Hevige spanning in Midden-Europa Reeders verdeelen de winst De aardbeving op Celebes DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER Tsjecho-Slowakije roept twee lichtingen van de reserve onder de wapenenB Geruchten over sluiting der grenzen Han Hollander in de bloemen Een Waddenzee haringras? 23 M E I 1938 66e JAARG. No. 8316 Prins Bernhard beschermheer Dit nummer bevat 8 pagina's EERBERICHT de bilt seint. De gev'ucbte Spanjaarden Dooden en gewonden Von Cramm in hooger beroep Om den K.N.V.B. beker heldersche courant vONINGSTRAAT 7fl nrw un nm KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN) Uitgave der Ultg. Mi). Holland» Noorderkwartier N.V. te Den Helder MAANDAG Met instemming van de Tsjechische regeering heeft de minister van landsverdediging Zaterdag een lichting van de reserve en een lichting van de tweede reserve met tech nische troepen, welke deel uitmaken van de specialisten eenheden, onder de wapenen geroepen voor een buitenge wonen diensttijd overeenkomstig de wet op de landsver dediging. De reden van dezen maatregel is de noodzakelijkheid de reservisten te oefenen in het hanteeren van de moderne wapenen, welke onlangs in gebruik zijn genomen, evenals men in andere landen doet. Bovendien heeft men rekening gehouden met de noodzakelijkheid de legersterkte, welke te klein is op het oogenblik, te vergrooten, teneinde in deze woelige dagen de orde en rust en veiligheid van den staat te handhaven, alsmede te voorkomen, dat de incidenten, welke zich op verscheidene plaatsen in de republiek heb ben voorgedaan, zich herhalen. Twee Sudeten-Duitschers dood geschoten. Een incident te Eger heeft de spanning tot het hoogtepunt opgevoerd. Volgens een bericht uit Praag wilde Zaterdagmorgen een grenswacht te Eger een motorrijwiel aanhouden, waarop twee personen zaten, die zich in de richting van Duitschland begaven. Aaangezien de bestuurder niet naar sommaties luisterde, gaf de grenswacht vuur. Een der beide mannen Sudeten-Duitschers werd direct gedood, de ander over leed kort daarna in het ziekenhuis. Een schot in den rug? De Duitsclie lezing van het geval is eenigszins anders. Een Berlijnsch bericht zegt dat de beide mannen, de boeren Ni klas Boehm en Georg Hofmann door een schot in den rug werden getroffen. Het schot was plotseling gevallen en volgens een voor zijn dood afge legde verklaring van den zwaarge wonden, Boehm, zijn beiden volko men argeloos neergeschoten. Bewoners, die op het hulpgeroep van Boehm naar buiten waren gesneld werden in de huizen teruggedreven. De stad ge raakte in de grootste opwinding Het nader officieel communiqué zegt dat beide man nen onder verdachte omstandigheden op een motorrijwiel reden. Toen een agent hen gelastte te stoppen, reden zij op den politie man in, die op zij sprong en daarna op de banden trachtte te schieten. Aangezien de weg stijgt trof hij per ongeluk de beide motorrijders. Daar het verlaten van voer tuigen van de stad verboden was schoot de agent volgens zijn instructies. Natuurlijk hangt de uitvaardiging van scherpere ord i samen met de verkiezingen die overigens zonder incidenten zijn 'ter l0IneirS3 gemeenten in het Sudetenduitsche gebied heeft Henlein 84.132 stemmen (88.5b procent) verworven. De Sociaal-democra behaalden 10.868 stemmen. Het stemmen- aanfal der Sud. Duitsche partij is gestegen met 44.5 procent De communisten verer ven in deze gemeenten 4266 en de Tsj 17.892 stemmen. In Praag hebben de Sudeten Duitschers 10.000 stemmen gewonnen. De Tsjechoslowaaksche nationaal socia listen zijn 35000 stemmen vooruitgegaan. Ook de communisten boekten een aanzien lijke winst. Over het algemeen kan Tn.en. zeggen de veranderingen in het Tsjechische Kamp niet groot zijn. De nationaal-geonenteerde socialisten schijnen een vrij aanL winst te hebben behaald. De rechtsche par tijen hebben eenigszins verloren aan de na tional socialisten. De Sudetenduitsche par tij heeft bijna al haar stemmen van de vo rige verkiezingen behaald, vermee.derd met die van de christen-socialisten en de Duit sche boeren, die onlangs in de partij zijn opgenomen. De Slowaaksche autonomisten hebben een zware nederlaag geleden. Toch incidenten? Het schijnt wel vast te staan, ook in Ber lijn geeft men dit toe, dat in Praag, waar de regen van de lucht stroomde, de verkie zingsdag rustig is verloopen. Het D.N.B. weet echter mede te deelen, dat het buiten Praag in verscheidene plaatsen tot inciden ten is gekomen. In Presburg zouden volgens deze berichten Tsjechen, die roode banden om den arm droegen, leden der Sudeten- Duitsche partij hebben aangevallen. In Ga- blonz zouden gewapende Tsjechische leden der nationale garde voorbijgangers het in signe der Sudeten-Duitsche partij hebben afgerukt, Sudeten-Duitsche jonge gymnas ten hebben aangevallen en hen hebben mis handeld. Te Mistelbach hebben Zondag 10 Tsjechi sche soldaten getracht over de brug op Duitsche gebied te komen. Toen zij Duitsche douanebeambten zagen, namen zij de vlucht. Volgens Tsjecho-Slowaaksche lezing zijn verontschuldigingen aan den Duitschen ge zant aangeboden. Het D.N.B. zegt van dit geval, dat de soldaten hebben getracht de brug in de lucht te laten springen. Er waren reeds dynamietpatronen en lon ten aangebracht. Toen twee Duitsche grens beambten naderden, vluchtten de Tsjechi sche soldaten over de grenzen. Een Duitsch bericht zegt verder, dat de be volking van het Sudetenduitsche plaatsje Hermanshütte geterroriseerd is door com munisten. Er werd geschoten en vensters werden ingeworpen. Het Sudetenduitsche partijbestuur te Rei- chenberg heeft, naar het Duitsche bureau verder meldt, den leden opgedragen het par tij-insigne voorloopig niet meer te dragen, daar ook hier gevaar voor molestatie door Tsjechen en communisten bestond. President Benesj spreekt tot zijn volk. Benesj heeft te Tabor in Zuid-Bohemen een optimistische redevoering tot het Tsjechische volk gehouden. Hij betoogde, dat het nationa liteitenstatuut, dat wordt uitgewerkt, de rechtsgelijkheid zal bevestigen van alle staatsburgers en aile nationaliteiten. De re geering zal deze beginselen venverken in concrete voorstellen. Men kan, aldus Benesj, met vertrouwen de toekomst tegemoet gaan. Wij handelen zoo. zeide Benesj o.a.. omdat de ontwikkeling van den toestand in Europa zulks eischt. Ik heb nog niet lang geleden gezegd, dat deze maatregelen onze bijdrage voor dén Europeeschcn vrede zijn. Ik weet, dat de extremisten in het tegenovergestelde kamp zijn. In mijn hoedanigheid van pré sident der republiek rieht ik mij tot beide kampen en beveel ik wederzijdsch begrip en een geest van verzoening aan. ik ver lang voor de bescherming van onze ge meenschappelijke belangen, dat alle poli tiekc partijen. Tsjechische en Duitsche, hij- dragen tot verwezenlijking van dezen geest van verzoening. De laatste weken hebben zich eenige in cidenten voorgedaan. Onze staat en ons gezag gaven blijk van bedachtzaamheid en discipline. Hier wilden wij het buitenland toonen, dat de bron van de voortdurende opwinding en spanning en gebeurtenissen in bet buitenland moet worden gezocht. Tk heb de klacht geboord dat onze demo cratische instellingen niet snel genoeg wer ken, terwijl de autoritaire regimes der buurlanden in versneld tempo arbeiden. De Britsche oud-minister van buitenland- sche zaken heeft gezegd, dat de democra tieën van thans zich van dit gevaar bewust moeten zijn. De democraten, die haar lei den en de burgers dezer landen moeten zoo handelen, dat zij de vergelijking met de autoritairen kunnen doorstaan. Zij moe ten voldoende gedisciplineerd zijn, zij moe ten er zich van bewust zijn, dat het demo cratische regime slechts daar kan voortbe staan, waar men in versneld tempo werkt. Hodza spreekt met de Sudeten- Duitschers. In een onderhoud met den Sudetenduit- schen afgevaardigde Frank heeft minister president Hodza geweigerd de Tsjechische nationale garde terug te trekken. Ten aan zien van andere maatregelen zeide hij tege moetkomendheid toe. Frank had, aldus het Duitsche Nieuws bureau, den premier er op gewezen, dat de oproeping van reservisten onder de bevol king een stemming teweeggebracht hebben, die in haar labiliteit een gevaar voor de handhaving van de orde en rust vormt. In zijn besprekingen met den eersten mi nister, die den geheelen dag voortduurden, heeft Frank betoogd, dat de door de regee* ring genomen maatregelen de spanning en opwinding onder de bevolking nog vergroo ten. Overeengekomen is voorts dat de Su deten-Duitsche partij zich belast met de handhaving der orde in het Sudeten-Duit sche gebied. Frank stelde daarbij den eisch, dat ongehinderd van post en telefoon ge bruik zou kunnen worden gemaakt, hetgeen toegezegd is. Daar echter daarna opnieuw telkens sto ringen in het telefoonverkeer werden ge constateerd, en bovendien in bijna alle Su- detenduische steden gewapende leden van de Tsjechische nationale garde patrouillee ren, heeft Frank opnieuw den minister president nadrukkelijk opmerkzaam ge maakt op den ernst van den toestand. Voorts heeft hij er op gewezen, dat het de zaak der Praagsrhe regeering is de voorwaarden te scheppen opdat het streven der Sudetenduitsche partij tot verzekering van orde en rust verder succes zal hebben. Sluiting van de Tsjechisch-Hon- gaarsche grens. Polen vraagt opheldering. Twee maatregelen der Tsjechische regee ring hebben ernstige protesten der betrok kenen ten gevolge gehad. Ten eerste de sluiting der Tsjechisch Hongaarsche grenzen, welke maatregel na Ilongaarsch dvplomatiek protest is op geheven. Ten tweede de troepenbewegingen in de richting der Poolsche grenzen. Praag ontkent beide. Van officieuse zijde wordt vernomen, dat de Poolsche regeering haar gezant te Praag, Papee, heeft opgedragen, de Tsjechische regeering opheldering te vragen over de troepenbeweging, welke in Tsjechó Slowakije langs de Poolsche grens werden opgemerkt. Deze onverwachte troe penbeweging heeft onrust verwekt onder de bevolking van het gebied Cieszya waar de stemming zeer gespannen is. Van Poolsche zijde zouden voorzorgsmaat regelen zijn genomen, doch dit wordt niet bevestigd. Van het verbond van vereeni- gingen voor veilig verkeer. In het jaarbeursrestaurant te Utrecht vergaderde Zaterdag het verbond van ver- eenigingen voor veilig verkeer. In zijn openingswoord deelde de voor zitter, mr. A. Baron Schimmeipenninck van der Oyen, mede. dat bericht was bin nengekomen. dat Z.K.H. Prins Bernhard het beschermheerschap over het verbond heeft aanvaard. Tevens is Z.K.H. Zaterdag jl. geïnstal leerd als beschermheer van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen. Grootsche huldiging van den radioreporter. A.V.R.O.'s radioreporter Han Hol lander versloeg Zaterdagmiddag met de ontmoeting NederlandSchot land zijn vijftigsten interlandwed strijd. Ter gelegenheid van dit feit vormde zich onlangs een comité, dat zich tot taak stel de den heer Hollander na diens vijftigste reportage van een wedstrijd, waarin het Nederlandsrhe elftal de nationale driekleur had te verdedigen, op hartelijke wijze te huldigen. Deze huldiging, welke gistermiddag in liet Amstelhotel plaats had, is voor den jubilaris in alle opzichten onvergetelijk ge worden. De recepiie was druk, zeer druk bezocht. Velen voerden het woord en spraken har telijke woorden, welke bijna steeds verge zeld gingen van stoffelijke blijken van waar deering. Na de receptie vereenigden de leden van het comité, waarin o.m. zitting hadden de liccren Euwe, Vogt en Lotsv en de familie Hollander zich aan een gemeenschappelijke.! maaltijd. Productie van de Zuiderzeeha- ring dertig maal kleiner gewor den. Opbrengst IJsselmeer- visscherij gestegen. Aan het maandoverzicht omtrent de uit komsten der visscherij over April is het volgende ontleend: Aan de zeevisscherij namen 369 (v. j. 392) Nederlandsche vaartuigen deel. Door Neder- landsche en vreemde vaartuigen werd vol gens voorloopige opgaven hier te lande aan gevoerd 2.916.671 (2 857.022) kg. visch met een waarde van f 598.853 (f 511.112). In de Waddenzee en het niet-afgesloten gedeelte van de Zuiderzee werd de vissche rij minder druk uitgeoefend dan in April 1937. De geldelijke uitkomsten der vis scherij in het IJsselmeer waren be ter dan in April van het vorige jaar De hoeveelheid en opbrengst der aangevoerde visch bedroeg n.I. vol- volgens voorloopige opgave 205.035 (162.621) kg. en f 80.484 (f 63.038). Omtrent de haring in de Waddenzee schrijft Dr. B. Havinga, (rijksinstituut voor Biolo gisch visscherijonderzoek) Het productievermogen van de haring is, doordat zij zich thans in de Waddenzee moet voortplanten, in plaats van in de Zui derzee, 30 maal geringer geworden. Het is duidelijk, dat een dergelijk sterk geredu ceerd voortplantingsvermogen een noodlot- tigen invloed op den haringstand moet heb ben. Een Waddenzee-haringras? Dikwijls is de vraag gesteld, of er geen kans bestaat, dat de haring zich op den duur gaat aanpasen aan de gewijzigde om standigheden; een Wadden-ras zou dan in Verwachting: Zwakke tot ma tige, Noordelijke tot Ooste lijke wind, gedeeltelijk be wolkt, waarschijnlijk droog weer, zelfde temperatuur. Verdere vooruitzichten: Onzeker de plaats moeten treden van het tegen woordige Zuiderzee-ras. Het is natuurlijk ook denkbaar, dat sommige exemplaren zich wel, andere daarentegen niet onder omstandigheden die de Waddenzee biedt, kunnen voortplanten. Op die wijze z,ou op den duur door selectie een Waddenzee-ras kunnen ontstaan. De kans hierop lijkt dr. Havinga zeer gering; onder de vroegere omstandigheden, toen de Zuiderzee nog niet was afgedamd, was de Wadde/izee ook van geen beteekenis voor de haring. Daaren boven zien wij aan de raskenmerken nog niet de geringste verandering optreden. De haring die in de Waddenzee is geboren, heeft bijv. nog hetzelfde aantal wervels als het "rhte Zuiderzeeras, terwijl toch de erva ring heeft geleerd, dat dit kenmerk uiterst variabel is. Voorloopig lijkt dus de kans niet groot, dat zich uit den tegenwoordigen stam een andere ontwikkelt, die wel gunstige voort- plantingsmogelijkheden in de Waddenzee vindt. Visschers geven niet toe. Het hoofdbestuur van den Centra- len Bond van Transportarbeiders heeft in verband met het conflict in de haringvisscherij, met algemeene stemmen vastgesteld, dat in de af wijzende houding der reeders niet kan worden berust en niet tot monsteren mag worden geadviseerd, alvorens een redelijke tegemoetko ming aan de gestelde, eischen zal zijn verkregen. Het beleid van het dagelijksch bestuur werd volledig goedgekeurd, terwijl besloten werd de leiding en verantwoordelijkheid van het conflict te aanvaarden. Tevens werd besloten naast de eigen leden ook de bij het conflict betrokken christelijke en niet georganiseerde visschers financieel te steunen. In de buitengewone algemeene ledenver gadering der reedersvereenigingen voor de Nederlandsche haringvisscherij, is met alge meene stemmen besloten: „Zoo lang de staking duurt, zullen als gevolg van de bestaande situatie door de reederijen der varende sche pen te maken abnormale winsten in een gemeenschappelijke kas worden gestort, welke zal strekken ten gun ste van de reederijen der gezamen lijke op de betreffende oogenblikken tot varen gerechtigde schepen". Dit houdt dus in, dat de varende schepen, d.w.z. de schepen van de reederijen, die in de gelegenheid zijn bemanningen te mon steren, uit den bcstaanden toestand geen ex tra profijt zullen trekken. Vragen van Tweede Kamerlid. 1. Is het waar. dat sinds 18 Mei j.1. weder een viertal geinterneerde Spanjaarden (Franco-aanhangers) uit de hun aangewezen verblijfplaats ziin ontvlucht, en wel dezelf de personen, die reeds eerder wegens het breken van hun eerewoord en het doen van een posrine tot ontvluchting op Ameland zijn eeinterneerd geweest? 2. Zijn de ministers niet van meening wanneer dit inderdaad waar is dat na de eerste ontvlnchtintrmoginp: dezer man nen. en na de ontvluchtingen, waarover on- dertreteekende op 6 December 1937 vragen heeft gesteld, ten aanzien van de overige krachten* internationale overeenkomst, wet en Kon. Besluit (art. 3 van het K.B. van 11 Juni 1937 Staatsblad 163) geïnterneerden een strengere controle noodzakelijk is. dan de melding, eens per week, aan 't politie bureau? 3 Zijn de ministers bereid, ter nakoming van de uit de genoemde overeenkomst voort spruitende internationale verplichting en ter uitvoering van bovengemeld K.B. ten aanzien van de nog aanwezige geïnterneer den strengere bewakingsvoorschriften te eeven en te doen handhaven, zooals blij kens het antwoord op bovengenoemde vra gen tijdelijk is geschied, zulks in overeen stemming met de maatregelen ten aanzien van andere vreemdelingen, die onder bij zonder toezicht staan?, aldus vraagt het tweede kamerlid Mr. van der Goes van Na- ters aan de ministers van Buitenlandsche Zaken en Justitie. Gevolgen ernstiger dan werd vermoed. Groote schade aangericht. In aansluiting op ons bericht van Zaterdag kunnen wij thans mededeelen, dat de gevol gen van de aardbeving op Celebes ernstiger zijn dan aanvankelijk werd vermoed. Uit Tongala meldt men, dat Parigi ernstig is getroffen. Te Toriboeloe had een vloedgolf tot op 100 meter landinwaarts een vernielen de werking. Acht personen worden vermist, drie lijken zijn gevonden. Veel vee, tiendui zenden klappernoten enz., zijn weggespoeld. Van Toriboeloe tot Parigi zijn ongeveer 450 huizen ingestort. Honderden huizen zijn scheefgezakt. Ook de omgeving van Ampi- habo, is zeer ernstig geteisterd. De weg van Toriboeloe naar Parigi is zwaar beschadigd. Er zijn een massa scheuren ontstaan, lood recht en parallel aan de kustlijn. De kust is op vele plaatsen verzakt. Vrijwel alle bruggen zijn vernield of ontzet. Een grijze en gele modder is uit den grond geperst. De weg van Toboli naar Kobonkopo is onbegaan baar door steenstortingen en verzakkingen. Met moeite kan men op handen en voeten passeeren. De schade is aanzienlijk. De bevolking van de (reteisterde streken is rustig en ge laten. Het bestuur treft maatregelen. De te lefoonverbinding met Donggala is verbro ken, zegt de N.R.Crt. Uit Tinombo zijn nog geen berichten bin nengekomen. De Tawaeli zijn dertig huizen beschadigd. Te Paloe is ernstige schade toegebracht aan de waterleiding. De wegverbinding tus- schen Paloe en Koelawi is verbroken. De tribunes van de racebaan en een pas* sar-loods te Boeioebete zijn ingestort. Er is één doode en één gewonde. Ook' thans nog worden bevingen gevoeld. Ook op Nieuw Guinea. Uit Fak-Fak op Nieuw Guinea wordt ge meld, dat ook daar eergisternacht en gister ochtend eenige aardschokkon zijn geconsta teerd. Omtrent schade wordt niets bericht. De Duitsche tenniskampioen von Cramm, die verleden week wegens een misdrijf tegen de zeden werd veroordeeld tot een jaar ge vangenisstraf, is in hooger beroep gegaan. De uitslagen van de in de zesde ronde van het tournooi om den K.N.V.B.-beker ge speelde wedstrijden zijn de volgende: U.V.V.—A.G.O.V.V. 2-3 HaarlemC.V.V. 4—1 V.U.C.V.S.V. 3-S

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1938 | | pagina 1