Per trein tusschen
de rijstvelden
Midwinterfeest
op Slot Assumburg
Het proces tegen de
K.L.M.
Geert Dils
Nêerland's populairste jeugdherbergvader
Piloten verantwoordelijk
voor de postzendingen
Wat Bandoeng den vreem
deling biedt Overweldi
gend schoone omgeving
Festijn
van jeugd en folklore
SLOT ASSUMBURG
Niet erg collegiaal
BANDOENG. Jan. 1938.
Over het algemeen zijn stations plaatsen,
waar men den jagenden polsslag van het
moderne leven het heftigst voelt, maar de
stations op Java maken op dezen regel
een uitzondering. Niet dat het verkeer er
zoo gering is. doch de menschen, die men
er ziet, schreeuwen niet, dringen niet,
schijnen geen haast te hebben. Alles gaat
er rustig en gemoedelijk. De Nederlanders
zijn naar hun aard al niet zeer luidruch
tig of opgewonden en de bewoners van
Java, de inlanders, zijn het nog minder.
De meeste stations op Java worden
"s avonds kort na zonsondergang gesloten.
Na het vallen van den avond is er geen
spoorwegverkeer meer. behalve dan tus
schen BandoengBatavia en Soerabaja.
Hier loopt eiken nacht in beide richtingen
één nachttrein. Deze toestand is mogelijk
door de aardrijkskundige gesteldheid van
het Nederlandsch-Indische gebied.
Dit gebied is wel enorm uitgestrekt,
doch het is verbrokkeld in vele
tientallen eilanden en eilandjes en
het verkeer tusschen deze verschil
lende deelen geschiedt natuurlijk
per schip. De spoorweg kan hier
niet dezelfde rol spelen als in En-
gelsch-Indië met zijn uitgestrekt
vasteland.
Vier klassen in de treinen.
Op de groote spoorlijnen in Nederlandsch
Indië heeft men vier klassen: eerste en
tweede klasse, dende klasse voor Europe
anen en derde klasse voor inlanders, wat
niet zeggen wil, dat een Europeaan niet
in de derde klasse voor inlanders zou wor
den toegelaten of dat een inlander niet zou
mogen reizen in een der andere klassen.
De sterke afscheiding tusschen inlanders,
Europeanen en halfbloeden, welke men in
Engelsch-Indië vindt, besta'at in Neder-
landsch-Indië niet. In de eerste en tweede
klasse en in de derde klasse voor Euro
peanen vindt men tusschen de Europeanen
ook gegoede inlanders en welgestelde Chi-
ncezen, van wie velen ook Nederlandsch
kennen. Van de halfbloeden spreek ik hier
niet eens. De halfbloeden van Europeesche
vaders, tenminste als het wettige kinderen
zijn, worden beschouwd als „Europeanen",
ook al hebben ze Europa nimmer gezien
In dit opzicht volgen dus de Nederlan
ders in hun koloniën een volkomen an
dere politiek dan de Engelschen. Op dit
vraagstuk zal ik later nog wel eens gele
genheid krijgen terug te komen. Het is
een hoogst ingewikkeld vraagstuk, dat door
de verschillende koloniale staten op ver
schillende wijzen wordt opgelost.
In de derde klasse zit copie!
Te Weltevreden, een der nieuwere villa
parkachtige wijken van het oude Batavia
nam ik een tweede-klasse-plaatsbewijs naar
Bandoeng, maar nu ik eens heb binnen
gekeken in de derde klasse voor Europe
anen ben ik voornemens voortaan steeds in
die klasse te reizen. Voor journalisten, die
een land willen leeren kennen, is het rei
zen in de eerste of tweede klasse niet aan
te bevelen. In de derde klasse is het pu
bliek steeds meer tot een gezellig praatje
bereid, wat zeer leerzaam kan zijn. De
derde klasse voor inlanders die aanmerke
lijk goedkooper is dan de derde klasse
voor Europeanen, kan voor mij nog van
geen nut zijn. want om daar genoeglijk te
reizen moet men minstens Soendaneesch,
Javaansoh of Maleisch en het liefst al deze
drie talen kennen. In de derde klasse voor
Europeanen is dit niet noodig. daar hier
de meeste reizigers ook Nederlandsch ver
staan.
De trein, waarmede ik de reis van Ba
tavia naar Bandoeng maakte, had ook een
eetwagen met niet te hooge prijzen. Boven
dien gaan door den geheelen trein bedien
den, bij wien men een koelen dronk kan
bestellen.
Al spoedig na het vertrek van Weltevre
den begint de weg langzaam te stijgen. Men
komt in hoogere gebieden. Buitenzorg, de
zetel van den gouverneur-generaal, op on
geveer veertig kilometer van Batavia, ligt
reeds meer dan tweehonderd meter boven
den zeespiegel en later klimt de trein nog
hooger, gedeeltelijk over een heuvelachtige
hoogvlakte en later door meer bergachtig
gebied. Geweldige kunstwerken zijn hier ten
behoeve van den spoorweg aangelegd:
tunnels en bruggen over wilde rivieren en
diepe ravijnen.
In het heuvel gebied ziet men tal-
looze plantages voor rubber, thee,
kinine en vele rijstvelden. Het land
is hier dicht bevolkt Telkens we
der aanschouwt men vanuit den
trein aardige, vriendelijke dorpen,
meestal gelegen bij een „kali" (ri
vier).
Hier viel me de dakbedekking der in-
landsche huizen op. Deze dakbedekking be
staat niet. zooals in groote gedeelten van
Engelsch-Indië, uit groote palmbladeren,
maar uit dak|>annen, wat reeds op meerde
re welvaart wijst
Tnsschen de sawahs.
I>e bewoners dezer streken zijn voorna
melijk Soeudaneezetr, de echte Javanen wo
nen meer oostelijk. De Soendaneezen heb
ben een eigen taai, die evenwel met het
Javaansch verwant is.
De Soendaneezen zijn zeer vlijtige men
schen, die zich aan de wisseling der jaar
getijden niet hebben te storen, daar er hier
zulk een wisseling niet bestaat. Men heeft
hier het droge en het natte seizoen, maar
liet droge seizoen is niet geheel droog en
in het natte seizoen zijn er por dag meestal
nog wel vele uren zonneschijn. Zoo zag ik
vanuit den trein „sawahs" (rijstvelden), die
weiden geploegd, andere waar men bezig
was de rijst te planten en weer andere,
waarop de rijst reeds hoog stond. De rijst
wordt gezaaid op kleine „bibit-velden". Is
bet zaaisel uitgeloopen, dan woiden de
boste planten overgebracht naar do „sa
wahs", waar ze tot rijpheid komen.
De sawahs zijn aangelegd op terrassen
van verschil lende hoogte, die ieder op de
beurt het bcvlociïngswater krijgen. Dit ter-
rassenstelsel is zeer vernuftig gevonden,
maar kan niet zeer oud zijn. De rijst is
namelijk niet een oorspronkelijk Javasch ge
was en vermoedelijk eerst gedurende do
Ilindoe-overheersching hier ingevoerd.
In het centrum van Indië's lands
verdediging.
De treinreis van Batavia naar Bandoeng
een reis van enkele uren, biedt door het
landschap buitengewoon veel afwisseling en
bovendien komt men erdoor in een ander
klimaat.
Bandoeng namelijk ligt iets meer dan ze
venhonderd meter l>oven den zeespiegel; de
dagen zijn er minder warm dan te Batavia
en de nachten zijn er koel, dikwijls zelfs
kil. Het is hierom, dat men pas uit Euro
pa gekomen militairen gewoonlijk eerst
ecnigen tijd te Bandoeng in garnizoen legt.
Te Bandoeng zijn thans ook vele overheids
bureaus gevestigd. O. a. bevindt zich daar
het departement van oorlog. Bandoeng
vormt namelijk het centrum van de lands
verdediging in Noderlandsc'li-Indie, daar
het door zijn ligging heel wat gemakkelijker
te verdedigen is, dan bij voorbeeld Batavia.
De dure tijden voorbij.
Het was laat in den namiddag, dat ik te
Bandoeng aankwam. Ik vond er al spoedig
een niet te duur liHtel-pension, waar ik
voor drie guldein nachtverblijf met volle
voeding voor vier-en-twintig uur kon krij
gen. En zelfs voor nog een halve gulden
goedkooper kan men hier en daar terecht,
Nederlandsch-Indië heeft steeds den naam
gehad zeer duur te zijn, maar die tijd is
voorbij. De crisis heeft daaraan een einde
gemaakt. Thans reist men in Nederlandsch-
Indië goedkooper dan in Nederland. In de
meeste hotels betaalt men (evenals trouwens
in Engelscli-Indië) „per vier-en-twintig uur"'
Slechts enkele hotels hebben een apart ta
rief voor logies en ontbijt. Blijft men lange-
ren tijd in zoo'n hotel-pension, zooals men
er in alle gixx>te plaatsen vindt, dan kan
nien nog lagere prijzen bedingen en reeds
terecht voor twee gulden per dag. De voe
ding in die hotels is zeer goed en overvloe
dig, immers de prijzen der levensmiddelen
zijn op Java laag en men kan er ongeveer
alles verkrijgen, wat in Europa verkrijgbaar
is. Op de berghellingen nabij de groote
Prachtig vergezicht in de omgeving
van Bandoeng.
plaatsen kweekt men bij voorbeeld vrijwel
alle Europeesche groenten.
Bedelaars zijn in Bandoeng zeld
zaam.
In de winkelstraten van Bandoeng zijn
de huizen aaneen geliouwd, nbaai' buiten
deze winkelstraten is Bandoeng geheel een
villastad met vele parken en om de meeste
huizen groote tuinen. Opvallend goed en
zindelijk is de fraaie kleeding der inlanders
en, in tegenstelling met Engelsch-Indië, be
lmoren bedelaars er tot de groote uitzonde
ringen.
Overweldigend schoon zijn de omstreken
van Bandoeng met vulkanen, bergmeeren,
prachtige plantages en sawahs (rijstvelden)
aardige, welvarende dorpen en overal vindt
men uitstekende autowegen.
Vriendelijk, zeer beleefd, maar zonder
slaafsche onderdanigheid is ook hier de be
volking en ook hier ziet men vele automo
bielen met inlandsche chauffeurs, die op
hun wagen de Nederlandsche vlag laten
wapperen.
J. K. BREDERODE.
Vlak bij het dorpje Heemskerck in
Noord-Holland ligt slot Assumburg,
waar Geert Dils jeugdherbergvader is.
Want Assumburg is een jeugdslot en
staat onder leiding van Dils, die iederen
trekker, of hij uit West-Terstelling of
Venlo komt, kent. Hij is de populairste i
van allen!
Op gezette tijden organiseert Geert
Dils in zijn kasteel folkloristische feesten
en bij het laatste is onze verslaggever
aanwezig geweest. In een tweetal arti-
kelen vertelt hij van zijn ervaringen.
Hoe ver het was...
Er is geen maan en er zijn geen sterren,
als we dien Zaterdagavond eenzaam achter
blijven op het station van Uitgeest, in onze
oogen het meest verlaten en gruwzaam oord
van Noordholland.
Er is alleen een brullende Zuidwester storm,
die zich tegen de kap te pletter loopt, die
scheurt en rukt aan het dak, om dan vloe
kend zijn tocht over het vlakke land te ver
volgen.
Er is geen taxi, alleen de weg, die van
Uitgeest naar slot Assumburg leidt, waar
dien avond een midwinterfeest naar ouden
trant gevierd zal worden en waar een deel
van de Nederlandsche trekkersjeugd aanwe
zig zal zijn.
De weg is lang en de Zuidwester hebben we
pal tegen, zoodat deze tocht een ware
via dolorosa wordt, een gekromd vechten
tegen den bulderaar.
De magere wilgen aan den kant buigen
zich ter aarde en de wolkenbanken, laaghan
gend over het land, vliegen als op hol gesla
gen walkuren naar een doelloos einde.
Assumburg.
Ineens, onverwachts nog, staan we
voor Assumburg.
Als een spookslot verrijst het daar ln
de eenzaamheid van het midwintersche
land. Een zwarte burcht, temidden van
een wilden Walpurgisnacht. Het water
ln de slotgracht zwalpt zwart en drei
gend onder de ophaalbrug. Hierin zijn nu
geen blanke zwanenlijven, die dit kas
teel zijn deftig cachet in den zomer ge
ven. Er zijn geen wjjd-open kelken van
waterlelies en er is geen zoet aromeerend
kroos. Alleen maar duisternis, peilloos en
drukkend.
De burcht: imponeerend en machtig en
met de torens verloren in de voortjagen
de wolken.
heeft de wind vat gekregen op een raam,
waardoor hij joelend en huilend binnentrekt.
Geert Dils.
Er is een poort met een reusachtige bel en
als we er aan gerukt hebben, hooren we traag
de klanken door de hal dreunen.
8 minuten later breekt de twee-eenheid
der poort open, een gloed van rossig licht
stroomt naar buiten en voor ons staat
hyHolland'» populairste jeugdherberg
vader, folklorist en zanger: Geert Dils.
Geert Dils, geen roofridder, geen wreede
„castellein", geen bloeddorstige onderdruk
ker der onderhorigen van de „heerlijkheid"
Heemskerck. Verre van dat!
Geert Dils, met zijn weinige haren, die als
een zilverig net over den verweerden kop
loopen, de intelligente oogen nog altijd even
klaar en monter en met een rug, zoo kaars
recht als men slechts zelden bij een 60-er
aantreft.
En vriendelijk bijlichtend noodt hjj ons
verder te komen en we treden Assumburg
binnen. Buiten blijft de storm. Die raast en
tiert in dolle woede op de muren van vele
decimeters dik.
Wees zuinig op de folklore!
Het Is een goede gewoonte onze Neder
landsche folklore in eere te houden. Engeland,
Duitschland, Noorwegen... tal van landen
gingen hierin voor. Wezen tercht op het
waardevolle wat verloren dreigt te gaan door
negatie en onverschilligheid. Wat verloren
gaat, en wat men later nooit meer terug zal
kunnen krijgen.
Geert Dils wéét het. En daarom heeft hij
in eenige jaren tijds kans gezien van Assum
burg een soort jeugd- en folkloreslot te ma.
ken. Een plaats van samenkomst, waar op
gezette tijden onder deskundige leiding leke-
spelen opgevoerd worden, muziek gemaakt en
gedanst. En dat alles in de origineele kleedij
en met name hier in een zoo natuurlijk
mogelijke omgeving.
200 Trekkers.
Zoo ook ditmaal. Eenige honderden trek
kers hadden zich opgemaakt voor As
sumburg, zijn per spoor of autobus ge
komen om het week-end in het kasteel
door te brengen. En tot het vieren van
het midwinterfeest, hetwelk zou plaats
vinden onder auspiciën van Geert Dils.
En ze waren er, de jonge kerels en meisjes.
N'importe storm en regen. Het kon ze alle
maal niets schelen. Want ze waren jong en
hadden het plan hun jeugd en levensdrift uit
te vieren in de schemerzalen van het kasteel
bij Heemskerck.
Is er een beter omgeving denkbaar? De
lange, hooge gangen, waarin op oude porce-
leinborden galante tafreeelen afgebeeld zijn.
De duistere krochten en kelders beneden.
Waar eens, heel, heel lang geleden, de ge
vangen ridders vastgehouden werden. Ten
onder gingen aan verroeste ketenen.
Er was eens.
Een omgeving van eindelooze wenteltrap
pen, die zich de duisternis in cirkelen. Uit
gesleten treden, waarover millioenen voet
stappen gingen. Dat alles spreekt van de his
torie. Van den tijd, toen hier schoone jonk
vrouwen van zaal tot zaal schreden, aan den
arm van jonkers en ridders. Toen men zich
opmaakte voor het toumooi, toen hier,, in
deze zelfde zalen de graven van Holland
samenkwamen om te beraadslagen over de
toekomst dezer lage landen. Toen...
En nu is het 1938 en is het kasteel wéér vol
Ergens rammelt een stuT: hout... ergens
schuurt een windwijzer in de hoogte... ergens
Weduwe van één der slacht
offers van de „Ooievaar -ramp
vraagt schadevergoeding.
Zaak naar het Gerechtshof terug-
gewezen.
De procureur-generaal bij den
Hoogen Raad, mr. Besier, heeft gis
teren conclusie genomen in de zaak
van mevrouw D. Young, weduwe van
ir. Ch. A. A. Baudart, tegen de Kon.
Luchtvaart Maatschappij.
Bij de ramp met de „Ooievaar op 6 De
cember 1931 te Bangkok was ir. Baudart
om het leven gekomen. Zijn nabestaanden
(weduwe Baudart en de twee zoons) spra
ken de K.L.M. in rechte aan ter verkrijging
van schadevergoeding, doch rechtbank en
Hof te 's-Gravenhage wezen deze actie af
voornamelijk op grond, dat ir. Baudart bij
het koopen van zijn passagebiljet van elke
actie tot schadevergoeding had afgezien. De
nabestaanden stelden daarop cassatieberoep
in.
Dat iemand bij zijn leven een beschikking
zou kunnen maken bestemd om na zijn
overlijden in werking te treden, over zijn
arbeidsvermogen, dat juist door zijn over
lijden verloren zal gaan, is een' naar het
oordeel van de procureur-generaal al te fan-
tastische stelling, welke slechts bewijst, hoe
kromme sprongen noodig zijn om het ge-
wenschte resultaat te bereiken, m.a.w. hoe
onbereikbaar dit resultaat is.
Mr. Besier concludeerde tot vernietiging
van het interlocutoir arrest en van het daar
op steunende eindarrest en tot terugverwij
zing van het geding haar het Gerechtshof,
Beveiliging van onze luchtpost,
Naar aanleiding van de berichten omtrent
de postdiefstallen op de K.L.M.-route te Pa-
lembang, kan, aldus de N.R.Ct., worden ge
zegd, dat deze diefstallen geen geldzendin
gen of postzakken met waardevollen inhoud
betreffen, zoodat de gemelde activiteit van
een internationale bende hierdoor wel on
waarschijnlijk wordt. Tevens is bij deze dief
stallen ten onrechte voortdurend gesproken
van mailzakjes. In werkelijkheid verdwenen
vijfmaal achtereen, in papier gewikkelde
postzendingen.
De P.T.T. schrijft deze verdwijnin
gen toe aan slordigheid, zoodat voor
gesteld is om voortaan de piloten
van de K.L.M. verantwoordelijk te
stellen.
Van de zijde der K.L.M. wordt medege
deeld, dat de maatregelen tot beveiliging
intusschen verscherpt zijn. Alles wordt thans
achter slot en grendel verborgen onder be
heer bij den tweeden piloot.
Helers er beter aan toe dan de
steler.
Op Zaterdag 4 December vam het vorige
jaar is ingebroken in een rijtuig van de
„Wagons Lits", die op het emplacement bij
het Centraal-station te Amsterdam stond.
De dader was spoedig geknipt. Hij had de
buit, een betrekkelijk gering bedrag aan
Fransche en Belgische francs aan twee ken
nissen gegeven om voor hem te wisselen.
Het drietal werd aangehouden-
Gisteren stonden zij terecht voor
de vierde kamer der arr. rechtbank.
Tegen den man, die de inbraak gepleegd
had vorderde de officier van Justitie ander
half jaar gevangenisstraf.
De beide mannen, die zich hadden belast
met het wisselen van 't geld boorden resp,
vier en zes maanden tegen zich eischen we
gens heling. Veel was er van het geld niet
overgebleven, nadat de heide helers zich met
de zaak hadden bemoeid, het grootste deel
van de opbrengst staken zij in hun eigen
zak, wat den president de opmerking ont
lokte: „Ik dacht, dat er nog eenige collegi
aliteit onder de boeven bestond."
ive.
leven. Het zijn jongens en meisjes, die de
historie nieuw leven gaan inblazen. Een
nieuwe generatie met eerbied voor het oude
en oog voor de schoonheid onzer voorvaderen.
8 Eeuwen terug.
Des avonds is het feest. Eerst zijn ze ver
dwenen, de jongens met hun rugzakken en
netstasschen. Met hun afgezakte kousen en
bruinbehaarde beenen. De meisjes met rok-
broeken, sokjes en alpinopetten. Verdwenen
in de vele apartementen van Assumburg.
De grootet verkleedpartij heeft een aan
vang genomen.
Dan komen ze terug: en een wonder is ge
beurd. Want van dat nuchtere gezelschap
kent men er niet één meer terug. Nu zijn het
hoofsehe joffers, die uit de nissen en leuren
~°men' Met lan*e keepen van
(]nn, ®n juweel. De haren opgemaakt met
kappen6 en op de Pmihen weer hooge
rood6 .n!,®11 "teken 111 f,jne la£e pantoffels,
errow. T un geel geborduurd. De lange
dooraderd rU1Schen geheimzinnig over het
van ™armer van den vloer. Rokken,
Pn^i hupsche muiltjes gluren,
getiktemet korte broeken en hel-
°P de knieën strikken en
^°Pde mutsen de veer, over de borst
SndrsJ" bandelieren loopend. En de
meesten dragen een gordel van broin leer.
f ""ir IO°Pt r0nd ln Ruweelen cape,
n wi e pruik op het jong-oude hoofd,
oogen stralend van pret nu 7.(jn feest
zoo goed te slagen Hjkt.
e. h'' verdwpnen, maar even later
plaauTLT trTl>e,,0r °P Wnnen-
I aats un Assumburg. Het 1, het teeken:
v erzamelen.
b^En het 17-eeuwsch gezelschap schrijdt
