Mexico onteigent de groote
petroleummaatschappijen
1
II
Litauen bukte
voor geweld
Franco 50 K.M. van de zee
DAGBLAD VOOR DEN-HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Bankier te Oss
gearresteerd
Japanners bombardeeren
een Duitsehe missie
Fongersfabrieken
door vuur bedreigd
De onzichtbare bezetting
van Oostenrijk
Margarine-heffing
niet verlaagd
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER." TELEFOON"50 (2 LIJNEN)
21 MAART 1938
66e JAARG. No. 8263
Directeuren toegang tot de bedrijven ontzegd
Huidige richtprijs van
tarwe voldoende
Staking in de sigarenindustrie
Twee matrozen gestikt
in benzinetank
Dit nummer bevat 8 pagina's
J
EERBERICHT
de
bilt seint»
KELDERSCHE COURANT
Uitgave der Ultg.-MlJ. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
MAANDAG
VIJFDAAGSCHE WERKWEEK, ZES
WEKEN VACANTIE EN VELE AN
DERE VOORRECHTEN VOOR DE
ARREIDERS BEDONGEN.
De Mexicaansche regeering heeft
tengevolge van een uitspraak van het
Hooggerechtshof te Mexico een ontei
geningsdecreet uitgevaardigd, waarin
wordt gezegd, dat de weigerende hou
ding der maatschappijen het in het
belang van het nationale economi
sche 'even onvermijdelijk maakte, dat
de regeering tot onteigening der pe
troleummaatschappijen overging. Het
decreet wordt onmiddellijk van
kracht. Schadevergoeding zal betaald
worden over een periode van tien
jaar.
In verband met deze onteigening
zijn de arbeiders der ondernemingen
niet, zooals aanvankelijk in de bedoe
ling lag, in staking gegaan.
Zaterdag werd in alle bedrijven ge-
Werkt. Slechts den directeuren en hun ver
trouwelingen werd de toegang tot de be
drijven en de bureaux ontzegd.
Het ministerie van arbeid heeft voorloo-
pige staatscommissarissen benoemd die ver
antwoordelijk zijn voor de overneming der
aanwezige geldmiddelen der maatschap
pijen, zoomede voor de uitbetaling der loo-
nen.
In welingelichte kringen gelooft men, dat
het beheer der petroleummaatschappijen
in de toekomst zal worden toevertrouwd
aan een raad van behe'er, welke zal worden
samengesteld uit vertegenwoordigers der re
geering en van de arbeiders.
De ambassadeur ver Vereenigde Staten,
Daniels, heeft Washington verslag uitge
bracht. Hij wacht thans op nadere instruc
ties.
Daniels heeft tegenover de pers gewei
gerd te antwoorden op de vraag of de ont
eigeningsmaatregelen de vriendschappelijke
betrekkingen tusschen Mexico en de Ver
eenigde Staten kunnen schaden.
In bankkringen verwacht men, dat va
lutakoersen weer genoteerd zullen worden.
In deze kringen gelooft men ook, dat de
Mexicaansche peso zal worden gedeva
lueerd en de waarde zal krijgen van een
vijfde dollar. Tot nu toe stond een dollar
gelijk met 3.64 Mcx. pesos.
De directie van de Mexican Eagle Oil
Co. Ltd. deelt mede, dat de werklieden in
de petroleumindustrie reeds betalingen en
voorrechten genieten, welke verre uitgaan
boven die van eenige andere industrie in
Mexico.
Naast een loonsverhooging, welke de in
de laatste jaren gemaakte winsten der maat-
schapijen mpet millioenen peso's overtrof,
eischten de arbeiders thans:
a. een 5-daagsche werkweek van 40 uur
met betaling op grondslag van 56 uur;
b. 4 tot 6 weken vacantie per jaar met
behoud van het volle loon.
c. 16 verplichte vrije dagen per jaar
met volle betaling.
d. een 10 spaarfonds,
e. een vergoeding voor huisvesting.
f. vrije geneeskundige behandeling van
lederen aard (hetzij ten gevolge van ziekte
in den dienst ontstaan, of anderszins) voor
de werklieden en hun gezinnen.
g. een pensioen tot 80 van het laatst
genoten loon,
h. een verplichte levensverzekering,
waarin de maatschappij de helft van de
kosten bijdraagt.
i. Dubbele betaling onder verschillende
omstandigheden (wat in de praktijk herhaal
delijk zou neerkomen op viervoudige en zelfs
hoogere betaling).
j. Het recht om ten allen tijde en zoo dik
wijls als men wil, een ■'erlof van 3 dagen
te vragen voor particuliere redenen met be
taling van loon.
k. Het recht om 120 dagen per jaar zon
der betaling van het werk weg te blijven.
1. Alle buitenlandsche technici moeten
binnen 3 jaar uit Mexico verwijderd worden.
De toestand was reeds lang on
houdbaar.
Als een gevolg van de toestanden gedu
rende de laatste jaren, waarbij aannemen
en ontslaan, bevordering en terugzetting
van werklieden in handen lag niet bij de
ambtenaren van de maatschappijen en niet
van verdiensten afhing, doch van de gunst
der syndicaat-leiders, werd, zegt de direc
tie, een situatie geschapen, welke bijna on
dragelijk was.
Tucht was reeds verdwenen en ondoeltref
fendheid was schering en inslag.
1938: het jaar der economische
onafhankelijkheid.
Als eenig blad levert „El Nacional" het
officieele orgaan van de revolutionnaire par
tij commentaar op de onteigening van de
petroleummaatschappijen. Het blad maakt
een vergelijking tusschen het jaar 1810, toen
de nationale onafhankelijkheid werd geves
tigd en het jaar 1938, waarop de „Econo
mische Onafhankelijkheid" to.t stand kwam.
Het orgaan schrijft:
„Het werk der stichters van de natie bleef
onvolledig. Thans is het voltooid door de
verdrijving van den Mexicaanschen grond
van ondernemingen, welker macht streefde
naar politieke overheersching en naar een
economisch overwicht."
Lombardo Toledano, leider van de confe
deratie van Mexicaansche arbeiders en de
voornaamste promotor van een voortgezette
politiek ten aanzien van het buitenlandsche
kapitaal, heeft een verklaring afgelegd waar
in hij o.m. zeide: „De boodschap van den
president beteekent de nationale economi
sche onafhankelijkheid. Mexico begint thans
een diep gevoel te krijgen voor zijn groote
historische lotsbestemming."
Vergrijpen tegen de Woekerwel?
Zaterdagmiddag heeft de Koninklij
ke marechaussée te Oss den heer J.
G. M. v. d. H., assuradeur en direc
teur van het klein bankbedrijf aldaar
in zijn volla gearresteerd.
Hij wordt verdacht van verduistering van
een groot bedrag alsmede van oplichting.
De boeken en bescheiden zijn op last van
do justitie in beslag genomen en werden
per vrachtauto naar de marechaussee-ka
zerne getransporteerd, waarheen men ook
den verdachte vervoerd heeft.
Deze arrestatie op klaarlichten dag heeft
in Oss, waar men toch lieusch wel wat ge
wend is, groote consternatie verwekt.
Reeds jaren verdacht men v. d.
II. van zwendel, doch men kon den
man, die uiterst geslepen was, maar
niet te pakken krijgen. De mare-
chaussée's begaven zich, aldus het
Hsb., dikwijls als marskramer ver
momd, van boerderij tot boerderij,
van dorp tot dorp, om de kleine lie
den, die voornamelijk door den ban
kier geslachtofferd werden, aan
het praten te krijgen.
Erfgenamen van pastoor opge
licht.
Door een recente verduistering uit de na
latenschap van wijlen' pastoor Van der
Kamp te Haren, viel de oplichter door den
mand.
Waarschijnlijk heeft v. d. H. zich schul
dig gemaakt aan vergrijpen tegen de Woe-
kerwet.
Het is niet uitgesloten, dat hier sprake
is van een zwendelhaard en dat nog meer
dere arrestaties zullen volgen.
„POLEN EN LITAUERS ZIJN BROEDERS"
zeggen de Polen.
KALMTE TERUGGEKEERD. VOLDOE
NING IN HET BUITENLAND.
Zaterdagmiddag is officieel mede-
gedeeld dat Litauen het Poolsche ul
timatum heeft aanvaard. Onder ijzi
ge stilte verklaarde de waarnemende
minister-president van Litauen in 't
parlement, dat Litauen bukte voor
geweld, maar dat geweld niet gelijk
staat met recht.
Een motie waarin de regeering vaststelt,
dat zij gedwongen werd het ultimatum te
aanvaarden werd daarop met algemeene
stemmen goedgekeurd.
„Polen en Litauen zijn broeders".
was de meening van generaal Skwarizynski,
de leider van het Poolsche kamp der natio
nale eenheid, tijdens een groote betooging
ter eere van de „verzoening".
Voldoening in het buitenland.
Te Genève is de aanvaarding van de Pool
sche nota met voldoening ontvangen. Men
wijst er op dat de aanvaarding de onafhan
kelijkheid van Litauen niet in gevaar brengt
en dat daarom den vertegenwoordigers van
Litauen te Parijs, Londen en Genève gema
tigd optreden was aangeraden.
Ook in Duitschland is men verheugd. In
Parijs verheelt men zich niet dat Hitler's
Anschluss aanleiding is geweest voor Po-
len's optreden, maar is niettemin blij, dat
de regeling een bedreiging voor den vrede
heeft weggenomen.
Ook te Londen spreekt men zijn voldoe
ning uit. Rusland is minder tevreden en
meent dat verdere aanvalsplannen der Po
len met gebruikmaking van „Hitleriaan-
sclie" methoden geenszins uit de wereld
zijn. Beck's plannen sluiten nog steeds in
zich op de bedreiging Oost-Europa in
brand te zullen steken.
Kalmte teruggekeerd.
In Warschau is het volkomen rustig. De
troepen zijn naar hun garnizoenen terug
gekeerd. Óveral in Polen heerscht vreugde
over de hervatting der diplomatieke be
trekkingen. Men wil Litauen „den ster
ken broederhand reiken", aldus de Pool
sche pers.
TARWE-AREAAL WORDT GROOTER.
Blijkens de zoo juist verschenen
Antwoordmemorie inzake de begroo
ting van het Landbouwcrisisfonds
1938, acht de minister den richtprijs
van tarwe, welke thans f 10.be
draagt, voldoende.
Wat de roggeprijzen betreft, deelt de
minister mede, dat daaraan voortdu
rend aandacht wordt geschonken.
De aandacht moge er op worden gevestigd,
dat ondanks de teruggang van het areaal in
1937 ten opzichte van 1936 nog immer een be
langrijke vergrooting van het tarwe-areaal
vergeleken met de voor de crisis gelegen ja
ren aanwezig is. Zoo beliep het areaal van
1937 nog ruim het dubbele van dat van 1930.
Het offensief voortgezet. Frank-1
rijk en Engeland protesteeren tegen
het bombardement van Barcelona.
Het Franco-offensief is met onverminderde
kracht voortgezet. Zaterdag bezetten de
rechtschen belangrijke stellingen ten Oosten
van Gaspe en ondanks hardnekkigen tegen
stand der regeeringstroepen, die elke duim
gronds verdedigen, bevinden zij zich nog
slechts op 15 K.M. van Catalonië en onge
veer 50 K.M. van de kust. Ons schetskaartje
geeft de situatie duidelijk weer.
Barcelona beschermd.
In Barcelona is het weer rustig. Het to
taal aantal dooden bedraagt 700. De stad
wordt thans door regeeringsvliegtuigcn be
schermd.
Engeland en Frankrijk hebben bij Franco
hun afgrijzen betuigd over de bombarde
menten op Barcelona. die zij in tegenspraak
met de internationale wetten achten. Frank
rijk zou bovendien de bewijzen in handen
hebben dat Franco voor het bombardement
Duitsehe en Italiaansche vliegtuigen beeft
gebruikt. Van de fronten is weinig nieuws.
In Andalusie veroverden de regeeringstroe
pen eenige stellingen; ook in Aragon meldt
links successen.
Teruel: „heldhaftige martelaars-
stad."
De rechtsche ministerraad besloot aan Te
ruel den naam „heldhaftige martelaarsstad"
te verleenen.
GROOTE SLAG AAN HET TIENT-
SINFRONT. VERBITTERDE
TEGENSTAND DER CHINEEZEN.
Zaterdagmorgen hebben Japan-
sche vliegtuigen een Duitsch zen
dingsstation in China gebombar
deerd. Men telt vier dooden en der
tien gewonden, allen Chineezen. De
Duitsehe kleuren waren op de da
ken aangebracht en het zicht was
voortreffelijk.
Nieuwe Japansche aanvallen.
Aan het Tientsin-Poekau-front is het tot
een nieuwe grooten slag gekomen. De Ja
pansche troepen willen Hsoetsjaufoe be
reiken. Aan beide zijden strijden minstens
15.000 man, terwijl voortdurend versterkin
gen aangekomen. De Chineesehe troepen
bieden krachtigen tegenstand. Zij beschik
ken over tanks en zwaar geschut. Uit het
feit, dat de Japanneezen toegeven de laat
ste 24 uur slechts zeven kilometer te zijn
gevorderd, schijnt men te mogen opmaken,
dat de Chineezen in staat zijn voor het
oogenblik stand te houden.
Amerika ansche zendelingen
vluchten.
Het Chineesehe persbureau meldt, dat
vijf vrouwelijke leden der Amerikaansche
missie, die werkzaam waren te Hofei. een
welvarende stad in de provincie Midden-
Anhwei naar Hankau zijn gevlucht. De
dames waren reeds vele jaren in China
werkzaam.
Russisch kapitein veroordeeld.
De kapitein van het Russische vracht
schip „Koenetzstroi", die gerechtelijk ver
volgd is, omdat hij zich op 19 Febuari met
zijn schip tijdens een storm in de versterk
te zone had begeven, is beschuldigd van
schending van militaire geheimen en ver
oordeeld tot een boete van 1.000 yen.
Toestand is dreigend.
In een vergadering van vertegenwoordi
gers der vier arbeidersorganisaties in de si
garenindustrie, werd vastgesteld, dat in
dien de werkgevers van 1 April a.s. af geen
zeer belangrijke verbetering invoerentegen
dezen datum de staking zal worden gepro
clameerd.
Vlammengloed over Groningen.
Kinderen ternauwernood uit
brandend huis te Vlaardingen
gered.
Zaterdagmiddag is een groote loods van
de Fongersfabrieken aan den Heerenweg te
Groningen tot den grond toe afgebrand.
Een geweldige vlammenzee was
tot ver in den omtrek zichtbaar en
dichte rookwolken verhieven zich bo
ven de stad.
Vele honderden sloegen het mach
tige schouwspel gade.
Ook monteursafdeeling aangetast.
De brandweer, die met groot materiaal uit
rukte, werd ernstig gehandicapt door de
enorme hitte-verspreiding. Zij kon niet ver
hinderen dat ook de monteursafdeeling van
de fabrieken door het vuur werd aangetast.
Na anderhalf uur was men de vlammen
meester.
Het schijnt, dat de brand ontstaan is
door het achteloos wegwerpen van een si
garet. Verzekering dekt de schade.
Spelen met vuur...
Ook in Vlaardingen heeft dit week-end
een hevige brand gewoed.
Gisterochtend is de bovensteh etage van de
woning van den heer Boudens, H. v. d. RK.
Mulo-school ,St. Wiilibrordus" geheel uit
gebrand. Op deze étage bevond zich het
slaapvertrek van vier der tien kindenen
Boudens. De ouders namen deel aan af-
standsmarschen en de zes andere kinderen
waren aan de hoede van een tante toever
trouwd. Met groote moeite werden de vier
kinderen gered.
De brandweer wist de overige étages
voor de vlammen te vrijwaren.
Vermoedelijk is de ramp veroorzaakt,
doordat een zesjarig kind bij den zoldertrap
met vuur heeft gespeeld.
Aan boord van petroleumtankschip.
Aan boord van het Fransche petroleum
tankschip „Merope" zijn twee matrozen in
een benzinetank ten gevolge van de gifti
ge dampen om het leven gekomen.
Het stoffelijk overschot werd geborgen.
Het schip is afkomstig uit Havre en ligt
op het oogenblik in het Grandemouth dok.
Het schip zal morgen naar Amsterdam ver
trekken.
_l
-
Verwachting: Meest matige Zui
delijke tot Zuidwestelijke
wind, aanvankelijk licht
tot half bewolkt, later toe
nemende bewolking, waar
schijnlijk droog weer, aan
vankelijk zelfde tempera
tuur, later wellicht iets kou
der.
Weenen onder censuur.
Een bijzondere correspondent van de Msb.
geeft een aardig beeld van de onzichtbaren
macht, die zich naast het geweldige, zicht
bare Duitsehe bezettingsleger, met groote
snelheid over geheel Óostenrijk verspreidt.
Himmler's geheime staatspolitie drukt
zwaar op 't pas „bevrijde" gebied.
Deze organisaties zijn als de messen eener
maaimachine: overal waar zij gaan, staat
geen aanhanger van 't vorige regiem, geen
minder-betrouwbaar element meer overeind
Verscheidene malen passeerde ik dezer da
gen het „Kriegsministerium" aan den Schot-
tentor en zag daar ieder oogenblik vracht
wagens stoppen, waaruit dóór geüniformeer
de rijks-duitsche politie kisten en koffers,
soms nauwelijks ingepakte schrifturen, boe
ken, enz. in het gebouw werden binnenge
dragen.
Een terzake kundige collega wist me 'n
verklaring hiervan te geven: De Gestapo
verzamelt de archieven van de instellin
gen der vorige regeering, van particuliere
firma's, van groote Joodsche zaken, van
banken. Met een nauwkeurigheid alsof ze
reeds maandenlang daarvoor gerepeteerd
had, wordt thans inzameling gehouden
van gegevens bij een menigte „verdachte"
instellingen, waardoor de „stof" wordt ver
zameld voor tal van processen, die er on
getwijfeld op berekend zijn, het vorige
regime volkomen in discrediet te brengen.
Hoe de censuur werkte, ondervond de
coTp^ondent zelf:
Op het hoofdpostkantoor in het eerste
district (binnenstad) is ieder loket met 'n
gewapenden S.A.man bezet Voor den hoofd
ingang staan twee schildwachten met het
geweer bij den voet; in het portaal idem.
Wanneer men op die wijze reeds iets „ein-
geschuchtert" is, kan men probeeren ts te-
legrafeeren, te telefoneeren of een brief te
verzenden.
„Waar gaat die brief heen?" luidde een
tot mij gerichte vraag.
Ik noem het land van adresseering.
„Maak open Wat voor taal is dat?"
„Natuurlijk de taal van het geadresseer
de land."
„Kann ich nicht verstehen, Er is geen
tolk hier. Lees hem eens voor".
Ik lees wat voor...
„Staat dat er wel?" luidt de barsche in
terruptie.
„Bitte, leest u hem dan zelf."
„Ga voort!"
Wanneer ik wat verder iets lees over de
troepenbewegingen, word ik onderbroken:
„Dat is niet geoorloofd. U moogt alleen
schrijven, wat .Partei-amtlich" geoorloofd
is. Hier zijn geen eigen politieke meenin
gen."
Aangezien ik het raadzamer vond, dat
mijn brief niet onder de oogen van een
tolk zou komen, antwoordde ik, de daad bij
het woobd voegend: „Dan zal ik hem maar
verscheuren." En meteen daalde ik tus
schen de schildwachten de trappen af, naar
buiten, waar ik gauw in een zijstraatje ver
dween.
Geen boter voor soldaten.
Een verlaging der heffingen op
margarine vetten en oliën kan onder
de huidige omstandigheden niet
worden overwogen, aldus deelt de
minister van Economische Zaken
in zijn antwoordnota inzake de be
grooting van het Landbouwcrisis
fonds 1938 mede.
Getracht wordt de heffing op de marga
rine, alsmede die op vetten en oliën, zooda
nig te regelen, dat een behoorlijke con
sumptieverhouding tusschen de boter en
deze producten wordt bereikt.
De verstrekking van margarine
kan niet worden uitgebreid tot hoof
den van gezinnen en andere kost-
winners die niet in de Rijksinkom-
stcnbelasting zijn aangesloten.
Financieele bezwaren beletten het ver
plichte gebruik van boter bij leger en vloot,
zoowel als op de huishoudscholen.