Ag£nda
Zijn onze Electriciteitsprijzen
te hoog?
fiiM Oub-fiollanbsche
Pijptabak
Dinsdag 9 November 1937
Tweede Blad
fladinieuux4
Gedegen betoog van wethouder van der Vaart
voor de Middensiandsvereen. „Den Helder
Pleidooi van den heer
H* van Willigen
De vereeniging sluit zich aan bij
den Kon. Ned. Middenst. Bond
Vlug en goed vervoer
9aat samen per ESONA"
Het Marine-Concert van
morgenavond
iSint Maarten"-Carillon
Concert
Anti-bolsjewisme of
De witste tanden,
T\a\atKaKaf
0-2 pojt kamt ook.
Burgerlijke Stand van Den Helder
P. S. VAN DER VAART.
Op uitnoodiging van de Middenstands-
vereeniging „Den Helder" heeft gister
avond in het gemeentelijk Lyceum plaats
gevonden een beschouwing van wethouder
P. S. van der Vaart, ovei een met name
voor onze middenstanders netelig pro
bleem: dat van de electriciteitstarieven.
De vergadering was druk bezocht.
Het was de voorzitter der vereeniging,
de heer H. van Willigen, die een kort
woord van welkom sprak tot den spreker
en voorts ten aanzien van de Commiilsie
der Bedreven der Gemeente en den heer
Bouma.
De heer Van der Vaart.
Nadat de heer Van der Vaart allereerst een
Woord van dank tot den voorzitter gericht
had voor de uitnoodiging, vestigde hij er de
aandacht op, dat het geenszins in zijn bedoe
ling lag een aantal technische beschouwingen
te geven.
Integendeel, noch deze, noch een prin
cipieel debat over prijzen-politiek moet men
verwachten: doch wél de omstandigheden,
gezien in het kader, z ooals die thans vast
gesteld zijn. Spr. geeft in vogelvlucht een
overzicht van het ontstaan van het provin
ciaal electriciteitsbedrijf, zooals dat tot op
heden gegroeid is en wijst op het complex
van tarieven, waardoor het mogelijk gewor
den is voor bepaalde groepen bepaalde be
dragen vast te stellen.
Het maximaal-tarief.
Hield het plaatselijk gemeentebestuur im-
mier rekening met de belangen der gemeente
naren, het deed dit wel in 't bijzonder bij de
vaststelling van -.e electriciteitstarieven. In
onze stad toch is die keuze vrij. Wat het
tarief van verreweg het grootste aantal mid
denstanders betreft, deze maken gebruik van
het z.g. maximaal tarief; men betaalt een be
paalde eenheidsprijs voor den stroom plus een
zekere bijdrage naar belasting.
Bij het bepalen der tarieven is echter vol
gens den wethouder, wel degelijk rekening
gehouden met de belangen der groepen. Zoo
ligt er bijvoorbeeld reeds een zeer belangrijk
verschil tusschen de groep der gewone licht-
verbruikers (2^ cent pe K.W. uur minus een
crisiskorting van 1 cent) en het maximaal
tarief der neringdoenden.
De prps van den stroom.
Met betrekking tot de zoo vaak gelanceer
de meening, dat het provinciaal bedrijf de
stroom zoo goedkoop levert, merkt spr. op,
dat de inkoopsprijs in '36 bedroeg 7.29 cent
per K.W. uur. Men houde er dan echter wel
rekening mee, dat men alleen beschikt over
den stroom. Er komen dan nog bij de
kosten van het net, de administratie, kortom,
tal van andere onderdeelen, die de 7.29 ct.
behoorlijk doen stijgen. Gezien uit het oog
punt van het maximaal tarief, blijkt dat hier
de gemiddelde prijs is 914 ct., waaruit men
kan concludeeren. dat het gemiddeld verschil
tusschen in- en verkoopsprijs slechts bedraagt
circa 214 ct.
Geweldige winsten?
Wat de geweldige winsten van dit be
drijf aangaat... inderdaad, er wordt een
xrij aardige winst gemaakt, maar men
gelieve daarbij wel te bedenken, dat deze
in geen geval gemaakt wordt door de
maximaal-verbruikers met hun speciaal
tarief. De winst maken de gewone prys-
betalers, zij, die over 2 of 3 lichtpunten
'n hun woning beschikken en het volle
pond te betalen hebben.
Met nadruk wijst de heer Van der Vaart
er op, dat het gemeentebestuur hier dus een
speciale groep laat profiteeren van een bij
zonder tarief. Dat zij dit doet is volkomen
verantwoord, daar, wordt deze groep voor
een zeker bedrag aan lasten verlicht, deze
betere positie toch weer de gemeenschap in
haar geheel ten goede komt. In dit geval legt
men er gaarne wat op toe.
D e Zilveren Draad".
Spr. toont aan, dat het niet mogelijk is de
„zilveren draad", die sedert geruimen tijd
tusschen de gemeentelijke huishouding en de
bedrijven bestaat, zonder meer te verbreken.
Sommige lieden toch willen de bedrijfswinst
uitschakelen, maar zij vergeten, dat het ge
meentelijk budget op deze inkomsten is inge
steld. Vermindert men a bout portant deze
inkomsten, dan zal men automatisch moeten
grijpen naar andere bronnen, iets wat vooral
in deze, voor Den Helder nog zoo benarde
dagen, niet aan te bevelen is.
Wat te wenschen overlaat.
Natuurlijk zijn er, volgens den heer Van
der Vaart, wel punten in de electriciteits-
politiek, die het een en ander te wenschen
overlaten. Bijv. is er veel te zeggen voor hec
een of ander goedkoop- of nachttarief, maar
dan verlieze men weer niet uit het oog, dat
het Gemeentebestuur zich in deze niet vrije
lijk kan bewegen. Weliswaar is het contract
met het P.E.N. uitstekend, maar er zijn nu
eenmaal verplichtingen waar men niet van af
zal kunnen komen.
Wordt het bedrijf uit gemeentelijk
beheer genomen?
Spr, deelt In verband hiermede nog
mede, dat het provinciaal bedrijf thans
hard bezig is zooveel mogeljjk de stroom-
distributie der gemeenten naar zicu toe
te trekken, iets, waaraan ook onze stad
zich op den duur wel niet aan zal kunnen
onttrekken. Principieel is daar trouwens,
aldus de heer v. d. Vaart, niet tegen. Het
betreft hier een volksbelang, waarbij het
product dan op de meest rationeele wijze
geleverd dient te worden.
Spr. besluit zijn interessante rede. met er
op te wijzen, dat het juist nu niet gemakke
lijk is een wijziging in het bestaande contract
gemeente-proviciaal bedrijf te verkrijgen. Te
dwingen valt er niets, daar gelaten of het
prov. bedrijf in staat is het product goed-
kooper te leveren.
Men vraagt...
Van de gelegenheid vragen te stellen,
wordt door verschillende heeren gebruik ge
maakt. Zoo informeert de heer Borchelt of
het niet mogelijk is dat de maximaal-meeting
in een andere, voor den middenstander meer
gunstige maand, komt te vallen. De heer
Pronk merkt op, dat, indien het gemiddeld
maximaal bedrag 9,5 ct. per K.W. uur is, er
volgens hem een bevoorrechte groep moet
zijn.
De heer Van de Poll klaagt zijn nood, dat
hij indertijd verplicht werd van hoogerhan
het maximaal tarief te accepteeren, en de
heer Makelaar adviseert het electriciteits
bedrijf in eigen (gemeentelijk) beheer te ne
men.
Pleidooi van den heer Van Willigen.
Als laatste komt de heer Van Willigen aan
het woord, van wiens critiek op het plaatse
lijk electriciteits-stelsel wij het volgende ci-
teeren.
Hij memoreert den tijd, dat nog onder bur
gemeester Houwing in het oude „Tivoli", een
lezing gehouden werd door den heer Smits-
kleine, den toenmaligen directeur van het
P.E.N., waarvan het gevolg is geweest, dat
ook deze gemeente stroom besloot af te ne
men van het provinciaal bedrijf. Genoemde
directeur wees er toenmaals op, dat de over
heid als leverancier van electriciteit, gas en
water niet een z a k e 1 ij k e doch een
i d e e 1 e functie te vervullen had. Men
ging uit van het principe, dat genoemde pro
ducten ten bate van iedereen gedistribueerd
dienden te worden, terwijl daarbij het winst
bejag van den particulieren ondernemer uit
geschakeld kon worden.
Geschokt vertrouwen.
Volgens den heer Van Willigen is hier
van weinig terecht gekomen. De bedrijven
werden wel degelijk winstobjecten. De af
nemers achtten de prijzen te hoog en zoch
ten ersatz-artikelen. Het vertrouwen in
de overheid werd geschokt, mede een ge
volg van de camouflage der resultaten,
zoodat bijna niemand werkelijk op de
hoogte van den juisten staat van zaken
genoemd kon worden.
Inkomens, die geen inkomens z\jn.
Het is immoreel, dat de belasting op de
bedrijven geheel willekeurig verdeeld wordt
over de ingezetenen en voornamelijk drukt
op handel en industrie. De plaatselijke over
heid behoort in deze slechte tijden handel en
industrie te 3teunen met al haar kracht, om
dat zij weet, dat in enkele jaren de meeste
inkomens tot op de helft teruggebracht zijn,
de meeste inkomens geen inkomens meer mo
gen heeten, terwijl de totale belastingen het
zelfde gebleven zijn.
Het bedrag, dat de middenstanders
direct en indirect voor overheidszorgen
moeten afstaan, bedraagt 40 van het
inkomen. Deze 40 zjjn voor ons, aldus
de voorzitter der Middenstandsvereenl-
ging, onproductief, daar zij slechts noo-
dig zijn voor beheer, ordening of rege
ling.
Spr. merkt voorts op. dat de kostprijs voor
opwekking der electriciteit nog geen 14 ct
bedraagt, zelfs in sommige centrale s reeds
H. VAN WILLIGEN,
Voorzitter der Middenstands vereeniging
„Den Helder".
teruggebracht tot ct. per K.W.U., en dat
de exploitatiekosten van slechts geringe be-
teekenis zijn; bij een juiste stelling van den
verkoopsprijs zou volgens hem de stroom-
afname sterk toenemen, vooral door de mid
denstanders, die hieraan behoefte hebben.
De heer Van Willigen adviseert den
prijs te stellen naar de zuivere inkoops-
waarde en wijst er op, dat, indien de
overheid de winsten der bedrijven der
laatste 5 a 6 jaar onaangetast had gela
ten, de boekwaarde van deze geheel af
geschreven was geweest, en zou reeds
thans de prijs der electriciteit van 1 /2
tot 5 ct. per K.W.U. van kracht kunnen
zijn.
Na opgemerkt te1 hebben, dat er van de
theorieën van den vroegeren directeur van
het P.E.N. weinig uitgekomen is, vraagt spr.
waarom men geen eigen bedrijf kan stich
ten. Dat biedt tal van voordeelen, waarvan
de voornaamste is, dat de prijs omlaag gaat.
Deze moet naar beneden, ter bevordering
van het algemeen belang.
De heer Van der Vaart pareert,
Het is hierna, dat de heer Van der Vaart
wederom het woord neemt, teneinde de gele
verde critiek te pareeren.
Wat de eerste vragen betreft, die van het
mogelijk stellen van een ander tijdstip voor
het maximaal-verbruik, hiervan kan niets
komen. De Provincie brengt de gemeente
zelf het hoogste gebruik in rekening, zoodat
deze van haar kant niet de philantroop kan
gaan spelen. Trouwens, zij zelf moet met
dit feit rekening houden, hetgeen men gede-
monstreert kan zien in de beperking van
licht (gedurende den spertijd) van de straat
lantaarns. Het gemiddeld cijfer van ruim 9.5
ct. per K.W.U. voor maximaal-gebruik is
juist, aldus spr. 1/5 deel van het totaal ver
bruik is hiermede gemoeid en dit gebruik be
hoort inderdaad van de „bevoorrechte" groep.
Wat voorts betreft de opmerking overhet
verplicht gestelde tarief, dat kan juist
zijn, daar de administratie vóór alles heeft
toe te zien op de billijkheid der regeling.
Doelstelling tóch idiëel.
Wat de opmerkingen over het in eigen be
heer nemen van het bedrijf aangaat, deze
mogelijkheid is uitgesloten. Overigens is
hier wel degelijk sprake van een idëele doel
stelling daar de grootere steden tenslotte de
plicht hebben te zorgen dat alle uithoeken
der provincie ook hun deel krijgen van het
product.
Overigens geeft de heer Van der Vaart toe,
dat er ook z.i. natuurlijk wel grieven aan te
wijzen zijn, en dan met name tot betrekking
van het vastrecht. Hier toch heeft men als
basis genomen het verbruik in 1930, na welk
jaar er zoo ontzaglijk veel veranderd is. Dit
kan echter geen aanleiding zijn ingrijpende
verandering aan te brengen in het bestaande
stelsel.
Antwoord aan den heer Van
Willigen.
Wat het pleidooi van den heer Van Willi
gen betreft, spr. beseft volkomen de moeilijk
heden van den middenstand in deze dagen.
Het geheele Gemeentebestuur kent ze, doch
dat kan geen reden zijn genoemd college
thans te verwijten wat men in 1918 besloten
heeft. Overigens had de directeur van het
P.E.N. wel degelijk gelijk, toen hij wees op
het algemeen belang van de thans nog gel
dende electriciteits-regeling. Het geheele volk
moet er inderdaad van profiteeren. Spr. be
strijdt voorts de bewering als zouden de prij
zen opzettelijk hoog gehouden worden, en
wijst er op, dat de door de bedrijven ge
maakte winst uiteindelijk toch weer de ge
meenschap ten goede komt. Hij ontkent
eenigerlei camouflage der bedrijfsresultaten
en doet uitkomen, dat de vertegenwoordigers
der gemeenschap wel degelijk inzage in ge
noemde resultaten hebben.
Het is hierna de heer Van Willigen, die
den spr. dankzegt voor zijn ongetwijfeld
boeiende beschouwing en daarmede het eerste
gedeelte der vergadering besluit.
Vereeniging wordt lid van den
Bond.
Als slot van de bijeenkomst kwam de
voorzitter met het plan ter tafel de ver-
eeiging lid te doen worden van den Ko
ninklijken Nederlandschen Middenstands
Bond. De aansluiting is jaren lang on
mogelijk geweest door de financieele of
fers die de Handelsschool vergde, doch
thans meent men deze stap te kunnen
nemen. Na op het groote belang van deze
aansluiting gewezen te hebben verzoekt
de heer Van Willigen de vergadering haar
meening hierover kenbaar te maken. Het
blijkt, dat deze er In haar geheel vóór is,
zoodat den Bond mededeeling van het be
sluit gedaan zal worden.
Na eenige interne aangelegenheden bespro
ken te hebben, sluit de voorzitter de verga
dering.
Tschaikowsky's Vijfde.
Als meest prominent nummer, dat het
programma van het morgenavond in
Casino te geven Marine-Concert siert, ls
daar ongetwijfeld de Syphonie No. 5
(Opus 64) van Tschaikowsky, een werk,
dat tot de beste van dezen grootmeester
gerekend moet worden.
Een der karakteristieke eigenschappen van
de muziek van Tschaikowsky is het in
wezen 2-voudige ervan. Neemt men bijv. de
even schoone als typische „Notenkraker
suite", dan valt direct dit Fransche element
op, een element, dat sterk aan Berlioz doet
denken. Maar aan den anderen kant is er een
Duitsche geest, die zijn werken ademen, en
wel speciaal in het streven naar het absoluut
symphonische. Wat het Russische wezens-
aard betreft, deze treft men slechts, hoe
oogenschijnlijk frappant ook, slechts spora
disch aan, en dan nog slechts in zeer onder
geschikten vorm.
De symphonie No. 5 behoort tot het
beste wat Tschaikowsky geschapen heeft.
Het ia muziek met een waarlijk groot-
sche wijze van uitdrukkingsvermogen, zij
is lyrisch en bezit een prachtig tempera
ment.
In deze Vijfde Symphonie, waarin ook
duidelijk het slechts secundaire van den
Russischen geest uitkomt, treft men en
kele waarlijk dynamische climaxen aan,
welke scherp contrasteeren met het lief
lijke andante, welks hoofdthema een melo
dische vondst is van zeldzame schoon
heid.
Wie een stuk muziek van groot for
maat kan waardeeren zal ongetwijfeld
morgenavond door de uitvoering van de
kapel geboeid worden. Wij weten dat de
verzorging hier in goede handen is.
Zooals wjj gisteren reeds schreven,
heeft men wederom op loffelijke wjj ze er
naar gestreefd, het niet alleen bjj klas
siek te laten. Want het overige program
ma wordt gesierd met nummers, die ook
aan andere smaken volkomen kunnen
voldoen. En dan noemen wij slechts de
prachtige ouverture op Auber's „Die
Stumme von Porticu", de fantasie ballet
„Terpsichore" van Louis Ganne en de
opera fantasie Hamlet van Thomas.
't Kan echt feestelijk worden met Sint
Maarten, want niet alleen dat de 3 muziek
korpsen, Stedelijk", Winnubst en Fanfare
korps hun medewerking verleenen, doch
tevens zal vóór en nè. de serenade aan den
Burgemeester 't Carillon door den heer Dito
worden bespeeld, die hiervoor een speciaal
kinderprogramma heeft uitgezocht.
Het wordt gegeven a.s. Donderdag, van
6.45 uur tot 7.15 uur.
Het programma luidt als volgt:
1. „Wie gaat mee over zee" J. J. Viotta
2. a. „Sinter Maarten Heuveltje" bew. D.
b. „Schep vreugde in 't leven" bew. D.
c. „In Holland staat een huis" bew. D.
d. „In Den Haag daar woont een graaf"
bew. D.
3. a. „Baas Jan de timmerman" B. Diamant
b. „Het lied met het Refreintje"
C. van Praag
d. „Op de schaatsenbaan" B. Diamant
4. a.„Hoe zacht glijdt ons bootje"
C. M. von Weber
b. „Naar zee", J. J. Viotta
c. „Hollands Zee" Dan. de Lange
5. „Laat de klokken luiden" Jac. Bonset
H et is niet alles even zuiver wat onder de
leuze: „strijd tegen het communisme", gevoerd
wordt. Zeker geldt dit waar het de „eenstem
migheid" betreft van Duitschland, Italië en
Japan. Met wantrouwende blikken slaat de
wereld het steeds inniger contact gade tus
schen de drie mogendheden.
De overeenkomst, die 26 October tusschen
Duitschland en Japan te Berlijn gesloten is,
heeft het doel, zoo althans wil men het de
wereld doen gelooven, de verdediging tegen
de revolutionnaire bedrijvigheid der commu
nisten, omdat, naar zij zeggen, de Komintern
er naar streeft, bestaande staten uit elkaar
te doen vallen en te onderwerpen, terwijl zij
beweren, dat de inmenging van de Komintern
in de binnenlandsche zaken der volken, niet
slechts hun binnenlandschen vrede en sociale
welvaart in gevaar brengt, maar ook een be
dreiging is van den wereldvrede.
Zoowel te Parijs als te Londen koestert
men wantrouwen en ook Washington ver
trouwt de zaak niet en twijfelt men er aan of
het wel gaat om den strijd tegen het com
munisme, of dat dit slechts de vlag is die een
andere lading dekt en of de bedoeling niet is
een algemeene practische samenstelling.
Deze hernieuwde en thans krachtiger tot
uiting komende twijfel is niet slechts looze en
booze achterdocht, maar vindt steun in de
politieke realiteit, zoo schreef het „Hbl."
gisteren in een beschouwing.
Er is geen enkele reden, om Moskou als be
trouwbaren internationalen politieken factor
te besch ouwen, zoolang het de Komintern
binnen zijn muren gedoogt en beschermt, maar
objectief beschouwd is er juist op dit oogen-
blik ook geen enkele reden voor de stichting
van een soort heilige alliantie tegen het
bolsjewisme, nu Moskou in de internationale
politiek volkomen in het defensief is gedron
gen en de Komintern zich bijna angstvallig
stil en schuil houdt.
In de democratische staten van West-
Europa heeft het bolsjewisme totdusverre ver
geefs gepoogd voet aan den grond te krijgen,
is het afgestuit op het gezond verstand der
volken terwijl de dictators zoowel van
Italië als van het Derde Rijk herhaaldelijk
hebben verklaard, dat het communisme in hun
rijken morsdood is en van wederopstanding
geen sprake kan zijn, en het half-autoritaire
regiem in Japan ieder verschijnsel van com
munisme eveneens met harde hand uitroeit.
Men moet op grond van de verschijn
selen aannemen, dat de drie ideologisch
min of meer gelijkgezinde staten elkaar
achter het rookgordijn van de gemeen
schappelijke bestrijding van het bolsje
wisme eindelijk en te langen leste hebben
gevonden.
De as RomeBerlijn, die werd gesteld
tegenover de Engelsch-Fransche politieke
solidariteit in Europa, blijkt van Italiaansche
zijde aldus de inleiding te zijn geweest voor
een gemeenschappelijke politiek, die Europa
en Azië bestrijkt.
indien U poetst met wat goeds, dus met
Tube 60 en 40 ct. Doos 20 ct. IVOROL
Nat. Hist. Museum, geopend
Woensdagmiddag van 35 uur. Zaterdagavond
710 uur. Eerste Woensdag in de maand
van 810 uur, en de eerste Zondag in de
maand 's middags van 35 uur.
Aquarium Zoöl. Station. Voor het publiek
geopend: dagelijks van 912 en van 13.30—
17 u. Zaterdags van 912 uur.
Casino, 8 uur: Filmavond van het Dept. van
Nijverheid en Handel.
Bioscopen:
Rialto-theater, Spoorstraat, aanvang half acht
„Illusie" en „Het lied van de leeuwerik".
Tivoli-theater, Spoorstraat: aanvang half 8:
„Verboden Huwelijk" en „Onkruid vergaat
niet".
Witte Bioscoop, Koningstraat, aanvang half 8:
„Vrijspraak... Levenslang" en „Gigolette".
Wat gaat dat hard! Wel
10 K.M. per uur. Hildebrand
leunt uit het raampje, zicht
baar genietend van zijn echte
Oud-Hollandsche pijptabak.
Een heerlijke mélange.
Zoo moet U ze ook rooken.
En dat kan. Vraag eens
Oud-Hollandsche van Douwe
Egberts.
anno
1753
SCHOUT 15ct, COOPVAERT lOct.p.' ,ons'
Opgenomen om 8 uur hedenmorgen.
Licht op 16.45
Barometer stand Den Helder 762.4
HEDENAVOND TAPTOE.
Btj gunstig weer wordt hedenavond taptoe
gehouden.
WINTERLEZINGEN IN DE LI TH. KERK.
In dit seizoen zullen eenige winterlezingen
worden gehouden. Deze lezingen zullen door
verschillende sprekers worden verzorgd.
De eerste lezer lezingen zal plaats vinden op
Woensdag 10 November 1937 des avonds ten
8.15 u. in de Luthersche kerk (Weezenstraat).
Ds. W. J. F. Meiners zal dien avond spreken
over: „De Oxford-beweging".
De toegang is voor een ieder vrij. Zie adver
tentie in de Heldersche Courant van heden.
van 8 November 1937,
BEVALLEN: T. SchreuderTiggelaar.d.;
T. VerhoefBouthoorn, d.; J. G. van der
LaanFeaneman, z.;
