Prof* Vening Meinesz' laatste tocht
per onderzeeër
k preïrihbrümn
20 korting
Dank aan de Marine en lof voor den Onderzeedienst
Zijn taak
wordt voortgezet
i ió umvteA
HERMAN NYPELS'
Kledingmagazijnen
Texelsch nieuws
ft «D
SS,
f/\
I -r-irkJifsta J
vl.H'lzUi
VibLcheMf,
Zaterdag 29 Januari 1938
Derde Blad
De Marine-Professor vertelt
Zaterdag 29 en Maandag 31 Januari de laatste
dagen van onze BALANS-OPRUIMING
op alle seizoenartikelen
Vertrokken personen
Ingekomen personen
Texel
IJmuider vischprijzen
Vele malen hebben wij hem zien staan
Aan den buitenkant van Nleuwediep,
op den bak van onderzeeërs: Professor
Dr. Ir. F. A. Veiling Meinesz, in marine
kringen populair te boek staande als
„dé- marineprofessor".
Met z\jn platte pet en het blozende
gezicht, de kodak in z'n hand;
zwaaiend naar hen die op den kant
stonden.
De man, die meer dan 100.000 mijlen
over de wereldzeeën aflegde. Die keer
op keer cruises maakte over den enor-
men lap water der wereldzeeën, ten
einde ztfn wetenschappelijk ideaal na
te jagen.
Het zijn vele reizen geweest. Reeds
reizen, toen de Nederlandsche onder
zeedienst feitelijk nog in de kinder
schoenen stond en de marine in tal vjui
landen practisch op haar achterste
beenen stond over datgene, wat de Hol-
landsche navy dorst te presteeren met
een gebaar van: Nu, zoo bijzonder is dat
toch niet?" Méér dan 100.000 mijlen
een indrukwekkend aantal!
Gisterenmiddag, toen Hr. Ms. O 12
binnenkwam, stond hij weer op dek.
Maar ditmaal was er wellicht iets van
weemoed in die heldere oogen van dezen
man der wetenschap. Want het was de
laatste reis, die hjj in het stalen karkas
van een onderzeeër gemaakt heeft.
De laatste reis tusschen de wentelen
de Diesels, de laatste reis in een Neder
landsche onderzeeër, de laatste maal,
dat Professor Vening Meinesz en de
Nederlandsche marine samen uit
voeren.
Een onzer verslaggevers heeft zich in
dit verband Vrijdagmiddag tot den pro
fessor gewend en met hem een interes
sant vraaggesprek gehad, hetwelk wij
hieronder laten volgen.
Voor onze Marine, en dan in het
byzonder voor den Onderzeedienst, is
het wel zeer eervol, wat deze geleerde
mededeelde.
Is dit inderdaad Uw laatste reis geweest
professor
Inderdaad... de laatste. Toen de O 12 straks
meerde beteekende dat het onherroepelijk
besluit van m'n werk op onderzeeërs. Een
werk, waaraan ik sedert vele jaren mijn leven
gegeven heb.
Waarom is dit besluit genomen professor?
Wel, ik ben thans 50 jaar. En hoewel
onze onderzeebooten zoo comfortabel
mogelijk ingericht zijn, is het natuurlijk
niet te ontkennen, dat er bezwaren aan
deze reizen verbonden zijn. Tenminste voor
Iemand, die in wezen geen zeeman is. Ik
heb het altijd zéér sportief opgenomen, en
behoud de alleraangenaamste herinnerin
gen aan dit mooie hoofdstuk van mijn
leven. Maar er komt een tjjd dat men
m°et gaan en thans is dat oogenblik daar.
Het werk wordt voortgezet.
Wordt Uw werk doorgezet
Natuurlijk! En ik kan U daar wel direct bij
hertellen, dat ik met een heel gerust hart mijn
werk overdraag. Dr. Nieuwenkamp uit Utrecht
e geoloog, thans nog aan de Universiteit
t'erbonden, neemt mijn werk over. Ik heb hem
geheel ingewerkt, ook deze week op de O 12,
*n ik kan niet anders zeggen, dan dat ik geen
betere keuze zou kunnen wenschen.
Dus het werk op onderzeeërs gaat door?
<Ia, Ik heb alle redenen om aan te ne
men dat het zoo gelukkige contact tus
schen de Nederlandsche marine eener-
zjjds en dat der wetenschap anderzijds
doorgang zal hebben. Daarbij is het
waarschijnlijk, dat nog diverse groote rei
zen van den Onderzeedienst in de
toekomst op het programma staan.
Van K 2 tot O 12.
Kunt U ons een overzicht geven van Uw
reizen
14 Jaar geleden, in September '23, voer ik
voor de eerste maal uit. Dat was met een
eskader, bestaande uit de K 2, K 7 en K 8.
Een reis naar Indië. Ik bevond mij aan boord
van de K 2.
Ik had kort daarvoor een methode voor
mijn onderzoek uitgedacht en kreeg van de
Nederlandsche Marine vergunning deze prac
tisch op haar schepen toe te passen. En... ik
had resultaat!
Toen kwam de reis in 1926 met de K 13, een
mooie reis, waaraan ik nog steeds prettige
herinneringen heb.
Daar echter de methode de internationale
belangstelling had opgewekt, was ik in staat
in '28 met een AVnerikaansche onderzeeër,
van de Nieuwe Wereld uit, naar West Indië
te vertrekken. Cruises maakte ik vervolgens
in Nederlandsch Indië met de K 13. Een enorm
gebied werd door ons afgereisd en ongeveer de
geheel archipel kon door mij bewerkt worden.
Nadat inmiddels de voorbereidingen voor de
vermaarde K 18-tocht gemaakt werden, had
ik gelegenheid 2 korte uitstapjes te maken
met de O 13 naar de Azoren en Madeira en
eveneens weer één met een Amerikaansche
onderzeeër naar de West.
In '34 dan de K 18-tocht, die nog frisch
in ons aller herinnering ligt, vervolgens
nog met de O 16 naar den Atlantischen
Oceaan en tenslotte met de O 12 van
Curagao naar patria. Ziedaar. M'n loop
baan als zeeman in vol d'oiseau!
Internationale belangstelling.
Kunt U ook iets vertellen over de interna
tionale belangstelling voor Uw werk?
Zooals ik reeds heb gezegd maakte ik een
3-tal reizen per Amerikaansche onderzeeërs,
iets wat voor zich zelf spreekt. Maar daar
naast werd in tal van landen door de weten
schap het probleem der krachten in den aard
kost aangepakt. In Amerika in '28, en daarna
in Frankrijk, Italië, Japan en Rusland.
Het slingertoestel.
Mijn instrument, het „Slingertoestel zwaar
tekrachtbepaling op zee" wordt veel gebruikt.
Het werd vervaardigd in de Nederlandsche
Seintoestellen Fabriek en Japan bestelde er
reeds eenigen tijd geleden een copy van. Even
eens Amerika, Italië, Rusland en Denemarken.
Aan Frankrijk heb ik het uitgeleend en voor
kort vroeg mij het terleen de Universiteit van
Cambridge. Van Engeland gesproken... ook
daar hoopt men op de medewerking der marine
Misschien wordt deze gegeven... zeker is
het nog niet.
Wat het toestel betreft, het Is
feitelijk eigendom van de „Rijks Com
missie voor Graadmeting en Waterpas
sing", van welke Commissie professor
Muller uit Zeist voorzitter Is. H(j was ook
de promotor van dit werk en ik mag hem
zeker namens de wetenschap, wel een
eere-saluut brengen voor zjjn bemoei
ingen in deze.
Onderzoek alleen op onderzeeërs
mogelijk.
Is het onderzoek alleen mogelijk op onder
zeeërs professor?
Ja, practisch wel. Het apparaat bezit een
bijzondere gevoeligheid en er kan alleen bij
een heel geringe scheepsbeweging mee ge
werkt worden. Een onderzeeër kan duiken en
ligt beneden de golfbeweging goeddeels vol
komen stil.
Ik was dus aangewezen op den Neder-
landschen onderzeedienst en maak van
deze gelegenheid gebruik dezen hierbij
mijn bijzondere hulde te betuigen voor de
wjjze waarop hij ons geholpen heeft.
Waarlijk, zoowel de organisatie der groote
reizen zelf als de wijze waarop zoowel
commandanten, officieren en manschap
pen mij hielpen zoo prettig mogelijk te
werken is boven allen lof verheven.
Trouwens... dat onze onderzeedienst 18-
karaats is behoef ik niet meer te zeggen. An
ders maakt men niet van deze enorme cruises,
dan duikt men niet zoo veel en zoo diep, dan
maakt men geen oversteken van werelddeel
tot werelddeel. Maar de zaken worden hier
beheerscht, de menschen van den Onderzee
dienst z|jn hun werk meester!
De wetenschappelijke uitkomsten.
Wilt U ons nu het een en ander van Uw
wetenschappelijke conclusie mededeelen?
Ik ben er in geslaagd zoowel in Oost
als West-Indië een verhelderd beeld te
geven van de ingrijpende veranderingen,
die in den aardkorst optreden. Onder den
zeespiegel is daar een enorm plooiïngsge-
bergte in wording, iets. wat uiteraard met
schokken en erupties gepaard gaat. Dit
zijn de veelvuldige aardbevingen in de tro
pen Dwars door Oost-Indië loopt onder
water een strook waar deze veranderingen
plaatsvinden en uit den aard der zaak is
het voor de geologen onmogelijk hier iets
te bereiken. Deze strook van het verstorings-
gebied in West-Indië bevindt zich ten
noorden van Curagao.
Waarom Oceanen en Continenten?
Tengevolge van al deze onderzoekingen
was ik ook In staat meer licht te werpen
op het klassieke probleem waarom er
oceanen en continenten zijn. Wetenschap
pelijk gezien was het veel logischer als na
genoeg alles zee was met hier en daar een
klein stukje land. Ik heb echter ontdekt
dat er verschil in zwaartekracht moet zijn
op het land en in het water, verschillen,
die er op wijzen dat zich in de aarde zelf
nog krachten aan het ontplooien zijn, die
de aardkorst naar boven brengen. Het
is heel gering, slechts 1 centimeter per
jaar, maar het feit is bewezen. Het zijn
deze krachten die hun groote rol spelen bij
de continentenvorming. Of deze uitzetting
van den aardkorst een permanent karak
ter draagt durf ik thans nog niet met
zekerheid te zeggen. Dat is zeer moeilijk,
want wij hebben hierbij met millioenen
jaren te rekenen. Tenslotte wil ik er nog
aan toevoegen dat het onderzoek ons ook
belangrijke gegevens verschafte omtrent
den vorm der aarde.
Aldus de „Marine-professor" ten huize van
zijn gastheer, den commandant van den onder
zeedienst, overste J. G. van den Berg.
Men zal hem missen op de onderzeeërs als
ze de Nieuwediepsche haven uitvaren... hij
hoorde er zoo langzamerhand bij.
Een mooi stuk werk... en niet in de laatste
plaats eervol voor onze Nederlandsche Marine,
die dit belangrijke onderzoek mogelijk maakte.
F. Heereveen, van De Mok naar Batavia.
M. W. Witholt, Herv. Gem., van De Mok
naar Batavia.
C. E. Ufkens, G.G., van De Mok naar Den
Helder, Langestraat 44.
P. Kalf, Herv. G., van Cocksdorp 9 naar
Oudedijk (N.-H.) 120.
S. Bremer, G.G., van Hoekstraat 1, Ooster
end naar Vlissir.gen a.b. v. Nd.-Brabant.
J. de Jong, van Schoolstraat 1, Oosterend,
naar Vlissingen, a.b. v. Nd.-Brabant.
A. N. Zuidema, van De Cocksdorp 161 naar
Haarlem, Frederikspark 4.
C. M. v. Engelen en F. M. van Engelen,
R.-K., van De Cocksdorp naar Woerden,
Groenstraat 7.
W. J. Terwindt R.-K., van Oudeschild 35
naar Curagao.
A. Dros, G.G., van Hoekstraat 12 Ooster
end naar N. Niedorp, Oosterweg E 17.
C. W. v. d. Kooy, Herv. G., van De Cocks
dorp 47, naar Den Helder, 2e Vroonstraat 2.
B. Koelewijn, Herv. G., van Alphen a. d.
Rijn naar De Koog 65.
Adriaantje van der Heeden, Herv. G., van
Nederhorst den Berg, naar Weverstraat 17,
Den Burg
BOUWVERGUNNINGEN.
P. Vlaming, Oosterend, verbouwing woon-
en winkelhuis.
G. Dros Bz., De Koog, stichting woonhuis.
A. A. de Wilde, verbouwing woonhuis Oos
terend.
Mevr. Wed. J. Kikkert, verbouwing Hotel
„De Hoop", De Cocksdorp.
P. de Waard, ZUid-Eierland, bouw arbeiders
woning.
W. Bakker, Kapberg, bouw kippenhok.
D. Igesz, De Koog, uitbreiding pension.
P. Kok Wz., Den Hoorn, bouw woonhuis.
mm
ZONDAG 30 JANUARI 1938.
Ned. Herv. Gemeente.
Den B u r g, v. m. 10 u., Ds. Visser, maand-
collecte.
Oosterend, v.m. 10 u„ Ds. A. W. Kok,
maandcollecte.
De Waal, v.m. 10 u., Ds. v. 't Hooft.
Den Hoorn, v.m. 10 u., Ds. Moen, maand
collecte.
De Cocksdorp, n.m. 7 u., Ds. Visser.
Oudeschild, v.m. 10 u., Ds. Scholte.
Doopsgezinde Gemeente.
Den Burg, n.m. 7 u., Dr. Vis, Kerkbus van
De Koog.
Oosterend, v.m. 10 u., Dr. Vis.
Geref. Kerk.
Den Burg (Geb. Fanfare), v.m. 10 u., Can-
didaat Wouda, n.m. 3 u. Ds. v. d. Leer.
Oosterend, v.m. 10 u., Ds. v. d. T-">r, n.m,
3 u. Cand. Wouda.
Geref. Kerk H.V.
Oosterend, v.m. 10 u. en n.m. 3 u. Dc U.
Kok.
Leger des Heils.
Zaterdagavond 8 u., Straatzang Den Burg.
Zaterdagavond 10.30 u., Bidstond.
Zondagmorgen 7 u., Bidstond.
Zondagmorgen 10 u., Heiligingsamenkomst.
Zondagmiddag 4 u., Bijzondere samenkomst,
waarin zal worden voorgedragen „de Zang-
dienst" Het vergaan van de Titanic.
Zondagavond 8 u., Groote Verloss:~gsamen-
komst.
Jeugdiensten.
Zondagmorgen 9 u„ Handleiding.
Zondagmiddag 12.30, Compagnies* "-"mkomst.
Zondagmiddag 5 u., Heilsamenkomst.
Evenals bij schaken is ook het vooruit zien
en berekenen bij Contract-Bridge van het
grootste belang en zal hij, die over een voor
uitziende blik beschikt, dan ook het verste
komen.
In de November-aflevering van de „Bridge-
World" komen hiervan een paar aardige voor
beelden voor, waarvan het volgende onder Uw
aandacht wordt gebracht.
Het spel kwam voor in een duplicate-wed-
strijd en door zijn eenvoudigheid was het
resultaat aan verschillende tafels precies
hetzelfde, tenminste voor zoover de bieding
en het uitkomen betrof, de juiste voorzetting
van afspelen werd alleen door de spelers met
vooruitzienden blik gevonden.
S. b. 10. 7. 2.
H. v. 2.
R. b. 4. 2.
K. a. v. 7. 2.
S. 5. 4. 3. N S. h. 6.
H. a. b. 10. 8. w H. 7. 6. 4.
R. h. 10. 6. R. v. 9. 8. 5.
K. 9. 5. 3. Z K. 10. 8. 6. 4.
S. a. v. 9. 8.
H. h. 9. 5. 3.
R. a. 7. 3.
K. h. b.
Beide partijen waren kwetsbaar, Z., die ge
geven had, opende de bieding met 1 S., W. pas,
N. 2 K., O. pas, Z. 2 S.A., W. pas, N. 3 S.,
O. pas en Z. beëndigt de bieding met 4 S.
Aan vrijwel alle tafels verliep de bieding
hetzelfde en de uitkomst van W. was R. 5.,
als vierde van boven van de beste kleur.
Oogenschijnlijk brengt het afspelen geen
moeilijkheden mee, de eerste R. slag met
R. aas nemen, en zoo gauw mogelijk van één
der te verliezen R. af zien te komen, hetgeen
natuurlijk alleen op K. kan gebeuren, dus
K.h., daarna K.b. overnemen op tafel met K.v.
en op K.aas een R. weg. Ziezoo, die zijn we
kwijt. Nu maar op troef-heer snijden, jammer,
dat is mis. W. vervolgt met R. die ook af
gegeven moet worden en speelt daarna troef
terug, die op tafel genomen wordt. H.v. na
spelen, die door O. met H.aas wordt genomen
en deze speelt alweer troef en ja, nu schijnt
er toch iets verkeerd te gaan, want Z. zit nu
nog met 2 te verliezen H., waarvan hij er
slechts één kan introever, zoodat nog een H.
slag moet worden afgegeven en down het
resultaat is.
Jammer, dat S.h. verkeerd zat! Neen leze
ressen en lezers, jammer, dat Z. niet even
verder gekeken heeft, want het contract is
wel te maken als Z. er maar voor zorgt, dat
hij vroeg genoeg met de H. kleur klaar is!
Tot het afgooien van de te verliezen R. op
K.aas ging alles goed, maar in dit geval
moeten de troeven voorlopig nog blijven
rusten en van tafel de H.v. worden nagespeeld,
die door H.aas wordt genomen, terwijl deze
daarna de R.slag incasseert en troef speelt.
Nu kan snit op S.h. wórden genomen, die
verkeerd zït en W.'s beste spel is om troef
terug te spelen, maar nu hindert het niet,
want een kleine H. van tafel brengt de H.
heer thuis, terwijl de volgende kleine H. op
tafel getroefd wordt. K. naspelen brengt de
hand door introeven weer aan slag en de
laatste H. kan nog op tafel worden getroefd,
zoodat geen slag in H. behoeft te worden af
gegeven dan het aas, in S. wordt de ver
keerd zittende heer verloren en in R. 1 slag,
zoodat aan het contract wordt voldaan.
Deze speelwijze kan op wedstrijden tot top-
score voeren als de S.h. ook nog goed zit, om
dat dan e.en overslag wordt gemaakt.
De eerst gegeven speelwijze voert natuurlijk
ook tot winst als de Sh. goed zit, maar er
moet rekening worden gehouden met verkeerd
zitten en toch nog een mogelijkheid het spel
te maken.
DE ZEEVISSCHERIJ IN
DECEMBER 1937.
De afdeeling visscherijen van het departement
van Economische Zaken deelt het volgende
mede, omtrent de zeevisscherij in de maand
December 1937, waarbij de tusschen haakjes
geplaatste cijfers betrekking hebben op de
maand December 1936.
Aan de zeevisscherij namen 502 (488) Neder
landsche vaartuigen deel. Door Nederlandsche
en vreemde vaartuigen werd volgens voor-
loopige opgaven hier te lande aangevoerd
12.501.256 (10.737.927) kilo visch met een
waarde van 1.085.858 1.317.840).
DE VISSCHERIJ IN HET
HOOGE NOORDEN.
Men schrijft uit IJmuiden:
De Erin, die gedurende eenige weken In de
Barentsz-zee heeft gevischt, is weer op de
thuisreis met een vangst van 1600 manden
gul, 800 manden schelvisch en 250 stuks
kabeljauw. De treiler wordt aan de Woens-
dagmarkt verwacht.
De Norma Maria zal dezer dagen weer naar
het Noorden vertrekken.
Ondanks de lage bosommingen, die deze
schepen maken, niettegenstaande hun enorme
vangsten, geven de reederijen de visscherij in
het hooge Noorden dus nog niet op.
RESULTATEN DER NOORSCHE
VISSCHERIJ.
Voorstel tot het verleenen van een
crediet.
Middelmatige aanvoer maar betere prijzen.
Verleden jaar heeft Noorwegen weer goede
verdiensten gehad van een naar verhouding
schrale visscherij. Het is beter zoo dan gewel
dige vangsten die armoede beteekenen, maar
waar is de visscher die maar niet liever
goede vangsten maakt als de prijzen maar een
beetje op peil blijven?
In het geheel voerde Noorwegen 780.700
ton visch aan tegen in 1936 961.400 ton, maar
de verkoopwaarde steeg met 12 zoodat in-
plaats van voor 72.990.000 kronen (1936),
voor 81.500.000 kronen werd omgezet, of voor
ongeveer 4.000.000 pd. st
De kabeljauw-aanvoer was het grootst,
ongeveer 159.487 ton tegen in 1936 137.122
ton.
Aan den anderen kant is de haringvangst
niet zoo goed geweest, maar daar de prijzen
over het geheel uitstekend waren, hebben de
visschers een goed seizoen gehad.
Aan den Rtjksvischafslag te IJmuiden wa
ren de prijzen gisteren als volgt:
Tarbot 1.12—1.02, tong 1.06—0.73 per
kg; groote schol 16—15, id. middel 18.50
17, zetschol 3023, kleine schol 21
12.50, bot 16.5012, schar 106.10, wij
ting 5.70—3,70 per 50 kg.
