Twintig jaar
Brand in Garage van
Jtqmxla
Marine Luchtvaart Dienst
Gebr. van Koningsbruggen
Vrijdag 20 Augustus 1937
Tweede Blad
dUaditiieuuM
Een modern Nederlandsch wapen
jubileert. Na twijfel over voortbestaan
ondergaat de MLD thans uitbreiding
lin?- t
M.L.D. in staat van uitbreiding
Nieuwe Fokkers en Koolhovens
op komst
Vliegtuig van «De Kooy
maakt noodlanding
Duitschland
in
fö^n>P 1TZ B E R Q
T/?0MSÓs^
Doordat 15-jarige jongen een eigaret opstak
ontplofte een bak benzine
Een nieuwe puzzle
voor den volkenbond
Dc verdeeling van Palestina
Df
HERMAN NYPELS' Kledingmagazijnen
Belastingmerk ontvreemd
Hond door auto overreden
Hij had te veel gedronken
Diefstal
Het is Zaterdag een gedenkwaardige
dag voor een van de meest belangrijke,.
tegelijkertijd ook een van de meest
interessante onderdeelen van de Konink-
lijke Marine Op 21 Augustus 1937 is
het n.1. precies 20 jaar geleden, dat j
door de indienststelling van het vlieg-
kamp „De Mok" op Texel een zelf-
standige Marine Luchtvaartdienst tot j
stand kwam.
In deze voorbije twintig jaren heeft de
Marine Luchtvaart Dienst een geweldige
vlucht genomen. Werd in 1917 begonnen
met een zeer beperkt aantal vliegtuigen
en een betrekkelijk kleine kern van per
soneel, in den loop der jaren kwam daar
groote verandering in. Thans is de M.LD.
een flink „bedrijf", met zeer veel actie en
bedrijvigheid, met een wijd vertakte vloot
van oudere, maar ook moderne vliegtui
gen en met een groote toekomst!
Alhoewel de oprichting van den M.L.D. eerst
in 1917 plaats had, dateert de belangstelling
der marine voor de luchtvaart reeds van 1907.
Het was de toenmalige luitenant ter zee der
2e klasse A. E. Rambaldo, die als eerste zee
officier de practische luchtvaart beoefende. In
Ned. Oost-Indië maakte hij allerlei ballon-
vluchten en gaf daarmede den stoot tot de
oprichting van de Kon. Ned. Vereeniging voor
de Luchtvaart. Helaas heeft deze koene lucht
vaartpionier de vruchten van zijn werk niet
mogen plukken, want op 5 Augustus 1911
maakte hij met zijn ballon een doodelijken val.
Eenige jaren later, n.1. in 1914, begon de
marine-1 e i d i n g zich voor de vliegerij te
interesseeren. Nadat eenige zeeofficieren bij
de Luchtvaartafdeeling te Soesterberg ge
detacheerd waren geweest, werd er te Schel-
lingwoude een eenvoudig watervliegkamp in
gericht. Dat was in 1916. En een jaar later
kwam het vliegkamp „De Mok" en had de
marine officieel haar eigen luchtvaartafdee-
Weer een jaar later om precies te zijn
17 October 1918 werd het vliegkamp „De
Kooy" in dienst gesteld en daarmede had de
M.L.D. terdege aan beteekenis gewonnen: alle
voorwaarden waren thans aanwezig om de
Marine Luchtvaart een grooten bloei te voor
spellen.
Het is met dien groei eigenaardig gegaan.
Deze stond n.1. sterk onder den druk van den
oorlog, waarin gebleken was, dat het vliegtuig
een machtig aanvalswapen beteekende. In
vrijwel alle landen toog men dan ook uit alle
macht aan het werk om vliegtuigen te bou
wen, vliegkampen in te richten, enz. Het
resultaat was, dat diverse mogendheden „vol
met vliegtuigen" kwamen te zitten. Met uit
zondering van Engeland, dat in een te groot
vertrouwen in den Volkenbond een tijdlang
den aanbouw van nieuw materieel veronacht
zaamde. Het Italiaansch-Abessijnsch conflict
leerde Groot-Brittannië echter, dat het een
grooten achterstand had gekregen en dat die
noodzakelijk ingehaald diende te worden. Zoo
is het te verklaren, waarom voor Engeland
momenteel een groote luchtmacht in aan
bouw is.
Organieke mutaties.
Teneinde me.erdere bijzonderheden over de
ontwikkeling en den huidigen stand van zaken
van den Marine Luchtvaartdienst te vernemen,
bobben wij ons gewend tot kolonel K. van
Aller, den huidigen commandant van het
vliegkamp ,,De Kooy". Van 19 Januari 1920
af is de heer Van Aller betrokken geweest
bij den M.I..D. en het is thans de vierde maal,
dat hij een commando over een vliegkamp
voert. Hij heeft dus de evoluties der marine
luchtvaart van zeer nabij meegemaakt. De
kolonel was zoo welwillend ons interessante
bijzonderheden over den marinevliegdienst te
vertellen.
Na de oprichting van den M.L.D., aldus
kolonel Van Aller, ressorteerden onder dien
dienst twee landvliegkampen, n.1. De Kooy en
een te Vlissingen en drie zeevliegkampen, n.1.
De Mok, Schellingwoude en Veere. Het een
hoofdige commando over deze kampen be
rustte eenige jaren bij den Chef van den
Marinestaf in Den Haag. Na eenigen tijd wer
den de vliegkampen Vlissingen, Veere en
Schellingwoude practisch gesloten, terwijl de
beide overige kampen onder commando kwa
den van den Commandant Marine. Dat duurde
rot 1927. Daarna ontstond er een zeer nauw
dienstverband tusschen „De Kooy" en „De
Mok", waarbij de oudste der beide comman
danten, d.i. thans kolonel Van Aller, de hoofd
leiding over beide kampen kreeg.
Op beide kampen hebben opleidingen
plaats voor vliegers, waarnemers, mitrail-
leurschutters, vliegtuig-telegrafisten, vlieg
tuigmakers, enz.
De Marine Luchtvaartdienst verkeert
momenteel in een stadium van uitbreiding,
waaronder begrepen personeel en vliegtuigen.
Allereerst volgt hier iets over de uitbreiding
van het personeel. De opleiding van vliegers
vergt geruimen tijd. Volgens kolonel Van Aller
is er 2 jaar tijd voor noodig om iemand tot
een goed, betrouwbaar vlieger te vormen.
Want behalve op practisch vliegen komt het
ook terdege op theoretische kennis aan, wil
de vlieger, die toch een oorlogsvlieger is, zijn
onverhoopte, maar zware taak naar behooren
kunnen vervullen. Voordat een brevet uitge
reikt wordt, hebben de candidaten dan ook
een zwaar examen af te leggen.
Het aantal leerlingen is den laatsten
tijd sterk uitgebreid. Leverde de oplei
ding vroeger gemiddeld 12 vliegers per
jaar af, thans bevinden er zich op „De
Kooy" alléén al niet minder dan 50 leer
lingen. En op „De Mok" zijn er ook nog
een twintig! Er wordt dan ook alle dagen
druk gevlogen, dikwijls tot 6 en 7 uur
's avonds.
Zware eischen worden gesteld aan de
instructeurs, waarvan de commandant „De
Kooy" slechts over een beperkt aantal kan
beschikken. Den heelen dag is het druk in de
lucht van stijgende en dalende Fokkerjagers
en -verkenners, waarin leerlingen practische
ervaring in het vliegen en landen opdoen.
De toestellen, welke voor opleidings
doeleinden zijn bestemd, worden allemaal
DE TRAGEDIE VAN DE DUITSCHE NOORDPOOL-EXPEDITIE 1912 WORDT
OPGELOST.
Een Noorsch schip heeft in de Dove-baai op Spitsbergen de overblijfselen ontdekt van
een kamp, dat waarschijnlijk afkomstig is van de Duitsche Noordpool-expeditie Schröder-
Strausz, welke in 1912 op enkele deelnemers na, omgekomen is. Bovenstaande opname uit
1912 laat zien, hoe het expeditie-schip in het poolgebied reeds geheel door ijsmassa's is
ingesloten. Het schip moest later dan ook door de expeditie worden prijsgegeven.
vernieuwd, zoo vernamen we voorts. De
eerste practische lessen krijgen de leer
lingen in de Fokker S 3-toestellen. Deze
worden vervangen door de nieuwe Fok
kers S 9, welke in aanbouw zijn. In het
voorjaar van 1938 worden er 12 van deze
toestellen op „De Kooy" verwacht.
Dan zijn er de z.g. overgangstoestellen,
waarin de gevorderde leerlingen hun opleiding
voortzetten. Hiervan zjjn er al een aantal ver
nieuwd. Het zijn de oude Fokker-verkenners
C 1 en de Fokker-jagers D 7, welke afgeschre
ven werden en vervangen door de Koolhovens
FK 51, waarevan er al 6 afgeleverd zijn.
Nadat de leerlingen hun opleidingstijd
op „De Kooy" en ,met goed gevolg de
„over land-vlucht" van 1500 km achter
den rug hebben, gaan zij over naar het
vliegkamp „De Mok". Sinds twee jaar
wordt dit kamp des winters niet meer
gesloten, om den eenvoudigen reden, dat
men dien tijd voor de opleiding niet meer
kan missen.
Uitbreiding van dit vliegkamp staat op het
programma. Tot nu toe kregen de leerlingen
les in de watervliegtuigen C 7 W. Op „De
Mok" worden alle marinevliegers n.1. opgeleid
tot waarnemer, waartoe speciaal het toestel
C 8 W gebruikt wordt. Een waardevolle om
standigheid mag het wel heeten, dat elke
marinevlieger óók waarnemer is!
De nieuwe Dorniers voor Indië.
Ook de Marine Luchtvaart in Indië onder
gaat een groote uitbreiding, waarover bereids
het een en ander medegedeeld is. Reeds tal
van Dorniers zijn naar de basis aldaar, het
vliegkamp „Moro Krambangah" nabij Soera-
baja, het grootste vliegkamp van Zuid-Oost
Azië getransporteerd.
Momenteel zijn in Friedrichshafen nog
een groot aantal 3-motorige vliegbooten
voor Indië in aanbouw, terwijl ook in ons
eigen land nieuwbouw van vliegtuigen
plaats vindt.
Bij dezen aanbouw zijn, zooals gebruikelijk,
eenige officieren en wat technisch personeel
met toezicht en het afnemen van proeven in
de lucht zoowel als op den grond belast. Zoo
bevinden zich momenteel in Friedrichshafen
de o'fficier M.S.D. 1ste klasse J. W. Holter-
man en de officier-vlieger 2e klasse R. J.
Mulder.
Van de nieuwe vliegtuigen wordt veel
verwacht. Zij zullen in elk geval de
toets der vergelijking met elk ander vlieg
tuig glansrijk kunnen doorstaan. Trou
wens de marineluchtvaart heeft geen
klagen over het door haar in den loop der
twintig jaren aangeschafte materiaal. In
nagenoeg alle gevallen is de keuze steeds
een z$er goede gebleken en hebben de
vliegtuigen zeer goede en langdurige
diensten verricht.
Hedenmorgen op het kamp terug
gekeerd.
In verband met de noodlanding van een
vliegtuig van „De Kooy", gistermiddag
gemaakt bij Breyell, even over de Duitsche
grens, en waarover men op de voorpagina
van dit blad leest, vernemen wij nog de
navolgende bijzonderheden.
Het vliegtuig was de F 11!', een ge
wone Fokker-verkenner, welke bestuurd
werd door den leerling-onderofficier
Lippla. In het toestel, dat een oefentocht
maakte, bevond zich voorts nog een passa
gier.
De „F 11" werd hedenmorgen circa 10
uur terugverwacht op het kamp.
Naar wij vernemen heeft men van de
zijde der Duitsche autoriteiten den inzit
tenden geen enkele moeilijkheid in den weg
gelegd.
Kaartje waarop men de plaats kan nagaan,
waar het kamp van de Duitsche Noordpool
expeditie 1912 op Spitsbergen gevonden is.
Vrachtauto geheel vernield.
Gistermiddag te half vier brak brand uit
in de garage van de firma Gebr. van
Koningsbruggen aan de Loodsgracht.
De oorzaak hiervan was, dat de 15-
jarige jongen K. H., leerling der Am
bachtsschool, doch tijdelijk werkzaam in
de garage, tegen de geldende voorschrif
ten in, een eigaret opstak, tengevolge
waarvan benzine ontplofte.
Na blussching bleek dat een transport
auto geheel vernield was.
Brandspuit snel ter plaatse.
Zoodra was de brand op bovenvermeld tijd
stip niet uitgebroken, of van alle kanten daag
den direct de belangstellenden op. Een kans,
om de garage dicht te benaderen, was er even
wel niet, daar reeds enkele minuten na de
ontploffing de motorbrandspuit met personeel
aanwezig was.
Behalve de politioneele autoriteiten waren
eveneens aanwezig de heer Dokter, opper-
brandmeester en wethouder De Boer, loco
burgemeester.
Nadat de situatie opgenomen was, werden
oogenblikkelyk een 2-tar slangen via het be
lendende huis, naar de achterzijde van de
garage gebracht, en door een der raampjes
geleid. Van hier was men slechts enkele
meters van den brandenden auto verwijderd.
Garage vol rook.
Aanvankelijk stond men echter voor een
vrij moeilijke taak, aangezien de geheele
garage stikvol rook was, tengevolge waarvan
het vrijwel onmogelijk was te onderscheiden,
waar zich precies de vuurhaard bevond.
Inmiddels waren tal van rappe handen bezig,
voor het geval dat de brand op het gebouw
zou overslaan, met zooveel mogelijkg^oorwer-
pen uit de garage te halen. Ook uSftct kan
toor sleepte men stapels bescheiden, en voorts
kleeren uit het bovenhuis. Dit alles werd
ernstig bemoeilijkt door den dikken rook.
Onder de garage bevindt zich, zjj het
op vrij groote diepte een benzinetank,
waarin zich ongveer een 1000 liter be
vond. Voor alle zekerheid wierp men op
het rooster hiervan enkele emmers zand.
Na 20 minuten het vuur meester.
Nadat het zoo ongeveer een 20 minuten ge
brand had en de vloer van de garage reeds
een decimeter onder water stond, bleek dat
men het vuur onder de knie kreeg. Snel doof
den de vlammen en even later dwarrelde ook
de rook uit elkaar.
Eerst toen was het mogelijk een juist beeld
van de schade te verkrijgen.
Vrachtauto geheel vernield.
Het bleek dat de vrachtauto nagenoeg ge
heel door. het vuur verwoest was, doch dat
voorts weinig of niets van de vlammen geleden
had. Als een zeer gelukkige omstandigheid
mag hier nog gelden het feit, dat het plafond
van de garage van asbest-platen is voorzien,
waarop het vuur weinig of geen vat heeft. Op
een enkele plaats was dit weliswaar doorge
schroeid, doch het had het vuur geen kans ge
geven over te slaan naar het dak daarboven.
Ook een aantal potten olie en vet, in de on
middellijke nabijheid van den auto, bleken
volkomen gespaard door de vlammen.
Andere auto ter elfder ure gered.
De heer van Koningsbruggen, die wjj
nog even spraken, deelde ons mede, dat
het een zeer gelukkige omstandigheid was,
dat hjj nog geen kwartier ervoor juist een
groote goederen-auto uit de garage had
laten rijden. Deze stond vlak bij de andere.
Voorts vernamen wij, dat zoowel de bus
als de vrachtgoederen, waarvan verschei-
denen door het water beschadigd zijn, ver
zekerd zijn.
De oorzaak.
Wat de oorzaak van dezen brand, die veel
ernstiger had kunnen afloopen, betreft, zij
tenslotte nog het volgende vermeld.
De auto was in reparatie en eenige werk
lieden waren aan den motor bezig. Hieronder
lag een platte bak, waarop zich benzine
bevond, en voorts alerlei andere, door
benzine en olie uiterst brandbare voorwerpen.
De 15-jarige jongeman K. H., nog leer
ling van de Ambachtsschool, doch in zijn
vacantie werkzaam in de garage, beging
de grove onvoorzichtigheid een eigaret aan
te steken. Op hetzelfde oogenblik ontplofte
de benzine in den bak met de gevolgen
daarvan.
Een waarschuwing alzoo voor andere
garage-bezitters.
e Volkenbond komt in de September-
zitting voor „aangename" verrassingen te
staan. Het vraagstuk ChinaJapan, waarop
we vandaag niet in zullen gaan en de verdee
ling van Palestina, dat een nog niet opge
lost probleem is en waarbij de Volkenbond in
September het laatste woord zal hebben te
spreken.
De mandaten-commissie van den Volken
bond heeft, na dertig zittingen, haar stand
punt tegenover de Palestijnsche kwestie be
paald. Dit standpunt is zooals werd ver
wacht, negatief, in zóóver dat de man
daten-commissie eigenlijk geen standpunt in
neemt, daar zij geen voorkeur ten opzichte
van de toekomstmogelijkheden van Palesti/a
zal uitspreken en zich er toe zal bepalen in
haar rapport aan den Volkenbond zoo onbe-
voordeeld mogelijk het pro en contra van elke
oplossing uiteen te zetten, zegt het Hbl.
Meent men niettemin in de mededeelingen
over de slotzitting der Mandatencommissie
toch een bepaald standpunt te kunnen ont
dekken, dan zou het zijn, dat de commissie
een licht voorkeur laat blijken voor het ver-
deelingsplan. Het grootste gedeelte van het
rapport, dat zij aan den Bond zal voorleggen,
gaat over het plan zooals de Britsche Com
missie van Onderzoek dit heeft aanbevolen.
Het rapport bespreekt zelfs de mogelijkheid
van een overgangstijdperk indien in beginsel
tot verdeeling besloten wordt.
De Britsche regeering had echter méér
verwacht en gehoopt, n.1. dat de commis
sie zich uitdrukkelijk met het beginsel
eener verdeeling van Palestina zou ver
eenigen. Dit is niet geschied, aan den
Raad van den Volkenbond staat het thans,
aan de hand van het rapport een besluit
te nemen.
Uit de verdeeling van Palestina zou de op
heffing van het grootste deel van het Brit
sche mandaat voortvloeien.
De Britsche minister van koloniën, Ormsby-
Gore, heeft het, volgens de regeering te Lon
den, onhoudbare van het mandaat trachten
aan te toonen en hij schijnt indruk op de com
missie te hebben gemaakt. Het mandaat had
evenwel (er wordt thans, nu het einde ervan,
misschien in het verschiet ligt, nog eens de
aandacht op gevestigd) een bijzonder karak
ter: de stichting van een Joodsch Nationaal
Tehuis. Deze stichting is op het oogenblik
nog niet voltooid. Volgens de Zionisten zou
zij pas zijn geschied als, menschelijkerwijs ge
sproken, de fundamenten van het gebouw
niet meer zouden kunnen worden verwoest en
alle Joden, die binnen zijn gebied willen wo
nen, daarin ook werkelijk zijn opgenomen.
De veel geplaagde en met louter netelige en
onontwarbare problemen belaste Volkenbonds
raad krijgt thans het laatste woord te spre
ken.
Wat zal het brengen?s
DEN HELDER
Onze afdeling Kleeding naar maat
voldoet aan hoge eisen. Coupeur
aan huis te ontbieden.
Bioscopen:
Rialto-theater, Spoorstraat, aanvang half 8:
„Ave Maria" en „The singsing Kid".
Tivoli-theater, Spoorstraat: aanvang half 8:
„Oranje Hein" en „Sing baby sing".
Witte Bioscoop, Koningstraat, aanvang half 8:
„90 minuten oponthoud" en „Petertje".
„De verborgenheden van Parijs".
Opgenomen om 8 uur hedenmorgen.
Hoogwater heden6.50 19.35
Laagwater heden 0.15
Hoogwater (Zaterdag) 7.35 20.20
Laagwater (Zaterdag) 1.20 14.10
Licht op heden20.30
Barometerstand Den Helder 762.5
Temperatuur zeewater17.2
Temperatuur lucht16.2
Hoogste temperatuur lucht gisteren 16.7
Laagste temperatuur lucht gisteren 15.5
VJ
Door een bewoner van de Goverstraat werd
aangifte gedaan, dat het rijwielbelaeting-
merk van zijn fiets is gehaald.
Een bewoner van den Ruyghweg deed aan
gifte dat een hond door een auto was over
reden. De hond, die door den pijn zeer kwaad
aardig geworden was, moest worden afge
maakt.
Een bewoner van de Keizersgracht werd,
door iemand die onder den invloed van ster
ken drank was, bedreigd.
Iemand uit de Fazantenstraat bemerkte, dat
men een lichte regenjas uit zijn gang had
ontvreemd,
