Van voorbije dagen (II)
AKKERTJES
Texelsch Nieuws
Historische schetsen van een
oud-Texelaar
Bommenwerpers boven Texel
Uit de Pers
KeAJk en T^endlnq,
De interessante geschiedenis van
het Eijerlandsche Huis
Texelscfie boerderij
De Vee-invoer op
Texel verboden
V.
Iets over den aard der
luchtdoel-oefeningen
Texelsche Courant
bestaat 50 jaar
Marktoverzicht
Marktberichten
"AKKERTJES
verdrijven die HOOFDPIJN,
$-«. cU adu-eAlerdiel
u-cui imtvdaaq
itaat gzred niewxri
Het vorig' jaar
heeft de student
Ponger het loffelijk
initiatief genomen
tot het organiseeren
van een tentoonstel
ling van afbeeldin
gen, voornamelijk
prenten en teekenin-
gen, die op Texel
betrekking hebben
en die door een wel
willendheid van den
waarnemend archi
varis van het Pro
vinciaal Archief in
Haarlem, Baart de
la Faille, gedurende
geruimen tijd in het
Glazen Paleis" te
Den Burg tentoon
gesteld konden wor
den.
De schrijver
van deze schetsen
Onder deze afbeeldingen waren er ook van
het Eijerlandsche Huis, dat, zij het in sterk
veranderden vorm, nog steeds in de duinen
op het Noordelijkste punt van Texel staat.
Een interessante „behuizinge".
Omtrent de geschiedenis van het Eijerland
sche Huis is nog maar weinig gepubliceerd
en wij achter het een voorrecht op deze plaats
iets over deze interessante behuizinge bekend
te mogen maken.
In de Resolutiën (notulen) van de Gecom
mitteerde Raden in het Noordkwartier, ver
slagen van de Provinciale Staten van Hol
land, opgeborgen in dikke notulenboeken,
tusschen de zeer brandbare wanden en da
ken van het Provinciaal archief te Haarlem,
is, verspreid bij stukjes en beetjes, de ge
schiedenis van Texel, sinds Willem de Zwij
gers dood, voor een belangrijk gedeelte terug
te vinden.
Gebouwd in 1699.
De geschiedenis van het Eijerlandsche
Huis, gebouwd in 1699, is er te vinden tot
het jaar, dat het polderbestuur van Eijerland
het huis oveniam. In het eerder genoemde
werk „Tegenwoordige staat van Holland",
staat slechts vermeld, dat het Eijerlandsche
Huis, een groot boerenhuis, afzonderlijk van
het eigenlijke Eijerland (duinen en kwelders)
verhuurd werd. Drijver noemt den naam van
den kastelein Kikkert, die een tijd lang het
huis bewoonde en wiens grafsteen nog op het
oude kerkhof te De Koog terug te vinden is.
Allan, wiens boekje over Texel eigenlijk
alleen om de geschiedenis van Eijerland
waarde heeft, vertelt hoe bij de laatste ver
pachting in 1833 vóór de bedijking van de
kwelders het Eijerlandsche Huis met een deel
van het Buitenveld, een oppervlak had van
c.a. 180 bunders
Over konijnenbescherming.
Van Cuyck tenslotte noemt ook de naam
van den kastelein Kikkert en vertelt in zijn
achtsten brief hoe hij van De Koog, dat toen
nog een visschersdorp was, met een viertal
visschersbooten, over de kwelders en dwars
door kreken en killen naar het Eijerlandsche
huis rijdt. Merkwaardig is zijn mededeeling,
dat bij 'het Eijerlandsche Huis de nesten van
de bergeenden werden gestoord, opdat de
konijnen gemakkelijk gelegenheid konden krij
gen zich te vermenigvuldigen. Thans gebeurt
juist het tegenovergestelde, de konijnen zijn
of worden uitgeroeid en men plaatst zelfs
rioolbuisjes horizontaal in het duin, om de
bergeenden gelegenheid tot broeden te geven!
Toevlucht voor schipbreukelingen.
Het Eijerlandsche Huis werd gesticht tot
een toevluchtsoord voor schipbreukelingen en
tot een bergplaats voor strandgoederen. Te
vens diende het als postkantoor, waar de brie
ven voor Vlieland werden afgegeven en die
vaak afkomstig of bestemd waren van of voor
schepen, die op de Vliereede lagen en die dik
wijls op weg waren voor handel op de Oostzee.
In register 65 op het Provinciaal Archief
vindt men hoe de provincie aan Jan Pietersz.
Boon voor vijf jaar, ingaande Kerstmis 1780.
het Eijerlandsche Huis, met de bijbehoorende
kwelders, die toen reeds goeddeels droog wa
ren, verhuurt, voor het bedrag van 1000.
per jaar. Voordien, n.1. van 1771 tot 1775
werd hetzelfde verhuurd voor 600.per
jaar.
Op 27 October 1785 werden „de Woning aan
de quelder en Westgronden, Van 't Eijerlandt
verhuurt aan» Adriaantje Schaap, Wed. (van)
Jan Pieterz. Boon, haar zoon Pieter Jansz.
Boon en Schoonzoon Heertje Dogger, voor vjjf
jaren, ingaande 25 December 1785 voor
1200.— 's jaars."
Een vrouwelijke kastelein.
Margaretha van der Markt, Casteleinesse op
het Eijerland betaalde voor huur van het huis
en het Eijerland over de jaren 1768 en 1769
slechts 600.per jaar. Deze Margaretha van
der Markt werd tot de post van Casteleinesse
geroepen na het overlijden van haar man
Albert Kikkert, op Zoodanigen voet als deze
„op den 15den Julij 1934, benevens zijn vader
Lammert Kikkert is aangesteld geweest."
Uiterst merkwaardig is de instructie voor
den Casteleijn van Eijerland, gedateerd 30 Julij
1766, die in concept nog op het archief aan
wezig is en waar o.a. de volgende voorwaar
den gesteld waren:
„In Meij senden aan het logement van Haar
Edele Mogende tot Hoorn 700 meeuw Eijeren
om aldaar gedistribueerd te worden." Men
was toen blijkbaar op het gebied van de smaak
minder verwend dan thans!
„In October zenden 31 koppel Conrjnen, 31
groene, 31 geele Schapekaasjes en 5 koeijen
Kaasen." Ook deze werden door de heeren te
Hoorn jaarlijks in ontvangst genomen.
Logement voor bestuursambtenaren.
De kastelein was verplicht voor de heeren
van het gewestelijk bestuur twee kamers in
gereedheid te houden om hen naar behooren
bij een bezoek logies te kunnen verleenen. Bij
zulk een bezoek zouden de heeren voor de
maaltijden moeten betalen. Bovendien waren
er andere verplichtingen. De tuin bjj het huis
moest ordelijk onderhouden worden, er moes
ten vruchtboomen geplant worden en rond den
tuin moest een afscheiding staan van „hout
gewas". Het was voorts verboden om logies
te verleenen aan anderen dan bovengenoemde
heeren. alleen mochten aan den gaanden en
komenden man ververschingen voorzien wor
den. Voorts moest tegen het stuiven van het
duinzand stroo worden geplant en mochten n&
St. Jan geen eieren meer worden geraapt,
maar moest de vogels rustig gelegenheid tot
broeden gegeven worden.
Tevens strandvonder.
De kastelein was tevens strandvonder en
had zich, wat dit betreft te reguleeren naar
de „Placaten van den Lande". Uit dien hoofde
moest hij behoorlijk aanteekening houden van
alle gestrande schepen en hij diende hulp te
verleenen aan alle in nood verkeerende zee
varenden. Voor het verleenen van onderdak en
maaltijden aan schipbreukelingen zou hem een
behoorlijke vergoeding gegeven worden.
De weduwe Van der Markt, die reeds voor
de genoemde jaren op het huis de scepter
zwaaide, had in 1766 niet aan haar verplich
tingen voldaan om kazen en konijnen naar
Hoorn te zenden. Na een uitvoerige corres
pondentie, waarin de weduwe dezelfde uit
vluchten verzon als thans schooljongens ple
gen te gebruiken als een dag gespijbeld heb
ben haar zoon had zoo'n buikpijn gehad,
dat hij niet naar Hoorn kon reizen werd
ze veroordeeld tot het betalen van een boete
van 70 gulden aan de weesvoogden te Den
Burg. Dit bedrag kwam overeen met de
waarde van de belasting, die in natura be
taald had moeten worden. Overigens vinden
we nog vermeld, dat de geleverde konijnen
niet altijd even frisch waren
Veel strandingen.
Aan het eind van deze schets maken wij
nog melding van de opbrengsten van strand
goederen van het Eierlandsche Huis. Over het
jaar 1782 kregen de Staten van Holland netto
61 gulden, 19 stuivers en 12 penningen, te
weten de helft van de zuivere opbrengst van
het goed. Het is niet lichtvaardig om te be
weren, dat in dien tijd jaarlijks een tiental
schepen in de buurt van Eierland strandde
Is het wonder, dat de betrekking van kaste
lein op 't Eierland ,zoo begeerd was en dat
we in beide geschriften zooveel over den wel
stand dezer heeren lezen?
J. A. VAN DER VLIS.
(Voor de eerste Historische Schets zie men ons
blad van j.l. Zaterdag 11 September).
'**r
Met het oog op het ernstig heerschen
van Mond- en Klauwzeer in verschil-
lende deelen van ons land, hebben B. j
en W. besloten om vanaf heden tot j
aader aankondiging den invoer van
herkauwende dieren, paarden en var-
kens in deze gemeente te verbieden.
In verband met de afkondiging van j
dit invoerverbod hebben wij de meening i
hier over eens gevraagd aan een der
vooraanstaande veehouders in deze ge-
meente, die deze maatregel van B. en i
W. zeer te juister tijd genomen achtte.
Het gevaar voor besmetting van den
veestapel is, nu de koeien nog geruimen
tijd in de weide zullen vertoeven, nog
zeer groot. Invoer van jong vee voor
Eierland is nu nog niet noodig, dat kan
in November desnoods ook nog wel. Er j
is dan gewoonlijk genoeg hiervan op de
groote markten elders te koop.
Als men nu den invoer naar hier j
open zou laten, komt er zeer waar- f
schijnlijk Mond- en Klauwzeer mee, en
Texel kan in dezen tijd, nu er nog zoo-
veel schapen en lammeren moeten wor-
den uitgevoerd, deze ziekte al het aller-
minst hebben.
Wanneer de staltijd aanbreekt, kan
men de ziektegevallen beter lokaliseeren,
en als dan bij invoer alle maatregelen j
worden genomen, zooals b.v. alleen ver-
voer van vee per auto naar de stallen, i
zal deze veeziekte hier wel geheel weg
blijven of tot enkele gevallen kunnen
worden beperkt.
Op Texel ronken de vliegtuigen: niet
alleen die van den tweemaal daagschen
K.L.M.-dienst, doch ook de Soesterberg-
kisten, die van het vliegveld „De Vlijt"
opstijgen, ieder uur van den dag en even-
zoovele malen daar vandaan weer op
stijgen.
Op de dorpen, in de gehuchtjes... overal
vindt men thans plakkaten aangeplakt,
waarop met vlammend roode letters het
volgende aangegeven staat:
Waarschuwing.
De burgemeester der gemeente Vlieland
brengt op verzoek van den comandant der
Luchtvaartafdeeling te Soesterberg ter alge-
meene kennis, dat in het tijdvak van om
streeks 20 Augustus e.k. tot omstreeks 1
October a.s. oefenigen in schieten en in bom-
menwerpen vanuit legervliegtuigen zullen
plaatsvinden op een gedeelte van de Vliehors,
in het N.W. begrensd door de telefoonlijn-
naar het Reddingshuisje, plaatselijk aange
wezen doof roode vlaggen. Een z.g. doelen-
ploeg zal met de bewaking van het onveilig
terrein belast zijn.
De burgemeester voornoemd,
F. C. Rab. Oost-Vlieland.
En er wordt geschoten en er wordt met
bommen geworpen en de Texelaars hebben
het gehoord: in de lucht het ronken der
machines en ver weg hebben zjj het bommen-
werpen gadegeslagen.
Dezer dagen heben wij eens een bezoek
gebracht aan het militaire kamp, waar thans
de Soesterbergers hun bivak opgeslagen heb
ben en commandant Seeges het een en ander
laten vertellen van het werk, wat momen
teel op Texel verricht wordt.
Een gedeelte vertrekt deze week.
Wij vernemen dan, dat een deel van het
materiaal deze week, in verband met organi
satie der legertnanouevres, zal vertrekken.
Zijn er momenteel nog 8 machines, waar
mede gevlogen wordt, dan zullen het er een
6-tal zijn.
De bezetting is dan precies 3 officieren, 3
onderofficieren en circa 15 soldaten.
Wat de oefeningen betreft, deze bestaan
voornamelijk uit speciale bommen-oefeningen
voor waarnemers en het richten op een
luchtschijf voor waarnemers en vliegers.
Op onze vraag door welke personen
deelgenomen werd aan deze oefeningen,
deelde de commandant ons mede, dat het
de gewoonte is, dat periodiek alle reserve-
officieren der K.L.M. en de onderoffi
cieren een 2-tal weken onder de wapenen
komen tot het onderhouden van hun prac-
tische militaire kennis
Het bommenwerpen.
Het gaat hier op Texel ditmaal voorname
lijk om het vliegen der combinatie vlieger
waarnemer. Dat deze twee elkander volkomen
begrijpen is van zeer groot belang.
Het bommenwerpen geschiedt op de plaat
bij Vlieland. Hier heeft men de doelen gelegd,
en bevindt zich een gedeelte van het detache
ment: een sergeant met 8 man. lederen dag
wordt na het werpen der projectielen met
een vliegtuig, dat voorzien is van een pick-up
een berichtenkoker opgehaald. In deze bus
bevinden zich de waarnemingen van de ploeg
op de plaat. En commandant Seeges vertelt
ons, dat het ditmaal zeer interessante resul
taten z(jn, welke men bereikt heeft.
Amerikaansch.
Worden de berichten van den vasten
grond op Amerikaansche wijze opgedregd,
niet minder modern is de wijze, waarop
de zich in het vliegtuig bevindenden van
hun kant contact met hun makkers
houden.
Uit het vliegtuig worden namelijk via
een luchtkoker de berichtrollen wegge
schoten, een even eenvoudige als doel
treffende methode.
Wat de samenwerking met dê K.L.M. hier
op Texel betreft, alddus de commandant, hier
over niets dan lof: zij maakt ons het werk
zoo licht mogelijk, iets, waarover wij zeer
dankbaar zijn.
Tenslotte vernamen \v(j nog, dat het in
de bedoeling is dat ieder jaar een
detachement vliegeniers van Soesterberg
naar Texel zal komen, z(j het dat haar
komst dan vermoedelijk iets vroeger in
het jaar zal plaatsvinden dan nu het
geval was.
Op Woensdag a.s. zal de „Texelsche Cou
rant" vijftig jaar bestaan.
15 September 1887 verscheen het eerste
nummer. Uitgevers waren de heer Langeve.'d
en De Rooy. Aanvankelijk verscheen de
„Texelsche Courant" als weekblad ;na ander
halve maand tweemaal per week. In 1930
werd de in 1891 opgerichte „Nieuwe Texelsche
Courant" in de „Texelsche Courant" opgeno
men.
In 1925 werd de firma Langeveld en De
Rooy in een N.V. omgezet, waarvan de heeren
G. J. H. Duinker en Joh. M. Duinker direc
teuren zijn.
Het markt bezoek is gisteren, tengevolge
van den zeer levendigen wolveehandel, extra
groot geweest; de grootste belangstelling
trok de afdeeling rammen, waarvan de aan
voer, evenals altijd, direct na den fokveedag,
zeer groot was. De meeste dieren gingen in
ruilhandel van de hand, er werden prijzen be
steed van 30.50.tot 60.—.
Groot was de schapenaanvoer, ruim 215
stuks, vlug verliep de handel niet, de prijzen
liepen van 23.tot 26.middenprijs
23.50. De hoogste prijs werd betaald door
den heer H. Mooy, die voor den slacht twee
vette dieren kocht voor pl.m. 30.De
schapenhandel op de boerderij was in den
loop der week ook belangrijk.
Lammeren deden eveneens een goeden prijs,
gemiddeld werd 16.per stuk betaald.
Ramlammeren golden 20.tot 30.
Wolhandel was er op de markt thans niet.
Rundvee werd weinig aangevoerd, een
melkkoe bracht pl.m. 230.op en een beste
pink gold 150.Verder werd een viertal
graskalveren verkocht voor prijzen van
80.tot 110.Twee vette kalveren de
den 50.en 60.
Nuchtere kalveren gemiddeld 14.per
stuk.
De varkens op de boerdij brengen gemid
deld 30 ct. per pond op. Biggen op de markt
14.— per stuk.
Aan de eierenveiling liep de prijs der eieren
met ongeveer 40 ct. per 100 stuks op. Jonge
kippen golden op de markt 1.30 tot 1.70
per stuk.
TEXEL, 13 September.
Veemarkt.
217 schapen 1826; 4 graskalveren
80—110.—; 2 vette kalveren 50—60; 1
pink 150; 175 lammeren 1418; 62 ram
men 3060; 3 nuchtere kalveren 1216;
1 koe 230; 4 biggen 14; 6 kisten kippen
per stuk 1.301.70.
Eierenveiling.
Aangevoerd: 52943 eieren: 5862 kg
4.50—4.80, 62—64 kg 4.70—4.90. 66—70
kg 4.90—5.20, 50—56 kg 3.70—4.40, alles
per 100 stuks.
Leger-versterking.
Oppassen dat men de sympathie
niet gespeeld.
In „De Avondpost" schrijft driestar (de
hoofdredacteur D. Hans) een artikel over
„leger-versterking", waaraan wij het volgende
ontleenen:
De tijd van bezuiniging op de militaire uit
gaven is voorloopig voorbij.
Meer nog:
wij zullen de militaire uitgaven aanmerke
lijk moeten verhoogen.
De vraag is nu alleen maar, hoever men
met dit alles zal gaan.
En dan spreken wij allereerst de hoop uit,
dat de Regeering zich in haar voorstellen tot
het strikt-noodzakelijke zal beperken. De
verleiding is er, om thans, nu er een gunstige
wind voor leger-versterking en leger-uitbrei-
ding waait, te ver te gaan.
Wij gelooven dat men zich vrij algemeen
met leger-uitbreiding en diensttijd-verlenging
zal vereenigingen, mits de Regeering niet met
te ver strekkende voorstellen komt.
Van zeer groot belang, juist ook wat de
persoonlijke lasten betreft, achten wij de
verlenging van den diensttijd, met name van
den eerste-oefentijd. De Regeering schijnt die
op 11 maanden te willen brengen.
Een eerste-oefentijd van 11 of 12 maanden
is voor jonge-menschen, met het oog op hun
sociale positie of hun studie, nog al ingrij
pend, en wij moeten oppassen voor het gevaar
dat te ver gaande voorschriften de weermacht
weer zal doen inboeten van de populariteit
welke zij ongetwijfeld in den laatsten tijd heeft
gewonnen.
Het is heel wat waard, dat de weermacht
door de volks-sympathie wordt gedragen
Wij zouden het dan ook zeer betreuren in
dien de voorstellen der Regeering van 'dien
aard waren, dat er in het parlement een felle
en scherpe strijd over ontstaat, die dan na
tuur lijk zijn weerklank vindt in het land.
Wanneer Gij aan hoofdpijn lijdt, probeer
dan eens een "AKKERTJE In minder dan
10 minuien is Uw arm hoofd dat Ge dacht
dat barsten zou, volkomen vrij en Ge kunt
weer met lust Uw bezigheden hervatten.
"AKKERTJES" bevatten een bijzonder
poeder, zeer werkzaam en toch onschadelijk
voor de gezondheid zij tasten maag, hart
noch nieren aan. De cachet-vorm heeft
het groote voordeel, dat men niets proeft.
Het zijn vlugge afdoende pijnstillers in
gevallen van Hoofdpijn, Migraine, Kies
pijn, Spierpijn, Zenuwpijn, Neuralgie,
Vrouwenpijn en Rheumatische pijnen.
Waarom toch langer lijden dan noodig!
Overal verkrijgbaar. Per 12 stuks 52 cent.
Volgens recept von Apotheker Dumonf
TOEZICHT OP HET STRANDLEVEN.
Van de zijde der Roomech - Katholieke
kerk wordt er in België aangedrongen op
meer toezicht op het strand- en badleven. Een
organisatie is opgericht met den naam Ze-
denadel of Moralite publique. Door voortdu
rende waakzaamheid wil zij kwetsing der
goede zeden voorkomen. Verder heeft zij
reeds weten te bewerken, dat verschillende
hotels en pensions tot haar zijn toegetreden,
die zich hebben verbonden een crucifix te
plaatsen in eetkamers en slaapkamers, des
Vrijdags een „mager menu" te geven; de gas
ten niet in onvoegzame kleeding toe te laten;
de lijst der kerkelijke diensten op zichtbare
plaatsen op te hangen, en het personeel vrij
te laten, om de godsdienstoefeningen te be
zoeken. Reeds zijn meer dan 200 hotels en.
pensions tot deze overeenkomst toegetreden.
ONGELUKKEN GEDURENDE DE
SCHOOLUREN.
Een jongen verlaat de schoool vijf minuten
voor het einde, en bezeert zijn vinger aan het
hek met het gevolg, dat deze moet worden
afgezet. De vader eischte schadevergoeding.
Dit geval kreeg onlangs een Engelsche
rechter te behandelen. Overwogen werd, dat
indien het kind nog in de school geweest was,
de schoolvereeniging ongetwijfeld verant
woordelijk geweest was, maar dat er in dit
geval weinig tegen te doen was. Toch werd
de eisch tot schadevergoeding toegewezen.
Engelsche bladen wijzen erop, dat de moge
lijkheden van een ongeluk op deze wijze on
telbaar zijn, vooral ook bij het onderwijs in de
gymnastiek, waarbij de toestellen meer en
meer op den voorgrond komen. Ongelukken
zullen er gebeuren, en daarom achten de bla
den het een wijze maatregel, als er intijds
regels ter voorziening getroffen worden.
DE STÜRMER OP DEN RIJKSPARTIJDAG.
„De groote en heilige Jodenhaat".
Ter gelegenheid van de Rijkspartijdag der
N.S.D.A.P. te Neurenberg heeft de Stlirmer
van Julius Streicher een extra-nummer uit
gegeven, dat onder de titel „Het volk der
misdadigers, de Jood als oorzaak van alle
misdaad" onder duizenden deelnemers van
den Partijdag wordt verspreid. Het nummer
is voorzien van een groot aantal caricaturen
en portretten van Joden, en het vertoont de
gebruikelijke bladvulling in de vorm van anti-
Joodsche uitspraken van Hitier, Streicher, e.a.
De eerste pagina bevat een in rood opge
maakt verzoek aan alle lezers, het blad door
te geven aan anderen, ten einde den volks-
genooten de oogen te openen, en hen tot
strijders en Jodenhaters te maken. Daarmede
aldus de Stürmer helpt gij bij de groot
ste taak, die het lot ons heeft gesteld.
Een ander artikel „Onze taak" spreekt van
de grooten strijd om de wereldbeschouwing,
die wordt gevoerd tegen den Jood, die waard
is, hier op aarde het meest van alles te wor
den gehaat. Daarom vindt de strijd om d8
wereldbeschouwing nergens een juistere uit
drukking dan in den strijd tegen het Joden
dom. Hier staan twee werelden tegenover
elkaar, eenerzijds de scheppende niet-Joodsche
mensch, anderzijds de Joodsche dief en moor
denaar. Hier wordt de grootste strijd ter
wereld tusschen goed en kwaad getreden.
Het is noodig, dat deze waarheden over het
Joodsche gevaar worden uitgedragen naar alle
volkeren. Degene, die hiertoe meewerkt, helpt
mede aan de vervulling van de grootste an
zwaarste taak, die de menschheid door het
lot werd opgelegd. Deze geweldige arbeid moet
worden verricht, en men zal de niet-Joodsche
menschheid de oogen moeten openen. Men
zal haar moeten bijbrengen, dat de Jood de
doodelijkste vijand der menschheid is, en men
moet hem uitleveren aan de algemeene haat
en woede. Deze groote en heilige haat zaj
eens den Joodschen misdadiger voor
wereldgerecht brengen, en hem van deza
aarde uitroeien.
De Stürmer heeft wederom zijn naam aef
aangedaan.
