PANTER
De «oer-overgrootmoeder
van Xange Jaap"
j-mjmm,
Van houtvuur tot electriciteit
Ayenda
Woensdag T7 November 1937
Tweede Blad
De Huisduiner Kustwacht
Er zijn twee torens
Langs de Straat
Het moerasje van de
Jutterij
Jeugdfeest bij V D
De tweede Parochiale school
Een interessante cursus
Als een groote
sigaar U te veel is,
A MIGNON
Japan
opnieuw veroordeeld
Vc
De toren van Kijkduin, onze „Lange Jaap",
«taat daar al vele eeuwen: een geweldige to
ren, een verheven lichtbaak voor hen, die op
deze allesbehalve gevaarlooze kusten verzeild
geraakt zijn.
Toen we jong waren vonden we het prach
tig vlak onder den toren te gaan staan. Dan
zagen we 4 bundels als evenzoovele myste
rieuze dieren achter elkander jagen en poog
den iets van het lichtend raadsel te ont
warren.
Later begrepen we het allemaal, maar
nóg volgden we de jagende lichtbundels, die
van horizon tot horizon zich strekken: die
de golven een zilveren kuif geeft, den einder
in een mat-witten schemer zet en die als
walkuren langs den bewolkten hemel ren
nenachter elkaaruren en uren lang,
«teeds twee bij twee.
En toch is het niet altijd zoo geweest. In
tegendeel, eerst sedert 1877, dus zoowat 60
jaar, geeft de lichttoren Kijkduin karakter
aan deze stad; daarvóór was alles anders.
De oer-overgrootmoeder van „Lange
Jaap".
Daarvóórja, daarvóór zijn er de legen
den, die ons vertellen hoe in deze lage lan
den aan de zee de kustbewoners brandende
lantaarns bonden tusschen de horens der
koeien en die langs het strand deden galop-
peeren.
Ook de Nieuwediepers, hun aard kennende,
zullen zich moeilijk schoon kunnen wasschèn
van deze nationale smet. Integendeel, ook zij
zullen ongetwijfeld meegedaan hebben met dit
abelste aller spelen
En tocheigenlijk was deze zelfde ge-
lantaarnde koe de oer-over-grootmoeder van
onzen huidigen stalen „Lange Jaap".
De toren is een baken.
De toren staat, geografisch precies aange
duid, op 52 gr. 57% min. N.B. en 4 gr. 43'%
min. O.L., dus ongeveer 600 meter benoorden
het fort Kijkduin.
Verscheidene eeuwen heeft de zeeman, zij
het niet altijd op dezelfde plaats, een licht
baken op de Huisduiner kust gehad, hetgeen
noodzakelijk was in verband met de aanwe
zigheid van de buitengewoon gevaarlijke
Haaksgronden, die zich waarschijnlijk om
streeks 1200 voor deze kust gevormd hebben
en toenmaals aan Huisduinen vastzaten.
Over de wjjze, waarop in de grijze oud
heid het licht gevoed werd, loopen de
meeningen sterk uiteen: vermoedelijk zal
men aanvankelijk slechts bij stormweer
een vuur gebrand hebben op de duinen,
terwijl eerst veel later een vast baken
gebouwd werd. Oude kronyeken vertel
len, dat in het jaar 1800 een soort to
ren aanwezig was, waarin bij noodweer
een vuur ontstoken werd. Tot 1830 heeft
deze opstand hier gestaan, bestaande uit
een 4-tal vierkante blokken, en eerst In
1830 kwam de eerste formeele „vuur
toren".
Deze was, in tegenstelling met de moderne,
van steen en eenige restanten bestaan nog
van de fundeeringen, die men op fort Kijk
duin kan aanschouwen. Voorts bestaan op
Huisduinen nog enkele van de stokoude licht-
wachtershuisjes; een ervan is nog niet zoo
lang geleden in de duinen door onze jeugd
grondig gesloopt. De namen van oude licht-
wachters-generaties als Kruk en Muye, leven
ook nu evenwel nog voort in enkele Huis
duiner families.
In 1877 werd, zooals wij reeds hierboven
schreven, de nieuwe toren gebouwd, doch op
een plaats, die ten opzichte van den oude,
circa 600 meter meer westelijker stond. De
reden hiervoor is te vinden in de omstandig
heid, dat de Razende Bol zich voortdurend
verplaatst om de Oost. Ook thans is de bank
nog in beweging en zal er wellicht eens een
tjjd komen, dat Lange Jaap verplaatst moet
worden.
Tusschen den ouden en nieuwen toren zijn
slechts weinig punten van overeenkomst;
wat de hoogte betreft, dit verschil was vrij-
De heer J. de Jong, Hoofd der Kustwacht
te Huisduinen.
wel nihil, daar de oude weliswaar slechts 36
meter hoogte mat, doch op een dusdanig
verheven duin stond, dat de totale hoogte
van het licht eveneens tot ongeveer 60 meter
reikte.
Van houtvuur tot electriciteit.
Het groote verschil echter vindt men in de
manier waarop het licht gevoed werd.
Na het aanvankelijk stoken van een hout
vuur ging men in de negentiende eeuw over
tot het gebruik van patent-olie, daarna kwam
de petroleum in de mode, en vervolgens, tot
1924, de bekende pharoline. Daarna werd
overgegaan tot het huidige systeem: name
lijk electricteit, met blauwgas voor geval van
uitvallen der stroom. Ook bestond tot voor
een halve eeuw geen kustwacht en het is in
feite de ontzettende Adder-ramp geweest, die
de oogen der desbetreffende instanties ge
opend heeft en wachtposten langs de geheele
Nederlandsche kust deed oprichten.
De toren is in totaal 64 meter hoog en
bezit hierdoor het hoogste licht van Ne
derland (57 meter boven den water
spiegel). In dit verband is het interessant
te weten, dat van de 14 torens langs de
kust die van Ameland en Kijkduin als de
technisch meest volmaakte te boek staan.
Bij een beschouwing over den toren zij
allereerst opgemerkt, dat deze gebouwd werd
op een fundatie van houten palen: over deze
palen zijn diverse lagen gemetseld, waarop
zich de hardsteenen rand bevindt. Hierop rust
het ijzeren gevaarte, hetwelk omstreeks 5
meter in den grond staat.
Gelijkvloers bevinden zich een tweetal
deuren, die ons iets van de geschiedenis van
„Lange Jaap" vertellen. Op de eene lezen wij:
„Onder de Regeering van Willem III, Ko
ning der Nederlanden, enz. enz. enz., tijdens
Al de uren van den avond en den j
nacht wieken de lichtbundels van den
vuurtoren van Kijkduin, die de volks- j
mond hier lang geleden reeds als doop- j
naam „Lange Jaap" gaf, over den kop
van Noord-Holland en over de wijde J
i watervlakte van de Noordzee en het j
Marsdiep. j
24 uur per dag zit er op den Uit-
1 kijkpost, enkele honderden meters ver- j
derop, een man, die de voorbijvarende i
schepen gadeslaat. Soms verkeert zoo'n
j schip in nood en is hjj degene, die het
I reddings-raderwerk in actie brengt.
Nóg even verder, haast verborgen j
i tusschen het blonde helm, ligt het
i Radio-peilstation, waaraan passeerende
schepen hun juiste positie vragen en
waar men in verbinding staat met de j
geheele Nederlandsche kust.
Hoe weinig is van dit alles bekend,
ook bij den geboren en getogen Nieu- j
wedieper. Wie weet tenslotte, hoe dit
alles in elkaar grijpt en op welke wijze
j er in den jare 1937 voor het behouden
varen van de wereldvloot wordt ge-
zorgd
In dit verband is eenigen tijd geleden j
een onzer verslaggevers naar Huisdui-
nen getogen en heeft aldaar gegevens
j verzameld, waaruit hij een reportage, j
bestaande uit een 5-tal artikelen, sa- j
menstelde. Het eerste treft men hier-
bij aan.
Wij gevoelen ons echter gedrongen
op deze plaats een woord van hartelij-
ken dank te doen hooren aan het adres
van den heer J. de Jong, hoofd der
Kustwacht te Huisduinen, die ons met j
de grootste bereidwilligheid over het i
werk der Kustwacht heeft verteld en
de onderdeelen ervan deed bezichtigen.
Dank ook aan den Directeur van het
Loodswezen 3e district, kolonel B.
Kruys; den Commissaris van het Loods- j
wezen in Den Helder, den heer P. C. i
van Diest; den chef van den Radio-
dienst, kolonel J. E. Meyer Ranneft;
den chef van den Technischen Dienst
van 's Rijks Kustverlichting, den heer
P. J. G. van Diggelen, en den chef van
den Bouwkundigen Dienst van het
Loodswezen, den heer J. van Kampen.
het bestuur van den Minister van Marine
W. F. van Erp Taalman Kip. Voor vastlicht
eerste grootte 1877",
en op de tweede:
„Ontworpen door Q. Harder, bouwkundige
bij den Dienst der Verlichting enz. Vervaar
digd door Penn en Bauduin, Dordrecht 1877."
En de deur ontsluit zich en we treden bin
nen in het inwendige van „Lange Jaap", het
symbool van de Jutterstad.
Een klim van 287 treden ligt voor ons...
Naar boven.
Als men van buiten den toren bekijkt,
wordt veelal van de veronderstelling uitge
gaan, dat deze rond is, doch i n den toren
staande, ziet men duidelijk dat hij een 16-
hoek is. De gietstalen platen staan met flen
zen op elkaar bevestigd door bouten (net
zooals de vermaarde Lutine-toren van
BeckerVan belang is voorts het feit,
dat deze platen op ieder der 18 verdiepin
gen een anderen vorm bezitten. Men kijkt
z'n oogen uit op deze gelijkvloersche verdie
ping: het is alles véél grooter dan men ver
moedde. De diameter beneden is namelijk
niet minder dan 12 meter.
Twee torens.
Wat echter de grootste sensatie brengt, dat
is het zien van een twééde toren. Wat men
namelijk van buitenaf ziet, is slechts het om
hulsel; binnen in dit omhulsel rijst de binnen-
toren op, geheel op zichzelf gebouwd, los
van den anderen, en die een hoogte bezit van
45 meter. Deze toren dient voor steun van
den anderen en daar hij geheel „hol" is, wordt
men haast duizelig als men dezen monster
echoput inziet.
Hier ziet men de stormseinen opgestapeld
staan, voorts de cilinders met blauwgas, het
welk gebruikt wordt bij eventueele storingen
in het stroomnet. Dit komt evenwel niet da
gelijks voor: in de laatst verloopen 8 jaar
namelijk slechts1 maal. De storing nam
toen 10 minuten in beslag.
's-Morgens fiets ik altijd langs denzelfden
weg naar mijn werk, eerst door moderne
straten breed en licht, dan door straten van
vroeger met oude stijllooze gevels, droevig
van saaiheid, allemaal met lange staande ven
sters als dichte rijen gapende gezichten! Als
de zon schijnt dan let ik op het licht en onwil
lekeurig richt mijn blik zich hooger. Maar, als
de maanden met een z het eind van den zomer
en 't begin van donkerder tijden aankondigen,
dan kar ik door mist en storm.
Mijn voorband klettert over de natte klin
kers, buigt zich om de groote en kleine plassen,
tenminste als ik geen groote haast heb, dan
trap ik „recht door zee" en voel me als een
tank, die alles op z'n weg verplettert, dwars
door de plassen, over proppen en paarden-
hoopen, door groenteboerenknollen zoo maar
midden op den weg gedeponeerd. Maar nader
ik dan de Spoorgracht en de Keizersbrug, dan
heradem ik weer, daar is 't niet meer saai,
daar is 't ruim, daar is water, daar zyn hoo
rnen, daar begin ik weer wat op te leven, daar
ja, vertel 't maar niet verder, want daar
is een klein natuurreservaat je een smal lang
gerekt national park met echte beesten, fijne
groote zeemeeuwen. Ik ken ze al ze kennen
mij ook. Ik zie ze iederen morgen en geniet
er altyd van. Nauwelijks heb ik de Keizers
brug achter mij, met z'n vrachtwagen getoeter
en fietsengebel, of ik waan mijzelf in een soort
moeras. Lange plassen met diepe moddcr-
sporen, kleine ronde met pruteilandjes dan
weer boomstammeneen maagdelijke berm van
nat gras vermengd met afgevallen boomblade
ren. Wat kan het mij schelen, die hobbels van
die heel oude klinkers waar ik over rijd, ik kijk
naar mijn moeras en ik geniet er van. Breed
en makkelijk baggeren mijn gevederde vrien
den daarin rond. Een rijtje staat vlak langs
den waterkant, de andere kameraden scharre
len gezellig daarachter ronjl en voelen zich
„senang" temidden van deze ideale modder en
prut. Maar ik moet opletten, daar staat een
handkar en er nadert een groote verhuisauto.
Natuurlijk treft het net zoo, dat we met z'n
drieën gelijk op dezelfde plek aankomen. De
Westgracht is niet breed en zoo blijft mij niet
anders over dan nog meer naar rechts uit te
halen. Met ware doodsverachting verlaat ik
dus de straat en duik ik het moeras in. Met een
flinke vaart schiet ik in de modder, m'n voor
band maakt een snor van water, als een tor
pedojager in volle zee. Mijn meeuwen reppen
zich weg in hevig spattend tumult. Vlak langs
mij, links, rijst de zwarte gedaante van de ver
huisauto; en onderwijl, dat dat dreigende zwar
te vlak van staande planken langs mij vliegt,
bedenk ik in een moment: Hebben Gebroeders
Koningsbruggen hun firmanaam zoo lang ge
maakt omdat die wagen zoolang is of hebben
ze die oplegger zoo lang gemaakt, omdat an
ders hun naam er niet heelemaal op kon! Mijn
kar richt zich onderwijl weer wat op duikt
dan weer in een nog diepere plas. Een meeuw
haast zich rap weg, net nog vroeg genoeg
mijn voorwiel rijst weer, Koningsbruggen is
voorbij; en we leven allemaal nog, fijn toch; de
Westgracht is snel ten einde, maar mijn meeu
wen blijven er en ik hoop ze nog heel lang
iederen dag te zien. Vertel het maar niet ver
der hoor, want dan komen die mannen met
knielappen en leggen alles droog met een kleur-
looze betonnen rand er langs en een net-riool;
wat zou dat jammer zijn voor onze meeuwen
en voor onsjutters.
en heer oog niet over alles
gaat is 't net of bet huis
houden tweemaal zoo duur
is. Maar voor de wasch be
hoeft ze geen zorg te heb
ben. Wij doen het net als
zij met Edelweiss zeeppoe
der. Vlug, helder en goed.
N.Y.Zeepfabriek v/h. De Haas Sr. Brero, Apeldoorn
lederen middag ontvangt de Spaan-
sche bisschop de Heldersche jeugd.
Het is reeds sedert tal van jaren de ge
woonte van V. D. in de Spoorstraat, dat zij
den populairsten bisschop ter wereld, St. Ni-
colaas, met zijn zwarten knecht Pieter, uit-
noodigen enkele weken als gast in het bedrijf
door te brengen en waarbij men dan de Helder
sche jeugd in de gelegenheid stelt van dit be
zoek te profiteeren.
Maandag is de hooge bezoeker gearriveerd
en iederen dag tusschen 3 en 5 uur 's middags,
houdt hij receptie op de eerste étage, die als
feest-afdeeling ingericht is.
Reeds heel wat jongelui zijn dezer dagen op
bezoek geweest en persoonlijk konden wij ons
overtuigen, dat de begroeting ook dit jaar
weer bijzonder hartelijk was. Alleraardigste
verrassingen krijgen de jongelui van den Sint,
ze worden persoonlijk toegesproken, kortom,
het is er echt feest.
Zooals men weet, heeft men toegang tot de
feestafdeeling, indien men in het bezit is van
een kaart (rood, groen of geel), die Uw bezit
wordt bij aankoop van een zeker bedrag aan
waren.
Nog slechts een plan in voor
bereiding.
Zooals wij gisteren schreven, bestaat het
plan te komen tot oprichting van een tweede
parochiale school, en die dan geplaat zou
worden op een terrein aan de Stakmanbosse-
straat.
Bij informatie bij de geestelijkheid vernamen
wij evenwel, dat van eenig vaststaand plan
nog geen sprake is. Weliswaar wordt de wen-
schelijkheid diep gevoeld en is men bezig hand-
teekeningen te verzamelen, doch dat beteekent
niet, dat de stichting der onderwijsinrichting
reeds als vaststaand aangenomen kan worden.
Te zijner tijd komen wij hierop nader terug.
Museumlessen voor volwassenen.
De eerste les van den cursus „Bouw en
levensverrichtingen van den Mensch", zal ge
geven worden op a.s. Donderdagavond half
negen precies in het Museum (ingang le
Vroonstraat). Belangstellenden kunnen zich
dien avond nog voor dezen ongetwijfeld in
teressanten cursus, die zes avonden zal duren,
opgeven. De kosten bedragen slechts 1.50
voor den geheelen cursus.
Toont uw sympathie met het lofwaardig
streven van het Museumbestuur, om voor
zeer geringen prijs een leerzame cursus te
geven. Laten velen zich morgenavond als
cursist aanmelden.
steek dan eens een Panter
Mignon op. U zult eens zien,
hoe U daarvan genietl 't Is
met recht „klein maar fijn".
Niet zoo'n weerbarstig hebbe
dingetje, waar U aan moet zui
gen of 't een fopspeen is, maar
een echt smakelijk, mild en
geurig rookertje. U moet het
beslist eens probeeren.
10 stuks 30 cent.
FIRMA H. I. VAN SCHUPPEN. VEENENDAAL
De Brusselsche resolutie aangenomen.
oor de tweede maal is Japan moreel ver
oordeeld. Te Genève heeft de Commissie van 23
haar ontstemming uitgesproken over het op
treden van Japan in China en daarbij duidelijk
uit laten komen, dat het binnendringen van
Japan in China en het verrichten van de an
dere oorlogsdaden, niet in verhouding waren
met het incident, dat de oorzaak was van het
conflict.
En nu heeft Brussel Japan's optreden ver
oordeeld. De door de delegaties van de Ver.
Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk opge
stelde resolutie, is met de stem van Italië
tegen, aangenomen. De Scandinavische landen
hebben zich van stemming onthouden.
Hoewel men in de resolutie de hoop uit
spreekt, dat Japan nog tot ander inzicht zal
komen, heeft men Japan ten duidelijkste te
kennen gegeven, dat zijn heele optreden in
China ten sterkste moet worden afgekeurd en
dat men, door het niet nakomen van verdragen
een anarchie schept, die voor den wereldvrede
uiterst gevaarlijk is.
Duidelijk hebben de gedelegeerden van de
grootste landen in hun laatste redevoeringen
de regels van de internationale samenleving
uitgestippeld. Gij zult u niet mengen in de bin-
nenlandsehe aangelegenheden van andere lan
den. Gij zult u niet bemoeien met hun binnen-
landsch regiem en gij hebt noch het recht een
bepaalde ideologie te verbreiden, noch het
recht deze in andere landen te verbieden. Uw
verdragen mogen misschien niet eeuwig zijn
en er mogen momenten komen, dat het in het
belang van allen is daarin wijziging te bren
gen, maar dat geeft u niet het recht eenzijdig
uw verdragen te verloochenen. Of uw daden
onder een bepaald verdrag vallen, hangt er
niet van af hoe u hen wilt zien, maar hoe de
meerderheid van de onderteekenaars van de^
gelijke verdragen dat wil zien. Als gij u er tock
aan wilt onttrekken, dan hebben wij het recht
en den plicht ons te beraden wat wij in die om
standigheden moeten doen. Wij hebben dat
recht te eerder wanneer uw geschil ook onze
belangen raakt en wanneer u den geheelen we
reldvrede daarmee in de waagschaal stelt.
Maar wat zal het resultaat van dit alles
zijn? Japan zal er zich niet veel aan gelegen,
laten liggen en stil zijn gang gaan, tot het be
reikt heeft, wat het wilde.
Nat. Hist. Museum, geopend
Woensdagmiddag van 3—5 uur. Zaterdagavond
710 uur. Eerste Woensdag in de maand
van 810 uur, en de eerste Zondag in de
maand 's middags van 35 uur.
Aquarium Zoöl. Station. Voor het publiek
geopend: dagelijks van 912 en van 13.30—
17 u. Zaterdags van 912 uur,
Bioscopen:
Tivoli-theater, Spoorstraat: aanvang half 8:
„Men gaf hem een geweer" en „Een lief
deslied per radio",
Rialto, Spoorstraat, aanvang half 8:
„Raskolnikov" en „Men spreekt over
Jacqueline".
Witte Bioscoop, Koningstraat, aanvang half 8:
„De parvenu" en „De kleine piraat".
Heden:
Casino, 8 u. Uitvoering Arbeiders-Tooneel-
Bethelkerk, 8.15 u. Oekrainsche avond.
Casino, 2 u. Kindermiddag Heldersche Cou
rant.
Donderdag 18 November.
Casino, 8.15 u.
„Harmonie".
„Die Marine-Güstl" door
Opgenomen om 8 uur hedenmorgen.
Licht op iG.84
Barometerstand Den Helder 760.8
GESLAAGD: te Amsterdam voor Apothe
kers-Assistente, de dames A. Pezie en W. R.
Visser.
BELYARDBESPELING.
Donderdagmiddag zullen op het klokkenspel
in het Monument voor het Nederlandsch Red
dingwezen van 4 uur tot 5 uur n.m., door den
stadsbeiaardier St. Nicolaasliedjes worden ge
speeld.
OPENSTELLINGSUREN POSTAGENT
SCHAP „ZUIDSTRAAT".
Het postagentschap „Zuidstraat" is voor
taan op werkdagen opengesteld van 812 30
en van 13.3019.30.
Op Zaterdag is het agentschap na 15 uur
voor den postdienst gesloten.
VERKOOPDAGEN LUTHERSCHE KERK.
Op heden (Woensdag) en morgen (Donder
dag), van 2—6 en 79 uur, houden de Luth.
Dameskrans en Meisjesvereeniging verkoop
dagen, ten bate van de Luth. Kerk, in het be
nedenlokaal Weezenstraat 66.
