Oostenrijk en Hongarije
erkennen Franco
Hevig gevecht tusschen
Serven en Mohammedanen
CSAR-mannen vermoordden
ook Gebr. Roselli
Activiteit bij
Teruel verslapt
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN'HOLLANDS NOORDERKWARTIER
„Samoan Clipper"
vergaan
Dc Volkerenbond mag geen ideologisch blok vormen
Arbeidsonrust drukt dc
Fransche wisselkoers
REIST PER WACO
Regeering vraagt naar de
„Hannah"
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
DONDERDAG
13 JANUARI 1938
65e JAARG. No. 8206
Zes dooden en een
groot aantal gewonden
Brandend in zee gesfort
Dc eerste Romme-kwarfjes rollen
Nieuwe onthullingen van
minister Dormoy
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT:
SPANJE
HELDEKSCHE COURANT
Uitgave der Ultg.-MlJ. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
POLITIEKE NEDERLAAG VAN
ITALIË.
De vertegenwoordigers van Oosten
rijk en Hongarije hebben aan de Ita-
liaansche vertegenwoordigers mede-
deeling gedaan van hun besluit, over
te gaan tot lormeele erkenning van
de regeering van generaal Franco als
de wettige regeering van Spanje en
al zijn bezittingen en koloniën. De
vertegenwoordigers der drie mogend
heden zijn van meening, dat zulk
een besluit een werkelijke bijdrage
vormt voor de normaliseering der be
trekkingen tusschen Spanje en de
andere landen en voor de pacifica
tie van Europa.
Dit is het belangrijkste besluit van de con
ferentie te Boedapest tusschen Italië, Hon
garije en Oostenrijk.
Volgens het officieele communiqué is op
nieuw het streven naar hartelijke samen
werking geconstateerd.
Echter is Ciano er niet in geslaagd de lan
den der vroegere dubbel-monarchie van den
Volkerenbond los te werken.
Althans de mededeeling daarover luidt:
De vertegenwoordigers van Oosten
rijk en Hongarije, na acte te hebben
genomen van de gerechtvaardigde
en ernstige redenen, die de regeering
van Italië er toe gebracht hebben,
zich uit den Volkenbond terug te
trekken, en na de verstrekkende ge
volgen te hebben geconstateerd, die
een dergelijk besluit medebrengt voor
de samenstelling, het doel en de mo
gelijkheden van den Volkenbond,
verklaarden dat de Volkenbond niet
het karakter van een ideologisch
blok kan en mag dragen. In een der
gelijk geval zouden Oostenrijk en
Hongarije zich voorbehouden, hun
betrekkingen met den Volkenbond
aan een nieuw onderzoek te onder
werpen.
Een dreigement dus tegenover Genève,
maar geen vaarwel.
Ciano heeft hier duidelijk een échec ge
leden.
De Hongaarsch-Roemeensche
betrekkingen.
Over de moeilijke verhouding tusschen
Roemenië en Hongarije, welk laatste land
nog immer het verlies van Zevenbergen
niet kan vergeten en op wraak zint, zegt
het communiqué niets anders dan dat de
vertegenwoordigers van Italië en Oostenrijk
met zeer groote belangstelling de ontwikke
ling der betrekkingen tusschen Hongarije en
Roemenië volgen. Zij zijn van oordeel dat
'n bevredigend resultaat van de Hongaarsch-
Roemeensche betrekkingen aanzienlijk zou
bijdragen tot de consolideering van den
vrede in het Donaugebied.
Een algemeenheid dus, die wel erg nuch-
Besprekingen tusschen Bonnet
en Chautemps.
In politieke kringen hecht men groote
waarde aan het onderhoud, dat de minister
van financiën, Bonnet, gisteravond in hotel
Matignon met Chautemps heeft gehad na af
loop van de besprekingen van den Minister-
President met de werknemers-organisaties
in verband met de uitwerking van het mo
derne statuut van den arbeid. Het onder
houd tusschen beide ministers werd bijge
woond door Hcrriot, die den minister-presi
dent mededeeling deed van de groote lijnen
van de redevoering, die hij heden in de
Kamer zal houden ter gelegenheid van zijn
verkiezing tot voorzitter der Kamer.
Klaarblijkelijk heeft het onderhoud be
trekking gehad op den financieelen toe
stand, waarvan Bonnet tot in bijzonderhe
den een uiteenzetting gaf en vooral wees
°P de omgeslagen stemming, die sedert den
aanvang van het nieuwe jaar zich zou heb
ben geopenbaard tengevolge van het toene
men der stakingen, die in sommige geval
len vergezeld gingen van een bezetting
der fabrieken. Een spanning op de wissel
markt is daarvan het gevolg geweest, die
gisteren tot uiting kwam in een belangrijke
stijging van de koersen der buitenlandsche
wissels op termijn. Bonnet heeft vervolgens
een onderhoud gehad met den gouverneur
van de Fransche bank aangaande de tech
nische maatregelen, die ter bestrijding oei
speculatie zouden moeten worden genomen.
In den kabinetsraad van Donderdagochtend
zal Bonnet een volledige uiteenzetting ian
den toestand geven, waarna de ministers,
de noodzakelijke beslissingen zullen moeten
nemen.
ter afsteekt tegen de optimistische berich
ten tijdens het extra optreden van de nieu
we fascistische Boemeensche regeering Go-
ga. Blijkbaar is het toch ook onder fascisten
moeilijk om scherpe nationale tegenstellin
gen te overbruggen.
Niet tot het anti-comintern-
verdrag toegetreden.
Hoewel de Oostenrijksche en Hongaarsche
afgevaardigden hun instemming betuigden
met den strijd van Duitschland-Italië en
Japan tegen het communisme en met sym
pathie bet anti-Kominternverdrag begroe
ten, sluiten zij zich daarbij niet aan.
Ook hier taalde blijkbaar Mussolini's
druk.
De invloed van Frankrijk en vooral En
geland, die in de Donaulanden altijd tame
lijk groot is geweest, houdt blijkbaar een
te ver samengaan met Italië en Duitsch-
land tegen.
In het dorp Omarschka bij Px-ije-
sor in Bosnië (Joego-Slavië), is
het gisteren naar gemeld wordt,
tot ernstige botsingen geko
men tusschen verscheidene hon
derden Serven en Mohammeda
nen. Het uitgangspunt der oneenig-
heid zou gezocht moeten worden in
het feit, dat een jonge Serf eenïge
dagen geleden een Mohammedaansch
meisje een klap heeft gegeven. Met
stokken, messen, knuppels, zelfs met
revolvers zouden de tegenstanders
op elkander afgetrokken zijn. Eerst
politieversterkingen zouden den
strijd na twee uur hebben kunnen
doen eindigen. Zes dooden, twaalf
zwaar en vijftig licht gewonden zou
den bij den strijd zijn gevallen, ter
wijl dx*ie huizen zouden zijn ver
nield.
Geen politieke kwestie.
Volgens een officieele mededeeling zijn
bij de bloedige vechtpartij in het dorp
Omarsjka vijf personen gedood, tien zwaar
en dertig licht gewond. Het onderzoek heeft
onomstootclijk uitgewezen, dat het incident
niets met politieke kwesties te maken heeft.
De strijd is volgens genoemde mededeeling
begonnen met een woordenwisseling tus
schen den drankzuchtigen dorpsschout en
een dorpeling over een oude schuld.
door geheel West-Friesland naar Den Hel
der, Wieringermeer en Amsterdam.
VLUG. VEILIG GOEDKOOP.
Verwarmde wagens.
Alle inzittenden, gedood.
Aan alle onzekerheid over de „Sa
moan Clipper", een der groote Ame-
rikaansche vliegbooten, welke den
dienst over den Grooten Oceaan on
derhouden, is een einde gekomen.
Een sleepboot vond het wrak van
het toestel 14 mijl ten Westen van
Papopaga, een der Samoa-eilanden.
De bemanning, bestaande uit zes
personen, was dood.
De president van de Pan American Air
ways, Trippe, verklaarde nog, dat op grond
van de radioberichten van de vlootbasis der
Vereenigde Staten op Samoa, vaststaat dat
de geheele bemanning is omgekomen te
ongeveer 20.30 uur plaatselijke tijd.
Het vliegtuig is verbrand, de oor
zaak van den brand is niet bekend.
Trippe voegde hieraan toe, dat waar
schijnlijk de brand is ontstaan door
het laten wegloopen van benzine,
hetgeen noodig was om het toestel
het gewicht te geven, dat noodig is
voor een landing.
Te San Francisco is medegedeeld, dat het
vlootstation te Honoloeloe lieeft medege
deeld, dat het hulpschip „Avocet" het wrak
van de Samoa Clipper tracht te bergen,
Ernstige slag.
De ramp is een ernstige tegenslag voor
Pan American Airways schrijft de N.R.Crt.
De luchtlijn naar Auckland (Nieuw-Zee-
land), een aftakking van Honoloeloe uit
van de luchtlijn tusschen San Francisco
naar Manilla (Phillippijnen) zou op 29
Januari een geregelde, veertiendaagsche
dienst worden. Tot dusv..rre had de Samoan
Clipper verscheidene verkenningsvluchten
op het nieuwe traject volbracht, waarbij ook
post is vervoei'd. Bij de voorbereiding van
deze nieuwe luchtlijn is men zorgvuldig te
werk gegaan, Evenals dit ruim twee jaren
geleden het geval is geweest bij de voorbe
reiding van de luchtlijn San Francisco
Manilla waarbij onze landgenoot Priester
chef van den vliegdienst van Pan American
Airways met Lindbergh en den oudsten vlie
ger van P.A.A., Ed. Musick zoo een belang-
rijk aandeel hebben genomen.
De eerste gelukkigen zijn 1500
Haagsche werkloozen.
Als uitvloeisel van de bekende spaarrege
ling van minister Romme zal, aldus het
Hsb., aan de ongeveer 1500 werkloozen, die
in Den Haag aan deze regeling deelnemen,
dezer dagen de eerste extia-uitkeering wor
den gedaan. Behalve dat het zelf gesjxaarde
bedrag zal worden uitgekeerd, zullen deze
werkloozen een bedrag ontvangen uit de op
brengst van de collecte van het kleeding- en
dekkingfonds, welke in Den Haag ongeveer
f 20.000 bedroeg. De uitkeeringen varieeren
van f 8.50 tot f 11.50. Het bedrag zal in
natura worden uitgekeerd, in verband waar
mede het Haagsch Crisis-Comité is ingescha
keld.
De Engelsche minister van Oorlog,
Hore Belisha, bracht dezer dagen
een bezoek aan een Engelsche
wapenfabriek, waarbij hij vooral
belangstelling toonde voor de
geweldige scheepskanonnen, welke
gereed liggen om aan de Marine
te worden afgeleverd.
De bemanning bij Alicante ge
land.
De N.V. Stoomschipmaatschappij te Rot
terdam. waaraan het voor de Spaansche
kust getorpedeerde Nederlandsche stoom
schip „Hannah" behoort, heeft gisteren nog
geen bericht over het vergaan van 't schip
ontvangen.
Nader vernemen wij. dat de geheele be
manning in de nabijheid van Aliante aan
wal is gegaan.
Onder de 31 opvarenden bevinden zich 17
Nederlanders, onder wie de gezagvoerder,
M. H. de Boer uit Hillegersberg. Oe ande
ren behooren tot verschillende nationalitei
ten.
Een bijzonderheid is nog, dat de 2e stuur
man C. J. Leydekker, thans voor de tweede
maal in een kort tijdsbestek aan een groot
gevaar is ontsnapt. De heer Leydekker was
n.1. eveneens tweede stuurman op de Fran
sche sleepboot „Taureau", die in Juli 1936,
voor de Engelsche kust, nabij Dartmouth is
vergaan.
De Nederlandsche regeering heeft zich
volgens het Hsb. telegrafisch tot den Ne-
derlandschen consul te Valencia gewend om
nadere inlichtingen.
Genoemd blad herinnert er verder aan,
dat toen Franco indertijd aan de Oostkust
van Spanje een blokkade heeft ingesteld,
de Nederlandsche regeering onmiddellijk te
kennen heeft gegeven de rechtmatigheid
daarvan niet te kunnen erkennen.
Aan de serie onthullingen over de
misdaden van de Csar komt geen
einde. Ook de moord op de gebroe
ders Rosselli, Italiaansche journalis
ten, die om politieke redenen in het
buitenland moesten werken, is
thans opgelost.
De Fransche minister van bin-
nenlandsche zaken, Dormoy, heeft
gisteravond tegenover de vertegen
woordigers van de pers een verkla
ring afgelegd, waarin hij zeide, dat
na zeven maanden van onderzoek
de veiligheidspolitie tot de overtui
ging was gekomen, dat de moord
op de gebroeders Rosselli gepleegd
is door leden van de Csar. De daad
is door vier personen gepleegd. Drie
hunner zijn bekend; zij heeten Fil-
liol, Jakubiez en Puireux. De poli
tie zoekt naar den vierde.
Filliol, een actief lid van de Csar, houdt
zich sinds verscheidene maanden verbor
gen. Jakubiez zit sinds October gevangen.
Verwachting: Matige, later toe- j|
nemende, tot Zuidw. of Zuid
krimpende wind, aanvanke
lijk tijdelijk opklarend, later
weer toenemende bewolking
met waarschijnlijk regen,
iets zachter des nachts, over
dag weinig verandering in
temperatuur.
Verdere vooruitzichten; Onzeker
Hij bracht munitie voor rekening van de
Csar uit Zwitserland naar Frankrijk. Pui-
ï'eux is geari-esteerd.
De moordenaars hadden medeplichtigen,
Bouvier en Fauran geheeten, die eveneens
gearresteerd zijn. Bouvier is soldaat van het
derde regiment jagers in Afrika in Constan-
tine. De bewaking van de gebroeders Ros
selli te Bagnolles, die uitgevoerd werd door
Bouvier, zou volgens hem georganiserd zijn
door Andre Tenaille, een belangrijk lid
van de Csar, die op het oogenblik in arrest
zit.
De minister eindigde zijn mededeelingen
met te verklaren, dat niets veronachtzaamd
zal worden om alle verantwoordelijkheden
vast te stellen in verband met de aansla
gen bij de Place de TEtoile en den mooi'd
op de gebroeders Rosselli.
Locuty en Vogel In de gevangenis.
De daders van den aanslag op het Fran
sche werkgeversgebouw, de te Clermont Fer-
rand gearresteerde ingenieurs Locuty en
Vogel, zijn in de Santé-gevangenis te Parijs
opgesloten.
Gistermiddag zijn Francois Metenier en
Moreau de la Meuse voor den rechter van
instructie geleid, die hen in kennis stelde
van de beschuldiging tegen hen, luidende
vernieling van gebouwen, den dood van
menschen tengevolge hebbende en poging
tot opzettelijke doodslag jegens een hunner.
Beiden protestcex'den krachtig tegen deze
nieuwe beschuldigingen.
In verband met den aanslag Is nog gear
resteerd zekere Vauglard, eveneens afkom
stig uit Clermont Ferrand.
De chef van de mobile brigade van de po
litie van Clermont Ferrand heeft medege
deeld, dat Vauglard in het verhoor heeft be
kend, dat hij eind Juli van een onbekende
opdracht heeft ontvangen zich naar Ciham-
bery te begeven, teneinde wapens te vervoe
ren. Hij stemde hierin toe en begaf zich met
zijn vriend de Kerakoven naar de aangewe
zen plaats, waar drie mannen hem acht ka-
ï-abijnen van Italiaansch fabrikaat overhan
digden. Een onbekende gaf hem verder een
som geld, gelijk aan de kosten van de ben
zine van de autorit.
Nog haarden van verzet in de stad?
De activiteit van de regeerings-
troepen bij Teruel is iets vermin
derd. Zij hebben slechts een aanval
gedaan, welke werd gesteund door
een tiental gevechtswagens. De
aanval werd, volgens den Havas-cor-
respondent bij Franco, gemakkelijk
afgeslagen. Toen zij zich op enkele
meters van de loopgraven van de
troepen van Franco bevonden wer
den de regeeringstroepen zóó krach
tig aangevallen, dat zij in wanorde
terugtrokken, op den voet gevolgd
door de rechtschen. De rechtschen
namen nieuwe stellingen in en ver
beterden hun positie aanmerkelijk.
De regeeringstroepen deden geen pogin
gen de verloren stellingen te hernemen. Een
afdeeling, welke Teruel dicht genaderd is,
heeft medegedeeld, dat in de stad duidelijk
schieten wer gehoord, alsmede het ontplof
fen van handgranaten. Dit doet veronder
stellen, dat in de stad nog nesten van
tegenstand van de rechtschen zijn.
Een commumque van het rechtsche hoofd
kwartier meldt, dat gisteren zes vijandelijke
toestellen werden neergehaald.
In het officieele communiqué van het
ministerie van landsverdediging te Barce-
lona wordt o.a. gezegd, dat aan het Levan-
tefront de landmacht volkomen werkeloos
is gebleven. De rechtsche luchtmacht bom
bardeerde eenige achter het front gelegen
dorpen. De luchtstrijdkrachten der regee
ring beantwoordden de actie der vijande
lijke toestellen. Van de andere fronten is
niets te melden.
Keerpunt?
De operaties blijven, naar de N. R. Ct.
meldt de grootste belangstelling wekken van
de buitenlandsche pers, waarvan een deel
geneigd is aan de verovering van Teruel door
de republikeinen een historische beieekeuie
te hechten en spreken over een keerpunt in
den oorlog, gezien de berichten over de snel
toenemende kracht van het republikeinsche
leger en de verbeterde toestand in het ach
terland.
Duitsche propaganda.
De diplomatieke correspondent van de
Manchester Guardian is van oordeel, dat
men uit de gebeurtenissen geenszins mag
besluiten tot een vermindering van de Duit
sche en Italiaansche interventie. Weliswaar
is er Italiaansche infanterie in aanzienlijke
mate teruggetrokken, maar oorlogsmateriaal,
vliegers, artilleristen, ingenieurs, werktuig
kundigen en andere specialisten arriveeren
nog steeds in het rechtsche gebied. Nog altijd
komen Duitsche legervliegtuigen na onon
derbroken vluchten aan. Zij verlaten Duitsch-
land onmiddellijk na het invallen van de
duisternis, vliegen over de Zwitsersche Jura
en op groote hoogte over Zuid-Frankrijk en
passeeren zoo op verschillende punten de
Pyreneeën.
De Duitschers doen krachtige pogingen
om hun politieke en oeconomische positie
in Bilbao te versterken. In de industrieën
daar beleggen zij kapitalen, als tegenwicht
tegen den Britschen commercieelen invloed.
Zij hebben verder een uitgebreiden Duit-
schen propaganda-veldtocht ondernomen
met Bilbao als basis. Nationaal-socialistische
"vlugschriften worden ook over het regee-
nngsgebied verspreid, cursussen in de
Duitsche taal gegeven met een uitgesproken
nationaal-socialistische strekking, in de
bioscopen propaganda-films (bijv. Triumph
des Willens) vertoond. 4
Gekibbel.
He Italianen doen soortgelijke pogingen,
maar met minder succes, omdat de Italia
nen over de geheele linie minder populair
zijn dan de Duitschers, voornamelijk, naar
bet schijnt, omdat zij talrijker zijn en om
dat zij veel meer dan de Duitschers zich op
geworpen hebben als .redders" van Spanje,
waarmee zij ook rechtsche Spanjaarden
hebben gekwetst, naar wier oordeel Spanje
totnogtoe geenszins gered is.
In het kamp van Franco, aldus nog
steeds de diplomatieke correspondent van
de Manchester Guardian, blijft oneenigheid
voortbestaan.
Het conflict tusschen Franco en de Fa
lanx is van de oppervlakte verdwenen,
maar blijft desondanks voortwerken. In het
rechtsche Spanje loopen de prijzen snel op
en volksontevredenheid daarover doet den
aanhang .van de Falanx toenemen.