloot
in de Middellandsche Zee. De vol
gende verklaring werd gepubli
ceerd: De Britsche regeering is
ernstig verontrust door het toene
mende aantal aanvallen op koop
vaardijschepen. dat zich kortelings
heeft voorgedaan in de Middelland
sche Zee en door de uitgestrekt
heid van dit gebied, waarin deze
incidenten zich thans voordoen.
De Britsche regeering heeft door
tusschenkomst van de admiraliteit
instructies gegeven, waarin bepaald
is, dat, wanneer een Britsch koop
vaardijschip zonder waarschuwing
door een onderzeeër wordt aange
vallen, de Britsche oorlogsschepen
gemachtigd zijn een tegenaanval
op de duikboot te ondernemen.
De Marinebegrooting
aangenomen
In den Volksraad antwoordde de
regeeringsgemachtigde voor Marine
gisteren in tweeden termijn. Hij deel
de mede, dat het opperbestuur thans
officieel een beslissing heeft geno
men in zake een vierden kruiser en
verder materieel. (Wij vernamen,
dat op de bcgrooting 1938 gelden
zullen worden aangevraagd voor de
zen kruiser, benevens voor een tor
pedomotorboot). Vooralsnog moet
worden aangenomen, dat de bouw
voor den nieuwen kruiser drie jaar
zal duren.
Omtrent de mededeelingen van
den regeeringsgemachtigde voor de
Marine in den Indischen Volksraad
met betrekking tot den nieuwbouw
voor de vloot meldt de parlemen
taire redacteur van de Msb.:
Voorzoover ons bekend, loopt de
regeeringsgemachtigde hier vooruit
op de beslissingen van het Opperbe
stuur. Er is inzake nieuwen vloot-
aanbouw nog niets definitiefs be
slist.
Wel schijnt het in de bedoeling te liggen
voortaan alle nieuwbouw voor de marine
ten laste van de Nederlandsche schatkist te
doen geschieden. De exploitatiekosten zou
den later, voor zoover zij het Indisch eska
der betreffen, voor rekening van de Indi
sche schatkist komen.
Als de nieuwbouw doorgaat maar daar
over is, het zij herhaald, niets beslist en
dus ook niets' vanwege het Opperbestuur
medegedeeld dan ligt het in het \ooi ne
men een eersten termijn van vijf millioen
gulden voor den bouw van een vierden
kruiser aan te vragen. Maar daarvan moet
dan uiteraard bij de aanstaande begrooting
mededeeling worden gedaan aan- en goed
keuring worden verkregen van het parle
ment.
Misschien vinden de mededeelingen van
den regeeringsgemachtigde steun in offi-
cieuse inlichtingen van het departement van
Defensie op welks begrooting de gelden
voor eventueelen nieuwbouw zullen worden
aangevraagd.
De sabotage op de „De Ruyter"
Vorder deelde de regeeringsgemachtigde
mede, dat, indien daartoe aanleiding be
staat, aan den Volksraad de uitslag van het
onderzoek inzake de sabotage op de „De
Ruyter" zal worden medegedeeld.
Daarna werd de motie-van-Lonkhuyzen in
zake georganiseerd overleg bij de gouver-
nements-marine welke motie door den re
geeringsgemachtigde voor scheepvaart on
aanvaardbaar was verklaard zonder hoof
delijke stemming aangenomen.
De Volksraad nam vervolgens de motie-
Soeroso in behandeling betreffende de reser
veering van leidende betrekking bij leger en
vloot voor inheemsche krachten.
De heer Roep merkt aangaande deze mo
tie op, dat zij onjuist is en niet in het be
lang van de defensie. De leidende krachten
moeten uit het officierskorps voortkomen.
De eenige weg, zoo zegt spr., is het aandrin
gen op meer plaatsen bij de opleiding spe
ciaal voor Nederlandsche onderdanen.
De regeeringsgemaehtigde voor oorlog
merkt dan op, dat voor leidende functies er
varen en volwassen krachten noodig zijn
waarvan de opleiding in Nederland dient
plaats te hebben.
De animo voor de KM.A. te Breda is hij
inheemsche jongelingen niet groot en ten
aanzien van de onleidinq bij het Koninklijke
Marine-Institunt bestaat geenerlei beperking
voor inheemschen.
Na verder debat wordt de motie dan ge
wijzigd en de woorden „leidende functies"
worden vervangen door „officiersfuncties".
De heer Soeroso verdedigt hierna zijn mo
tie, onder groote belangstelling. Spreker zegt,
geen bezwaar te hebben tegen opleiding in
Nederland, maar dan moet de animo bij in
heemschen door propaganda worden gesti
muleerd.
Ten slotte komt. de motie in stemming en
wordt verworpen met 35 tegen 12 stemmen.
De begrooting van marine wordt dan met
de nota's van wijzigingen, zonder hoofdelijke
stemming aangenomen.
Te Soerabaja is een luchtbeschermings-
conferentie gehouden, welke werd bijge
woond door den gouverneur van Oost-Java
en andere autoriteiten, vooraanstaande of
ficieren uit militaire en maritieme kringen,
benevens door vertegenwoordigers van de
Bataafsche petroleum Maatschappij, de
Aniem en de Gas-maatschappij.
De kapitein der infanterie Boester zette
uiteen, dat Soerabaja verdeeld is in vijftien
sectoren, in welke sectoren hulpdiensten
zijn georganiseerd. Het haventerrein vormt
een apart gebied, waarvoor speciale maat
regelen zijn getroffen.
De eerste uitgaven ten behoeve van de
inrichting der luchtbescherming worden ge
raamd op 150.000 gulden.
Aan boord van de „Van Goens"
Aan boord van het s.s. „Van Goens", dat
j.1. Donderdag van Telokbetong naar Merak
voer, bevond zich, aldus het Bat. N.B., een
politierechercheur, die een gevangene van
Oosthaven naar Java transporteerde. Zooals
regel is, was de gevangene geboeid.
Omstreeks 3 uur 's nachts, toen alle dek
passagiers in diepen slaap waren, zag de
gevangene kans een mes te bemachtigen
eigendom van den rechercheur waarme
de hij zijn geleider verraderlijk een steek
toebracht. De aangevallene schrok wakker,
sprong op en trok zijn revolver, doch door
bloedverlies zeeg hij neer en overleed on
middellijk. De onverlaat sprong na zijn la
ge daad te hebben gepleegd over boord. De
„Van Goens" deed nog vergeefsche moeite
om den gevangene terug te vinden, die met
zijn geboeide handen uiteraard onmiddel
lijk ip de diepte verdween,
Verwachting: matige tot zwak
ke, westelijke tot zuidweste
lijke wind, zwaar bewolkt
met tijdelijke opklaring,
weinig regen, weinig veran
dering in temperatuur.
Verdere vooruitzichten: weinig
verandering.
172 menschen uit Shanghai ge
ëvacueerd.
De directie van de K.P.M. te Amsterdam
heeft gisteren het volgende telegram van
den gezagvoerder van de zich in de nabij
heid van Shanghai bevindende „Tasman"
ontvangen:
„Evacuatie gelukt. 75 vrouwen, 57
kinderen, 50 mannen. Liggen mo
menteel ten anker zes mijl van Woo-
sung, in afwachting van voorbij
trekken typhoon."
De directie deelt verder mede, dat de
„Tasman", zoodra de typhoon voorbij is,
naar Hongkong zal vertrekken.
Een nader telegram meldt: „Nadat de
evacuatie geslaagd was, werd de „Tasman"
beschoten. Het schip werd echter niet ge
troffen. Op een algemeen omroepsein, waar
in gewaarschuwd werd, dat de „Tasman"
werd beschoten, is het vuren gestaakt.
Eerste Nederlandsche schip, dat
Shanghai vermijdt.
Naar wij vernemen zal het s.s. „Tjikem-
bang" van de Java-China-Japanlijn, dat
eenige dagen geleden van Dairen aan de
Gele Zee naar het Zuiden is vertrokken,
Sjanghai niet aanloopen, doch doorstoomen
naar Hongkong. Tengevolge van de strub
belingen in de genoemde Chineesche stad
zijn er geen lichters te verkrijgen, zoodat
het onmogelijk is te laden en te lossen.
Bovendien ondervindt de vaart o-p de
Jangtsekiang moeilijkheden.
De „Tjikembang" is het eerste schip
onder Nederlandsche vlag, dat Sjanghai
vermijdt, naar aanleiding van de jongste
strubbelingen in China. Voor de naaste toe
komst zal het al dan niet aanloopen van
deze haven van geval tot geval worden
bekeken. Van groot belang voor de J.-C.-J.-
lijn is deze stagnatie overigens niet, want
Sjanghai behoort voor de diensten dezer
reerderij niet tot de voornaamste havens.
De taak der „Van Galen."
Ten aanzien van het zenden van den
torpedojager „Van Galen" naar Shanghai
verneemt de Msb. nog dat het niet de bedoe
ling is, dat deze oorlogsbodem zelf Neder
landers aan boord zal nemen. Het schip
zal enkel, in dien dat noodig is, geleide
verstrekken aan de booten, welke de vluch
telingen van den wal naar de schepen op
de reede brengen, hetgeen ginds nogal een
groote afstand beteekent, zeker in de huidi
ge omstandigheden. Voor dit werk werd een
torpedojager uiterst geschikt geacht en om
die reden oordeelde men het niet noodig,
een kruiser te zenden naar de Chineesche
wateren.
Jivimy Mattern nog niet opge
stegen. Van alle kanten ron
ken reddende vliegtuigen naar
het Noorden.
De Russische regeeringscommissie voor de
organisatie van de vluchten Moskou-Noord
Amerika deelt mede:
Dinsdag heeft men opnieuw zeer
onduidelijk seinen gehoord van een
zend-installatie, welke zou kunnen
toebehooren aan het vliegtuig van
Levanefski, de N. 209. Men kon
echter niets ontcijferen.
Het toestel van Zadkov maakte goede
vorderingen op zijn tocht naar het Noorden
Gisterochtend is hij uit Markowo langs de
rivier de Anadyr in de Voorzienigheidsbaai
aangekomen. Hij moest de voortzetting van
zijn tocht naar Wellen echter uitstellen daar
de dichte mist het landen in het bergachti
ge gebied van het schiereiland Tsjoekotka
onmogelijk maakte.
Te Krasnojarsk is men gereed gekomen
met de voorbereiding van de Poolvlucht
van het tweemotorige toestel van Gratzi-
anski, die zich naar Dickson-eiland zal be
geven om eveneens deel te nemen aan de
nasporingen, met het toestel van Golovine,
die te Kazan den bouw van een tweede ra
diostation voltooit.
De reddingspoging van Mattem die te
Fairbanks in Alaska klaar staat om op te
stijgen, is uitgesteld wegens de dreigende
weersomstandigheden.
