De politieke moord
De te Rotterdam
Drie millioen dooien
voor drie millioen bevrijden
„Slechts een rijk land kan
koloniën bezitten
Japan zet alles
op alles
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Het Eucharistisch congres
UJeerbericht
politie
zwijgt
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
ZATERDAG
28 MII 1938
66e JAARG. No. 8320
Chincczcn heroveren Langfeng
N.V* W.A.C.0.-Autobusdiensfen
Dienst- en Tariefregeling
Hitier vond de prijs te dnur
Dit nummer bevat 16 pagina's
DB BILT SEINT»
«Jong Holland snakt
naar werk"
Caseïne-coöperatie 1
Uit Duitsche gevangenschap
ontslagen
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Ultg.-Ml(. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
EEN NIEUW SPOOR?
Gisteren gaven wij een aan de N.R.Ct. ont
leende verklaring van het ontploffingsdra-
jna aan de Coolsingel te Rotterdam.
De politie echter beweert, dat de veron
derstelling als zou Novack op last van de
Gepoe uit uit den weg geruimd, in dit sta
dium der onderzoeking nog als een fanta-
jie moet worden beschouwd.
Echter berichtte de N.R.Ct. gisteren, dat
'de autoriteiten niet konden tegenspreken,
dat de zoogenaamde Novak een rol heeft
gespeeld in een beweging, welke tegen de
regeering van de Sovjet was gericht.
De politie neemt thans aan dat het
slachtoffer te Rotterdam in een lis
tig opgestelde val is geloopen.
Het Hsbl. verneemt van gezaghebbende
fcijde, dat het als volkomen uitgesloten wordt
beschouwd, dat Novacks na het verlaten
ivan zijn hotel in een café met andere per
sonen heeft gesproken. De politie heeft gis
termorgen onderzocht hoeveel tijd Novalcs
heeft noodig gehad voor het traject D.P.
stationhotel Centraal, dat aan de Kruis
kade gelegen is, Novaks is 11.24 aan het
D.P.-station gearriveerd. Hij kan dus niet
,voor half twaalf het hotel hebben bereikt.
De vreemdeling heeft ruim een half uur
Sn het hotel vertoefd, hetgeen door het per
soneel wordt bevestigd. In het hotelregis-
ter stond hij ingeschreven onder den naam
Norwak. De portier van het hotel, die de
zen naam heeft opgeschreven zal den vreean
deling, die slechts gebroken Duitsch sprak,
vermoedelijk niet goed hebben verstaan, zoo
'dat kan worden aangenomen, dat de man
hij aankomst in het hotel den naam heeft
genoemd die op den pas stond vernield.
.Novaks heeft een eenvoudige kamer besteld
die geheel achter in het hotel ligt. Deze ka
mer kan hij nooit voor kwart voor twaal
ven hebben bereikt.
Geizen de situatie in het vertrek' moet.
Novaks er ongeveer een kwartier hebben
vertoefd, want hij heeft bij aankomst een
igroote handkoffer, die in een reisdeken was
gewikkeld, uitgepakt. De koffer stond, toen
de politie des middags het vertrek betrad,
op een schraag, geheel geledigd. De schriif
machine stond op een tafeltje voor 't raam.
Op een nachtkastje stond een klokje en een
crucifix. Op 't bed lag een pyama. Scheer
zeep, kwast, en andere toiletartikelen ston
den ordelijk uitgestald op de waschtafel.
Op een andere tafel lag een pakje gegom
de pamfletten, welke in de Slavische taal
waren geschreven. Daarnaast lag het
hoek: „Die Geschichte der fascistische Be-
wegung". Voorts is gebleken, dat Novaks
alvorens hij de kamer verliet, toilet ge
maakt. heeft. Alle handelingen, die Novaks
in de kamer heeft verricht vergden ruim 'n
kwartier tijd. Het personeel' van het hotel
heeft verklaard, dat Novaks alvorens hij
het hote'l verliet nog eenigen tijd op de
gan~ heen en weer heeft geloopen, waarbij
hii uiting gaf van zenuwachtigheid.
Na nog even naar zijn kamer te zijn te
ruggekeerd hééft Novaks in colbertcostuum
gekleed, het hotel verlaten. Naar het hotel
personeel zich thans herinnert droeg hij
een opvallend mooie geel gekleurde acte-
tasch onder den arm.
Slechts enkel minuten later heeft Novacks
®P den Coolsingel den dood gevonden.
Wat is er in die korte spanne tijds ge
beurd?
Zat er reeds een tijdbom in de mooie
actetasch toen Novack het hotel verliet en
is dus het slachtoffer de dupe geworden
ivan eigen duistere plannen, of heeft hij
iV'an den een of ander een onschuldig uit
ziend pakje, waarin hij een geheel andere
inhoud vermoedde, in ontvangst genomen
en bevatte dit pakje het helsche moord
tuig, dat zulk een noodlottige uitwerking
had?
De mogelijkheid wordt overwogen, zegt
de N.R.Crt., dat Novack naar Rotterdam
is gelokt, onder het voorwendsel, dat hij
daar een hem zeer goed gezinde relatie zou
ontmoeten, die hem een of ander pakje, hei-
tvelk geld of geldswaarden zou bevatten
zou geven. Dit zou geschieden op een oor-
of vastgestelde plaats en op een eveneens
Vooraf vastgesteld tijdstip. In plaats van
den eigen partijgenoot (dien hij dan n ijK-
haar niet van aanzien heeft gekend) hee
do zoogenaamde Novack evenwel een agent
van de tegenpartij - volgens de inlichtin
gen van de N.R.Crt.. een agent dus van ae
Gepeoe ontmoet, die hem een pakie neet
overhandigd, dat een tijdbom bevatte.
Een nieuw s?oor?
Volgens de Msb. moeten op den morgen
Van de noodlottige ontploffing op het ter
r?s van. een café-restaurant aan den Cool
singel twee vreemdelingen hebben
Van uitgesproken Slavisch t>pe. 1
Vreemdelingen spraken alleen wat gebio-
*pn Duitsch.
Toen de ontploffing plaais had en
een ieder op bet terras en ompeMi
werd opgeschrikt door den gewe t
gen knal, en zich haastte om
zien, wat er was gebeurd, bleten
beide vreemdelingen rustig zitten
en een kellncr hoorde een der vreem
delingen zeggen „Attentat", waarop
de ander antwoordde: „Jetzt wird
man sehen was es gibt wenn es
Krieg ist".
Spoedig daarop zijn zij verdwenen. Het
personeel van bedoeld café-restaurant is
gehoord, teneinde een zoo nauwkeurig mo-
gelij-k signalement van deze beide vreem
delingen te krijgen.
De geheimzinnige derde.
Wat de politie vooral bezig houdt is de
vaststelling van de identiteit van den ge-
heimzinnigen derde. Het kan niet anders of
of zoowel Novack als de gearresteerde Bora
moeten iemand in Rotterdam hebben ont
moet.
Beiden beschikten niet over voldoende
geldmiddelen, terwijl zij bij het binnenko
men van ons land daarvan ruimer voorzien
moeten zijn geweest, anders had de vreem
delingenpolitie ze niet doorgelaten.
Uit de geheimzinnige Bora is niets los
te krijgen. Hij blijft zwijgen en het is dui
delijk, dat hij aanvoelt dat wanneer hij
spreekt, zijn leven niet meer zeker is.
En zoo stoot de politie bij de ontwarring
van deze moordzaak op tallooze moeilijk
heden.
Versterkingen op groote schaal.
Een oorlogskabinet.
Naar aanleiding van de kabinets
reorganisatie heeft de woordvoerder
der Japanneezen gisteren verklaard,
dat niet meer, zooals tot nu toe,
van tijd tot tijd eens enkele troe-
penafdeelingen in het veld zullen
worden gebracht, doch dat van nu
af aan alle machtsmiddelen in den
strijd zullen worden geworpen om
een definitieve beslissing in het Chi-
neesche conflict te bewerkstelligen.
Een oorlogskabinet,
maar geen kabinet van militaire dictatuur,
zoo ziet men het nieuwe kabinet Konoje in
Tokio.
De aanwezigheid van vijf militairen in
het kabinet beteekent, dat het kabinet van
nu af aan zijn gezag over het leger zal
doen gelden en niet het leger over het ka
binet.
Zal Soegiyama aftreden?
Uit betrouwbare bron wordt vernomen,
dat Soegiyama, de Japansche minister van
oorlog, zijn ontslag heeft aangeboden.
Versterkingen naar China.
Dat Japan thans inderdaad alles op alles
zet, blijkt uit het feit dat eiken dag nieuwe
versterkingen naar China worden gezonden.
In Shanghai voorspellen militaire attaché's
dat Japan ministens twaalf aanvullende di
visies, ter gezamenlijke sterkte van 150.000
man, naar China zal sturen, als gevolg van
de reorganisatie der regeering in Tokio.
Schepen, tal van gewapende trawlers en
kleine bootjes, die gemakkelijk zijn voor de
ontscheping van troepen, bevinden zich in
Zuid-China, de meeste te Tsjoeng Sjan bij
Macao, de andere in de Biosbaai bij Swatau.
Men acht het veelbcteekenend, dat tien
strijdwagens ontscheept zijn op de eilanden,
waarvan Japan zich eenige maanden ge
leden heeft meester gemaakt.
Het schijnt, dat een aanval op Kanton bin
nenkort te verwachten is.
In deze stad worden althans voorbereidin
gen getroffen om een aanval het hoofd te
kunnen bieden.
Chineezen heroveren Langfeng.
Van Chineeschc zijde wordt medegedeeld,
dat Chineeschc troepen gisteren na een dag
strijden Langfeng hebben heroverd. Zij be
dreigen thans de achterhoede van de Japan
sche troepen, die oprukken naar den Lung-
haispoorweg.
Van drie zijden rukken de Chineezen op.
De Japansche troepen pogen zich aan te
sluiten bij de Japansche troepen bij Koean-
tai ten noorden van de Gele Rivier, doch
«ij zijn hierin nog niet geslaagd. Aan den
Loenghaispoorweg is de positie van de Chi
neezen verbeterd.
Aan het front ten westen van Soetsiau is
de toestand nog onoverzichtelijk. Hier en
daar wordt nog gevochten, maar het zwaar
tepunt der gevechten is verplaatst naar de
buurt van Kai Feng. waar de Chineesche
troepen volgens berichten uit Chineesche
bron hardnekkig tegenstand bieden aan den
.Tapanschen opmai-sch naar het knooppunt
.van spoorwegen Tsjeng Tsjau.
Harde woorden van Kardinaal
Pacelli. „Het ia uit den booze
om zonder God het communisme
te willen bestrijden".
De middagbijeenkomst van het Eucharis
tische congres bracht gisteren een lange
reeks getuigenissen voor de alzijdigheid der
kerk. In alle talen brachten de bedevaart
gangers hulde aan de Eucharistie. Minister
president Imi*edy hield een voordracht over
de Eucharistie ("het H. Sacrament), de band
van liefde in het gezin. Hij zeide in zijn
voordracht, die ook door den kardinaal-le
gaat., mevrouw Horthy en aartshertog Jozef
von Habsburg werd aangehoord, dat de eu
charistie bestaat zoowel in de eene als in
de andere gemeenschap van het bloed. Het
woord bloed is hier geen vervloeking, maar
een zegening. De aartsbisschop van Poznan,
kardinaal Hlond, zeide: „Het middelpunt
van Europa, Hongarije, is een bolwerk, dat
tegelijkertijd sterk blijft tegen 't communis
me en tegen ander vijanden van het christen
dom."
De Italiaansche pers niet enthou
siast.
De Italiaansche pers maakt slechts met
enkele regels melding van het eucharistisch
congres te Boedapest. De rede van kardinaal
legaat, Pacelli, is men stilzwijgend voorbij
gegaan. Kardinaal Pacelli zeide in zijn ope
ningsrede o.m.:
„Ziet de wereld, heeft, zij ooit een derge
lijke opzweping van haat, verdeeldheid en
eenheid gekend? Is de waarde van het ge
geven woord ooit meer geminacht dan
thans? Het wantrouwen regeert van mensch
tot mensch, van klasse tot klasse, van land
tot land. van volk tot volk. het wantrouwen
is tot zulk een graad gestegen, dat zijn
brute kracht elk oogenblik tot een ramp
dreigt te worden.
„Tegenover de wanorde, ^dic de
pioniers van het godlooze commu
nisme over de wereld trachten te
verbreiden, is het het recht en de
plicht van de bedreigde naties, zich
voor eigen rekening hiertegen te
verzetten en niet toe te laten, dat
de vernielers van de chr. samenle
ving hun brandfakkels in andere na
ties werpen. Doch Keen enkele illu
sie zou meer uit den booze zijn, of
vroeg of laat meer funest, dan het
onder het mom van deze reactie zon
der de geestelijke krachten te willen
stellen".
Vanaf 15 MEI geheel gewijzigde
f 0.05 verkrijgbaar
bij onze chauffeurs en aan onze kantoren.
TSJECHO-SLOWAAKSCHE KWESTIE.
HET MINDERHEDENSTATUUT VOOR
BEIDE PARTIJEN EEN TELEUR.
STELLING.
Hoewel officieel ontkend wordt,
dat de reis van den Britschen afoe-
zant van Downingstreet, Willlam
Strang, naar Tsjecho-SIowakije be
paalde politieke bedoelingen heeft,
leggen welingelichte kringen ver
band tusschen deze reis en de ge
dachte van uitzending van Brit-
sche waarnemers naar Tsjecho-SIo
wakije ter gelegenheid van de ver
kiezingen.
Nog waarschijnlijker is het, dat Strang
zal trachten met de Tsjechische regeering
en de leider der Sudetenduitschers een uit
weg te zoeken uit de moeilijkheden met het
minderhedenstatuut.
Een teleurstelling?
Het statuut, aldus het Hsb., dreigt een
groote deceptie te zullen worden voor beide
partijen. Ten eerste natuurlijk voor de
Tsjechen, die jarenlang een heerschersvolk
waren in den staat, die het leeuwenaandeel
hadden in de administratie, bij het onder
wijs enz. en die thans plotseling het oogen
blik zien aangebroken, waarop de anderen,
hoe dan ook, in ieder geval gelijke rechten
zullen krijgen en dus een groot deel van al
die functies en machtsposities zullen op-
eischen.
De deceptie over deze oplossing van het
minderhedenstatuut zal echter niet minder
groot zijn bij het grootste gedeelte der Su
detenduitschers, die, vooral de jeugdigen,
nog slechts enkele dagen geleden overtuigd
waren, dat het uur van de aansluiting bij
het Duitsche Rijk, thans, zoo kort al na de
Oostenrijkers, ook voor hen geslagen had:
die er van overtuigd waren, dat het niet
eens meer tot gemeenteraadsverkiezingen
zou komen daar ze nog vóór Zondag j.1. be
vrijd zouden zijn.
Hitier had er veel, maar niet
élles voor over!
Toch wisten de leiders der Sudetenduit
schers, dat Duitschland niet bereid was
thans een wereldoorlog voor hun bevrijding
te voeren.
De zaak waar het buitenland 't
meest over praat, is de gulden!
De directeur van de Amsterdamsche bank
Mr. H. A. van Nierop, heeft gisteren in den
Haag een causerie gehouden voor de ver-
eeniging „Nederland in den vreemde", over
„Het vreemde in Nederland."
Wie veel met buitenlanders in aanraking
komt, aldus Mr. van Nierop, krijgt steeds
den indruk, dat het buitenland zich sterk
voor Nederland interesseert. De een spreekt
over Philipslampen, de ander over bloem
bollen, een derde over het Nederlandsche
muziekleven en een heel enkele over het
absolute nulpunt
Maar de zaak waarover men het meest
spreekt en die de algemeene belangstelling
heeft, is: de gulden. Men heeft sterk ver
trouwen in den Nederlandschen cconomi-
schen toestand en beschouwt Nederland,
zooals vanouds, als een rijk en welvarend
land.
Onjuiste opvattingen.
Men legt een oorzakelijk' verband
tusschen den rijkdom van Nederland
en de waarde van zijn ruilmiddel.
Dit verband ontbreekt echter naar
spr.'s oordeel ten eenen male. De
waarde van het geld is afhankelijk
van den omvanc van den geldvoor
raad en de geldbehoefte. Is die om
vang te groot, dan daalt de valuta.
Het rijkste land kan een slechte va
luta hebben, de voluta van het
armste land. mits het orde op zijn
zaken stelt, kan goed zijn. De toe
stand van het ruilmiddel is derhal
ve afhankelijk van het beheer van
zaken. Wat voor een particulier
geldt, geldt ook voor een land.
Wanneer men het zooeven geciteerde oor
zakelijk verband legt tusschen den rijkdom
van ons land en den toestand van het geld
wezen. dan wordt vaak gezegd, dat. onze
koloniën bron van onze welvaart zijn,
Ook deze meening, deelt spr. mede, wordt
naar veler opvatting niet juist geacht. Bij
een economisch-koloniale politiek als Ne
derland voert, die in het algemeen elk land
vrij laat met de koloniën handel te drijven
en dezen toestaat de beste markt voor im-
en export te zoeken, kunnen alle landen
der wereld van de koloniën voordeel trek
ken.
Echter vele landen zijn niet kapitaalkrach
tig genoeg met overzeesche gewesten han
del te drijven.
Hier gaat de kost voor den baat
nit en is veel kapitaal noodig om
later winst te maken.
Het schijnt paradoxaal: de kolo
niën zijn niet de oorzaak van den
rijkdom van het land, maar slechts
een rijk land kan zich de weelde
veroorloven koloniën te bezitten.
Door de eeuwen heen zond Nederland
steeds zijn beste waren naar 't buitenland
en stelde zich zelf tevreden met minder
waardige buitcnlandsche import Dit geldt
ook heden nog en daardoor is Nederland
welvarend geworden.
Nederland is een land, waar de scherpe
contrasten ontbreken. Niet alleen het kli
maat, ook het Nederlandsche volkskarak
ter en bestuur is gematigd.
Het kapitaal is zeer verdeeld. Er heersrht
geen tegenstelling tusschen grooten rijk
dom en groote armoede.
Het is. aldus spr., vreemd, dat menig
Nederlander zich te weinig rekenschap
geeft in welk een gezegend land, in verge
lijking met andere landen, hij leeft. Het is
verbazend, dat vele Nederlanders niet in
zien, dat elders de welvaart aanzienlük la
ger is dan in ons land is en dat aldaar de
gemiddelde levensstandaard van het indivi
du belangrijk beneden dien van den Ne
derlander ligt»
Verwachting: Zwakke tot mati
ge veranderlijke wind, zwaar
(bewolkt tot betrokken met
kans op regen of onweer,
koeler.
Verdere vooruitzichten1?
weer.
Koel
Een naar Duitschland uitgeweken
Sudetenduitsch hoogleeraar moet,
volgens geloofwaardige mededee-
iingen van een der aanwezigen, o.a.
hebben gewaarschuwd, dat de Füh-
rer wel alles zou doen om de 354
millioen Duitschers van Bohemen te
bevrijden, maar dat hij er niet aan
dacht het leven van 3 millioen an
dere Duitschers op te offeren om dit
resultaat te bereiken.
Zoo is het dan ook geloopen zooals toen
degenen onder de Sudetenduitschers, die de
Tsjechen en die de stemming in Frankrijk
en Engeland beter kenden, al wel verwacht
ten, maar hun zoo geestdriftig geworden
volgelingen niet durfden zeggen.
Terwijl het er dus naar uit ziet, dat het
gevaar van een oorlog over Tsjechoslowakije
voorloopig Is bezworen o.a. omdat de Füh-
rer geen drie millioen Duitschers bevrijden,
wil met opoffering van evenveel anderen,
blijkt het ontzettend ingewikkeld de kwestie
op vreedzame wijze te regelen. De Tsjechen
kunnen, uit economische redenen, de Su
detenduitschers niet uit hun staatsverband
loslaten.
Verstandige Tsjechen geven wel toe, dat er
indertijd hij het vaststellen van de grenzen
fouten zijn gemaakt. Zelfs Massarvk was er
niet voor, dat zuiver Duitsche gebiedèn, die
ook historisch niet tot Bohemen behoorden,
zooals de driehoek bij Eger en Asch, in den
jongen staat werden opgenomen. Maar wat
ware Tsjechoslowakije zonder de industrie
van die streek? Zonder de kolen, de glas-
en textielfabrieken, heel de industrie van Su-
deten-Duitschland? Een arm land!
Zij willen er thans en zij zullen er dus
waarschijnlijk steeds voor vechten!
De Centrale voor werkloozen-
zorg heeft nieuwe plannen.
Onder de leuze „Jong Holland snakt
naar werk" werd reeds f 300.000 bijeenge
bracht voor de centrale voor werkloosheids-
zorg.
De voortduur der werkloosheid noopt de
centrale het werk voort te zetten en uit te
breiden. Met de nieuwe plannen is een ton
gemoeid. Men stelt zich voor meer jeugd
werkkampen te houden en een internaat
voor werklooze meisjes te openen. Voor vol
wassen werkloozen hoopt men het werk der
„korte kampen" krachtig voort te zetten.
„Centrale vacantiedagen" voor vrouwen van
werkloozen zullen weer worden georgani
seerd.
Plannen tot oprichting.
De door het bestuur van den Alg.
Ned. Zuivelbond fF.N.Z.) ingestelde
commissie ter bestudeering van het
vraagstuk der textiel-caseïne heeft
statuten en een huishoudelijk regle
ment eener op te richten centrale
coöperatieve- vereeniging voor de be
reiding en den verkoop van caseïne,
imelkwol, andere caseïne-producten
en weiproducten ontworpen en deze
met de fabrieken, die zich voor dit
vraagstuk interesseeren, besproken.
Daar het, aldus de N. R. Ct., de bedoeling
is, dat zich bij deze centrale organisatie zoo
wel individueele fabrieken, als vereenigin-
gen van fabrieken zullen kunnen aanslui
ten, zijn door de commissie ook concept-sta
tuten ontworpen voor een gewestelijke case*
ïne-organisatie.
Nederlander overtrad deviezen-
bepalingen.
Dc heer II. H. Beltman te Enschedé, die
op 19 Maart te Munster is gearresteerd, be
schuldigd van overtreding van zekere de-
viezenbepalingen, is, naar de N.R.Crt. meldt,
op 25 Mei in zijn woonplaats teruggekeerd,
Er stond hem de keuze open, nog eenige
maanden in de gevangenis te blijven, of de
verdere behandeling prijs te geven en een
bedrag in geld te storten. Dit laatste is ge
schied met het oog op den leeftijd en den
gezondheidstoestand van den heer B., die
over de behandeling gedurende zijn gevan
genschap niet veel' te klagen heeft gehad.
