Lichting 1939 blijft onder de wapenen Ultimatum van Polen aan Litauen? Roosevelt erkent de inlijving van Oostenrijk niet Paniek in Barcelona? DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN'HOLLANDS NOORDERKWARTIER De studenten betoogen Duitschlands inmenqing KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 f2 LIJNEN) WOENSDAG 16 M A A R T 1938 66e JAARG. No. 8259 minister-president colijn doet een beroep op het vaderland. stijgende onzekerheid in europa. paraat bij aantasting van ons grondgebiedi Waarom vertrok Hitier zoo plotseling uit Weenen? Passagier uit vliegtuig gezet Britsch schip gebombardeerd Dit nummer bevat 8 pagina's EERBER1CHT DE BILT SEINTi HELDERSCHE COURANT Uitgave der URg.-MlJ. Hoüandi Noorderkwartier N.V. te Den Helder Gisteravond te 7.50 uur, heeft de Minister- President, Dr. H. Colijn, de volgende rede yoor de radio uitgesproken: De gebeurtenissen van de laatste dagen in het buitenland hebben ook op het Nederlandsche volk een die pen indruk gemaakt. Ook onze zor gen en moeiten zijn er door vermeer derd. Want al is het nu zóó, dat geen onmiddel lijk oorlogsgevaar dreigt, al mag men er voor danken, dat ook deze wolk voorbijdreef zon der ravage over ons werelddeel aan te rich ten, het is niettemin i- i_t wat de Engelsche minister-preslJent gisteren in liet Lagerhuis getuigde, dat de jongste gebeurtenissen een effect moeten hebben, dat men thans nog wel niet met nauwkeurigheid bepalen kan, maar dat toch hierop neerkomt, dat het ge voel van onzekerheid en onveiligheid in Eu ropa in sterke mate verhoogd is. Géén veronachtzaming. "Juist is ook wat de heer Chamberlain op merkte, dat men zich weliswaar behoort te onthouden van al te haastige besluiten en van achtelooze woorden, maar dat zulks niet Dr. h. colijn. mag leidén tot veronachtzaming van de nood zakelijke voorzorgen. Het is niet nu voor het eerst, dat óók de Nederlandsche regeering zich verplicht acht te om rekening te houden met de politieke spanningen om ons heen en om de voorzor gen te treffen die noodig werden geacht. Het feit, dat wij niet het geheele jaar door de beschikking hebben over geoefende militairen noopte reeds éénmaal nu 2 jaren gele den tot een buitengewone voorzie ning van tijdelijken aard. Daarna heeft de regeering een wijziging van ons legerstelsel in overweging geno men, dat er op gericht was deze zwakke stee in ons defensiestelsel te doen verdwijnen en in gemeen over leg met de Staten-Generaal is de wet In officieele Poolsche kringen heerscht, zegt D.N.B. over het grens incident met Litauen, groote ver ontrusting en men is besloten een ultimatum te stellen, dat als voor waarden zal bevatten het herstel der diplomatieke en consulaire betrek kingen, zoomede de erkenning van den status quo door Litauen, dwz. Litauen zal definitief moeten afzien van Wilna. Over den vorm, waarop het ulti matum zal worden gesteld, is men het nog niet eens. De beslissing zal pas na den he den te verwachten terugkeer van den Poolschen minister van buiten- landsche zaken, Beek, worden geno men. Een olficieele bevestiging is tot nu toe volgens het Poolsche tele- graafagentschap nog niet te verkrij gen. Ook uit Berlijn komen geruchten over een Poolsch ultimatum aan Litauen. Een commissie van verzoening voorgesteld. Het Littausche telegraafagentschap meldt, dat Ltauen Polen heeft voorgesteld ge volmachtigden te benoemen voor de rege ling van het incident. Dit bericht wordt van Poolsche zijde bevestigd noch tegengespro ken. Niettemin is het mogelijk, dat het in cident van 11 Maart het uitgangspunt wordt voor een diplomatieke actie tot herstel der normale betrekkingen tusschen beide lan den. Studenten betoogen. Tijdens een betooging van eenige duizen den studenten te Lwow (Lemberg) werd een motie aangenomen, waarin geprotesteerd werd tegen de Litausche provocatie naar aanleidinp- van het jongste grensincident. Na afloop der meeting werd een optocht gehouden door de stad, waarbij kreten van protest werden geuit en de bestraffing der Litausche uitdagers werd geeisrht. Een dergelijke betooging werd gehouden te Nowogorak, waar eenige duizenden per sonen aan de demonstratie deelnamen en krachtige maatregelen eischten. Een der slachtoffers begraven. Gisteren is te Marcinkancehn aan de Poolsch-Littausche grens, het stoffelijk over schot ter aarde besteld van den Poolschen so'daat, die tijdens het Poolsch-Littausche grensincident gedood is. Verscheidene duizenden der omwonende bevolking waren bij de plechtigheid aanwe; zig. De politieke gevolgen. De thans tusschen Polen en Littauen ont stane spanning i- zeer gevaarlijk. Deze bei de buurvolken hebben het, sinds de bezet ting door Polen van de Littausche stad Wil na, al bijzonder slecht met elkaar kunnen vinden. Sinds 20 jaar reeds ontbreek^ elk officieel contact en het aantal grensincidenten is niet meer te tellen. SPANNING TUSSCHEN POLENENLITAUEN Een feit van beteekenis is, dat ook Duitschland fel gebrand is op Littauen. Het bekende Memel-incident en de be slist vijandige toon door Hitier toen aan geslagen, zal ieder zich nog wel herinneren. In dit licht bezien kan het Poolsch-Lit tausche incident een veel grooter draag wijdte hebben dan oppervlakkig schijnt. Men behoeft niet te overdrijven, als men aanneemt, dat het plotselinge vertrek van Hitier uit Weenen met deze dreiging in Oost-Europa in verband staat. Het is immers zeer goed mogelijk, dat Polen en Duitschland de tusschen hen hangende kwestie van den Poolschen cor ridor, welke ook in de toekomst de kiem kan zijn van groote geschillen, zullen trach ten te regelen ten koste van de Littausche onafhankelijkheid. Als immers Polen Littauen wist te ver overen, zou het een ideale uitgang naar de Oostzee bezitten en kon aan de zeer ge wrongen en kunstmatige Volkenhondsschep- ping, de Poolsche corridor met de vrijhaven Dantzig een eind worden gemaakt. Voor Duitschlands steun in het Littausche avontuur zou Polen misschien tot afstand van den corridor bereid zijn. En Adolf Hitier kon ook hier wel eens pp het .vinkentouw gaan zitten. van 21 Februari 1938 tot stand ge komen, waarbij de duur van de eerste oefening voor de Infanterie van ö^maand tot fl maanden werd verlengd. De aldus gewijzigde Dienstplichtwet is 5 Maart j.1. in werking getreden en daardoor is de weg gebaand om het geheele jaar te kunnen beschikken over eene zij het niet zeer sterke, voldoend geoefende troepenmacht, die in staat is het eerste verzet te bieden tegen aantasting van ons grondge bied. Tot nu toe onvoldoende weerstand. Tot nu toe waren er vele maanden in het jaar, dat geen enkel verzet tegen plotse linge verrassingen mogelijk was. In het licht van het zeer snelle verloop van mi litaire acties als thans mogelijk bleek, mag zulk een toestand onder de huidige om standigheden geen dag langer bestendigd worden. Het is daarom, dat de regeering besloten heeft gebruik te maken van de bevoegdheid, die zij krachtens de gewijzigde dienstplichtwet bezit, om den verlengden eersten oefentijd reeds te doen gelden voor de lich ting 1938, dus ook voor dat deel er van, dat in het begin van October 1937 voor eerste oefening onder de wapenen is gekomen. Het gevolg hiervan Is derhalve, dat dat deel der lichting 1938, dat 25 Maart a.s. met groot verlof naar huis zou zijn teruggekeerd, na dien datum onder de wapenen zal blij ven. Aanvankelijk was dit de bedoeling der regeering niet. De regeering hoopte, om allerlei redenen, dat zij de verlenging van den eersten oefen tijd eerst zou behoeven toe te passen op de lichting 1939, waarvan het eerste deel in October a.s. onder de wapenen moet komen. Hoogste landsbelangen. De omstandigheden dwingen ons thans dat voornemen prijs te geven. De hoogste belangen van het land nopen daartoe. Voor sommigen zal dit regeeringsbesluit onge twijfeld een teleurstelling zijn, maar ook zij zullen begrijpen, dat de algemeene poli tieke toestand niet toelaat öm op-zien-komen te spelen, ook zij zullen inzien, dat het tref fen van voorzorgen in dezen ijd niet mag worden nagelaten. En voor het overige ligt het in het voornemen van den minister van Defensie om met ernstige persoonlijke be langen met inbegrip van die van verwanten zooveel als 's lands belang toelaat, terde ge rekening te houden. Ten slotte doe ik een beroep op het ge heele vaderland om kracht te toonen door rustige aanvaarding van wat noodzakelijk is. En ik besluit met de bede, dat de al machtige God ons werelddeel en daarvoor ook ons vaderland behoede voor een nieuw Armageddon. Op de K-L-M.-vloot heerscht dis cipline. Krachtig optreden van gezagvoerder von Weyrother. Het K.L.M.-vliegtuig „PH—AKJ", het Douglas-vliegtuig dat in aansluiting op den dienst Malmo—Amsterdam, gistermiddag te gen vier uur uit Amsterdam naar Parijs vertrok, heeft te Brussel een niet in de dienstregeling opgenomen tusschenlanding gemaakt. Het was zoowel een veiligheids- als een disciplinaire maatregel van gezagvoerder von Weyrother, die daarmee heeft getoond, dat hij aan boord van zijn vliegtuig, geen onregelmatigheden duldt. Door de merkwaardige luchtstroo- rningen, die in de kajuit van een verkeersvliegtuig tijdens de vlucht optreden, bemerkte men voor in de cabine, dat in het vliegtuig gerookt werd. Het bleek, dat één der passa giers zich naar het toilet achter in de kajuit had begeven en daar in het verborgene een sigaret had op gestoken, geen acht slaand op de voorschriften, die het rooken aan boord van Nederlandsche vliegtuigen streng verbieden en geen rekening houdend met de veiligheid van zijn medepassagiers. De rookende passagier zag zich tegen zijn verwachting in en tot zijn groote verrassing betrapt en moest zijn sigaret natuurlijk weggooien, maar von Weyrother meende dat tegen een zoo onverantwoordelijke overtre ding der reglementen maatregelen moes ten worden genomen en weigerde met de zen passagier de vlucht voort te zetten. Het toestel maakte een tusschenlanding op het Brusselsche vliegveld Haeren, waar de passagier uit het vliegtuig werd gezet, en rapport werd uitgebracht aan de Bel gische luchtvaartautoriteiten, die den on- verantwoordelijken luchtreiziger een ver hoor afnamen, terwijl het K.L.M.-vliegtuig met geringe vertraging zijn tocht voortzette. In de haven van Tarragona door twee bommen getroffen. Twee dooden, vier gewonden. Uit Barcelona wordt gemeld, dat het Britsche stoomschip Stanwell in de haven van Tarragona is gebom bardeerd en in brand geraakt. Twee opvarenden werden gedood, vier ernstig gewond, waaronder een Deensch waarnemer van de niet-inmenging, kapitein Madsen. Deze zal vermoedelijk aan zijn wonden bezwijken. Het schip had de Brit sche vlag in top. t# Verwachting: Matige, tijdelijk krachtige, Zuidwestelijke tot Westelijke wind, mistig ol betrokken tot zwaar bewolkt weinig of geen regen, aan vankelijk zachter, later kou der. Verdere vooruitzichten: Somber weer met geleidelijk toene- menden regenkans. Roosevelt heeft medegedeeld, dat een handelsverdrag tusschen de Ver- eenigde Staten en Tsjecho-Slowakije is gesloten. De president zonderde Duitschland uit van de voordeelen van lagere douanerechten, welke 87 landen genieten. Oostenrijk is zonder commentaar opgenomen in de lijst van staten, die van deze voordeelen genieten, hoewel de verklaring van den presi dent is gedateerd op heden, na het ontvangen van de Duitsche nota, waarin werd medegedeeld, dat Oostenrijk een deel van Duitschland was geworden. Waarnemers zijn van meening, dat de Vereenigde Staten officieel den nieuwen stand van zaken niet er kennen. Amerika niet bij de parade. De Duitsche legatie had uitnoodigingen ge richt tot de leiders der diplomatieke missies van Italië, Polen, Zuid-Slavië, Hongarije, Ja pan en de Vereenigde Staten tot bijwoning van den gistermiddag gehouden militaire pa rade. Alle uitgenoodigde diplomaten waren verschenen, behalve de zaakgelastigde der Vereenigde Staten, die zich had laten ver ontschuldigen. Tegenspraak van de linksche regeering. - 500 vluchtelingen door Fransch schip meegeno men. Ongerustheid in Frank rijk. Hoewel de linkschen volhouden, dat het prijsgeven van steden en hun terugtocht een strategische maatregel is, zijn er redenen aan te nemen, dat de toestand in Catalo- nié met het uur critieker wordt. In Valencia zou groote verwarring heerschen, en ook te Barcelona zou men in groote ongerustheid verkee- ren. Naar verluidt zou vandaag te Port Vendres een Fransche torpedo boot en een torpedojager aankomen met 500 vluchtelingen uit Valencia en Barcelona, waaronder politieke personen. Nieuwe inmenging van Duitsch land? De Spaansche ambassade te Londen heeft gisteravond medegedeeld, dat het Spaansche ministerie van buitenlandsche zaken mede- deelingen heeft ontvangen, volgens welke Duitschland een nieuwe inmenging in Span je zou voorbereiden. Volgens deze inlichtin gen zouden dertigduizend man gisteren met Duitsche schepen naar Spanje zijn ver trokken. Zij zouden door deskundigen van de Reichswehr zijn opgeleid voor infante rie- en artilleriegevechten. Franco schrijdt voort. De snelle opmarsch van Franco doet het Aragonfront de laatste dagen sterk ver anderen. Sinds de bezetting van Caspe, Mon Tal- ban, Calanda en Alcaniz strekt het front zich langzaam uit in de richting van Tarra gona. Het Nationalistische leger bevindt zich ongeveer 60 K.M. van de Middellandsche Zee af; de toestand wordt dan ook zeer kri tiek geacht, daar er veel kans bestaat dat Franco een doorbraak wil forceeren. Een blik op het kaartje is voldoende om dit denkbaar gevaar in te zien. De hoofd wegen tusschen Barcelona en Valencia (op de kaart aangegeven) bepalen zich nu nog maar alleen tot de kust. Twee belangrijke plaatsen .gelegen aan den grooten kustweg zullen in den komen den strijd een beslissende doorslag kunnen geven, nl. Tortosa ten Zuiden van Tarra gona en Sagunto boven Valencia gelegen. De opmarsch naar Tortosa is nu van uit Alcaniz begonnen, van Teruel uit naar Sagunto kan het geheele Franco front een geheel worden, zoodat het regeerings- front op deze wijze zou gedeeld worden. Het kaartje geeft de situatie duidelijk weer. Als links verl-'est Nu vrijwel vaststaat, dat de kansen voor links Franco', opmarsch te stuiten, zeer klein worden, houdt men zich in Frankrijk ernstig bezig met de Duitsche en Italiaan- sche elementen in de gelederen van Franco's leger. Deze toestand noopt de regeering tot een ernstig onderzoek, niet slechts van diplo matiek standpunt, maar ook van het Stand punt der nationale defensie. De Fransche regeering heeft oorlogsvaar tuigen naar Barcelona gestuurd om even tueel de bescherming van de belangen der Fransche burgers en zoo noodig hun eva cuatie te verzekeren. „Rechts offensief binnen 48 uur tot staan". De secretaris van de Spaansche legatie heeft gisteren een telefoongesprek gehad met den minister van oorlog te Barcelona, Prieto, die verklaarde, dat er geen enkele reden was voor ongerustheid en dat het rechtsche of fensief binnen 48 uur zal worden tot staan gebracht. Barcelona is ongeveer 200 K.M. verwijderd van het front. Volgens geruchten, welke vandaag te Pa rijs in omloop waren, zou de .egeering van de Spaansche republiek een wapenstilstand hebben verzocht en zouden anarchisten te Barcelona ernstige ongeregeldheden hebben verwekt. Deze geruchten worden met klem tegenge sproken. „In het gebied der republikeinsche regeering heerscht volkomen orde en het leger der regeering zet zijn heldhaftigen te genstand voort tegen het offensief der strijd krachten van de rechtschen en Italianen ia. Aragon."

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1938 | | pagina 1