Agenda
Een schip vraagt een peiling~<
wat doet Huisduinen?
Brand in den
Ouden Helder
Het mysterieuze huisje in de duinen
In herinnering
Dinsdag 7 December 1937
Tweede Blad
In het Peilsiation Willemsoord
lil
Winkelhuis van fa. Uipkes
ernstig beschadigd
De strijd in China
O,
Sympathieke daad van Oud-
Onderofficieren
Wij zijn thans genaderd aan de laatste faze
van onze Huisduiner Kustwacht, een onder
deel, dat zeker in niet mindere mate belangrijk
is, dan de voorgaande, integendeel!
Het is echter merkwaardig, hoe weinig
populair dit deel is: haast niemand weet van
het bestaan af en zelfs zij, die er in den
zomer honderden malen vlakbij geweest zijn,
hebben het volkomen genegeerd. Zij hebben
het niet gezien!
Wij doelen hier op het radio-peilstation
Willemsoord, hetwelk in bevoegde kringen
aangeduid wordt als „P.B.W. Willemsoord-
Gonio". Het staat een goede 200 meter van
de Uitkijkpost af, in de duinen. Het platte
dakje steekt nog nét over de strandduinenrij
uit, zoodat het eigenlijk merkwaardig is, dat
zoo weinigen op de hoogte zijn met dit wel
bijzonder merkwaardige gebouwtje.
Ook hier hebben wij een bezoek gebracht.
De konijnen en hazen wipten in opvallende
veelvuldigheid om ons heen en vóór we het
wisten zaten we in het Peilstation.
Een huisje in de duinen.
Hier is het heiligdom van den heer
C. Planken, die chef van het radio-station is,
en met 3 assistenten (alle gewezen marco
nisten) zorgt voor het wel en wee der
schepen op de Noordzee tusschen de Wester-
schelde en de Noord-Friesche eilanden. Zij het
in combinatie met nog 3 andere stations. Het
is ook hier gezellig: door de deur kijkt men
in de duinen en via het venster aan de voor
zijde valt Uw oog op zee. Overigens is de
inrichting hier sober gehouden: een enorme
raamantenne staat als een historische dieven
vanger op tafel, er staat een indrukwekkend
zend- en ontvangtoestel en voorts ontdekt ge
een ouderwetsche zeeklok, telefoons, zeekaar
ten, enzoovoorts.
4 stations.
Wat gebeurt er in dit geheimzinnige huisje
in de duinen, bij de huppelende konijnen, het
schurend en ritselend helm en de ruischende
zee?
De heer Planken heeft het ons verteld en
in het kort geven wij er de quintessence van.
Op 4 plaatsen langs de Nederlandsche
kust bevindt zich een radio-peilstation; er
is er een in Vlissingen, een in Maassluis,
een in IJmuiden en een in Huisduinen.
Eerst voor kort heeft men dit in de duinen
gezet, n.1. 15 Juli 1936. Voorheen had het
een plaats bij de Onderzeedienstkazerne,
doch wegens ernstige storing, die steeds
in omvang toenam, heeft men nood
gedwongen dit eenzame plekje in de
duinen moeten kiezen. Het is hier nage
noeg storing-vrij.
Doel van de stations is: de veiligheid ter
zee en de plaatsbepaling voor schepen. Zij
zijn alle vier onderdeelen van het Rijkskust-
station Scheveningen-haven en zoodoende
tevens schakel in den keten der Nederland
sche kustwacht.
Hoe peilt men?
Nu vaart er een schip op zee, ergens 20
mijl benoorden de Haaks. Het wil zijn positie
verifieeren en vraagt een peiling. Wat ge
beurt er nu?
De marconist van het schip in kwestie
zendt uit de Q.T.E.golf (600 meter) en ver
zoekt aan Scheveningen-haven een peiling.
Dit station roept telefonisch alle 4 peil-
stations aan de kust op, meldt het schip,
en vraagt de peiling.
Het schip zelf geeft langzaam radio-teekens
Het duurt omstreeks een minuut en steeds
hooren de 4 stations met hun ontvang-
installatie op de 800 m golf ingesteld de seinen.
En met dit geluid peilt men. Het gaat door de
ontelbare draden, condensatoren, lampen,
spoelen van het Telefunken-apparaat, dat een
buitengewone gevoeligheid bezit en met de
koptelefoon kan men dit beluisteren. Nu zoe
men met de raamantenne eerst naar den
duidelijksten toon van dit geluid, en ver
volgens naar den meest zwakke. Dit zoeken
geschiedt door het met de hand draaien
der antenne en diverse andere ingewikkelde
De heer C. PLANKEN,
chef Radio-peilstation.
manipulaties, die echter in een populaire be
schouwing niet thuis behooren.
Heeft men het zwakste geluid gevonden
van het geseinde teeken, dan weet men
de richting, waarin zich het schip
bevindt, daar zich onder de antenne een
kompasroos bevindt, waarvan men de
juiste richting kan aflezen.
Het peilstation geeft nu de peiling door
aan Scheveningen-haven, die deze, benevens
de 3 andere, die ook elk hetzelfde gedaan
hebben, radiografisch door zendt aan het
schip. De navigeerende officier aan boord
hiervan heeft nu niets anders te. doen. dan.
de 4 peilingen met potlood en liniaal af te
zetten (de 4 richtingen dus) en op het kruis
punt hiervan bevindt zich zijn schip.
Accuratesse is nummer één.
Dit is, in zéér beknopte beschrijving, het
peilingswerk.
Het is echter duidelijk, dat dit aangeven
van een peiling naar zee van een landstation
af een buitengewoon secuur werkje is. Men
heeft te maken met ontelbare 'factoren, die
óf het apparaat, óf het station zelf beïn
vloeden en men is verplicht deze afwijkingen
steeds te controleeren.
Afwijkingen.
Men heeft o.a. te maken met afwijkingen
door z.g. nachteffect, en door kustlijn-effeci
(de invloed van het land op het water). Het
toestel zelf heeft afwijkingen, die echter
bekend zijn en op een grafische voorstelling
staan aangegeven.
In dit verband vertelt de heer Planken ons
nog op welke wijze men tewerk is gegaan bij
het plaasen van het toestel. Een torpedoboot
voer langs de strandlijn en zond permanent
uit. In het Peilstation ving men op, doch
zag men tevens het bewegend doel. Vandaar
dat men kon verifieeren of de per radio opge
vangen richting inderdaad de juiste was.
Controle peilingen.
Dat men hier niet over éénnacht-ijs
gaat, bewijst voorts het feit, dat lederen
ochtend controle-peilingen gemaakt wor
den. Nimmer mag dit worden overge
slagen. Niet minder dan 7 stations, zoo
wel in zee als aan de Engelsche kust,
Vier peilstations
aan de Nederland
sche kust (Huis
duinen IJmuiden
MaassluisVlis-
singen).
Iedere lijn kan
men als een peiling
beschouwen, zoodat
het schip zich dus
bevindt op het snij
punt dezer k lijnen.
S Vandaag is het juist een jaar gele-
fi vanzelf, dat onze gedachten heden bij z
S deze twee verwijlen, die beiden immers
jj voor den groei van de drukkerij, van Z
zoo groote beteekenis zijn geweest. Z
j| Een jaar ging voorbij. Het leven
eischte weer anderen op de opengeval- i
S len plaatsen en naar buiten lijkt het, E
alsof er niets veranderd is.
Inderdaad leert het leven ons, dat E
■j niet één mensch onmisbaar is, maar -
dat beteekent geenszins, dat een mensch
niet gemist zou worden. z
Tal van instellingen op het gebied J-
S van liefdadigheid en vereenigingen, Z
i: waarin de belangen van onze gemeente E
behartigd worden, hebben mevrouw H
S de Boer en haar zoon gemist.
i; Ook wij denken vandaag, in dankbare 5
II herinnering, aan die twee leden van de E
5j familie De Boer, die mede de bouwers Z
geweest zijn van ons bedrijf, dat hun E
geest nog ademt. E
zenden dan automatisch morseteekens uit.
Het zyn vaste punten en aan de ont
vangst van het geluid (aan de „peiling"
dus) kan men weer nagaan, of alles juist
functionneert.
We hebben een peiling meegemaakt: mee
geluisterd in de koptelefoon: weer een concert
van duizend in de verte jankende en piepende
katten, een barbaarse potpourri van onwel
luidende klanken. De antenne werd lang
zaam gedraaid... en ja hoor, daar kwam een
controle-teeken door. Doodeenvoudig en tóch
machtig interessant.
De Nederlandsche peilingen de beste.
We vragen den heer Planken of er druk
gebruik gemaakt wordt van de Hollandsche
peilstations en inderdaad blijkt dit het geval
te zijn. Met name bij slecht weer, mist e.d.
werken de stations op hoogspanning, doch
ook bij kalm weer is het soms een drukte
van belang. Gemiddeld een 263 tal per
maand.
Typische bijzonderheden vernamen wij
daar in dat radio-zend-ontvangstation in de
duinen: dat het een publiek geheim is, dat
de Nederlandsche peilingen de beste zijn die
er gegeven worden (zonder chauvinisme!)
eh bij voorkeur gevraagd worden. Dit wordt
wel heel duidelijk gedemonstreerd door
schepen, die onder den Engelschen wal
varen en aan de Nederlandsche sta
tions een peiling vragen. Voorts zal het U
ongetwijfeld interesseeren te weten, dat Rus
sische schepen, die Duitschland passeeren,
geen peiling aanvragen aan de Duitsche sta
tions, doch aan... de Hollandsche. Waardoor
weer eens bewezen wordt, hoe de politieke
sym- en antipathieën reeds in den aether
doorgedrongen zijn.
Deze peilstations zijn over de geheele we-
yreld verspreid, ook bij ons in Indië. Zij vor
men een onderdeel der moderne scheepvaart,
waar deze niet meer buiten kan. Een radio
peiling is iets gewoons geworden voor den
20sten-eeuwschen zee-officier. Hij rekent er
op, en vaart er op met evenveel vertrouwen
als 20 eeuwen geleden de Grieken op de ster
ren voeren. Het is ook hier een kwestie van
vertrouwen.
Met bovenstaand artikel besluiten w\j
onze serie schetsen over de Kustwacht
te Huisduinen.
Wij vertrouwen, er in geslaagd te z(jn,
hiermede meer bekendheid gegeven te
hebben aan een instelling, die ongetwij
feld een meerdere mate van populariteit
toekomt dan dit tot nu toe het geval was.
Het gaat hier om een der meest hu
mane doelstellingen van onze hedendaag-
sche maatschappij; de beveiliging van den
zeeman.
Dat ook de Huisduiner onderdeelen van
deze organisatie hieraan een niet onbe
langrijk aandeel hebben, dót zal zeker uit
deze artikelen naar voren gekomen zijn.
Omstreeks 7 uur constateerden gister
avond omwonenden, dat plotseling vlam
men uit het dak van het woon- en
winkelhuis van de firma H. P. Uipkes, in
de Middenstraat sloegen! Onmiddellijk
schoten mannen toe en waarschuwden de
zich in het perceel bevindende bejaarde
mevr. Uipkes, haar dochter en den pak
knecht, den eveneens bejaarden Pape.
Dezen hadden n.1. nog niet bemerkt, dat
de bovenste verdieping van het vrjj hooge
pand in lichte laaie stond.
Aanvankelijk waren de mannen nog van
meening, dat het vuur met emmers water
gebluscht zou kunnen worden, maar het vuur
had reeds zulke afmetingen aangenomen, dat
men hiervan af moest zien. Men stelde daar
op onmiddellijk de politie telefonisch op de
hoogte, welke spoedig met de groote en
kleine motorbrandspuit uittrok.
Dadelijk na aankomst bij het brandende
perceel werd met 4 stralen het vuur aange
tast, twee van buiten, één via den winkel en
een vierde door een gat, dat in het dak ge
hakt was.
Het bleek, dat de vuurhaard zich be
vond in de opslagruimte, waartoe de zol
derverdieping bestemd was. Hier bevond
zich een zeer groote en kostbare voor
raad manufacturen, waaronder wollen
goederen en 150 balen kapok van 10
pond! Aangenomen wordt, dat in de aan
wezigheid van deze kapok de oorzaak
van den brand gezocht moet worden.
Door de krachtige bestrijding was men het
vuur vrij spoedig meester, al werd het blus-
schingswerk door de duisternis allerminst
vergemakkelijkt.
Jammer was het daarom, dat men eerst
gisterenavond ontdekte, dat de schijnwerper
op de kleine spuit niet draaibaar was, zoodat
men den gevel niet kon verlichten. Dit euvel
mag wel spoedig verholpen worden!
De brandweerlieden, die het vuur binnens
huis bestreden, hadden zeer veel last van hitte
en vooral van den rook, die hun den adem
en het uitzicht vrijwel benamen. Het was
daarom dat men na eenigen tijd hier moest
retireeren.
Geruimen tijd bleef het vuur van buiten
zichtbaar, daar de roode haan nu en dan
door reten in het dak victorie kraaide. Men
slaagde er echter in, den brand te localisee-
ren, terwijl men veiligheidshalve het belen
dende pakhuis nat gehouden had. Om kwart
over acht was de eigenlijke brand gebluscht.
Later werd het nog aanwezige kapok en goed
naar buiten gehaald om elke mogelijkheid
van nieuwe ontbranding uit te schakelen.
Welk een groote hoeveelheid water men in
korten tijd kan geven bleek wel, toen het
vuur goed en wel uit was. Als een snelle
vliet stroomde het water van boven naar
beneden, den winkel door naar buiten! Dat
de waterschade dan ook belangrijk is, laat
zich denken. Wat er van den geweldigen
inventaris door het water gespaard werd,
viel ten offer aan de dichte wolken smook en
rook, welke door den winkel naar buiten
trokken. Gelukkig voor den heer Uipkes is hij
tegen brand- en bedrijfsschade verzekerd!
Van het perceel is genoemde bovenverdie
ping geheel uitgebrand; het is eigendom van
den heer J. J. v. d. Plaat, alhier, wiens
schade echter eveneens door verzekering ge
dekt wordt. Een typische bijzonderheid is, dat
de heer v. d. Plaat dit pand 40 jaar geleden
had laten bouwen op de asch van het even
eens hem toebehoorende perceel, dat tot den
grond toe afgebrand was.
Zooals te begrijpen valt, trok de brand ln
deze volkrijke buurt veel belangstelling.
Onder de aanwezigen merkten wij o.m. op:
burgemeester Ritmeester, opperbrandmeester
Dokter, commmissaris van politie, v. d. Hoe
ven, de heer J. N. E. Teune, directeur v. d.
gasfabriek, en dr. Rienks, die deze keer niet
tevergeefs gekomen was, daar een der brand
weerlieden door vallend glas licht gewond
werd.
Belangrijke bescheiden ende kas waren
door practische zakenlieden bij voorbaat in
veiligheid gesteld.
p de merkwaardige overeenkomst tus
schen den strijd van Japan in China en die
van Italië in Abessinië, wezen we al eerder.
Telkens echter, als we ons neerzetten tot het
schrijven over het bloedig drama in het Verre
Oosten, frappeert ons de gelijkenis opnieuw.
Het gaat met China ook langzaam naar den
ondergang. Men is niet opgewassen tegen het
technisch en materieel veel beter uitgeruste
Japan.
Practisch gesproken staan dus voor China
maar twee wegen open.
Zij kunnen, zoo schreef de „N. R. Crt."
gisteravond, zooals zij tot dusverre hebben
aangekondigd, vechten tot het bittere uiterste,
zich vasthouden aan de stroohalm, dat Japan
zelf onder de gevolgen van de groote krachts
inspanning ineen zal storten. Maar tevens
met het besef, dat de Chineesche troepen ge
dwongen zullen zijn, telkens verder terug te
trekken, dat dood en vernieling over steeds
grootere gebieden van het land de rijkdom
men zullen vernietigen. En tenslotte met de
zekerheid, dat hoe verder de Japanners naar
binnen dringen en hoe grooter de ontwrich
ting zal zijn, des te zwaarder ook de voor
waarden zullen worden, waarop China den
vrede kan verkrijgen.
Daarom zou het niet onmogelijk zijn, dat
de Chineesche autoriteiten langzamerhand
naar een andere meening overhellen en dat
de groep onder hen, die maar liever het ge
vaar van een algeheele vernietiging door ver
nederende vredesvoorwaarden afkoopt, in aan
zien en omvang wint. Vooral waar men het
standpunt inneemt, dat China ruimschoots
voldoende weerstand heeft geboden en dat de
tegenstander, voor wie deze weerstand onver
wacht kwam en die dientengevolge heel wat
meer menschen en materiaal moesten inzet
ten dan zijn verwacht hebben ook een spoe
dig einde wenscht en daarom naar verhou
ding gematigde vredesvoorwaarden zal stel
len. Al is dit officieel nog niet tot uiting ge
komen en heeft Tsjiang Kai-Sjek nog steeds
het vertrek van de Japansche troepen als
voorwaarde gesteld.
Komt het eenmaal tot onderhandelingen
over het beëindigen van de vijandelijkheden,
dan is het niet zoo verwonderlijk, dat China
zich tot Berlijn en Rome zal wenden. Het
weet, dat deze landen wellicht meer dan de
Vereenigde Staten en zeker beter dan Enge
land geschikt zijn om de ♦Chineesche belangen
te Tokio te bepleiten. Men zal daar zeker
meer het oor leenen aan voorstellen van de
vrienden, dan aan die van landen, die men dan
toch ten minste van verdenkt den Japan-
schen expansiedrang te willen remmen.
De vraag is dus: Wat zal China doen? Het
heeft leergeld aan Abessinië. Nu het van de
mogendheden niets heeft te verwachten zal
het verstandig doen den weg van de bemid
deling te bewandelen, maar een open vraag
blijft of de ontketende hartstochten nog te"
temmen zijn.
Bioscopen:
Tivoli-theater, Spoorstraat: aanvang half 8:
„De raadselachtige Mr. Moto", en Vrouwen
noodlot".
Rialto, Spoorstraat, aanvang half 8:
„De mijnen van Koning Salomo" en „De
revolutiebruid".
Witte Bioscoop, Koningstraat, aanvang half 8:
„De parvenu" en „Het geheim van de
schorpioen".
Woensdag 8 December.
Musis Sacrum, 8 uur. Filmavond Ned.
Reisvereeniging.
Opgenomen om 8 uur hedenmorgen.
Temperatuur lucht 1.6
Barometerstand Den Helder 7.47.0
Temperatuur lucht. 16
Laagste temp. lucht gisteren 0.4
GESLAAGD: De heer H. A. Boon,
adjunct-commies le klasse b(j den gemeente
lijken Dienst voor Sociale Zaken alhier, is,
gerekend met ingang van 1 Februari a.s. bjj
genoemden Dienst bevorderd tot Commies,
Chef van het Gemeentelijk Bureau voor Maat
schappelijk Hulpbetoon.
Door tal van propagandisten wordt momen
teel reclame gemaakt en actie gevoerd ten
behoeve van den verkoop der postzegels voor
het misdeelde kind en zoo kreeg gisteravond
een der verkoopers (een postbesteller) het
idee, eens op bezoek te gaan bij de Vereeni-
ging van Oud-Onderofficieren, die juist haar
societeits-avond hield.
De man had voldoening van zijn besluit,
want door de, in intiemen kring verzamelde
heeren, werd voor niet minder dan een bedrag
van f 34.aan zegels gekocht.
Een sympathieke 'daad der oud-landsver
dedigers, waarvoor we zeker onze pet kunnen
afnemen en die ongetwijfeld navolging ver
diend.
Vertrouwen wij er op, dat ook andere ver
eenigingen op dergelijke avonden een propa
gandist in hun midden hebben, opdat in den
kortst mogelijken tijd een record aantal zegels
aan den man gebracht is.
Het doel is het waard!
HET INTERIEUR VAN HET RADIO-PEILSTATION.
Op den voorgrond links het indrukwekkende Telefunken zend-ontvangtoestel, daarnaast de
raamantenne, waarmede gepeild wordt. Overigens uitzicht op het strand tusschen paal 0 en
de stoel van den heer Planken, die zich bescheidenlek voor den teekenaar terugtrok
