dagblad voor den helder en hollands noorderkwartier
„Colijn als bindend
element verdwenen"
Italiaansch-Fransche ruzie
Schacht afgetreden als Rijksminister
van Economische Zaken
Japanners meester te
Sjanghai
Diesels en
stoptreinen
Reisbureau WACO
Het grensgeschil
op Haiti
ZATERDAG
27 NOVEMBER 1937
65e JAARG. No. 8168
Professor Kranenburg becritiseert de Kabinetsvorming
Mr. P.J. OUD
Zaterdagavond
voor de Radio!
Tsjan Sin veroverd
Schepen en vliegtuigen worden
in Nederland gebouwd
Dc toorn der
pers steeds feller
„Frankrijk is erbarmelijk
Dit nummer bevat 16 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT.
Benoemd tot minister zonder portefeuille
Walt her Funk volgt hem op
HELDERSCHE COURANT
UITGAVE. N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ V/H G DE BOER JR_. KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50. POSTGIROREKENING 16066
In zijn openingsrede van de al
gemeens vergadering van den Vrij-
zinnig-Democratischen Bond, welke
.vandaag is begonnen in gebouw
„Schaaf" te Leeuwarden, heeft de
voorzitter, prof. mr. R. Kranenburg
gesproken over de breuk Colijn-Oud.
Spr. zeide o.m.:
Gaf de uitslag der ver
kiezingen onze partij
glle reden tot vreugde
en voldoening, dit kan
niet gezegd worden van
het resultaat dier ver
kiezingen, wat betreft
de samenstelling dei
regeering. Wij hebben
daar niets van begre
pen en wij begrijpen
daar nog niet veel van.
Den avond van den
verkiezingsdag verklaar
de dr. Colijn tegenover
„ijn interviewers, dat
naast zijn eigen succes,
hem OOk het SUCCeS P'°f: Mr "Kranenburg.,
van „zijn vriend Oud" (Vr,Jlinnis Dem' Bond>
bijzonder verheugde: de
kiezers hadden de politiek van het zitten
de kabinet klaarblijkelijk begrepen en daar
in vertrouwen getoond.
Ja, zoo hadden ook wij het verstaan en
Zoo had men het algemeen verstaan. Maar
waarom moest dan die politieke lijn wor
den verlaten? De verklaringen, die ons nu
bij de Algemeene Beschouwingen daarover
werden gegeven, zijn wel uitermate onbe
vredigend.
De kabinets-fonmateur verklaart, dat de
Veelbesproken formule van den grondslag
van zijn kabinet: „bevestiging van de posi
tief Christelijke grondslagen onzer samen
leving" eigenlijk wel voor bijna ieder aanne
melijk was. Er zal, buiten dr. Colijn, in Ne
derland wel haast niemand zijn die dat, ge
zien de in de Nederlandsche staatkunde
gebruikelijke terminologie, in gemoede kan
onderschrijven.
Als hij denzelfden grondslag wilde, waar
om veranderde hij dan de formuleering?
Wat_ de partij aangaat is1 spr. overtuigd,
dat zij een eventueele aanvaarding van
den heer Oud van dezen grondslag met de
grootste verwondering zou hebben verno
men, om geen sterker woord te gebruiken.
Wij hebben in ons verkiezingsmanifest voor
dezen tijd de samenwerking gevraagd van
allen, die de groote goederen der democra
tie willen bewaren. Wij meenden en mee-
nen nog,' dat de gevaren nog niet voorbij
zijn. Maar wij hebben uitdrukkelijk gezegd
„De samenwerking zij geen samensmel
ting. Eigen beginsel wordt daarbij onge
schonden bewaard'.
Wat dr. Colijn van Oud vroeg
was1 nu, gegeven het geldende
spraakgebruik, samensmelting, ge
lijkschakeling, opgeven van het
beginsel. En daartoe zou onze par
tij zeker niet bereid zijn geweest.
Wii hebben geen behoefte aan „de
witte das". Wij houden in de
staatkunde niet van dit kleeding-
stu'k.
Dit verloop is niet zonder tragiek. De for
mateur is meer gedreven dan hij gedreven
heeft, maar het resultaat is hetzelfde. Het
doet óns leed. Wij hadden het gaarne anders
gezien.
Wij hebben aan bindende figuren in
onze staatkunde meer behoefte dan
aan scherpslijpers. Maar als bindend
element is de staatsmansfiguur Co
lijn verdwenen, toen hij den grond
slag van het vorige kabinet verbrij
zelde en zijn nieuwen grondslag in-
eentimmerde.
Wat onze bond betreft, wij zien onze
taak weer onmiddellijk vóór ons liggen. Het
doel van onzen arbeid en van onzen strijd
is altijd hetzelfde. Waar ook de plaats is
van onze phalanx op de staatkundige kamp
plaats, steeds zullen de spitsen van onze
lansen gericht zijn tegen hen, die de geeste
lijke en staatkundige vrijheid, de waardig
heid en wezenlijke gelijkwaardigdheid van
onze medemenschen beiagen, tegen onver
draagzaamheid, tegen verkettering van an
dersdenkenden, tegen schotjesgeest, tegen
reactie en conservatisme. Het doel'van ons
streven is altijd hetzelfde: meer rechtvaar
digheid in de ordening onzer samenleving,
goed bestuur, meer werkelijke menschelijk
heit! in onze levensbetrekkingen een meer
menschwaardig bestaan voor al onze mede
burgers. Wil men dit als „humanistisch
aanduiden en veroordeelen. dat gaat buiten
ons om en het raakt,ons niet: wij hebben
om een etiket nooit gevraagd. Wij gelooven
met alle bescheidenheid, die ons past tegen
over hen, die in deze dingen de wijsheid in
pacht hebben, dat dit streven met de nor
men v.an het christendom in volledige over
eenstemming is, al zweren wij onze mede
standers niet op eenig gousdienstig dogma af
en beschouwen wij het lidmaatschap van een
kerkgenootschap niet als openlijk of stilzwij
gend gevorderde voorwaarde voor het toetre
den tot onze staatkundige organisatie.
Er zijn in ons Nederlandsche volksleven
naast zin voor verdraagzaamheid en gema
tigdheid, helaas ook vaak 'n goede dosis fa
natisme en eigengereidheid te constateeren
geweest. Wij hebben deze in de laatste tijd
blijkbaar onderschat. Het staatkundige leven
wordt weer naar oude tegenstellingen terug
geleid. Welaan, het zij zoo. Wij zoeken den
strijd niet, maar als ons die wordt opge
drongen, zullen wij hem met kracht weten
te voeren.
En zoo staat dan onze bond ongeschokt
daar. Zoo wenschen wij in de komende
periode onze bekwame kamerfractie in de
nieuwe staatkundige positie de kracht toe
om op de bedreigde punten den strijd te
voeren, onder de leiding van een aanvoer
der, die aan het gezag van zijn buitenge
wone gaven en parlementaire ervaring
thans paart de autoriteit van hem, die in
moeilijke tijden het regeeren bleek te
verstaan. In deze stemming van onderling
vertrouwen, eensgezindheid en vastberaden
heid vangen wij dan onze jaarlijiksche, on
derlinge beraadslaging aan, op den klas
sieken bodem der vrijheid die Friesland is.
Hiermede verklaarde spr. de vergadering
voor geopend.
Stemt Zaterdag 27 November, om
half negen af op Hilversum I
(1875 M). Oud-Minister Mr. P.J.
OUD houdt dan ter gelegenheid
van de Alg. Verg. van de Vrijzinnig
Democratische Bond een rede
over de politieke toestand.
Stelt U op de hoogte, van wat de
Vrijzinnig Democraten willen en zendt
ons deze bonin! (Open enveloppe ge
frankeerd met F/2 cent.)
BEGROOTING VAN DEFENSIE.
Beslissende slag voor Nanking
verwacht.
Volgens berichten, welke het tele-
graafagentschap Domei uit betrouw
bare bron zegt te hebben ontvangen,
zijn de Japanners voornemens, reeds
vandaag een groot deel van het Chi-
neesche bestuur te Shanghai, met
inbegrip van de douane-controle aan
de Bondkade in de internationale ne
derzetting en in de Fransche conces
sie, over te nemen.
De Japansche controle zal zich volgens deze
berichten ook uitstrekken over de post-, te
legraaf- en telefoondiensten, welke tot nog
toe onder controle der Chineesche centrale
regeering stonden, aldus Un. Press.
Ook de roepletters van het radiostation X
QHC zijn door de Japanners overgenomen.
Van welingelichte zijde verzekert men, dat
deze maatregelen getroffen worden met me
deweten van de buitenlandsche douane-au
toriteiten.
De Japansche troepen hebben gister
Tsjang Sing, een der belangrijkste steden
op den weg naar Nanking, bezet
De Japansche strijdkrachten, die in Wes
telijke richting oprukken langs den spoor
weg ShanghaiNanking en rond het Tai-
meer, drijven thans de Chineczen naar het
bergachtige gebied ten Westen van ge
noemd meer.
Men verwacht binnenkort een slag, welke
zal beslissen over het lot van Nanking.
De Japansche autoriteiten te Shanghai
dringen steeds aan op de erkenning van
het recht, de internationale nederzetting
ten Zuiden van de Soetsjau-kreek door te
trekken, om hun troepen te Nantau ge
makkelijker te kunnen fourageeren. Men is
in de nederzetting ongerust hierover, temeer
daar het gerucht gaat, dat Japan op 1 De
cember de geheele nederzetting wil bezet-
De Japansche troepen hebben reeds beslag
gelegd op een pont van een groot Britsch
concern, welke de verbinding over de
Soetsjau onderhoudt.
Staat van beleg in Tientsin.
De Japansche autoriteiten hebben den
staat van beleg in Tientsin afgekondigd in
verband met berichten, volgens welke Chi
neesche vrijscharen met de bedoeling
wanorde te stichten voor de stad zijn
aangekomen.
Order voor torpedomotorboot
waarschijnlijk naar het buiten
land.
In een nota naar aanleiding van het ver
slag over de begrooting van Defensie zegt
de minister:
Voor wat de Zeemacht betreft zullen alle
schepen hier te lande worden gebouwd. Hier
bij dient in aanmerking te worden genomen,
dat de ruwe materialen uit het buitenland
dienen te worden betrokken, terwijl enkele
onderdeelen, welke hier te lande niet of nog
niet vervaardigd worden, eveneens in het
buitenland zullen moeten worden aange
schaft.
De mogelijkheid bestaat, dat de tor-
pedamotorboot in het buitenland zal
moeten worden besteld, ten einde te
kunnen profiteeren van de groote
ervaring, die men in het buitenland
met den bouw van dit soort vaar
tuigen heeft.
Wat de vliegtuigen voor de zeemacht be
treft, deze zullen hier te lande worden ge
bouwd, met dien verstande, dat van één der
typen een eerste serie in het buitenland in
uitvoering is. Hierbij is wederom rekening
te houden met de omstandigheid, dat het
ruwe materiaal uit het buitenland wordt
betrokken, terwijl ook de motoren, schroeven
navigatie-instrumenten, mitrailleur-bewape
ning, enz. ten deele in bet buitenland zullen
moeten worden aangekocht.
Met Kerstdagen en Nieuwjaar nair
DUSSELDORP-KEULEN-ANTWERPEN
en BRUSSEL
7 dagen naar PARIJS, geheel verzorgd f48.-
Vraagt inlichtingen: Reisbureau Waco,
Kanaalweg 137, Tel. 773.
Concept nieuwe dienstregeling 1
Jan. gereed. Verschillende
stations reeds definitief opgehe
ven.
Naar wij vernemen heeft de ophef
fing van een groot aantal spoorweg
stations en haltes bij de Ned. Spoor
wegen, waarvan wij eenige dagen
geleden melding maakten, haar be
slag gekregen. Van verschillende
voorgestelde opheffingen is de mi
nisterieel© goedkeuring reeds afge
komen.
Wat de nieuwe dienstregeling be
treft, waarbij de treinen van een
bepaald punt steeds een gelijk aan
tal minuten vóór het half uur of
heel uur zullen vertrekken, het con
cept hiervan, zal per 1 Januari a.s.
gereed zijn.
Door de ophefing van verschillende halte
plaatsen zal in nauwer contact getreden
worden met tram- en autobusdiensten, wel
ke dan de taak hebben het een en ander
aan te vullen. In verband hiermede is het
te verwachten, dat daarna nog het een en
ander gewijzigd zal worden.
Zooals reeds bekend is, zal de snelheid
der Dieseltreinen op verschillend baanvak
ken worden opgevoerd.
Een groot werk reeds gereed.
Wat de electrificatie van verschillende
trajecten aangaat, is een omvangrijk en
belangrijk werk door den desbetreffenden
tak van dienst op bewonderenswaardige wij
ze verricht. Op 7 Maart 1936 werd besloten
over te gaan tot uitvoering der electrificatie
plannen. In den zomer van het zelfde jaar
is begonnen met de verzwaring van den bo
venbouw (samenstel van rails, dwarslig
gers en grint.)
In totaal zijn bovendien veertien onder
stations gebouwd en 21 schakelstations. Een
onderstation dient om de wisselstroom van
hooge spanning om te zetten in de benoo-
digde gelijkstroom van 1500 volt met be
hulp van een gelijkrichter. De stroom wordt
geleverd door de provinciale centrales.
De telegraaf- en telefoondraden zijn op
de verschillende trajecten ondergronds aan
gebracht.
Al deze groote veranderingen heb
ben uiteindelijk tot doel een betere,
snellere en gerieflijker verbinding
te verkrijgen tusschen Noord en
Zuid, Oost en West. Voor de groote
verbindingen zullen speciaal de
Dieselelectrische treinstellen dienen,
1 die met een maximale snelheid van
120 k.m. per uur het land zullen
doorkruisen.
De electrische treinen zullen meer dienen
als stoptreinen, ook met een maximale snel
heid van 120 k.m. per uur. Een en ander
is met groote onkosten gepaard gegaan. De
electrificatie zal evenwel een zeer groote
besparing opleveren.
In antwoord op de verklaring van den
Franschen minister van marine, Campinchi,
waarin hij beweert, dat de anti-Italiaan-
sohe redevoering, welke hij tot de matrozen
van de „General Bonaparte" zou hebben
gericht en die zooals wij gisteren berichtten,
door de „Giornale dTtaiia" werd gereprodu
ceerd, van a tot z verzonnen is, bevatte de
„Giornale dTtaiia" gister een hoofdartikel
hetwelk een voor Campinchi verpletterend
document bevat.
Het blad noemt, volgens Stefani, Cam
pinchi niet alleen bloeddorstig, miaar ook
een falsaris. De „Giornale" houdt vol, dat
de Fransche minister den 23sten October
om 11 uur 's ochtends, de gisteren gemielde
oorlogzuchtige rede tegen Italië heeft ge
houden, op het passagiersschip „General
Bonaparte", waar hij, nan ogal champagne
te hebben gedronken, sprak voor de matro
zen en blijkbaar meende, slechts tot geest
verwanten het woord te voeren.
Het bewijs is geleverd, aldus de Giornale,
behalve door den tekst van de rede, welke
ter plaatse is gestenografeerd, door tal van
protesten, gericht aan minister Campinchi,
door ernstige Franschen met verantwoorde
lijkheidsgevoel.
De „Giornale dTtaiia" reproduceert in dit
verband den tekst van een brief, d.d. 29
October aan Campinchi gericht door Jean
FraisBinet, directeur van de scheepvaart
maatschappij, waartoe het passagiereschip
„Général Bonaparte' behoort en waarin de
ze protesteert tegen de door den minister
Campinchi gehouden redevoering.
De „Giornale dTtaiia" brandmerkt de
„lafheid" van Caimpinclhi, die niet den
physieken en burgerlijken moed weet op te
brengen, om de volle verantwoordelijkheid
voor zijn woorden en daden tegen Italië
te aanvaarden: „Niet met individuen als
Campinchi zal men Italië's' weermacht
kunnen uitdagen."
Ook de „Tribuna" publiceert een fel hoofd
artikel tegen Campinchi: ongetwijfeld, al
dus dit blad, had men op 23 October aan
boord van de „Bonaparte" veel geklonken,
maar zelfs in een kroegsfeer is het niet duld
baar, dat de minister van marine zoozeer
zijn zelfbeheersching verliest. De Fransche
marine moest zich schamen te worden ver
tegenwoordigd door „zoo'n schurk".
Verwachting: Zwakke tot mati
ge Westelijke tot Noord
westelijke wind, verander
lijke bewolking, waarschijn
lijk enkele regen- of natte
sneeuwbuitjes, iets kouder.
Verdere vooruitzichten: Waar
schijnlijk guur met weinig
neerslag.
De „Lavoro Fascista" schrijft, dat
Italië niet den oorlog vreest, waar
mede de Fransche minister van ma
rine dreigt. Italië is in ieder geval
zoo zeker dien oorlog te winnen, dat
het zelfs Frankrijk niet kan minach
ten, zooals Campinchi Italië min
acht, „omdat Frankrijk erbarmelijk
is".
Even felle aanvallen worden door de pro
vinciebladen ondernomen, o.m. door den
Popoio d'Italia" te Milaan, welk blad o.a<
schrijft dat het keizerlijke Italië bereid is,
Campinchi en zijn partijgangers de hersens
in te slaan, in geval die ongelukkigen zou
den willen trachten van bedreigingen tot
daden over te gaan.
8000 Haitianen afgeslacht.
Op het oogenblik, dat de onderhandelingen
van den Amerikaanschen onder-minister
Welles met den vertegenwoordiger der Do-
minicaansche republiek aanvangen over de
ernstige incidenten die zich hebben voorge
daan op de grens van dit land en de repu
bliek Haiti, heeft het departement van staat
berichten ontvangen, waarin wordt medege
deeld, dat het aantal ter dood gebrachte
Haitianen de ruimste schattingen overtreft
en de acht duizend zou te boven gaan.
Een ambtenaar van het departement van
staat heeft ter zake verklaard:
„Het is aan geen twijfel onderhevig, dat
deze slachtingen in haar verschrikkelijkheid
ales overtreffen, wat zich sinds langen tijd
op dit halfrond heeft voorgedaan.
Hitier heeft den president der
rijksbank, dr. Schacht, op zijn ver
zoek ontheven van de leiding der
zaken in het Pruisische en rijks
ministerie voor economische zaken.
Rijksminister Schacht behoudt zijn
functie als president der rijksbank.
Tegelijkertijd heeft Hitier hem nit
waardeering voor zijn buitenge
wone verdiensten benoemd tot rijks
minister zonder portefeuille.
Tot opvolger van Schacht
heeft Hitier als Pruisisch
en Rijksminister voor eco
nomische zaken benoemd
den staatssecretaris in het
Rijksministerie voor volks
voorlichting en propagan-
la en perschef der Rijks-
regeering Wal the r Funk,
zulks met ingang van 15
Januari 1938.
Tot Funk zijn functie
aanvaardt, is de gevol-
nachtigde voor het vier-
larenplan, de Pruisische
minister-president Gene
raal Göring, door Hitier
heiast met de leiding van
het Pruisische en Rijks
ministerie voor economi
sche zaken.
Een schrijven van Hit-
Ier aan Schacht.
Hitier heeft den presi
dent der Rijksbank,
Schacht, een schrijven
doen toekomen, van den
volgenden inhoud:
WALTHER FUNK
„Op 30 Juli 1934 hebt ge u bereid ver
klaard tijdens de ziekte van den toenmali-
gen rijksminister voor economische zaken,
dr. Schmitt, de zaken van het ministerie
op u te nemen en verder te leiden. Gij hebt
sindsdien in deze positie het nieuwe Duit-
sche Rijk en mij buitengewone diensten be
wezen. Derhalve kon ik ook tot dusverre
niet besluiten te voldoen aan uw in den
loop der laatste jaren mij herhaaldelijk ge
dane verzoeken om ontheffing uit deze func
tie.
De tengevolge van de uitbreiding van bet
apparaat van het vierjarenplan noodzakelijk
blijkende aaneensluiting met het ministerie
van economische zaken doet mij thans de
motieven waardeeren, waarmede gij opnieuw
verzocht hebt om ontheffing van de zaken
van het ministerie. Wanneer ik voldoe aan
uw wensch, geschiedt dit met de uitdrukking
van diepste dankbaarheid voor uw zoo uit
muntende prestaties en in het gelukkige be
wustzijn, dat gij het Duitsche volk en mij,
als president der rijksbank nog vele jaren
uw voortreffelijke kennis en kundigheid en
uw onvermoeibare arbeidskracht ter beschik
king zult stellen.
Verheugd, dat gij ook in de toekomst mijn
persoonlijke raadgever wilt zijn, benoemd ik
u met ingang van heden tot rijksminister."
Verdere benoemingen.
Hitier heeft verder met ingang van 15
Januari 1938 den Ministerialdirektor in het
rijksdepartement van volksvoorlichting en
propaganda, Karl Hanke, benoemd tot staats
secretaris in dit departement.
Den rijksperschef der N.S.D.A.P., dr. Otto
Dietrich, benoemde hij, eveneens met ingang
van 15 Januari a.s., tot staatssecretaris in
het departement van volksvoorlichting en
propaganda en tot perschef van de rijksre-
geering.
De chef der rijkskanselarij zal voortaan
heeten „staatssecretaris en chef der rijkskan
selarij", weshalve de Fuehrer den chef der
kanselarij, staatssecretaris dr. Lammers
thans benoemt tot rijksminister.