Bij welk Departement behoort het
Kon. Ned.-Indisch Leger?
Donderdag 23 Juni 1QW
^-tadóniexiuxi
De Sirene loeit!
Tweede Blad
Moedige daad vanbakker Gortzak
ConcertKon. Marinekapel
Burgerlijke Stand van Den Helder
Overtreding vleeschkeuringwet
Kermis-komst
Waarom Harmonische
Lichaamsontwikkeling
Oost Indië
In het groote verbond der
Rijksdefensie
China's machteloosheid
ter zee
/iqmda
Meldt het resultaat.
Hedennacht heeft de sirene geloeid en
een deel van de bevolking zal door deze
waarschuwingskreet, die ditmaal overi
gens een volkomen goedaardig karakter
droeg, opgeschrikt zijn.
Men kent de bedoeling: hoever dringt
het geluid door? Reeds in ons nummer
van Zaterdag drongen wij er op aan, dat
diegenen, die ontwaakt zijn, daarvan even
schriftelijk kennis geven aan het adres
van het Hoofd Luchtbeschermingsdienst,
Hoofdbureau van Politie.
Het is hier, dat de resultaten vergeleken
worden en men kan nagaan op welke
wijze straks in de praktijk met de sire-
ne's gewerkt moet worden.
Om jongen te redden in de vaart
gereden.
Gistermiddag, omstreeks half vier, reed
bakker Gortzak, uit Julianadorp met zijn
zoon per auto langs de Doggersvaart,
toen ter hoogte van de familie Bakker
plotseling het zoontje van den heer v. K.
den weg van links naar rechts overstak.
De heer Gortzak had 2 keuzen: óf hij
moest den jongen aanrijden, of hij zou
het water van de Doggersvaart als
oogenblikkelijk doel hebben te kiezen.
Hij besloot zonder nadenken tot de tweede,
Stuurde den berm in, sloeg over den kop en
kwam daarna weer rechtstandig in het mid
den van de vaart terecht. Beide inzittenden
verloren hun tegenwoordigheid van geest
niet, doch sloegen de ruitjes van de auto in.
Met behulp van omstanders gelukte het toen
al spoedig vader en zoon op den kant te
krijgen.
Het bleek, dat de heer Gortzak zich vrij
ernstig aan de glasscherven bezeerd had,
zoodat hij met bekwamen spoed naar
dokter Swaters, in Julianadorp gebracht
werd. Maarten Smit zorgde er voor, dat
de auto een uur later weer vasten grond
onder de voeten had.
Kapelmeester L. H. Leistikow.
Concert voor de Marineclub van hedenavond
5 u. tot 10 u.
Programma:
1 Vertrek naar Zee, marsch Leistikow
2 Ouv. Solonelle Parés
3 La Housarde Valse Militaire Ganne
4 Adagio a.d. Neuen Welt Dvorak
Symphonie arr. Leistikow
6 Fantaisie Der Fliegenden
Hollander Wagner
Pauze.
6 Rhapsodie Hongroise II
7 Stephen Forsters Melodies
5 Finale
Wijzigingen voorbehouden.
Liszt
Guzman
REPETITIE CANTATE „herfstgoud".
Men verzoekt ons mede te deelen, dat de
repetities voor de cantate „Herfstgoud" deze
week zullen plaats hebben:
Voor de heeren op heden Donderdag ten
9.15 uur, op de bovenzaal van het Militair
Tehuis, Spoorstraat.
Voor de dames: Vrijdag ten 8.15 uur in het
gebouw van den R.-K. Volksbond aan de
Molengracht.
van 22 Juni 1938.
ONDERTROUWD: J. Th. Raijmann en A.
C. P. de Langen Wendels.
BEVALLEN: M. Glim—Looij, d. E. C. G.
HeijblokBurger, d.
OVERLEDEN: Wed. A. van der Veen, geb.
A. Krijgsman, 86 jaar.
Door ambtenaren van den Vleeschkeurings-
dienst Den Helder, werd in een boerderijtje
aan den Rijksweg aldaar, in gebruik bij den
veehouder-melkhandelaar A. v. d. V., een ge
storven en reeds gedeeltelijk in stukken ver
deeld nuchter kalf aangetroffen.
Procesverbaal zal worden opgemaakt.
kinderleed.
Een bewoonster van de Middenstraat deed
aan het Hoofdbureau van Politie aangifte, dat
haar zoontje door een andere bewoonster van
deze straat mishandeld was. De politie onder-
Zoekt de affaire.
paard op hol.
Gisteravond half tien is het paard van den
heer K dat op de Binnenhaven stond, onrus
tig geworden en op hol geslagen. Het slaagde
er zelfs in tot het einde van de Zuidstraat te
komen en zou de drukke Keizerstraat in ge
hold zijn als de heer Prent niet zooveel tegen
woordigheid van geest had gehad om het
beest tot stilstand te brengen en. aldus erger
te voorkomen.
oefeningen te vinden, waarbij deze goede
vorming is gebaat. Oefeningen, die in hun
eenvoud door ieder normaal ontwikkeld Ne
derlander kunnen worden volbracht. Wij be
tuigen met nadruk: leert ze kennen, test Uw
lichaam aan de gestelde eischen, U zult er
slechts voordeel envreugde bij vinden. In
het volgend artikel hopen wij U iets naders
te vertellen omtrent deze eischen. H. L.
Voor het bezoek van het Engélsche Koningspaar aan Frankrijk worden koortsachtig de
laatste toebereidselen gemaakt. Op dezen trein, waarin zij van Boulogne naar Parijs zullen
reizen, worden de wapens van het Eng. koningshuis en de Fransche Republiek aangebracht.
Langzaam aan voltrekt zich de geboorte van
de Heldersche kermis.
Heel langzaam, zooals we dat ieder jaar
gewend zijn. Eerst de mare van de andere
kermissen in den polder en nog verder naar het
zuiden. De dolle dagen van maanden opge
spaarde levenslust en lawijt. Het démasqué der
landelijke ingetogenheid en vereenzelviging
Gisteren kwam in Den Helder een trein aan.
Hooge wagons, lage wagons, met daartusschen
de eerste kermis-karren. Verheven op de dunne
wielen, met gesloten vensters en door zon en
regen uitgeteerde deurtjes.
Een eenzame trein, die langzaam-rollend,
bezit van deze stad nam. Straks gaan de
requisiten de wagons verlaten. Oud en kaduuk
waarschijnlijk, maar in hun geheel zullen ze
hun deel bijdragen aan het komend festijn van
de eerste week van Juli.
In de bocht aan de Molengracht liggen de
eerste schuitjes. Met ronde neuzen. Breede
vaartuigjes, die liggen te dommelen aan den
kaaimuur. Op het dek van grauwe planken
liggen palen en kleeden. Daaronder weer andere
requisiten van tenten en spellen en kramen,
die straks een kortstondige kleur en fleur aan
enkele stadsdeelen zullen geven.
Op de kermis-scheepjes is het eenzaam. De
luiken zijn gesloten, en de driehoeksgordijntjes
beletten het licht er frank en vrij naar binnen
te dringen. Voor een kier zit een groezelig kind
te staren in het drabbige water. Bruine oogen
volgen het schichtige spel van een stekel-echt
paar dat de zomer in het water aan het uit
vieren is.
Een kano schiet voorbij. Rank en rood. Met
een felle blauwe bies kronkelend van boord tot
boord. De jongen er in ziet belangstellend op
naar de kermisvloot, en fantaseert er bij.
Er is meer dan de vloot en de trein. Daar
is Casino waar 7 dagen lang in de avonduren
een dolle pret zal heerschen. Daar is men reeds
nu bezig met het aanhangen van schilden en
borden, waarop geannonceerd worden de namen
van prominente Nederl. kleinkunstenaars. In
blauw en rood op witte achtergronden.
In het woonwagenkamp zitten ze te vlechten
en te haken en kleine voorwerpen te knutselen
die straks rondgeleurd zullen worden. Kinde
ren liggen te spelen aan den kanaalkant, vuil
en gezond. Mannen en vrouwen loopen sloom
door het wagenpark. Een mager paard zoekt in
het groene gras z'n avondboterham.
Dit alles is het zichtbare van de komende
kermis. Het onzichtbare deel wordt gevormd
door al diegenen, die nu aan het sparen zijn.
Om straks een gevulde buidel te hebben voor
het draaien, wentelen, en schudden in de malle
molen van de ééne feestweek die wij per jaar
nog bezitten. Voor de week van zoet-en-zuur,
van pret en overmoed en van veel dwaasheid.
Een week lang zal deze stad de zotskap op
steken om daarna weer tot zichzelf te komen.
Per 1 Sept. is benoemd aan de buiten
gewone school voor lager onderwijs voor de
bielen in Dordrecht, onze stadgenoot, de heer
G. Landman.
Het gestelde einddoel, de harmonische ont
wikkeling van het lichaam, vereischt eenige
toelichting.
Harmonie, de veel begeerde eigenschap
o.a. bij de schilderkunst en toonkunst. Het be
grip harmonie, zooals dit in onze doelstelling
voorkomt, is zeer eenvoudig op te vatten en
wel: een natuurlijke opbouw van het lichaam,
waarbij de normale gezonde verhoudingen
tusschen de lichaamdeelen onderling, door
een goede houding worden bewaard.
De beste houding is die, waarbij de
lichaamsdeelen als het ware evenwichtig bo
ven elkaar zijn opgebouwd: een wervelkolom,
die den romp en het hoofd hoog draagt.
Bekijkt nu uw medeburgers eens. Ge ziet
hier een hollen, daar een ronden rug; hier
wandelt iemand met afstaande armen (be
kend verschijnsel bij de krachtsport-beoefe
naren), ginds gaat een manspersoon met een
turnbochel. Overal ontdekt ge leelijke houdin
gen, die uit bedrijfswerkzaamzaamheden zijn
ontstaan, ziet ge afwijkingen, veroorzaakt
door een zeer eenzijdige wijze van sport
beoefening.
Deze lichamelijke euvels vallen slechts met
één wapen te bestrijden, met een doelmatige
oefening van het lichaam, waarbij de spie
ren meer harmonisch tot actie worden ge
bracht. En juist deze harmonische spier-
actie is noodig voor het succesvol volbrengen
der H.L.O.-proeven.
In aansluiting hierop kan gezegd worden,
dat het zoeken naar een harmonische ont
wikkeling van het lichaam, alleen gevonden
kan worden door ieder lichaamdeel in staat
te stellen zijn functie zoo ongedwongen en na
tuurlijk mogelijk te doen uitoefenen. Slechts
dan ontstaat de prikkel, die het lichaam er
toe brengt in vorm en beweging schoon te
zijn. In dien geest heeft men getracht de
nationale schietwedstrijd
van den b. v. l.
Om het kampioenschap van 1938.
Zaterdag a s. wordt op het Fort aan Bilt-
straat te Utrecht een nationale schietwed
strijd van den B.V.L. gehouden op de scherpe
banen, afstand 100 m. Dit is een bijzonder
schietgebeuren, daar alleen afgevaardigde uit
gelezen schutters van alle Landstormkorpsen
uit het geheele land aan dezen wedstrijd deel
nemen.
Het Landstormerkorps, dat het kampioen
schap 1938 van den B.V.L. zal verwerven,
ontvangt den grooten zilveren wisselbeker,
die in 1931 door den toenmaligen comman
dant van het veldleger, luitenant-generaal E.
F. Insinger, ter gelegenheid van het 12(4-
jarig bestaan van de Nationale Landstorm-
Commissie, ter beschikking is gesteld.
Deze beker is thans in het bezit van het
Groningsche Verband.
Bij beschikking van den minister van de
fensie is de officier-vlieger der le kl. J. A. C.
Broesder, dienende bij het vliegkamp ..De
Kooij", den 27en Juli 1938 ter beschikking
gesteld.
vlootbezoek aan rotterdam.
Hedenmiddag wordt in de Rotterdamsche
haven verwacht Hr. Ms. „Gelderland". Vrij
dag arriveert daar bovendien de mijnenlegger
Hr. Ms. „Medusa". Beide oorlogsbodems zul
len ligplaats nemen aan de Parkkade. Zij ver
trekken Maandag weer naar zee.
ZWARE BANDJIR.
Het water staat 65 cm hoog.
Ngandjoek, 22 Juni. Zondagmorgen teister
de een zware bandjir Ngandjoek en de om
geving, zoo meldt de N.R.Crt. Zware regen
buien zijn gevallen. De bliksem is op ver
schillende plaatsen ingeslagen. Op den weg
naar Madioen staat 65 cm. water, waardoor
het verkeer is gestremd. Woonerven, sawahs
en tientallen bouws grond zijn overstroomd.
Een dessahuis is ingestort, terwijl bruggen
werden weggeslagen. Persoonlijke ongelukken
zijn niet voorgekomen.
Dit is reeds de vijfde maal, dat een hevige
bandjir dit jaar in dit gebied optreedt.
In het Groote Verband der Ryks-
defensie.
De Militaire-medewerker van „Het Nieuws
van den Dag voor Ned-.Indië" geeft een inte
ressante beschouwing, die wjj hieronder laten
volgen:
De controverse tusschen Marine en Leger,
in het bizonder inzake de verdeeling en het
gebruik van de luchtstrijdkrachten geeft het
„Alg. Hbl." de volgende opmerking:
Het is niet de eerste keer, dat de Marine
en het Indische Leger het over principieele
kwesties met elkaar oneens zijn. Een der
oorzaken hiervan ligt naar onze meening
o.a. in het feit, dat er wèl een afdeeling
militaire zaken, doch niet een afdeeling
m a r i n e-zaken bij het Departement van
Koloniën is. Er behoort véél meer contact
te zijn tusschen Marine en Koloniën dan
thans het geval is en het zou b.v. een zeer
verstandige maatregel zijn indien de chef
van den Marinestaf tevens adviseur van den
Minister van Koloniën was
Wij zijn van meening, dat deze oplossing
ernstige bezwaren met zich zou brengen. De
taak van den chef-staf der Marine in Neder
land is thans tweeledig.
Hij is vertegenwoordiger der Koninklijke
Marine en adviseur van een politiek minister,
wien hij in tijden van bezuiniging met raad en
daad terzijde zal moeten staan bjj het door
voeren van maatregelen, welke h(j wellicht in
zijn eerste functie grondig afkeurt.
Het komt ons zeer verkeerd voor om nog
een derde taak op de schouders van dezen
officier te laden, door hem ook nog adviseur
van den Minister van Koloniën te maken.
Een andere nogal voor de hand liggende
oplossing zou zijn, het detacheeren van een
Marineman naar het Departement van Kolo
niën te 's-Gravenhage. Ook deze oplossing moe
ten wij echter bij voorbaat verwerpen. Men
behoeft waarlijk geen adept te zijn in de Ne-
derlandsche staatshuishouding, om te voor
zien, dat deze marineman weldra een „tweede
man" noodig zal hebben, en een paar klerken
mitsgaders een archivaris, kortom, dat een
klein departementje van Marine zou ontsprui
ten binnen den Kolonialen tempel aan het
Plein
Hierdoor zouden ongetelde narigheden drei
gen en bovendien... de kiem der splitsing van
onze Staatsmarine ware gelegd!
Marinemannen in Kamer en Volksraad zou
den wellicht iets kunnen verbeteren, doch als
principieele oplossing kan men ook dit niet
beschouwen. Daartoe moet men iets geheel
anders aandurven.
Op het Departement van Koloniën is het
K.N.I.L. een onderdeel, terwijl de defensie een
hoofdtak is. Het is alsof men het Nederland-
sche Leger zou onderbrengen bij Binnenland-
sche Zaken. Vroeger, toen het K.N.I. leger
hoofdzakelijk voor binnenlandsche doeleinden
gebruikt werd, pacificatie etc., heeft dit nim
mer aanleiding gegeven tot moeilijkheden, wil
het K.N.I.L. echter een plaats innemen in de
strategische defensie van het Rijk, dan kan
het niet langer afdeeling van een departement
van geheel ander karakter blijven.
De aangewezen weg is, dat de belangen
van het K.N.i.L. naast die van het Neder-
landsche Leger en van de Marine worden
ondergebraent in het Departement van
Defensie.
Hiertegen zal ongetwijfeld het bezwaar wor
den ingebracht, dat vele zaken thans zooveel
soepeler gaan. en dat in dat geval de afhan
kelijkheid van een „politieken minister" zoo
veel grooter zou zijn.
Wel, de directe verbinding met Koloniën,
heeft het K.N.I.L. in de laatste jaren toch
waarlijk ook nie'; kunnen behoeden voor een
jammerlijke afbraak.
Waar toch zijn de tientallen batterijen
luchtafweergeschut, zoo brood- en broodnoodig
voor de defensie van onze steden en bovenal
van Soera baja"
Waar zijn de moderne kustbatterijen, waar
de honderden mitraiheurs, het goed-getrainde
personeel, .allemaal zulke levensvoorwaarden
voor een goede defensie van onze kusten
De knusse samenwerking met Koloniën
heeft dit alles niet bewerkstelligd.
Neen, de defensie van het Rijk moet op het
Departement van Defensie behartigd worden.
De Minister van Defensie met zijn adviseurs
make uit wat het belang der defensie is. Dan
behoeft niemand meer te vreezen. dat Marine,
K.N.L. of K.N.I.L. in het gedrang komen.
Wat de strijd in China ons,
uit militair oogpunt leert.
De strijd in China heeft verschillende
kanten. Zij leert ons o.m. dat Japan zich
zelf overschat heeft, of wat misschien
hetzelfde is, China onderschat heeft, want
rog steeds orstelt het tegen het verzet
van de Chineezen, dat nog geenszins ge
broken is, niettegenstaande China mili
tair en technisch niet tegen Japan is op
gewassen. China houdt stand en ook zelfs
als Hankou straks door Japan genomen
zal zijn, beteekent dat niet, dat de over
winning door Japan behaald is. De Chinee-
sche regeering zal voor dien tyd haar
biezen oppakken en zich elders neerzetten
in het onmetelijke Chineesche rijk.
Het optimisme, waarmede men de Chinee
sche filialen in Nanking en Peking heeft
geopend, heeft allang voor beduchtheid plaats
gemaakt, zoo schreef de N.R.C. dan ook dezer
dagen in een beschouwing Toegewijde zet
bazen blijken voorloopig nog onvindbaar. De
eenmaal afgegeven verklaring, dat men nog
slechts met de nieuwe regeering zal onder
handelen, geraakt langzaam aan in het ver
geetboek. Het gevaar voor China, dat het een
Spanje zou worden, is vrijwel geheel verdwe
nen.
Maanden geleden reeds deed men in
Japan, alsof de Chineesche regeering niet
meer bestond. Nadat men het aan den
lijve had ondervonden, is men daarvan nu
teruggekomen. Eenmaal had men gehoopt
aan de nieuwe, door Japan ingestelde
„regeeringen" een vrede te kunnen dic-
teeren, nu reeds beseft, dat er geen vrede
kan zijn, indien die niet met Tsjang Kai-
sjek is gesloten.
Men had in Japan gehoopt, dat men in ieder
geval na den val van Hankou de rekening van
de overwinning zou kunnen presenteeren.
Maar men voelt maar al te goed, dat China
den wissel niet zal honoreeren. Hankou moest
genomen worden om snel tot een gunstig
vredesverdrag te kunnen komen. Noch het
een, noch het ander schijnt bewaarheid te
zullen worden. Hankou zal niet zoo snel vallen
als men in Tokio gemeend heeft.
Intusschen echter zijn ir alle teekenen,
welke er op wijzen, dat Japan ook in Zuid-
China den strijd aan wil binden en wie zou
meenen, dat Japan aan dit alles wel genoeg
zou hebben, komt bedrogen uit. Ook tegenover
Rusland uit men dreigende klanken. Komt
Moskou op het punt van het visscherij-geschil
niet aan de Japansche verlangens tegemoet,
dan zal Japan zelf het recht in handen nemen
en zal de uitoefening van de visscherijrechten
onder bescherming van de Japansche vloot ge
schieden.
Maar wat vooral van beteekenis is, is de
strijd in China uit militair oogpunt. Wat de
strijd ons geleerd heeft, is vooral het feit, dat
het zwaartepunt ligt bij de vloot. Had China
de beschikking gehad over een vloot, dan zou
den op het oogenblik geen honderdduizenden
Japansche strijders in China staan.
Want wel hebben zij groote vorderingen
gemaakt, maar het was China's onmacht te
water, die de troepentransporten mogelijk
maakte en de mogelijkheid van een snelle
bezetting der havens schiep, waardoor levens
aders werden ifgesneden. China's onmacht te
water is ook oorzaak, dat Japan voor de
Chineezen onbereikbaar is, dat de strijd een
zijdig wordt gestreden en de lasten ongelijk zijn
verdeeld. Na een jaar van strijd is de Japan
sche marine behoudens dan enkele van
haar hulpdiensten nog vrijwel ongeschonden,
controleert en beheerscht zij met groot gemak
de Chineesche wateren en staat zij gereed om
de handelsscheepvaart te beschermen, waar
zulks noodig mocht zijn. Het is het marine
element geweest, dat China bij de organisatie
van zijn verdediging heeft verwaarloosd. Het
heeft zich sterk willen maken te land, zonder
te beseffen, dat het lot van Azië ten opzichte
van Japan op zee ligt. Voor deze fout moet
China nu boeten.
bioscopen:
Tivoli-theater, Spoorstraat, half 8:
„Zeeduivels" en „In den mist",
Rialto, Spoorstraat half 8:
„Een Offer uit Liefde" en „Rijk en geen
geld.
Witte-Bioscoop, Koningstraat, half 8:
„De Tol der Millioenen" en „Arabische
Machten".
Tot 30 Juni:
Westgracht 80: Tentoonstelling Historisch
Genootschap „De Kop van Noord Holland".
Opgenomen om 8 uur hedenmorgen.
Barometerstand Den Helder 764.6
Temperatuur zeewater 17.1
Temperatuur lucht 1S.1
Wind: richting N.O., kracht 3
Licht op 9.54 u.
Hoogste temp. lucht gisteren 19.0
Laagste temp. lucht gisteren 13.0
Hoogwater (heden) 15.15 u.
Laagwater (heden) 21.45 u.
Hoogwater (morgen) 4.2017.50 u.
Laagwater (morgen) 10.050.05 u.
■H
