A,q&uia.
Ingezonden
H.W. ZEGEL
Esperanto-
Tentoonstelling
Burgerlijke Stand van Den Helder
AU BON MARC H E,
DAMES.HANDSCHOENEN
F, H. Baron van Dedem
overleden
Vliegtuigbommen op Slagschepen
Bioscopen:
Rialto-theater, Spoorstraat, aanvang half acht
„Slechts een vrouw" en „Bij de Jantjes".
Tivoli-theater, Spoorstraat: aanvang half 8:
"De TZi5e.V,nerPrinses" en „De Veroveraar
van Indie
W itte Bioscoop, Koningstraat, aanvang half 8:
„Bannelingen van het Duivelseiland" en
„Het Millioenenmeisje".
Zaterdag X5 September.
Casino, 8 u. Feestavond Mond-accordeonver-
eemging „Ons Genoegen".
Musis Sacrum, 8 u. - Propaganda-feestavond
Speeltuinvereemging afd. „Centrum".
'AlgMil. Tehuis, Spoorstraatlf10 uur
Esperanto-Tentoonstelling.
Zondag 26 September:
10.30 uur Rialto-theater:
„Onsterfelijke melodiën".
Programma bioscopen als Zaterdag.
Badpaviljoen Huisduinen, van 36 u. en van
812 uur: Dansen.
Casino, 8.15 uur: „Wognum's Zangkoor".
Jubileum-concert.
2829 September:
Alg. Mil. Tehuis, Spoorstr., 310 u.: Fancy-
fair Oud-Kath. Vrouwenvereeniging.
Opgenomen om 8 uur hedenmorgen.
Barometerstand Den
Helder
762.4
Temperatuur zeewater
15.1
Temperatuur lucht
15.0
Hoogste temp. lucht
gisteren
17.3
Laagste temp. lucht gisteren
10.1
Hoogwater (heden)
31 él 5
23.45
Laagwater
5.10
17.40
Hoogwater (Zondag)
12.00
0.25
Laagwater
5.55
18.15
Licht op (heden)
19.25
OP- EN ONDERGANG VAN ZON
EN TI-JD VAN HÓÓG- EN LAAG WATER.
Zomertijd.
Zon
Sept.
op:
ond.:
Hoogwater
Laagwater
Z 26
6.51
18.51
12.00
0.25
555
18.15
M 27
6.52
18.49
0.50
6.40
18.55
D 28
6.54
18.47
1.10
14.00
7.35
19.50
W 29
6.55
18.45
2.30
15.40
8.50
2) .20
D 30
6.57
18.43
4.05
17.05
10.20
22.45
Oct.
V 1
6.59
18.40
5.20
18.25
12.00
24.00
Z 2
7.01
18.37
6.25
19.15
0.00
APOTHEKEN.
Van hedenavond 10 uur tot Baandagmor-
gen is alleen geopend de apotheek van W. H.
Kingma, Kanaalweg.
Van Maandag 27 Sept. tot 4 Oct. wordt
avond- en Zondagsdienst waargenomen door
H. J. Rootlieb, Binnenhaven.
CINË-EN FOTOHANDfc'L
KONINQSTEAAT 73,
TELEFOON 879.
ONTWIKKELEN-AFDCUKKEN-VERbOOOTEN
Onze vroegere stadgenoot, de
heer A. v. Esschoten, is met ingang van
28 Augustus door de directie van de K.P.M.
als wnd. chef van den Techn. Dienst te Soera-
baia benoemd. De heer v. Esschoten was
vroeger leerling van de Ambachtsschool
alhier.
De groene vlag wappert. De vlag met de
vijfpuntige ster: het symbool van de
Esperanto-beweging over de geheele wereld.
Deze groene vlag' heeft meer gewaaid van de
vlaggestok van het Militair Tehuis in de
Spoorstraat. En niet alleen daar, doch over
de geheele wereld verspreid wordt deze vlag
uitgestoken om de menschen te herinneren
aan de schepping van Dr. Zamenhof: De
wereldhulptaal Esperanto* Activiteit is een
kenmerk der beoefenaars van Esperanto. Zij
zijn onvermoeibaar in de weer om hun ideaal:
Elk mensch spreke naast zijn moedertaal
Esperanto, tot werkelijkheid te brengen. Kaj
rapide kreskas le afero per laboro de la
esperantoj! En snel groeit de (Esperanto) -
zaak door het werk der esperantisten!
Ook de Heldersche Esperantisten zijn, be
zield door hun „Interna ideo", steeds ijverig
bezig om Esperanto te propageeren. En dit
maal heeft men daartoe een tentoonstelling
georganiseerd. Een tentoonstelling, waarop
men eenigszins een indruk kan krijgen van
de vorderingen die Esperanto in de halve
eeuw van zijn bestaan heeft gemaakt.
Daar de Burgemeester en de Wethouder
van Onderwijs beiden verhinderd waren, werd
de officieele opening gewijzigd in een onoffi-
cieele. De voorzitter van „Nova Sento", de
heer Heres, opende met een korte toespraak
te tentoonstelling. Spreker drukte zijn blijd
schap uit over de goede opkomst. Hij zeide,
dat er ten opzichte van Esperanto nog veel
misvattingen bestonden. De voornaamste is
deze wel, dat men veronderstelt, dat Espe
ranto de moedertaal verdringen wil. Dit is
geenszins het geval, het is een hulptaal, waar
door men juist de eigen taal nog meer kan
waardeeren. Voorts is Esperanto geen „code".
Dr. Zamenhof heeft de stammen der woorden
genomen uit bestaande talen en deze op
streng logische wijze tot een welluidende
interessante, gemakkelijke en toch zeer rijke
taal samengevoegd. Het is gelukkig niet meer
zoo, dat men onsympathiek staat tegenover
Esperanto, doch de tentoonstelling heeft ten
doel om de onverschilligheid, welke nog wel
veel gevonden wordt, gunstig te beinvloeden.
De openingstoespraak werd gevolgd door het
zingen van „La Espero", De Hoop, het inter
nationale Esperantisten „volks"lied.
De tentoonstelling geeft een uitstekend
beeld van de uitgebreide toepassing, die Espe
ranto op het oogenblik reeds geniet. Behalve
de boeken en brochures, de leerboeken, de
Esperanto-kranten, zijn er ook drukwerken
voor reclamedoeleinden, voor tourisme, jaar
beurzen, congressen uit allerlei landen. An
sichtkaarten en foto's toonen de verspreiding
van Esperanto over alle deelen der wereld.
Er is vrijwel geen land meer waar Esperanto
niet'is doorgedrongen. Zelfs in de landen, waar
men de moeilijkheid heeft andere letterteekens
te gebruiken, heeft Esperanto ingang ge
vonden.
Er zouden geheele artikelen te schrijven
zijn over de vele bijzondere dingen, die men
op de tentoonstelling aan kan treffen. Doch
wij raden U aan dat zelf te gaan zien. Voor
ieder die in andere landen belangstelt, of zich
misschien eenigszins door Esperanto aange
trokken voelt, is hier een keurcollectie ge
gevens te vinden.
Hier ter plaatse hebben wij een dergelijke
uitgebreide tentoonstelling op Esperanto-ge-
bied nog niet gezien. Dit kon tot stand komen
door samenwerking van de Neutrale Espe
rantisten Vereeniging, de Arbeiders-Esperan
tisten Vereeniging en de R.K. Esperantisten
Vereeniging. De tentoonstelling is nog ge
opend: heden van 410 uur.
van 24 Sept. 1937.
BEVALLEN: P. Kramer-Moll, z.; J. Grooff-
Smit, z.
SPOORSTRAAT 105
Zeer aparte collectie
Terwijl de gep. schout bij nacht F. H. baron
van Dedem, uit 's-Gravenhage, die op zijn
verblijf te Dalfsen vertoefde, zich gisteren
ochtend naar Rheebruggen (gem. Ruinen) be
gaf om de door hem aan te koopen lande
rijen te bezichtigen, is hij bij aankomst aldaar
plotseling overleden.
F. H. Baron van Dedem werd in 1869 ge
boren en kwam na het Kon. Instituut voor
de Marine te hebben doorloopen in 1889 als
adelborst eerste klasse bij onze zeemacht. Hij
werd in October 1892 bevorderd tot luitenant
ter zee der 2e klasse en in 1904 tot luitenant
ter zee le klasse. In 1915 werd baron van
Dedem bevorderd tot kapitein-luitenant ter
zee, in 1918 tot kapitein ter zee en in 1923
tot schout-bij-nacht titulair, terwijl hem te
vens eervol ontslag, onder toekenning van
pensioen werd verleend en wel met ingang
van 1 Augustus van laatstgenoemd jaar. Van
1916 af tot zijn pensionneering was de ont
slapene inspecteur van den Marine-torpedo-
dienst.
De thaons ontslapene was Ridder in de
orde van Oranje-Nassau en drager van de
eere-teekenen voor belangrijke krijgsverrich
tingen in Atjeh, het Lombok-kruis en van
eenige buitenlandsche onderscheidingen.
£le uhzeJi in. Sieiten en JnntaueJèn
£aAAalani en jAncmlntrurten
Als we deez' regelen neertikken,
staat Sarrasani's tent al weer in Hoorn
en kunnen de Horineezen zich ver
bazen aan datgenewat een 10.000
Jutters hier gedaan hebben.
Nou geweldig was het, ook al
hebben de Jack Londonaren van hun
kant ook gelijk. Weliswaar is het beest
ten nutte van den mensch geschapen,
maar een leeuw zal het altijd prettiger
vinden een zelf gevelde malsche ree
bout voor z'n ontbijt te krijgen dan een
vleeschpastijtje van nieren, darmen,
blazen en hersenen van een bejaard
paard. En dé volbloeds vliegen ten
slotte liever met waaiende manen door
de prairiën en steppen, dan bij Sarra-
sani de Charleston te moeten dansen.
Waaruit weer blijkt, dat onze wereld
nog lang niet volmaakt is, ook niet voor
het circusdier.
Maar de 10.000 of althans een groot
deel ervan, vonden het machtig-mooi
en waren vol waardeering. met uit
zondering van den controle-gemeente
ambtenaar, die belast is met de honden-
opspeuring en met nauw verholen ver
bolgenheid het feit aanschouwde, dat
in Sarrasani's arena S honden zonder
penning rondhuppelden. Ondermijning
van de burgelijke belastingtucht
Dan was het onze politie, die zich
van de week op pad begaf, naar wij
lazen voorzien van gasmaskers en
traangasbommen. Het is niet gering en
't ligt er dik bovenop, dat wetsver-
krachters hier ter stede weinig of geen
kans meer zullen hebben hun lusten op
hun plicht-vervullende agenten bot te
vieren.
Het is jammer, dat men eerst n
over een dergelijk brillant arsenaal be
schikt. Had men het vroeger bezeten,
het ware niet mogelijk geweest, dat
eens een geweldenaar een stuk of zes
Hermandatters over de Botbrug
zwiepte, als waren het kinderteddy-
beeren. Eén traanbom en hij hadde de
makheid eens lams verworven.
Anti-sociale individuen als Jan
Rapalje (wiens gilde ter plaatse ge
durende het laatste jaar een massale
uitbreiding heeft ondergaan, zie Politie
rapport), hadden geen schijn van kans
meer. Eén bom en Jan zag de sterren
van de eeuwige jachtvelden aan z'n ge
loken oog voorbijtrekken.
Zoo ziet men het nut der gasbom,
aangewend ter beveiliging van ons
politiekorps en tevens van de belangen
onzer gemeentenaren.
Hopen en vertrouwen wij, dat ge
noemde projectielen niet gebruikt zul
len worden bij het afzetten van straat
gedeelten op Luilak en andere natio
nale hoogtijdagen, niet bij het weg
jagen van onze kinderen uit de winkel
vestibules in de Spoorstraat en bij het
volgen der hossende scharen van ons
meest Juttersche feest: de taptoe.
Ondervolgende onderoficieren zijn bestemd
om den len December 1937 met het m.s.
Indrapoera naar Oost-Indië te worden uitge
zonden.
Bootsman G. Wagenveld; serg.-telegr. J.
P. J. M. van Reijn; sergs.-torpedom. T. Staal,
A. J. Alderink, P. Dieleman; maj.-mach. A. J.
Buijze; serg.-mach. C. H. Prijdekker; serg.-
mont. G. Laroo; sergs.-vliegm. (M.) C. van
Beveren, P. Mager; sergs.-vliegtuigm. (H)Hi.
L. P. Wage; maj.-ziekenverpl. A. J. Kleinjan;
serg.-ziekenverpl. G.B. S. P. A. Groot.
Ondervolgende schepelingen zijn bestemd om
pl.m. 16 November 1937 met het vrachtschip
Tawali van de Stoomvaartmaatschappij „Ne
derland" naar Oost-Indië te worden uitgezon
den.
Bootsman M.L. J. C. van Oost; bootsman
H. J. G. Gruts; bootsman torp. O.Z.D. G.
Geerevliet; serg.-telegr. V.M.S. G. v. der Es;
maj.-konst. Gi. A. G. J. Pauw; serg.-vlieg-
tuigm. (M) J. G. Bekkers; maj.-mach. G.B.
P. Spaans; serg.-mach. L. Verel; matroos le
kl. Klg. A. J. Brands; kawtierm. M.L. J. A.
Geense; matr. le kl. C. G. Schimmel, L. Ver
hoef, (S.) M. Corver, J. F. v. Soldt; matr. 2e
kl. H. van Vark, W. H. Wiekerhoff, L. Boden
huis, M. C. Westdorp, A. van Buijtene, E.
Corthals, H. J. Farber, A. Fuijkschot, I. Haas-
dijk, H. Heinen, J. Hermans, J. Kroes, L. J.
C. Lodder, A. C. Olden, J. den Booijen, M. A.
Rottier, A. L. Schonagen, C. A. W. Smits, A.
A. J. Sprenkels, W. van Zeventer, D. R.
Schrauwen, C. Bakker, C. Ringelberg, A. de
Peuter, W. A. v. Toorenenburg, A. Vink, C.
Blankenzee; matr. 2e kl. A.W. J. Hazenoot,
J. A. Diemei, L. van Weenen, M. P. Trijsburg;
matr. 2e kl. S. P. M. F. Oetelmans; matr.
2e kl. Hb. T. W. van Lier; matr. 2e kl.
R. C. Kramer, L. de Jong, R. van Kampen,
F. G. W. van Leersum, S. Klappe, P. de Klerk,
J. T. Konincks, W. A. Kurvers, S. Landheer,
B. de Man; matr. 2e kl. S. A. Kamper; matr.
2e kl. W. J. v. den Heuvel; matr. 2e kl. Hb.
A. G. Kopijn; matr. 2e kl. A. v. der Stok, J.
Klootwijk, A. de Nooijer; matr. 2e kl. S. H.
C. v. den Berg; matr. 2e kl. A. W. G. v. der
Meer; matr. 2e kl. S. P. A. M. Schmit; matr.
3e kl. N. Spiering; korp.-konst. Kmg. C. J.
Leeuwenhaag; korp.-telegr. W. van Wensvesn;
seinersmaats J. Zorge, D. B. van Binnendijk,
A. Breedveld, A. C. de Kerk, B. v. d. Veekc:
torpedomakersmaats C. Frinks, S. Hertog, D.
v. der Dol, C. Bruggemans; korps.-mach. P.
Vader, J. M. Vlemmings, J. F. W. Holmes,
G. W. Eijmers, J. E.F. van Lierop, H. G.
Baas, J. Hofmeijer, H. J. de Rooij, J. Bakker,
A. de Vroome, A. Ausum, H. H. Smeets, P.
J. A. M. Warnar, K. H. Holster, J. H. Peeman,
J. Bosma, J. Verschoor, L. Schrier, P. F.
Jacobs, T. F. Valkonet, P. Reijerse, J. C.
Pover, J. H. C. Nollen; stokers-olieman P. H.
van Etteger, J. C. Welbergen, J. Soet, E. Baan,
J. J. van Dijk, G. van Croonenborg, C. Kiljan,
J. J. van Rosevelt, T. de Vries; stokers le kl.
G. Reinten, F. H. A. Nipperus, S. S(jtsma, J.
A. Mulder, J. C. den Duik; stokers 2e kl. J. A.
de Jong, P. Balk, M. Schouten, D. P. v. der
Sluijs; korp.-mont. A. Jorritsma; monteurs-
maats A. Breesêhoten, M. Houtman, H. K.
Noorda, W. P. v. der Scheur; korp.-vliegtuigm.
V.M.S. W. A. van Lien. T. v. der Meulen;
vliegtuigmakersmaats (M) C. T. Vervoort,
W. G. Heijneker, W. J. Geurts, S. de Ridder,
H. W. J. Vos; korp.-vliegtuigm. (H) H. Mere-
boer; korp.-schrijvers C. 't Hart, P. J. v. der
Linden, D. Buurema; schrijversm. J. F. Milder;
korps.-hofm. P. J. Kooij, H. Zwart; hofmees-
tersmaats A. de Groot, G. J. Westendorp;
schoenmaker J. C. E. Houppermans; mari
nier 3e kl. J. C. v. der Eist; marinier 3e kl.
A.W. J. R. Kleinpaste; mariniers 3e kl. G.
Pronk, D. Stolk, W. Tellier, J. Rutten, G.
Appel, J. E. Beneker, G. van den Berg, T. M.
van den Berg, J. Blokker, G. de Boon, J. van
den Bosch, W. A. Bruins, L. Buchner, J. Buth,
W. Buijze, P. Corler, Z. van Diggele, B. W.
Dorland, H. Engels.
OVERPL AATSIN GEN.
Sergt.-maj. d. marns. J. Kunst van G.G.S.
naar Kaz. W'oord, 20 Sept.
Sergt. d. marns. P. Brans van Kaz. W'oord
naar G.S.S., 20 Sept.
Sergt.-telegr. P. Mathijsen van M.K. A'dam
naar W.schip Vlissingen, 22 Sept.
Sergt.-telegr. G. de Bruijn van M.K. A'dam
naar O.Z.D., 22 Sept.
Sergt.-schrijver R. W. Klop van M.K. A'dam
naar W.schip W'oord, 23 Sept.
Opperkonstabel D. J. M. v. d. Vijver van
W.schip W'oord naar Gelderland, 24 Sept.
Majoor-konst. A. W. Verouden van Gelder
land naar W.schip W'oord, 24 Sept.
Sergt.-vliegtuigmkr. (M.) A. de Vries van
Kaz. A'dam tewerkg. bij K.L.M., tewerkge
steld bij de Dornierfabr. te Friedrichshafen,
27 Sept.
Sergt.-schr. J. G. T. Engelberts van W.schip
W'oord naar Afd. Marns. R'dam, 25 Nov. 37
op datum tewerkgesteld bij het D. v. D. VlIIe
Afd. A.
Korp.-monteur P. M. A. Wilders van Hertog
Hendrik naar De Kooij, 29 Sept.
Korp.-monteur G. J. de Jong van De Kooij
naar Hertog Hendrik, 20 Sept.
Korp.-mach. W. Ausum, H. H. Smeets en
D. W. Riechelman van Hertog Hendrik naar
W'schip W'oord, 20 Sept.
Korp.-mach. J. H. Zandbergen, C. Jelles en
M. v. d. Kuijl van W.schip W'oord naar Her
tog Hendrik, 20 Sept.
Korp.-vliegtuigmkr. (M.) L. Klok van De
Kooij naar De Mok, 20 Sept.
Korp.-telegr. C. Braun van M.K. A'dam
naar O.Z.D.22 Sept.
Korp.-mach. H. W. Roos, van v. Speijk, be
volen overplaatsing op 1 Oct. naar Gelderland
ingetrokken.
Korp.-konstabel M. van Reems, van W.schip
W'oord naar W.schip Vlissingen, 28 Oct.
Korp.-mach. P. Westdijk, van v. Speyk naar
Gelderland, 1 Oct.
Vliegt.mks.maat (M.) H. W. J. Vos van De
Kooij naar De Mok, 20 Sept.
Leerl.-vliegt.mkr. (M.) W. J. Ruijter van
De Mok naar De Kooij, 20 Sept.
Stoker le kl. G. Langhenkel van H. Hendrik
naar W.schip W'oord, 20 Sept.
Stoker le kl. J. C. Pegtel van W.schip
W'oord naar H. Hendrik, 21 Sept.
Matroos 3e kl. W. F. v. d. Stel en J. P. de
Vries van W.schip W'oord naar J. v. Brakel,
20 Sept.
Marns. le kl. A. A. Klunder en J. H. A
Nabben van H. Hendrik naar W.schip W'oord
21 Sept.
Marns. le kl. H. M. A. Mollij en E. E. Ager-
kop van "W.schip W'oord naar H. Hendrik
21 Sept.
Stoker-olieman W. L. Wieteler, van v. Speijk
naar Hertog Hendrik, 21 Sept.
Matroos le kl. W. Barentsen van Hertog
Hendrik naar W.schip W'oord, 22 Sept.
Matroos le kl. H. J. Panis van W.schip
W'oord naar Hertog Hendrik, 22 Sept.
Stoker-olieman J. Bafrzilaij van H. Hendrik
naar v. Speyk, 22 Sept.
Marinier le kl. G. J. A. Sas van Afd. Mari
niers R'dam naar Kaz. W'oord, 14 Oct.
Marinier le kl. I. A. Daane van Afd. Marns,
R'dam naar W.schip Vlissingen, 14 Oct.
Marinier le kl. B. Groustra van Afd. Marns
naar Kaz. W'oord, 14 Oct.
Matroos le kl. W. Boekhout van H. Hendrik
naar W.schip W'oord, 22 Sept.
AANGENOMEN IN DEN ZEEDIENST.
Stoker der 3e kl. M. v. d. Made, 18 Sept.
MET ONTSLAG UIT DEN ZEEDIENST.
Marinier 3e kl. A. Tamboer, 14 Oct.
MET ONTSLAG IN NED.-INDIK.
Seinersmaat E. H. Chateau, 1 Nov.
BEVORDERING IN WEST-INDIK.
Matroos 2e kl. C. R. W. Claus tot matroos
le kl., 1 Sept.
Marinier 2e kl. J. W. Booij tot marinier le
kl., 1 Juni.
AANGEWEZEN VOOR THUISVAREN.
Korp.-telegr. P. Vermeulen en D. Benne
29 Sept. per m.s. „Slamat" van Tg. Priok.
Schipper P. W. Warmerdam, sergt.-vliegt.-
mkr. (M.) P. F. A. v. d. Berg, korp.-telegr.
A. A. de Voogd v. d. Straaten en majoor-tor
pedomaker H. v. d. Linden, 24 Nov. per m.s
„Chr. Huijgens" van Tg. Priok.
Opper-torp.mkr. J. Dijkstra, 1 Dec. per m.s.
„Sibajak" van Tg. Priok.
Majoor-schr. J. F. A. van Ling, 20 Dec. per
m.s. „Indrapoera" van Tg. Priok.
THUISGEVAREN.
15 Sept. per m.s. „Sibajak" in Nederland
teruggekeerd:
Majoor-schr. J. van der Jagt; sergt.-schr,
J. G. T. Engelberts; korp.-konstabel M. van
Reems; korp.-torp.mkrs. J. C. Bromlewe, G.
M. Pieters, H. A. Tiggeler, F. Versluijs en G.
Erwich; korp. d. marns. T. Bleeker; mariniers
le kl. C. de Vos, I. A. Daane, A. Goudswaard,
B. Groustra en G. J. A. Sas; marinier 3e kl.
A. Tamboer.
Ondervolgende lichtmatrozen zijn m. i. v.
6 September 1937 aangenomen in den Zee'
dienst.
K. Louwerens; B. J. Frank; A. M. C. Wis-
kerke; I. van Bochoven; H. J. v. d. Zande
A. van Mastbergen; J. Hendrikse; J. van der
Steen; N. van Balen; I. de Boer; J. Kaak; M.
Timmermans; B. A. Metselaar; J. Mennega;
W. J. te Loo; J. A. Lenderink; A. van Gelder;
G. Veldman; J. H. Verwoerd; J. Otten; L.
Stam; G. Tigchelaar; L. Laan; W. C. H. Ras;
J. L. A. Wolfers; J. H. H. de la Haije; H. J.
J. Pijpers; G. Duiker; G. L. Post; G. Willems.
Alsvoren m. i. v. 7 September:
D. Hoogland; P. T. Kint; E. J. Kuijper; J.
Dijksman; W. L. van Deurzen; W. C. Kom
man; W. Termorshuizen; J. Ottjes; L. van
den Berg; J. P. Punt; H. Gelderblom; B. M.
E. Holleboom; H. C. Troost; J. M. C. Stee-
naert; S. J. Klein; J. G. Doppegieter; H. A.
de Valk; L. van der Struis; M. Lenards; Q.
Nagelkerke; P. M. Vermeulen; W. Brink; A.
H. Boerdijk; C. A. van der Vaart; J. Mulder.
Alsvoren m. i. v. 8 September:
J. N. Schobben; P. J. C. van der Linden;
H. Groeneveld; A. Meinema; C. P. van der
Zwan; C. A. van Slooten; D. J. Leether; J.
van der Wurff; L. C. Maasbach; F. L. J.
Veerman; E. Lap; A. Tebbes; H. J. Deckers;
H. C. A. Kapitein; H. T. de Jong; A. A. Spij
ker; C. Rommers; J. J. Vooijs; J. F. C. Ge-
neuglijk; P. Scheurwater; J. van Wijk; L. G.
Schellekens; J. Rumkorf; A. de Vries; A. P.
de Visser; G. Keetelaar; F. A. Meesters; J.
Hortensius; C. J. Touw; G. van Tilborg.
Alsvoren m. i. v. 9 September:
C. van Toor; H. J. van Andel; J. Regeling;
J. J. Heijne; C. van Vliet; C. E. Radius; M.
H. Schekkerman; L. J. van Velzen; A. van
den Berg; H. G. R. Otten; J. C. Balder; P. S.
Bergers; C. Otterspeer; C. Prins; E. J. van
IJzendoorn.
Opgave van schepelingen, die zijn aange
wezen om den 3en November 1937 per m.s.
..Marnix van St. Aldegonde" naar Nederland
terug te keeren.
Bootslieden W. Palmer en J. v. d. Berg,
sergt.-konst. C. van Dijk. maj.-vlgtm. M. J.
Kiljan, Sergt.-vlgtm. H. B. Zwart, sergeanten-
mach. P. C. van Nes en H. Bastiaan, kwart.-
meesters J. Koster en C. van der Matten,
korp.-torpmkr. C. van der Velden, korporaais-
vlgtm- M. T. J. A. de Hair, W. A. Agema,
J. K. C. V. van Huiten, J. Leutscher, J. P.
Sturk en H. J. Been, korporaals d. marns. S.
H. Bastiaans, E. van der Werf, marn. I J. van
den Berg G. J. H. van Engelen, H. Esveldt,
J. W. Mulder, A. H. Snoejjerbosch, L. Ver
meulen, B. van de Weg, D. Bethlehem, J. de
Boer. S. Bruins, A. van Doornik, C. van Dru-
nen. Marn. II A. Jansens, Marn. I. J. Ites, W.
C. Kolman, W. P. Ingelse, J. Remeijnse, J.
van Galen.
Opgave van schepelingen, die zijn aangewe
zen om den lOden November 1937 pér m.s.
„Baloeran" naar Nederland terug te keeren.
Sergt.-konst. R. van der Meulen, sergt.-
vlgtm. M. J. Berkhout en J. H. Roozendaal,
maj.-vlgtm. H. H. Moses, korp.-vlgtm. M. J.
Goudwaardt, J. J. F. van Esch, C. Witteveen,
korp.vlgtm. B. F. van den Berg, korp.-hofm.
H. Essen, hofm.-maat J. W. L. van de Laak,
korp. d. marns. J. Flipse, korp.-telegr. H. J.
Slendenbroek, matroos I C. Günthardt en M.
de Groot, marns. I. J. E. G. Wallast, H. D.
van der Graaff, M. B. van Buren, A. J. van
Eenennaam, P. C. Mul, J.. van Rijn, marns. h.
J. G. Bols, M. van Belzen en J. P. M. Mulder.
Bevorderingen in Oost-Indië.
1 Juni 1937:
Matroos 2e kl. J. Izeboud bevorderd tot ma
troos le klasse.
Stokers 2e klasse P. Brinkman, J. L. J.
Berg, J. v. Velzen, H. J. Oosterveld, P. W. J.
Berben, J. T. Martens, L. Vijfvinkel, K. Beu
kenkamp, H. Versluis, G. M. E. Busser, P.
Boer, G. v. d. Kolk, C. Dirkzwager, J. de
Jong (13079), J. Vonk, C.. Turnp, bevorderd
tot stoker le klasse.
Matrozen 2e kl. K. Entjes, B. Kuiper, P.
Dourlein, F. v. d. Horst, tot matroos le kl.
Stokers le kl. W. P. J. Kaljee, S. H. Geer-
ling, J. A. Koch, tot stoker-olieman.
Korporaal-kok P. J. de Witte tot sergt.-kok.
2 Juli 1937.
Bootsman N. Jongejan tot schipper.
22 Juli 1937.
Sergeant d. marns. D. Leisener tot sergt.-
majoor d. marns.
1 Augustus 1937.
Korpl.-machinist C. Siersma, seorgt.-machi
nist.
In het algemeen zal de uitwerking
van vliegtuigbommen op de gepant
serde doelen van een modern slag
schip niet groot zijn.
Wil men met een vliegtuigbom eenig succes
tegen de gepantserde deelen van een modern
slagschip kunnen hebben, dan moeten bommen
met een gewicht van ten minste 450 kg worden
gebruikt. Deze slaan door de pantsers van een
dikte van 114 tot 127 mm heen, als zij van
een hoogte van boven de 2500 m worden ge
worpen. De uitwerking echter is oppervlakkig.
Tegen de onbeschermde deelen van het schip
kan de uitwerking van zulk een bom zeer diep
gaan. Men neemt aan, dat een treffer van
een dergelijke bom de gevechtskracht van het
het slagschip tnet 10 pet. vermindert. De
kans, dat een slagschip door een dergelijken
treffer tot zinken wordt gebracht, is 1 pet.
In Amerika zijn proeven genomen met de
uitwerking van vliegtuigbommen op het Duit-
sche slagschip Oost-Friesland, waarvan men
niet eens de waterdichte deuren had gesloten.
Ofschoon het schip door 3 bommen van 500 kg
werd getroffen en 2 van zulke bommen dicht
bij het schip ontploften, kreeg het alleen
lichte slagzij. Eerst 4 bommen van 900 kg,
welke in de nabijheid neerkwamen, brachten
het oude slagschip tot zinken.
Over het neerkomen van bommen „in de
nabijheid van het schip" het volgende. Bij
ontploffingen onder water neemt de uitwer
king van de bom bij het toenemen van den
afstancf van schip tot springpunt met de 5de
macht van dien afstand af. Op een dubbelen
afstand is de uitwerking dus nog slechts 1/32
van die op enkelen. Bij proeven met de uit
werking van vliegtuigbommen op het Ameri-
kaansche slagschip Washington vielen 2
bommen van 900 kg op ongeveer 6 m van
het schip. Zij veroorzaakten geen schade;
zelfs de condensators bleven dicht. Wellicht
dat deze detonaties op 3 m afstand van he"
schip dit tot zinken hadden gebracht, omdat
de uitwerking 32 maal heviger zou zijn ge
weest.
Daar op dit oogenbilk geen enkel vliegtuig
zwaardere bommen dan 227 kg in duikvlucht
kan afwerpen en deze bommen aan de ge
pantserde deelen van het moderne slagschip
geen noemenswaardige schade toebrengen,
zal een luchtaanval in duikvlucht op een
slagschip in het algemeen weinig rendement
hebben.
Meer succes belooft zulk een aanval op
lichtere schepen, waarvan de del ken met
minder dan 76 mm pantser zijn voorzien.
Ook zal men goed doen zich niet al te veel
voor te stellen van de uitwerking van lucht-
torpedo's op slagschepen. Deze torpedo's
kunnen slechts de helft van de ontplofbare
lading van scheepstorpedo's bevatten, omdat
zij anders voor vliegtuigen te zwaar worden.
Slagschepen moeten echter tegen verschei
dene treffers van scheepstorpedo's bestand
zijn. Ergo zal de uitwerking van luchttorpe-
do's op slagschepen in het algemeen niet
bijster groot zijn. Men kan aannemen, dat
een treffer van een luchttorpedo op een slag
schip de snelheid daarvan met 5 pet. vermin
dert. (Nw. Rott. Crt.)
Geachte Redactie.
Zoo nu en dan bereiken rnjj anonieme
brieven, waarin dan deze of gene klacht wordt
bepleit, met verzoek, of ik haar ter bevoegde
plaatse wil bespreken. Ook dezer dagen weer.
Ik ga daar niet op in! Zjj, die meenen plaatse
lijke misstanden te bespeuren en deze be
sproken wenschen te zien, moeten niet terug
schrikken hun naam daartoe te leenen.
Hoogachtend,
J. J. SCHOEFFELENBERGER.
Den Helder, 24 Sept. 1937.
