Met de O* 16 naar zee
&tciAln£euux4
De „Mercuur" onmisbaar voor den
Torpedo-dienst
Waar het Nederlandsche hart ook klopt
Agenda
Dinsdag 17 Mei 1938
Tweede Blad
Torpedo's worden ingeladen
Begrafenis officier-vlieger
W. Dusseldorp
De verloren zoon
300 infanteristen in
Den Helder
Burgerlijke Stand van Den Helder
Hedenavond concert
Europeesche problemen
Een vertrouwd en zorgvuldig
expediteur; „ESONA"
Er is wellicht bij de geheele Neder
landsche marine géén instelling, die
dusdanig tot de fantasie van den bui
tenstaander spreekt als de Onderzee-
dienst, en dan speciaal de werktuigen
van dezen dienst: de onderzeeërs.
Onderzeeërs zijn voor de meesten van
ons mysterie-schepen, geheimzinnige
groene vischen, die zich in de avond
uren liggen te spiegelen in het gladde
water aan den achterkant van de Bui
tenhaven.
Onderzeeërs... dat woord roept on
willekeurig bjj velen herinneringen op
aan dien onsterfeiyken kapitein Nemo
en zyn roemruchte „Nautilus", twee
figuren, eens door een geniaal Jule
Vernl ïansch brein uitgedacht.
Onderzeeërs... in vergeiyking met
onderdeelen der Nederlandsche vloot
als jagers en kruisers, slechts nietige
insecten, maar dan toch in ieder geval
felle insecten, die van onder den water
spiegel den dood uit onzichtbare kaken
kunnen spuwen.
Een interessant bedrijf; in Indië op onze
K-booten, in Holland en dan met name in
Nieuwediep, met de O-booten en het is eigen
lijk jammer, dat een harde noodzaak niet-
militairen den toegang tot deze schepen ver
biedt. Zij zouden wellicht iets gaan leeren
van een wereld, waarvan ze doorgaans geen
flauw besef hebben.
Want de burger heeft geen idee van het
verbijsterend knappe mechanisme, dat in
dat stalen pantser der onderzeeërs omsloten
wordt, geen idee van de sparning, die het
Janceer-bedrijf met zich brengt, geen idee
van de groote kameraadschap, die men bij
dezen dienst ontmoet tusschen officieren en
minderen.
Er is belangstelling voor dit zoo zeer bij
zondere bedrijf en derhalve zijn wij de marine
autoriteiten dankbaar, dat zij ons in de ge
legenheid stelden een onzer journalisten een
tocht aan boord van Hr. Ms. „O 16" mede te
laten maken. In enkele, populair gehouden,
schetsen zal onze medewerker trachten een
denkbeeld te geven van een dag aan boord
van zoo'n stalen visch, waarvan wij vertrou
wen, dat ook deze meer bekendheid zullen ge
ven aan het reilen en zeilen van dit onderdeel
der Nederlandsche Marine.
Op een jongen April-morgen.
Op den buitenkant speelt een uitbundige
voorjaarszon met de golfribbels in de haven,
die genoeglijk klotsen tegen oude en moderne
scheepsrompen.
Voor de exercietieloods looppassen een
paar honderd jriilic'ens niet een dermate en-
Een secuur werkje:
het inladen der torpedo's.
thousiasme, dat men begrijpt, dat hieraan in
belangrijke mate de lente debet moet zijn, ten
zij het toe te schrijven is aan de opstijgende
aromen van een handwagen, boordevol ge
laden met mandjes kug, het marine-manna.
Bedrijvig is het in hooge mate aan de stei
gers bij den O.Z.-dienst. Daar ligt, grijs en
vet de „Mercuur" een an die merkwaardige
vaartuigen, die net zoo zielsverwant aan
Nieuwediep verbonden zijn als Lange Jaap
en het Kuitje.
Deze nieuwe „Mercuur", welke verleden
jaar de taak van haar in 1885 gebouwde
voorgangster heeft overgenomen, behoort
tot de torpedodienst en krijgt de torpedo's
van het Torpedo-Atelier.
Het is een belangrijk schip;
Want niet alleen dat de opvarenden, die met
een demonstratieve onverschilligheid aan
„sjekkies van de weduwe" staan te trekken,
ketelpakken en overalls dragen, waarop het
vet en de menie van minstens 10 jaar con-
vooydienst prijken, maar de eerste de beste
torpedist, die we dien morgen spraken, fluis
terde ons in het voorbijgaan in 't oor: „meneer,
met de „Mercuur" kenne ze leze en schrijve.!"
Gematigde ontvangst.
Als we op de „O 16," het schip waarop we
dien dag buitengaats zullen doorbrengen,
stappen, worden we met onverholen verbijs
tering opgenomen. En onwillekeurig voelen
we dat hier, zij het dan uit beleefdheidsover
wegingen onuitgesproken, weer gedacht
wordt aan dominée's, journalisten en katten,
die voor ieder zeeman de veroorzakers van
slecht weer en andere rampen zijn.
De O 16 ligt al klaar om zee te kiezen,
maar er is nog net even gelegenheid in de
longroom beneden een bak koffie naar bin
nen te slurpen.
Het salonschip en de dansvloer.
In deze longroom is het, dat de offi
cieren informeeren of we wel beseffen,
dat we op het „vlaggeschip" van den
vaderlandschen onderzeedienst zijn. De
„16" is een salonschip, in vergelijking
dan met de andere onderdeelen der vloot,
en de longroom, waarvan wjj reeds dach
ten dat het er vrij krap was, werd ons
beschreven als een „dansvloer". Aan der
gelijke ruimte-beschrijvingen moet men
overigens wennen.
Aan dek wordt gehold en geschuurd en ge
sleept. Er weerklinkt een verzameling schor-
gebrulde bevelen en we haasten ons via een
ijzeren trap die rechtstandig naar boven
gaat, uit het luik te komen.
Torpedo's worden ingeladen.
Ze zijn bezig met het inladen van torpedo's.
Een voorzichtg werkje, waarbij vele oogen
gespannen toezien. Niet in het minst die van
chef d'équipage Ritsman, een persoonlijk
heid bezittend van uitgesproken embonpoint,
maar eveneens een verbijsterende soepelheid
van beweging. Een voor een schuiven de
cylinders naar binnen. 4 stuks naar het
voorste deel der O 16, de boegbuiskamer, en
het gaat allemaal zonder een stootje of zon
der eenige beschadiging. En dat voor ge
vaarten van vele honderden kilo's.
De „Mercuur" maakt los en even later
springt de commandant van ons schip, de
luitenant ter zee 2e kl. J. F. van Duim, op
de brug, ziet critisch toe hoe het aan dek
staat en laat voor- en achterspring losgooien.
Even later is de „O 16" los en drijven we af
naar het midden van de haven.
We racen de haven uit.
Merkwaardig hoe snel zoo'n onderzeeër
vaart te pakken heeft. Voor we ons goed
en wel van een plaatsje op den comman
dotoren verzekerd hetben, heeft de
„O 16" er al spurt ingezet en met het
schuim wegflokkend over den spitsen neus
racen we de haven uit.
Op de schepen, die we paseeeren, gillen de
bootsmansfluitjes en zoowel op de „16" als
op de andere bodems wordt het voorgeschre
ven saluut gebracht. Ook op de ,,G"-bootjes,
die aan den kant liggen en op de „Emma",
die zwart en somber ligt te staren naar haar
zoo jeugdige en voortvarende collega, die als
een voorbeeld van stroomlijn en moderne
tec^miek ongeduldig' de nabije Marsdiepsche
wateren beidt.
Buitengaats staat een behoorlijke deining,
maar we merken er zelfs als doorgewinterde
landrot, niet veel van. Daarvoor ligt deze
slanke onderzeeër te vast in het water en
daarvoor snijdt ze met te groote snelheid
dwars door het gekuifde sop heen.
Als een afgeschoten projectiel.
Een breede baan kielzog laten we achter,
waarin het water kolkt en wervelt, wel een
bewijs hoe hard het gaat. De „O 16" doet ons
denken aan een projectiel, dat lijnrecht op het
doel afgeschoten wordt.
De wind buldert over den commando
toren en giert langs het groene visschen-
lichaam, dat voor zeven-achtste onder
water verborgen zit. Het water spat in
honderd-duizend spatten hoog op, zoodat
we het Noordzeezout zelfs op den toren
nog proeven.
Onder den toren trekt een deel der be
manning nog steeds aan het product „van
de Weduwe"...
Met militair eerbetoon, en onder toeloop van
een zeer groote menigte, is gisteren te Amster
dam op dè roomsch-katholieke begraafplaats
Buitenveldert aan den Amstelveenschenweg
het stoffelijlk overschot ter aarde besteld van
den bij het vliegtuigongeluk bij Eelde omge
komen officier-vlieger le klasse van den
marine-vliegdienst W. Dusseldorp.
Bij de begraafplaats had zich een zoo tal
rijke menigte bij de lijkstatie aangesloten, dat
de politie er slechts een beperkt aantal belang
stellenden toe heeft gelaten.
Bij de teraardebestelling heeft de minister
van defensie zich doen vertegenwoordigen door
vice-admiraal A. Vos, de commandant der ma
rine te Willemsoord door kapitein ter zee H.
Jolles, de chef van den marinestaf door luit.
ter zee le kl. A. Croese.
Verder waren aanwezig de commissaris der
Koningin in Groningen, mr. J. Linthorst Ho-
man, de commandant van de Kooij kölonel K.
van Aller, een deputatie marine-officieren van
de Kooij, en gep. vice-admiréal L. J. Quant.
In de kapel en op de begraafplaats heeft
pastoor Alink, gewezen vloot-aalmoezenier in
Den Helder, het gebruikelijke ceremonieel ver
richt. In het hek, dat tot de begraafplaats toe
gang geeft, hebben de dragers, allen onder
officieren van den marine-vliegdienst, de kist,
waarop de degen en de steek van den veronge
lukten officier neergelegd waren, voor eenige
oogenblikken neergezet. Hier heeft het vuur-
peleton uit de over de kist gekruist, in de lucht
gerichte geweren het eerste salvo als af
scheidsgroet afgegeven. Later is deze symbo
lische plechtigheid tweemaal boven het ge
opende graf herhaald.
Luitenant ter zee le kl. M. Schoo heeft als
commandant van den troep voor de betoonde
belangstelling namens de familie bedankt en
hierbij in het bijzonder dank gebracht aan den
minister van defensie voor het afvaardigen van
een vertegenwoordiger.
Donderdag a.s. geeft K.F.A. (Kath. Film
actie), dank zij de medewerking van den heer
Van Twisk, een Trenker-film der Tobis-Film-
industrie N.V. in Rialto (zie de advertentie).
Trenker, in wiens bekwame handen de regie
berust, vertolkt zelf ook de hoofdrol in deze
film, die ons volop te genieten geeft de schoon
heid van 't Tirolsche bergland en spannende
staaltjes van ski-kunst dat alles verwerkt in
een historie van liefde tot zijn land en liefde
tot het mooiste meisje uit de bergen, naast de
lust, allen jongen, vitalen menschen eigen, om
nieuwe werelden te zien en zich te onttrekken
aan de sleur der omgeving. Men voelt, welke
spanningen een bekwaam regisseur in zijn ver
haal kan brengen uit de innerlijke tegenstrij
digheden, die hieruit voortkomen kunnen.
De held der historie bezwijkt voor de aan
trekkingskracht van het onbekende en den
rijkdom van den Amerikaanschen toerist met
zijn beminnelijke dochter, en we zien hem
weldra in de meedoogenlooze wereldstad New-
York tuschen de wolkenkrabbers inplaats van
tuschen de Tirolsche bergkolossen. Maar op
het beslissend moment herneemt het Verleden
zijn rechten en in het happy-end zien we den
knappen Tonio, de „zonnekoning", weer ver-
eenigd met zijn „zonnemeisje", Barbl, in het
schoone, jolige Tirol.
K.F.A. is onlangs hier ter plaatse als onder-
afdeeling eener landelijke organisatie opge
richt en telt reeds meer dan 500 gezinnen
onder zijn leden. Het doel is n i e t het brengen
van specifiek-Katholieke films, doch de strijd
tegen de immoreele film, een doel, dat door een
ieder kan onderschreven worden. De bekende
redenaar F. A. Weezenbeek uit Aalsmeer zal
een en ander uiteenzetten. Een prachtige film,
een keurig bijprogram, een boeiende rede, een
sympathiek doel en .een zeer laag entrée, en
dè.t in het mooiste theater onzer stad! Als dè.t
niet trekt3
van 16 Mei 1938.
BEVALLEN: E. H. RustJansen, z.; J.
Hoogvorstde Langen, z.; M. Donders—Vis
ser, z.; M. BokSteeman, d.; A. Nijk'amp
de Jeeger, d.; H. BethlehemPost, z.; A. P.
van BruggenKuiper, d.; A. HagerWal, z.;
Th. G. RietveldRan. z.
OVERLEDEN: A. M. Mootf—van Horik, 56
jaar.
Met den trein van kwart voor negen arri
veerden hedenochtend de 300 infanteristen uit
Amersfoort, waarover wij reeds eerder, schre
ven. Op het perron had de Koninklijke Marine
Kapel zich opgesteld en nog was de trein niet
tot stilstand gekomen of daar daverden reeds
de klanken van een pittigen marsch over het
emplacement.
Bepakt en bezakt sprongen de infanteristen
uit de wagons, stelden zich op en marcheer
den het Stationsplein op.
Hier volgde de opstelling in secties, teneinde
gereed te zijn voor de inspectie van. den com
mandant der Marine, vice-admiraal T. L.
Kruys. Te kwart uaaa—aavw vond deze
plaats, waarna de afmarsch der troep volgde
naar fort Erfprins, waar het bataljon tot
morgen is ondergebracht.
Zooals men weet zullen oefeningen plaats
hebben, terwijl morgenmiddag een défilé voor
het Paleis op de Buitenhaven gehouden wordt.
Het bataljon staat onder commando van ma
joor A. J. van der Blom.
Hedenavond geeft de muziekvereeniging
Harmoniekapel „Winnubst" haar le Zomer-
concert, onder leiding van den Heer H. B.
Schenkels, Directeur, om half negen, in het
Julianapark.
Programma:
1. Mandora-Marsch Ord. Hume
2. Tibère. Ouverture Dramatique
Delmas-Popy
3. Doldrès. Valse E. Waldteufel
4. Loreley-Paraphrase Jos. Nesvadba
5. Suite Romantique in 5 deelen Fr. Popy
6. Fantaisie Faust Opéra de Ch. Gounol.
7. Martiriel Marsch P. B. Bisselink
Een abonné bracht ons dezer dagen een
schrijven van een kennis uit St. Maarten, een
van de Bovenwindsche eilanden, ver over den
Oceaan. Een stipje op de kaart, een klein
eilandje, maar waar toch ook warm het Ne
derlandsche hart klopt. Want het schrijven
was vergezeld van eenige foto's, die wel heel
duidelijk vertellen van de vreugde, die er in
de Hollandsche nederzetting heerschte toen
het bericht van 31 Januari door de radio
kwam. 't Is wel aardig om dit nu juist nog
even te vermelden, nu onze gedachten dezer
dagen weer in het bizonder bepaald werden
bjj het Koninklijk Huis, in verband met de
Doopplechtigheid van het jonge Prinsesje.
De briefschrijver deelde o.m. nog mede:
Op den 31sten Januari ongeveer 10.30 A.M.,
waren wjj bezig op onzen proeftuin, toen be
gonnen de klokken te luiden, en versierde
auto's toeterden, ineens wisten wjj dat een
Koninklijk Kind geboren was. Kort daarna
hoorden wij, dat het een Prinses was. Heen
en weer liepen de menschen. elkander felici-
teerdend. Wat een vreugde bjj ons!!!!
Het gaat niet zoo eenvoudig uit de verwar
ring, te komen, waarin Europa zoo hopeloos
is vastgeloopen. We hebben in ons overzicht
van gisteren nog gewezen op de moreele neder
laag, die Geneve opnieuw geleden heeft in da
Abessjjnsche kwestie. Men vond het met het
oog op de omstandigheden practischer een
realiteitspolitiek te voeren. Een politiek dus,
die zich aanpast aan de omstandigheden.
Maar daarin zit een groote onrechtvaardig
heid, in dit geval tegenóver Abessinië. En deze
moreele nederlaag van den Volkenbond kan
een gevaarlijk precedent scheppen voor de toe
komst als opnieuw naar expansie verlangende
mogendheden aan dat verlangen uiting geven,
zooals Italië en Duitschland dat gedaan heb
ben.
Frankrijk had verwacht, dat zjjn concessies
in Genève minstens den weg zouden openen tot
het hart van Mussolini. Maar het heeft daarin
misgerekend. Mussolini heeft geen last van
overgevoeligheid en hij verlangt van Frankrijk
nog andere concessies, als het land op toena
dering van Italië wil rekenen.
Frankrijk had gehoopt nog voor de rede van
Genua tot een nieuw voorloopig accoord met
Rome te komen, en men heeft zich deerlijk ver
rekend. Het meende, dat de opening van de
mogelijkheid tot erkenning van de Italiaansche
souvereiniteit in Abessinië en de weigering van
Genève om op de Spaansche klacht te reagee-
ren, voor Mussolini voldoende zouden zjjn.
Maar de Duce is een goed koopman, die zjjn
waren niet goedkoop verkoopt. Geen Ita-
liaansch-Fransch accoord zal mogelijk zijn
voordat Frankrijk meer dan tot dusver is ge
naderd tot het Italiaansche standpunt inzake
Spanje.
Het verwijt van Mussolini aan het adres van
Frankrijk, dat het Barcelona steunt, heeft in
Frankrijk vrij groote verontwaardiging ge
wekt.
Er is in Frankrijk zeker een sterke groep,
die steun aan Barcelona zou wenschen, doch
alle regeeringen van den laatsten tijd, die van
Blum inbegrepen, hebben het beginsel van non
interventie aanvaard. Het is mogelijk, dat met
dit beginsel weieens gesmokkeld wordt, mis
schien zelfs wel eens ernstig gesmokkeld, doch
een land, dat openlijk de partij van de opstan
delingen in Spanje gekozen heeft, mist zeker
het recht een andere regeering te verwijten,
dat zij de oorspronkelijke wettige regeering
begunstigt. Deze begunstiging is zeker geen
openlijke steun, maar de Duce, die gezegd
heeft, dat in geval van een ideologischen oor
log van de democratiën tegen Duitschland en
Italië, die beide landen schouder aan schouder
zouden staan, ontziet zich niet nu al jarenlang
een ideologischen oorlog -te- voeren in een
vreemd land, terwijl Frankrjjk, samen met
Engeland en verscheiden® andere mogend
heden, juist van den beginne af zijn best heeft
gedaan om door de politiek van niet-inmenging
een dergelijken oorlog in Europa te vermijden.
't Is een van de brutale staaltjes van Mus
solini om een verwijt te richten over een zaak,
waaraan hij zichzelf schuldig maakt.
Frankrijk weet voorloopig welke concessie
het zal moeten doen om van Mussolini eenige
tegemoetkomendheid te verwachten. En of het
daar spoedig toe geneigd zal zijn, staat nog
zeer te bezien.
Nat. Hist. Museum, geopend: Woensdag van
35 uur, Zaterdags van 710 uur.; iedere
le Woensdag in de maand van 810 u.;
iedere le Zondag in de maand van 35 u.
Aquarium Zoöl. Station. Voor het publiek
geopend: dagelijks van 912 en van 13.30—
17 u.. Zaterdag van 912 uur.
BIOSCOPEN:
Tivoli-theater, Spoorstraat, half 8:
„Het onzichtbare front" en „Cassidy's laat
ste schot".
Rialto, Spoorstraat, half 8:
„De Wereld wil bedrogen zijn" en „Zij is
gevaarlijk".
Witte Bioscoop, Koningstraat, half 8:
„Het wrekende water" en „De Sperwer",
Heden:
Kegelhuis, 8.30 uur: Filmavond fotohandel
H. W. Zegel.
Musis Sacrum, 2.30 uur: Bijeenkomst Ned.
Ver. v. Huisvrouwen.
Woensdag 18 Mei.
Chr. Militair Tehuis, Kanaalweg, 8 uur:
Vergadering Nederl. Bijbel Genootschap.
Opgenomen om 8 uur hedenmorgen.
Barometerstand Den Helder 760.5
Temperatuur zeewater 12.3
Temperatuur lucht 12.4
Licht op 9 n. 20 m.
Hoogste temp. lucht gisteren 15.9
Laagste temp. lucht gisteren 10.1
Hoogwater (heden) 22.15
Laag (heden) 19.20
Hoog water (morgen) 10.1522.45
Laag water (morgen) 4.15—16.45
LEZING OVER BIJBELSCHE
ARCHEOLOGIE.
Onder verwijzing naar de desbetreffende
advertentie vestigen wij de aandacht op de
morgenavond te houden vergadering in het
Christelijk Militairen Tehuis, uitgaande van
het Nederlandse!» Bijbelgenootschap, waar
Ds. W. J. F. Meiners een lezing zal houden over
het onderwerp ..Bijbelsche Archeologie". De
lezing wordt geïllustreerd met lichtbeelden.
