Einde der zee-controle
Het ideaal der Katholieke
Staatspartij
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Vijftig duizend
Chineezen ingesloten
Ons veldleger
levert slag
Italië gemuilkorfd
Luchtlijn
Ned, Indië-Australië
Gelukkig slechts oefening
%en spannende
uiintet-utedsttifdI
UITGAVE. N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ V/H G DE BOER JR.. KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER. TELEFOON 50 POSTGIROREKENING 16066
ZATERDAG
Fransche en Engelsche oorlogsschepen
naar het bekken der Middellandsche-zee
Per WACO-Touringcar
■n naar de Opening van
M de Staten Generaal.
Met bezoek aan Westland
Inlichtingen W aco, Kanaalw. 137, tel. 773
CHINA
Hulptroepen onderweg
De slag bij Zelhem
Dit nummer bevat 16 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINTt
1
Een hoofdprijs van f 150.- j
Een tweede prijs:
een reis naar Zwitserland
De Heldersche Courant begint
j met 1 October een spannende
j wedstrijd, waarbij voor onge-
j veer vijfhonderd gulden aan
prijzen zal worden toegekend.
Nu is het de tijd om U te abon-
neeren
j Het leesseizoen breekt aan.
De Heldersche Courant brengt
i U het nieuws snel en volledig.
Zie omtrent den winteivwed-
j strijd pag. 1 van stadsnieuws
j en de betreffende advertentie-
pagina in dit nummer.
HELDERSCHE COURANT
X
18 SEPTEMBER 1937
65e JAARG. No. 8108
Engeland en Frankrijk hebben be
sloten, niet langer de controle ter zee
langs de Spaansche kusten uit te oe
fenen.
Dit besluit beteekent, volgens me-
dedeelingen uit Britsche officieele
kringen, geenszins een wijziging be
treffende de non-interventie als ge
heel genomen. Het systeem van
waarneming is nog steeds van
kracht, evenals de controle te land.
Het besluit is genomen zonder
overleg met de niet-inmengingscom-
missie, daar Greot-Brittannië en
Frankrijk de eenige mogendheden
zijn, die controle ter zee uitoefenen
en zij het dus als hun recht beschou
wen, te beslissen wat zij met hun
eigen schepen doen.
Het besluit is intusschen aan lord
Plymouth, den voorzitter der non
interventie-commissie meegedeeld.
Uitbreiding der maatregelen te
gen zeerooverij.
O-"
Gistermiddag is in het hotel der Fran-
gche delegatie het accoord onderteekend, dat
aansluit op de overeenkomst van Nyon. In
dit aanhangsel worden de maatregelen, die
te Nyon zijn overeengekomen, uitgebreid tot
vliegtuigen en aan de oppervlakte varende
schepen. Het aanvullend accoord verzekert
„hulp en bescherming" aan de koopvaardij
schepen, welke aangevallen worden door
vliegtuigen en aan de oppervlakte varende
schepen, die zich niet houden aan de begin
selen van het internationale recht, welke hij
het verdrag van Londen algemeen zijn er
kend. Koopvaardijschepen, die onder Spaan
sche vlag .varen, vallen huiten deze maat
regelen.
Indien de aanval wordt gedaan door een
boven-water-schip waarvan de tonnage en
de sterkte grooter zijn dan die van de pa-
trouilleerende vaartuigen, zullen deze een
beroep doen op de andere leden .van de
patrouille.
De Britsche strijdkrachten in
de Middellandsche Zee.
Door de opheffing van den patrouille-
dienst in de Spaansche wateren komen 16
'Britsche torpedojagers vrij voor de bewa
king in de Middellandsche Zee. Voor de
tenuitvoerlegging van de overeenkomst van
Nyon zullen dan 52 Britsche jagers beschik
baar zijn,
Tot hier toe en niet verder.
Het is zonder meer duidelijk, dat de
ylootconeeiitraties om Malta en de maat
regelen van Nyon het antwoord zijn van
Frankrijk en Engeland op de houding van
Rome en Berlijn.
Tot hier toe en niet verder, wordt den
(dictators toegeroepen!
Noch Parijs, noch Londen hebben de da
ders van de zeeroof overvallen in de Mid
dellandsche Zee, aangewezen, maar men
kan er zeker van zijn, dat de geheime dien
sten der betrokken landen zeer goed op de
hoogte zijn van de nationaliteit der bedrij
vers van deze misdaden.
Alles wijst er dan ook op, dat de
gezamenlijke Fransche en Britsche
vloten bezig zijn om Mussolini een
muilkorf op te zetten.
Dat men dit ook te Rome goed begrijpt,
blijkt uit de uitingen in de Italiaansche fiers
waarin hevig te keer wordt gegaan tegen
de plotseling vastberaden houding van
Frankrijk en Engeland,
Italiaansche critiek op Frankrijk
en Engeland.
De Tribuna schrijft o.a.: Het is niet de
eerste maal, dat de Geneefsche methoden
,van procedure uitgebuit worden voor een
sluwe politiek om iedere feitelijke pacifica
tie te verijdelen. Eden heeft zich een mees
ter getoond in deze kunst. Onder den dek
mantel van de conferentie van Nyon is een
eigenmachtige, eenzijdige actie verborgen v.
eenige staten, die op den duur zelfs niet
gewenscht kan zijn voor de mogendheden, die
weliswaar hebben deelgenomen aan de con
ferentie, maar niet deelnemen aan de con
trole.
Wie heeft ooit het recht gehad de
Middellandsche Zee uit te leveren
aan de Fransche en Engelsche zee
strijdkrachten? Het meest elemen
taire rechtsgevoel doet het raadzaam
schijnen de gemaakte fout te corri-
geeren door met de overige groote
mogendheden van Europa en van de
Middellandsche Zee, die van de con
ferentie zijn weggebleven, tot over
eenstemming te komen en er van
af te zien een actie te ondernemen,
die door mogendheden slechts gezien
kan worden als een overweldiging,
In geval in laatste instantie zuiver formeele
motieven de overhand behouden en een
overeenstemming mochten verhinderen, zou
den Frankrijk en Engeland alleen de ver
antwoordelijkheid voor alle gevolgen dragen,
die uit de tegenwoordige situatie zouden
kunnen voortvloeien,
De indruk in Duiiscbland.
Ook Duitschland is lang niet in zijn
schik.
Havas seint n.1. uit Berlijn dat het besluit
van Frankrijk en Engeland, om de mari
tieme controle aan de Spaansche kusten
stop te zetten, op de publieke opinie in
Duitschland' een zeer slechten indruk heeft
gemaakt.
In politieke kringen wendt men weliswaar
onverschiüligheid voor en zegt men, dat
Duitschland nooit eenig effect heeft ver
wacht van de zee-controle, maar de bladen
geven openlijk van hun misnoegen blijk Zij
verklaren, dat Frankrijk en Engeland er
op uitzijn, zioh de hegemonie ter zee te
verzekeren, zonder rekening te houden met
de belangen en het prestige der ander groo
te mogendheden, met name van Italië.
De „Nachtausgabe" is van oordeel, dat de
Fransch-Engelsche beslissing een betreu
renswaardige verplaatsing van de Engel
sche en Fransche zeestrijdkrachten met
zich brengt in het kader eener internatio
nale taak van vreedzamen aard.
Het blad besluit „niet alleen Italië, óók
Duitschland heeft er een bijzonder belang
bij, van de Fransche en Engelsche regee
ringen eerlijk en openlijk uitleg te krij
gen nopens de ware doeleinden van haar
politiek in de Middellandsche Zee ten op
zichte van Spanje.
Spanje.
Een zuiver Christelijke gemeenschap
„De verkiezingsdag bracht geen ver
lichting van het verstand".
Op de heden te Nijmegen gehouden kader-
dag der R.K. Staatspartij, heeft de secre
taris dier partij, mr. H. Kolfschoten, een
inleiding gehouden over het onderwerp
„Bestendigen en versterken".
De Katholieken in Nederland zijn aan het
uitgroeien tot een bewuste en reëel staatkun
dige eenheid, aldus spr. Toch is de ontwik
keling der partij nog maar onzuiver uit de
jongste gegevens af te lezen. Er zijn zwakke
plekken in de uitgebrachte stemmen, o.a.
de Colijnstemmers. Hun politieke inzicht
staat op te breede basis.
Zij zijn te vrijgevig te liberaal
met hun voorliefde voor hetgeen
eerder de openbare dan de eigen
meening was.
In hen woedt de hartstocht voor het
nieuwe, voor het experiment en voor
de kwade kans. Van dit type leven
de speelbanken. Zij zetten even of
oneven, rood of zwart, op goed geluk.
In hun beste oogenblikken zouden zij in
de N.S.B. een sterken katholieken inslag
hebben willen inbrengen.
Dat het Nederlandsche volk in 1937 met
groote werkelijkheidszin zijn staatkundig
regiem met succes heeft weten te verdedigen
en te beschermen, kan niet beteekenen, dat
wij in veiliger! vredestoestand de politieke
zaken dp den ouden voet hebben voort te
zetten.
„De opbouw van een economisch-sociale
orde" zoo zegt het program van actie
der Katholieke Staatspartij veelzeggend
moet berusten op samenwerking van de
bedrijfsgenooten en voeren tot zelf doen
onder toezicht van de Overheid, die moet
waken voor harmonie tusschen bedrijfsbe
lang en algemeen welzijn.
Als het gaat om het doel dier sa
menwerking, hebben wij, Katholie
ken, onze richting gekozen. Wij
hebben ons een concreet ideaal ge
steld n.1. dat eener gemeenschap
naar zuiver Christelijk model.
Onder de middelen, die tot ons ideaal
voeren, heeft 26 Mei ons een gewichtig en
onmisbaar middel ter hand gesteld, het mid
del van rechtsstreekschen invloed te kun
nen oefenen op het bestuur van ons land
en op de richting, waarin aan het betere
lot van ons volk zal gaan gewerkt worden.
Bij een Katholieke partij, die bij de Ne
derlandsche verhoudingen haar afvaardi
ging in het parlement van 28 op 31 leden
brengt, moet het wel eens even opkomen,
aldus besluit mr. Kolfschoten dat zij haar
doel bereikt heeft. Op datzelfde oogenblik
zou zij pijnlijk kunnen vergeten, dat haar
taak onder ons volk pas aanvangt.
DE AUSTRLISCHE REGEERING
HEEFT TOESTEMMING VER
LEEND.
OOK STRATEGISCHE BETEE-
KENIS?
Naar wij van bevoegde zijde ver
nemen, heeft de Australische regee
ring thans officieel aan de K.N.I.L.M.
toestemming verleend tot het ope
nen van een luchtlijn van Ned.-Indië
naar Australië, tot het verkrijgen
waarvan de K.N.I.L.M., zooals men
weet, reeds langen tijd pogingen in
het werk had gesteld, echter tot dus
ver zonder resultaat.
Omtrent de route en het eindpunt van
deze luchtlijn in Australië moeten nog on
derhandelingen worden gevoerd, terwijl
ook in zake het tijdstip van opening der
lijn nog niets met zekerheid vaststaat.
Ook hierover zijn nog besprekingen gaan
de.
Australië zal vliegvelden
leggen in onze Oost.
aan-
De minister van Defensie van het gemeene-
best van Canberra (Australië) heeft giste
ren medegedeeld, dat het Kabinet zich ac
coord heeft verklaard met het Britsche
voorstel, dat de Australische regeering in
Nederlandsch Indië vliegboothavens Iaat
aanleggen en er aan toegevoegd, dat Ne-
derlandsch-Indië een belangrijk punt is.
Voorzoover het Australië betreft, zoo ver
klaarde de minister voorts, was het lucht
mail-plan voltooid met formeele overeen
komsten tusschen Groot-Brittannië en de
„Quantas Air Lines". Het plan is thans
klaar om onderteekend te worden en in de
nieuwe zitting van het parlement zal de
ratificatie-wetgeving worden ingediend.
Engëlsche luchtvaartmij. wil Au-
stralië's voorbeeld volgen.
Nader vernemen wij, dat bij de Ned.In
dische regeering een verzoek is ingekomen
van de Imperial Airways om in Ned. Indië
vlieghavens te doen aanleggen, nu de Impe
rial Airways haar lijnen gaat verlengen.
Dit verzoek is bij de Ned.-Indische regee
ring in overweging, zoomede de voorwaar
den, waaronder eventueel aan dit verzoek
zou kunnen worden voldaan.
In den sector Linagh-Siau in het
Noorden zijn 50.000 Chineezen inge
sloten De Japansche nijptang schijnt
zich onverbiddellijk te sluiten. De
Japanneezen zeggen een nieuwen
opmarsch met tanks en infanterie
Liangsiang verricht te hebben De
strijd is thans zeer fel en de Japan
neezen beweren tijdens hun op
marsch gistermorgen 1200 gesneuvel
de Chineezen op het terrein te heb
ben gevonden.
Het Chineesche opperbevel heeft zich
klaarblijkelijk rekenschap gegeven van de
gevaarlijke situatie, waarin de 50.000 Chi
neesche soldaten zich bevinden, want .Ta-
pansche vliegers melden, dat een sterke
Chineesche hulpcolonne in allerijl in Noor
delijker richting optrekt van de Chineesche
basis te, Pautingfoe en zijn op een afstand
van slechts een dertigtal kilometers bevindt
De Japansche troepen trachten deze colon
ne op te vangen, maar zij worden daarbij
belemmerd door den dikken laag modder,
die zich tengevolge van nieuwe regens
gevormd heeft.
De strijdwijze der Chineezen.
Een buitenlandsch militair deskundige
heeft tegenover een vertegenwoordiger van
Havas een verklaring afgelegd, waarin hij
o.rn. zeide:
„De veldslag rondom Sjanghai be
vestigt de superioriteit van het Ja
pansche oorlogstuig, maar heeft de
opmerkelijke waarde van den Chi
neeschen soldaat in het licht gesteld.
De Chineesche troepen hebben zeer zware
verliezen geleden tengevolge van de bom
bardementen. De tegenstand der Chineesche
infanteristen heeft echter den opmarch der
Japanneezen, die eveneens zware verlie
zen hebben geleden zeer moeilijk maakt."
„De Chineesche troepen hebben de vol
gende tactiek gekozen: Om het intensieve
geschutvuur der Japansche oorlogsschepen
te ontwijken, welk vuur de aanvallen voor
bereidt, verlaat de Chineesche infanterist
haar eerste linies en gaat tot den tegen
aanval over, wanneer de Japansche troepen
het nog niet georganiseerde terrein bezet
ten. Er ontstaan dan gevechten van man
tegen man, waarbij de Chineezen zich be
dienen van bajonetten en groote sabels en
waardoor de opofferingsgeest van de Chi
neesche soldaten hun een overwicht geeft."
Rood als sterkste partij wint,
maar blauw verzamelt snel en
neemt stelling.
Ook op den tweeden dag van de
oefeningen der lichte brigade heeft
de „roode partij" het beste resul
taat bereikt, hetgeen, gezien het
uitgangspunt en den opzet van deze
tweedaagsche oefening, niemand
zal verbazen.
De opzet.
Om half negen gistermorgen begon de
opmarsch van de Roode Partij door het
passeeren van de grens tusschen het Roode
en Blauwe land. Deze landsgrens liep van
Doesburg, Doetinchem, Terborg, Varsse-
veld naar Aalten.
Van het oefenterrein was alleen bezet
het vak Terborg-Varsseveld en wel door de
Blauwe Partij, onder bevel van cavalerie
commandant, luitenant-kolonel J. J. van
Diepenbrugge.
De Roode troepen, onder bevel van luite
nant-kolonel H. C. van der Bijl, marcheer
den in twee colonnes op, voorfgegaan door
een voorhoede.
Deze opmarsch werd rechts gedekt door
het vierde eskadron van het tweede regi
ment huzaren en links door een batterij
van wielrijders. Vaststond, van tevoren, dat
Blauw voor den druk van Rood zou moe
ten wijken, waarbij gedacht was aan het
stelling nemen in de lijn Laagkeppel-Zel-
hem-Halle.
In de bosschen van het kasteel
Slangenburg.
Toen wij gisterochtend wegreden, was het
doel in de omgeving van het kasteel de
Slangenburg, dat tussohen Doetichem en
Varsseveld ligt, en omrings is door denne-
bosschen, een kijkje te nemen. Eerst zagen
wij de inrichting van het veldpostkantoor
in de Steeg. Daarna ging het op Slangen
burg af.
De aanvoerder van Blauw had in
het kasteel zijn commandopost be
trokken en stond door telefoonlijnen
over de velden en door de bosschen
aangelegd, in verbinding met on-
derdeelen yan zijn troepen.
Er liep ook een telefoonlijn naar een
door heggen begrensd veld, waarop een z.g.
U-lap was uitgespreid, waarmede de vlie
gers bericht worden doorgegegeven. Heeft
de vlieger op zijn beurt een bericht te zen
den, dan vuurt hij dit bericht in 'n koker
geborgen af, waarna het telefonisch wordt
doorgegeven,
Toen wij in de bosschen van Slangen
burg arriveerden, bevonden zich daar prins
Aschwin en de commandant van het veld
leger.
Prins Bernhard was hier te paard geste
gen en met een verkenningpatrouille der
(Roode) huzaren, onder bevel van reseve-
eersten luitenant Jhr. Beelaerts van Blok
land verder gereden.
Theorie en practijk.
In de bosschen was een versperring opge
worpen en toen een blauwe pantserwagen
aankwam, werd deze versperring snel ver
wijderd. Dit was niet naar den zin van lui
tenant-generaal baron van Voorst tot Voorst,
die met prins Aschwin toevallig toekeek. De
versperring was weliswaar primitief, slechts
aangegeven door een 'ap, rriaar, zoo redeneer
de de generaal, die lap stelt een reëele ver
sperring voor en is dus niet een-twee-dire te
verwijderen. Generaal Van Voorst beval
daarom een luitenant der wielrijders een
versperring van eenige boomstammen te
bouwen. De pantserwagen, die intusschen
grondig door prins Aschwin was bekeken,
nam, toen de versperring klaar was, met een
aanloopje vol gas de hindernis.
„Dit is nu theorie en practijk, sprak de
commandant van het veldleger en veel be
langrijker dan. het rennen van het ééne
hoekje naar het andere en elkaar met min of
meer succes beschieten."
De opmarsch van rood.
Het optrekken van de roode troepen
noodzaakte de blauwen de lijn Terborg
Varsseveld te ontruimen. Omstreeks twaalf
uur waren de rooden op ongeveer twee kilo
meter afstand Zelhem genaderd en voor het
herstel van eenige verbanden was het opruk
ken tijdelijk gestaakt.
Gedachtig aan generaal van Voorst's uit
spraak over de waarde van de verschillende
bewegingen van partijen en in de veronder
stelling, dat deze den lezer vermoedelijk vrij
onverschillig zullen laten, willen wij hem
het relaas hesparen xan den rooden op
marsch tot Zelhem en liever iets vertellen
van het hoogtepunt van den dag: den strijd
om Zelhem.
De stad ontzet.
Zelhem, waar II. M. de Koningin door lui
tenant kolonel Thoden van Velzen over het
verloop van den strijd werd ingelicht, en
waar Prins Bernhard met zijn patrouille on
gezien (door den vijand wel te verstaan) om
heen trok, was aanvankelijk door de blauwe
partij bezet, Maar kwam omstreeks twee uur
in handel van de rooden. Hier is een felle
strijd geleverd. Niet alleen van de verschil
lende om de stad gelegerde fronten, maar
ook van man tegen man. De toeschouwers
kregen hier corps-è-corps gevechten te zien,
die de werkelijkheid bedriesgelijk dicht na-
Verwachting: Meest matige Zui
delijke tot Westelijke wind,
zwaar bewolkt met tijdelijke
opklaringen, waarschijnlijk
regenbuien met kans op on
weer, iets kouder.
Verdere vooruitzichten: Tijde
lijk wellicht iets minder buiig
De genoemde buitenlandsche mili
taire deskundige is van meening, dat
de Chineesche strijdkrachten langen
tijd stand zullen houden, zoo niet
in de tegenwoordige linie, dan toch
ten minste op de linie Kiating-Nan-
tsino. In ieder geval zijn volgens
hem de 80.000 Japansche soldaten,
die zich thans voor Sjanghai be
vinden, noodig om de streek Sjang-
hai-Soetsjoe bezet te houden.
derden. Een vijand op een motorfiets werd
tegengehouden en ontwapend, een naderende
wielrijder, die rechtsomkeerd wilde maken,
van zijn vehikel gesleurd en gevangen.
De stad bleek, toen rood zijn verbanden
hersteld had, niet meer te houden en de
blauwe bezetting week noordwaarts uit.
Hoewel de oorlogstoestand niet geëindigd
was met den val van Zelhem en de nieuwe
bezetting, voorspelde kolonel van Voorst, den
commandant der lichte brigade, dat een
nieuw treffen op denzelfden dag niet te ver
wachten was. Hij voegde hieraan toe, dat
blauw in een veel ongunstiger positie begon
nen was dan rood, zoodat de overwinning
van de roode partij weinig ophef behoefde
en dat hij groote bewondering had voor de
snelle wijze, waarop de commandant der
blauwe partij met de zijnen was teruggetrok
ken en stelling had genomen in de omge
ving van Hengelo (G.).
De „Piet Hein" op den IJssel.
Van Zelhem over Brammen naar Arnhem
is niet de vlugste weg, maar wel de aardig
ste, als het prinselijk jacht op den IJssel ter
hoogte van Brammen ligt. En toen wij om
kwart voor drie in Bronkhorst, recht tegen
over Brammen aan de andere zijde van de
rivier gelegen, aankwamen, werd juist de
motorboot van de „Piet Hein" uitgezet.
H.M. de Koningin bevond zich met haar
eerste hofdame, jonkvrouwe van Tets aan
boord. De Koningin was om een uur met
fcdit bootje van Bronkhorst naar het jacht
^gevaren en toen weer naar Bronkhorst terug,
nagewuifd door de prinses. In enkele minu
ten zette Hare Majesteit voet afin wal toe
gejuicht en toegezongen door jong en oud,
voor welke hulde de Koningin glimlachend
en buigend dankte. Met de pont, waarop ook
haar auto was gereden, werd Hare Majes
teit overgezet naar Brommen, waar haar ook
hartelijke bewijzen van hulde deelachtig
werdén.
Prins Aschwin had zich, na Harer Majes-
teit's aankomst op het jacht, ook aan boord
begeven, maar had de „Piet Hein" eJ voor
het vertrek van de Koningin verlaten.
En Prins Bernhard? Van Zijne Koninklijke
Hoogheid was het spoor niet te volgen. De
Prins was in den strijd opgegaan,
