In de hoofdstad van
NecUIndië
De schepper
Mickey Mouse
Een nieuwe teeken-
film op komst
„Sneeuwwitje en
de zeven dwergen"
Raadselachtige verlamming
Kennismaking met de inlandsche be
volking. Hoe de Europeaan zijn
geestelijk overwicht verkrijgt.
Mohammedanen houden hun schoone
vrouwen en dochters niet verborgen
Bandoeng, Januari 1938.
Tusschen tallooze eilandjes naderden we
vroeg in den morgen de kust van Java en
daarmede Tandjong Priok, de haven van
Batavia. De lichten der vuurtorens waren
pas kort gedoofd, toen we deze haven bin
nen liepen.
Te Tandjong behoefden we niet, zooals in
de Engelsche havens Penang en Singapore,
te ankeren ver van den wal, miaar konden
we meeren aan de kade, waar reedis meer
dere schepen, alle Nederlandsche, lagen.
Een wonderlijken indruk kreeg ik hier,
vooral daar ik vergelijkingen trok met wat
ik vroeger heb gezien in de havens van
Basra, Born'bay, Caloutta, Singapore en
andere Oostersche havens. Op de zeer zin
delijke kade heerschte een levendige be
drijvigheid. Inlandsche havenarbeiders wa
ren bezig met de lossing en lading van
schepen en toch heerschten bij deze bedrij
vigheid een zekere orde, een zekere rust
en gemoedelijkheid. Er werd niet ge
schreeuwd, er was geen nutteloos dooreen-
geloop, alles scheen als vanzelf en naar
een reeds lang vooruit beraamd plan te
gaan.
Bemiddeling tusschen de over
heid en de massa.
Enkele Europeanen in witte pakjes en
met helmhoeden op het hoofd hadden het
oppertoezicht, miaar grepen slechts zeer zel
den in. De eigenlijke leiding bij den arbeid
ging uit van Inlandsche voormannen, „man
doers", die nu en dan een bevel of een aan
wijzing kregen van een der Europeanen in
het wit.
Dit is een in Nederlandsoh-Indië algemeen
doorgevoerd stelsel: slechts zoo weinig mo
gelijk bemoeit de overheid er zich onmid
dellijk met de massa. Tusschen haar en de
overheid staan bijna steeds inlandsche
hoofden of voormannen, die de van hooger-
hamd ontvangen aanwijzingen en bevelen
doorvoeren.
Er was nog iets anders, dat mie te Tand
jong Priok bijzonder trof (en me trouwens
ook reeds in de haven van Sumatra, Medan
getroffen had): de havenarbeiders waren
aanmerkelijk heter gekleed, ook zindelijker,
dan de arbeiders, die ik in andere Ooster-
sche havens had gezien. Later zag ik hoe
na afloop van den arbeid vele dier arbei
ders naar huis gingen op prachtige, blin
kende fietsen.
Naar Batavia.
Te Tandjong Priok verliet ik het schip,
waarmede ik vanaf Calcutta de reis had
gemaakt en nam iik een automobiel om mij
en mijn reisgoed te laten brengen naar het
station van Weltevreden, een der „buiten
wijken" van het eigenlijke Batavia, de
hoofdstad van Nederiandsch-Indië.
Batavia zelf is geen „woonstad" meer.
Daar zijn nog wel tallooze kantoren en
pakhuizen gevestigd, maar de Europeanen
wonen zooveel mogelijk buiten Batavia, te
Weltevreden, te Buitenzorg, te Meestor-Co r-
nelis, te Noordwijk, stadsgedeelten, die ge
zonder zijn en sterk aan villaparken doen
denken.
Van Tandjong Priok naar het station
Weltevreden zijn het slechts enkele kilome
ters over een uitstekenden autoweg.
Zulke uitstekende autowegen vindt men
in Nederlandsch-Indië, in tegenstelling met
Engelsch-Indië, waar ze ontbreken, vrijwel
overal, tenminste op de voornaamste eilan
den.
Al dadelijk viel me onderweg één
ding zeer sterk op, telkens zag ik
automobielen, mot een Nederland
sche vlag voorop. Dat waren niet
alleen automobielen van Nederlan
ders, maar ook automobielen van
rijke Chineezen en zelfs taxi-auto
mobielen van Inlandsohè chauf
feurs. In Engelsch-Indië heb ik nog
nimmer een inlandsche taxi
chauffeur gezien, die een Engelsche
vlag op zijn wagen voerde.
Europeanen spreken een Inland
sche taal met hun bedienden.
Merkwaardig is het taalvraagstuk in Ne
derlandsoh-Indië. In Engelsch-Indië spre
ken alle bedienden van Europeanen en ook
de bedienden in de betere hotels en ca-
fé's Engelsch en het aantal Engelsohen, dat
er een Inlandsche taal kont, is buitenge
woon gering. In Nederlandsch-Indië echter
is het algemeen gewoonte, dat de Europea
nen er met hun bedienden een Inlandsche
taal spreken, op Java Soendaneesch, Ma-
leisch of Javaansch, en de bedienden ken
nen er gewoonlijk niet eens Nederlandsch,
ook niet de bedienden in hotels en oafé's.
Dit vormt een opmerkelijk verschil niet al
leen met Engelsch-Indië, miaar ook met de
koloniën an andere Europeesche staten, wel
ke ik tot nu toe leerde kennen. Het aantal
Eranschen en Spanjaarden in Marokko, het
aantal Italianen in Libië, 't aantal in Por
tugal geboren Portugeezen in Goa, dat een
der landstalen min of meer kent is bui
tengewoon gering. Alle in Nederlandsch-In
dië gevestigde Nederlanders spreken ten
minste Maleisch, vaak ook nog Javaansch
of nog andere Inlandsche talen. Niet-Neder-
landsche Europeanen in Nederlandsch-Indië
hebben zioh daarnaar moeten richten en
hebben eveneens Inlandsche talen moeten
leeren, daar zonder de kennis van tenminste
Maleisch het leven in Nederlandsch-Indië
eenigszins moeilijk is.
„Engelschen zijn te dom om on
ze taal te leeren."
Deze taalpolitiek in Nederlandsch-Indië
heeft een bijzondere beteekenis. In Engelsch-
Indië heb ik herhaaldelijk uit den mond van
Inlanders gehoord: „De Engelschen zijn te
dom om onze taal te leeren en daarom
moeten wij Engelsch met hen spreken."
Het feit, dat de Nederlanders (en
daardoor ook de andere Europea
nen) in Nederlandsch- Indië met
de Inlanders een Inlandsche taal
kunnen spreken, geeft hun een
geestelijk overwicht op de bevol
king en bovendien wordt de onder
linge verhouding er vriendelijker
door.
WALT DISNEY,
de ontwerper van de nieuwe teekenfilm
„Sneeuwwitje en de zeven dwergen".
„SNEEUWWITJE EN DE ZEVEN
DWERGEN".
Walt Disney, de schepper van
Mickey Mouse, Alice in Wonderland
en Oswald het Konijn, heeft thans
een nieuvv kunstwerk, „Sneeuwwitje
en de zeven dwergen" voltooid, waar
in teekening, kleur en geluid meer
dan ooit vervolmaakt is. Niet altijd
is Disney zoo gelukkig in zijn keuze
geweest en' gedurende zijn geheele
leven heeft hij hard moeten werken
om het te brengen, tot wat hij thans
is.
Er is misschien geen interessanter per
soonlijkheid in Hollywood, dan de man, die
de wereldberoemde Mickey Mouse creëerde.
Maar wist U, dat deze man, Walt Disney,
sinds lang niet meer teekent? Een teekenaar
van niet buitengewoon talent, laat hij het
teekenen thans over aan grootere artisten
dan hij zelf. Toch beweren de menschen, die
het weten kunnen, dat Disney een artist is
en er zijn zelfs kunstenaars, die van mee
ning zijn, dat Walt Disney een heel groot
artist is. En dat wil wat zeggen!
Hoe Mickey Mouse ontstond.
Mickey Mouse is ontstaan in een tijd, toen
de sprekende film de zwijgende kwam ver
vangen. Disney, die vóór dien tijd filmpjes
over „Oswald, het Konijn", gemaakt had,
verhouding tot de totaal-bevolking, diie ver
over de veertig millioen bedraagt, is hun
aantal zeer gering. En op de gewone Inland
sche scholen, die men bij duizenden over ge
heel Nederlandsch-Indië verspreid vindt,
wordt geen Nederlandsch miaar een der
landstalen onderwezen.
Schilderachtig zijn de nieuwere
wijken van Batavia.
zocht nu naar een persoon, die zijn konijn
vervangen kon en vond daarvoor tenslotte
Mickey, de Muis. Dit was maar niet zoo
van zelf in zijn werk gegaan. Walt Disney,
die een vrij arme jongen was, werkte 20
jaar geleden op het kantoor van de nacht
redactie van een Amerikaansch dagblad en
wanneer hij daar dan 's nachts rustig zat te
teekenen en te schrijven, ontving hij regel
matig bezoek van een muizenfamilie die zich
te goed deed aan de krantensnippers en de
kopy. De jongeman beloerde stil de muisjes,
hij leerde hun eigenschappen kennen en
amuseerde zich kostelijk om hun manier
van doen.
Een vereeniging voor het ont
werpen van teekentilms.
Aan deze nachtelijke uren moet Walt Dis
ney zeker gedacht hebben, toen hij naar
een nieuw onderwerp voor zijn teekenfilms
zocht. Niet altijd was hij zoo gelukkig in
zijn vondsten geweest. Als jongen van een
jaar of twintig kwam hij met zijn broer Roy
naar Hollywood, waar hij met een groep
andere teekenaars een vereeniging op
richtte, voor het ontwerpen van teekenfilms.
Hun eerste prestatie op dit gebied was
„Alice in Wonderland", waarin Alice door
een levend meisje voorgesteld werd, dat
speelde tusschen geteekende décors en met
geteekende dieren en dingen. Dit filmexpe
riment heeft de gebroeders Disney evenwel
geen gouden eieren gelegd, het meisje kreeg
haar ontslag en Walt begon nu zonder
levende acteurs of actrices te werken. Os
wald, het Konijn, kon Disney al evenmin
bevredigen en toen kwam hij op de schitte
rende idee, zijn vroolijke muisjes op het pa
pier te zetten. Er verscheen nu een kleine
muis met flapoortjes, een scheeve mond en
een zwembroekje aan. Mickey. de Muis was
geboren, en veroverde in den kortst mogelij
ken tijd de wereld. Dit klinkt als een sprook
je en toch is het nog maar net 10 jaar ge
leden
Walt heeft nu 300 artisten in
zijn dienst.
Na dien tijd is er heel wat veranderd.
Walt Disney teekent al lang niet meer zelf.
Volksbuurt in Batavia.
gehumeurde menschen, die evenwel niet van
luidruchtigheid houden. Rustig zijn ze in
hun optreden en uitermate beschaafd en
welgemanierd. Ook op den „pasar" (markt:
het woord zal waarschijnlijk wel familie
zijn van het Arabische woord „bazar")
wordt niet geschreeuwd. Grappig zijn de ri
vieroevers, waar heel den dag door rijen
vrouwen bezig zijn met het wasschen van
kleederen.
Lang kon ik te Batavia niet blijven. Ik
wilde naar Oost-Java en onderweg nog en
kele dagen blijven te Bandoeng, de hoog
gelegen stad op slechts enkele uren sporen
van Batavia, de stad met bijna Europeesch
klimaat.
J. K. BREDERODE.
Mensch en dier in Durban aan
getast.
In Durban (Zuid-Afrika) zijn zeven
en dertig menschen en ook honden,
varkens en andere huisdieren slacht
offers geworden van een verlamming.
De verlamming is van dien aard, dat
zij den menschen belet om rechtop te
staan.
De dokters en de medische dienst staan
voor een raadsel. Een Duitscher echter, die
een courantenbureau bezocht en daar een
nummer van de Lubecker Voiksbote bracht,
wees op een artikel dat daarin was opgeno
men van een geheimzinnig geval met den
Franschen vrachtstoomer „Jean L. D.". Deze
vrachtstoomer kwam in het laatst van No
vember van het vorige jaar Duinkerken bin
nen, komende van Durban, en het merkwaar-
Hij heeft een keur van de beste artisten in
zijn dienst, zeker wel 300, die duizenden
en nog eens duizenden teekeningen maken.
Wanneer men het verhaal in elkaar
heeft, wordt het verdeeld in verschillende
onderdeeleri, terwijl de voornaamste hande
lingen op papier gezet worden. Intusscheni
wordt ook de begeleidende muziek bestu
deerd. Disney zelf stelt altijd Mickey de
Muis voor, de andere leden van het perso
neel bootsen de andere dierengeluiden na.
Het geluid wordt op drie verschillende
films opgenomen: de muziek, de dialoog en
de geluiden, die die dieren maken. Door de
klank-mixer worden deze drie films dan
weer tot één geheel verwerkt.
Daarna wordt de film als het ware „be
volkt", d.w.z. de teekeningen worden ge
maakt, passende bij de muziek en de ande
re geluiden. Om de dieren menschelijke
gelaatsuitdrukkingen te kunnen geven, zit
ten de teekenaars vaak voor spiegels te
werken, waarin zij hun eigen gelaatsuit
drukkingen bestudeeren. Eigenlijk zou er
wei een dierentuin bij de Di&ney-studio's
kunnen zijn, maar eenige jaren geleden
heeft men ingezien, dat de films meer
succes hebben, wanneer men de dieren
inplaats van dierlijke, menschelijke gelaats
uitdrukkingen geeft. Wanneer dan de
voornaamste teekeningen aldus tot stand
gekomen zijn, worden de andere, die min
der belangrijk zijn door meisjes nagetee-
kend.
dige was, dat de opvarenden voorover gebo
gen op het dek liepen of als dronken er over
heen rolden.
De dokters te Durban gelooven nu, dat de
bemanning van deze boot de ziekte uit de
Afrikaansche haven in Durban brachten.
Men meent, dat er geen reden tot ongerush
heid is. De ziekte is niet gevaarlijk.
ONTAARDE OUDERS.
Voor het gerechtshof te Cambridge h'eeft
een paar ontaarde ouders terechtgestaan, be
schuldigd hun kind te hebben gedood; het
kind was aan ondervoeding gestorven. De
kinderjuffrouw verklaarde, dat zij de moeder-
had opgepast na de bevalling, maar dat zij
daarna het kind nooit meer te zien kreeg,
omdat het volgens de moeder althans
steeds sliep; aldus lezen wij in de Daily Ex
press. Soms, als zij naar de kamer van de
kleine ging, hoorde zij het slot van de deur
omdraaien en op haar herhaald kloppen
werd nooit opengedaan.
Op 6 Januari j.1. wist zij eindelijk
tot de kamer door te dringen en vond
daarna het kind in een ellendigen
toestand. De baby werd ijlings naar
een ziekenhuis overgebracht, maar
stierf daar twee dagen na haar op
neming.
Voor den rechter vroeg de vader heel bru
taal: „Als mijn vrouw het kind vijf medicijn-
fleschjcs met melk geeft, is dat dan soms
niet meer dan voldoende?"
De dokter antwoordde, dat deze manier
van voeden het kind meer kwaad dan goed
had gedaan.
De jury besliste, dat de ouders de kleine
op een schandalige manier hadden verwaar
loosd en legden beiden een flinke straf op.
OORLOGSSILHOUETTEN UIT HET VER
RE OOSTEN. Japansche soldaten trans
porteeren hun geschut over een uiterst
smalle brug.
Dat Disney zoo'n uitgebreid per
soneel in zijn dienst heeft, behoeft
ons niet te verwonderen, wanneer
wij vernemen, dat een gewoon, nor
maal teekenfilmpje uit 15.000 tee
keningen bestaat. De nieuwste, groo-
te teekenfilm, die Disney thans net
klaar gekregen heeft, „Sneeuwwitje
-en de zeven dwergen" daarentegen
bestaat uit 250.000 teekeningen, waar
aan ongeveer drie jaar gewerkt is en
waarvan de kosten V/z millioen
dollar bedragen.
Wel voldeed Mickey de Muis nog steeds
en wel verdiende Disney er genoeg geld
mee, maar toch is hij er toe overgegaan,
weer eens een nieuw onderwerp te kiezen.
Zoo kwam de film „Sneeuwwitje" tot stand
Ook ditmaal moet Disney buitengewoon
geslaagd in zijn keuze zijn. Zoo alleraar
digst zijn de zeven dwergjes, dat zij ieder
op zich zelf een film waard zijn. Nooit wa
ren de kleuren zoo volmaakt als bij deze
teekenfilm, terwijl het geluid met de tee
keningen een harmonieerend geheel vormt
Nog korten tijd en „Sneeuwwitje en de
zeven dwergen" zal evenals tien jaar gele
den „Mickey de Muis" een triumphtocht
rond de wereld maken
Drie van Walt Disney's nieuwe scheppingen, waarmede de heele
wereld spoedig even vertrouwd zal raken als met Mickey Mouse
en Miepsie.
Natuurlijk is men zonder een Inlandsche
taal te kennen in Nederlandsoh-Indië nog
geen verloren man. Aan de postkantoren
en officieele bureaux in de steden kan men
overal met Nederlandsch terecht Boven
dien spreekt vrijwel elke Europeaan (ook
de niet-Nederlander) en elke halfbloed in
Nederlandsch-Indië Nederlandsoh en er zijn
ook Inlanders, die deze taal kennen. Er be
staan behalve inlandsche en Europeesche
scholen o.a. ook nog „Hollanidsch-Indische"
scholen, waar de Inlandsche leerlingen ook
Nederlandsch leeren en uitstekend leeren.
De chauffeur, die mie bracht van de ha
ven te Tandjong Priok naar het station
te Weltevreden, waar ik mijn reisgoed voor-
loopig liet, en die mie daarna nog een wei
nig rondreed, was op zoo'n Hollandsoh-In-
dische school geweest en sprak vloeiend en
keurig Nederlandsch. Als ik echter bij het
koopen van het een en ander zijn hulp als
tolk noodig had, zag ik in zijn donkere
oogen een paar kleine, niet boosaardige
spotlichtjs.
Een Europeaan, die in Nederlandsch-In
dië niet ten minste één der' landstalen kent,
wordt door de Inlanders als eenigszins
„achterlijk" beschouwd, piet geheel „voor
vol" aangezien.
Daartegenover staat, dat men soms wel
eens Inlanders, meestal jonge, onder el
kander Nederlandsch kan hooren spreken.
Dat zijn dan leerlingen of oud-leerlingen
van zoo'n Hollandsch-Indische school, die
het voornaam vinden Nederlandsch te kun
nen praten.
Yan zulke leerlingen en oud-leerlingen
zijn er op Java tienduizenden, maar in
De nieuwere wijken van het oude Batavia
die ik bezocht, zijn voor het grootste ge
deelte wijd uit elkander gebouwd, met over
al tuiinen en parken, breede wegen en veel
schaduw. Buitengewoon vriendelijk doet het
geheel aan, waarvan de schilderachtigheid
nog wordt verhoogd door eenige snel stroo-
miende, heldere riviertjes. Veel grooter dan
in Engelsch-Indië is het aantal vrouwen,
dat men op straat en op de wegen ontmoet.
In Engelsch-Indië houden zoowel
de Mohammedanen als de meeste
Hindoes hun vrouwen en dochters
zooveel mogelü'- verborgen. De be
volking op Jave is in naam Moham
medaan, maai co vrouwen bewegen
er zich ongedwongen. Den sliuier
voor de vrouwen kent men er niet
en ongehinderd kan men er de soms
zeer schoone gelaatstrekken van
smaakvol gekleede Inlandsche vrou
wen en meisjes bewonderen.
Zelfs op den pasar heerscht geen
rumoer.
In de Europeesche en zaken-wijken vindt
men zeer weinig hooge gebouwen. De grond
was er goedkoop, dus was er geen enkele
reden het bij den bouw in de hoogte te
zoeken. De kantoren en woonhuizen zijn over
het algemeen wit. De bouwtrant heeft zich'
aangepast aan het warme klimaat ern
draagt een eigen karakter, waar men vaak
toch nog een Nederlandsche familiever
wantschap ontdekken kan.
Een levendige drukte zonder lawaai
heerscht te Batavia. De Inlanders zijn goed-
