Buitenlanders in China niet
meer onschendbaar!
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Ons schoone
Dr* Philips' wereldreis
De dure
aardappeltjes
Zal Engeland toch zijn
politiek wijzigen?
3
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER, TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
ZATERDAG
25 J U N I 1938
66e JAARG. No. 8343
Japan, een dorado voor
den industrieel!
Geen verhooging
aardappelheffing
Wecnschc joden het
bestaan ontnomen
Dit nummer bevat 16 pagina's
EERBER1CHT
DB BILT SEINT:
UUdAentiert
Fraai werk van Lambrechls
Uaet&al
Ned. Elftal gewijzigd
Een linkervleugel
Linssen-de Vroet
REISBUREAU WACO
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Uttg.-Ml), Hollands Noorderkwartier N.V.'te Den Helder
Insulinde
Een landweg is een Kalverstraat.
Altijd is er gedoe, drukte, klop
pend levenl
Dr. PHILIPS.
In een stevige anderhalf uur heeft
Dr. A. F. Philips, sedert tientallen
jaren leider van het groote Philips
concern, ons zijn ervaringen verteld
van zijn wereldreis. Nauwelijks heeft
de Nederlandsche taal woorden ter
beschikking om zijn bewondering te
uiten voor alles wat ons Insulinde
ons biedtl
De wereldreiziger verhaalt van zijn
bezoek aan den Sultan van Deli en
den Sultan van Langkat, groote ta
bakskebons van geweldige uitge
strektheid, van rubber-ondernemin
gen en thee-plantages en oliepalmen-
plantages. Hij heeft volkomen den in-
1 druk ondergaan, die deze geweldige
complexen wekken, maar ook van
de daadkracht en energie van den
Indischen werker.
„Flinke, krachtige menschen zijn het, die
je ontmoet. Zwakkelingen vallen uit en zijn
ook uitgevallen, vooral door het proces der
depressie en do werkers die je ontmoet zijn
ten volle bewust van hun plicht om Indië
te ontwikkelen, door zijn geweldige moge
lijkheden en den invloed van hun eigen
werkkracht. Ja, zoo gaat hij verder, en
daarbij heeft het mij zoo bijzonder getrof
fen, dat
de vrouwen
zulk een groote steun zijn voor hun echt-
genooten. Opgewekt deelen zij het leven,
dikwijls op afgelegen oorden. Afgelegen
beteekent nog al iets in Indië, want tegen
een afstand van een paar honderd kilome
ter zien ze daar niet op. Dan zit je nog,
Volgens Indische begrippen, in de buurt.
De autorejs van Medan, dwars door Su-
matra, was een openbaring. Wat een ge
weldige natuur, wat een schoonheid! Dat
plaatsje Prapat aan het Toba-meer, ja, je
denkt dan aan het Laga di Como. En over
al goede, degelijke hotels met keurige be
diening, goed eten. Daar mankeert niets
aan.
Toen van Padang naar de hoofdstad van
Indië, Batavia. Mooie stad, met prachtigen
uitleg, mooie gebouwen, waar wij de eer
hadden bij den gouverneur-generaal te wor
den ontvangen. Voorts werd Buitenzorg be
zocht. Het is er druk langs den weg. Over
al passar-gangers, overal leven, beweging
en kleur. Een landweg is daar een Kalver
straat. De een pikolt groenten, de ander
loopt met vee, maar alles trekt op naar de
markt, de een met veel, een ander met
weinig. Altijd is er gedoe, drukte, kloppend
leven.
Toen gingen wij naar
Bandoeng,
waar in de buurt van Soekaboemi een thee
onderneming werd bezocht, bij Garoet een
textielfabriek. Vooral hadden verder de fa
brieken mijn aandacht en met genoegen kon
ik fconstateeren dat de meeste moderne ma
chines in deze fabrieken van Nederlandsch
fabrikaat waren, zoodat een opbloei van In
sulinde ook voor onze machine-industrie van
groote beteekenis is.
Van Bandoeng gingen wij naar Midden-
Java, de streek van do oude historie van
Java, het land der zelf bestuurders, van den
Sultan van Djokja, den Paloe-Alam enin
Solo van den Soesoehoenan en den Mang-
k°Overal'werden wij allerhartelijkst ontvan
gen en werden ons de prachtige Oostersche
dansen vertoond, sprookjesachtig en mooi,
statig en plechtig. Met veel genoegen denken
wij nog steeds terug aan de twee dagen, die
wij als gast bij Z. H den Mangkocnegoro
hebben doorgebracht. Zooals bekend hebben
de vorstenlandsche zelfbestuurders hetzij
persoonlijk als de Mangkoenegoro of in de
legatie, ook onze fabrieken te Eindhoven des
tijds bezocht. Natuurlijk sloegen wij
de Boeroeboedoer
dat wereldberoemde bouwwerk en de tempel
van Mendoet niet over.
Hier in de vorstenlanden, en ook
elders, kregen wij een kijkje op het
echte inlandsche leven, zoo mooi,
zoo vol van landelijke romantiek,
waar ik de padi-oogst zag binnen
halen, de lange rije inlanders, die
de goudgele paddi-bossen pikolden,
die werden verzameld, waarna de
werkers naar hifis gingen, echter
niet zonder hun deel van den oogst
deelachtig te worden, dat men dan
vreugdevol naar huis droeg.
Onze oogen naar alle kanten goed den
kost gevende, (er valt zooveel te zien dat je
oogen tekort komt), gingen wij naar Soera-
baja, de handelsstad met de mooie woonwij
ken, het groote havencomnlex, de groote,
wei-voorziene winkels in de stad. Vandaar
naar Bali.
Feitelijk hoeven wij over dit land van
schoonheid maar weinig te zeggen. Er is
reeds zooveel over geschreven. Het is over
weldigend-mooi. Ook hier zagen wij dansen,
die weer een ander karakter dragen dan de
traditioneele Javaansche dansen. Hier, in
Bali, zijn zij levendiger, vroolijker, in Java
streng-ingetogen. Ook de Balineesche game
lan is wat vroolijker dan die van Java met
zijn sombere, bijna plechtige klanken.
Toen hadden wij Indië achter den rug.
Ik had mij er veel van -voorgesteld, er veel
over gelezen. Maar zoo iets schoons, moois
en krachtigs had ik mij niet kunnen denken
Ik kan niet zeggen, dat mijn reis een hoog
tepunt had, daarvoor was deze teveel een
aaneenschakeling van hoogtepunten, maar
als ik en mijn vrouw onze gedachten eens
laten gaan over wat achter ons ligt (en dat
doen wij dagelijks vele keeren) dan komt
Indië met zijrt majesteit van natuur, met
zijn kracht van opbloeiend land, het eerst
naar voren. Asl ik Indië in een paar woor
den moest beschrijven, zou ik Sumatra, het
eiland van 't overweldigend-grootsch woeste
Java en Bali de tuin willen noemen, een
geweldige tuin, geheel aangelegd, schitte
rend ge-irrigeerd!
Japan.
Vervolgens brachten de heer en mevr.
Philips een bezoek aan Japan.
Of ik in Japan iets van den oorlog heb
gemerkt? Eerlijk gezegd: weinig. Ik zag re-
cruten naar het front vertrekken, uitgelei
de gedaan door buurtgenooten, die ter eerc
van hun menschen vaandels met opschrif
ten hadden geplant. Nergens werd een traan
gelaten; men ging welgemoed en blij, want
de dood voor het vaderland wordt de groot
ste eer gerekend.
Het Japansche procent kost géén
loon)
En nu de Japansche fabrieksnijverheid:
een onderwerp dat alle aandacht verdient
door de voor een Westerling, en zeer
zeker voor een Westersch industrieel zeer
bijzondere aspecten daarvan. In de eerste
plaats is het arbeidsloon daar wel een zeer
ondergeschikte factor. Men werkt negen
uur per dag; er wordt nogal vrouwenarbeid
verricht. Het loon is gering, volgens onze
begrippen zeer gering maar de Japansche
arbeider of arbeidster heeft er voldoende
aan, omdat zijn of haar behoeften zoo sober
zijn. Dan moet ik er nog op wijzen dat de
Japansche arbeider of arbeidster buitenge
woon handig is. Ik zag een meisje in een
textielfabriek, die twaalf getouwen bedien
de. Het loon voor een arbeidster van een
fabriek die ik bezocht bedroeg 25 cent,
waarvan nog 10 cent voor voeding afsraat.
Maar het is voor haar en voor haar levens
behoeften voldoende. Om die redenen zal
ook een eventueele stijging van loonen van
zoo weinig invloed zijn, dat men gerust kan
zegeen van geen invloed. Het product
kost... de prijs van het materiaal met een
minieme kleinigheid, welke het loon uit
maakt.
Een werkplaats* van 300 personen, staat
bijv. onder leiding van een directeur met
een salaris van... honderd gulden in de
maand. Men moet tegenover dit productie
systeem om het te beoordeelen echter
niet met Westersche ideeën gaan staan.
G-een Philips fabriek in Indië-
Of wij er aan denken om in Indië een fa
briek op te richten? Allerminst. Wij zou
den dan toch alles moeten importeeren,
glas, draad, alles, en de productiekosten zou
den beduidend hooger komen dan hier.
En nu gaan we weer aan het werk!
Hiermee was het interessante onderhoud
afgeloopen, maar wel wekte het verhaal van
den heer Philips bij ons nog de gedachte
dat hij in eenige maan^CP, met scherpen
blik enorm veel heeft aanschouwd en ge
zien en dat niet alleen aan de oppervlakte,
Hij deed bij ons ook de overtuiging ontstaan
welk een uiterst dankbaar en uitverkoren
land Indië is ovor den tourist niet voor het
genus dat Java in drie dagen „doet", maar
voor den man, die zijn geestelijken gezichts
einder wil verruimen met een prachtig en
werkend deel der wereld, waardoor een
impressie achterblijft die iemand nimmer
verlaat.
Lord. Halifax over de lucht
bombardementen. Repre
sailles niet uitgesloten.
Pablo en Azcarate, Spaansch ambassa
deur te Londen, is door den minister van
buitenlandsche zaken, Halifax, gistermid
dag ontvangen. Halifax deelde mede in wel
ken staat zich de door de Britsche regee
ring geopende onderhandelingen bevinden
ten opzichte van de vorming eener interna
tionale commissie, die tot taak zal hebben
ter plaatse na te gaan of de door de lucht
strijdkrachten, als doel gekozen punten van
militairen aard zijn of niet.
Men meent te weten, dat Halifax medege
deeld heeft, dat deze combinatie in korten
tijd gevormd kan worden. De ambassadeur
heef met klem gewezen op het dringende
probleem der bombardementen op burger
bevolkingen door aviateurs in dienst van
de opstandelingen. Hij zou hebben ver
klaard, dat zijn regeering er toe zou kun
nen komen om, wanneer er niet binnen
kort een oplossing voor deze kwestie ge
vonden wordt, haar politiek te wijzigen,
welke tot dusverre bestond in onthouding
van alle represailles.
Voor goed van de baan!
Uit de Staatscourant van gisteren
blijkt, dat is besloten de verhooging
van de invoermonopolieheffing der
aardappelen verder geheel achter
wege te laten.
De minister van Ec. Zaken, gelet
op artikel 12 van het crisis-mono-
poliebesluit 1033 en op zijn beschik
king van 17 Maart 1938, zooals deze
laatstelijk is gewijzigd, heeft goed
gevonden genoemde beschikking te
wijzigen in dier voege, dat het daar
in bepaalde wordt gelezen als volgt:
„Het prijsverschil voor aardappelen
waarvan de invoer plaats vindt in
het tijdvak, aanvangende met in
gang van 1 April 1938 en eindigen
de met ingang van 1 Augustus 1938
vast te stellen op f 3 per 100 kg.
netto."
JAPAN ERKENT HUN RECHTEN
NIET LANGER.
Ongerustheid in Frankrijk en En
geland over de bezetting van de
kusteilanden van Zuid-China,
De Japansche woordvoerder heeft
aangekondigd, dat alle rechten van
exterritorialiteit, welke de vreemde
lingen in China bezitten, zullen wor
den afgeschaft in die gebieden van
China, welke door de Japansche troe
pen zijn bezet.
De krijgsoperaties worden nog steeds op
vele plaatsen door het hooge water belem
merd. De was van het water in de Jangtse
als gevolg van zwaren regenval, baart groote
ongerustheid.
De Chineesche berichten, volgens welke
ook langs den Jangtse de dijken zijn bezwe
ken en de Japansche opmarsch langs den
noordelijken oever tot staan gekomen zou zijn
worden door de Japanneezen met stelligheid
tegengesproken. De woordvoerder gaf intus-
schen toe, dat ook langs den Jangtse over
stroomingen voorkomen en dat bij aanhou
denden regenval gevaar voor dijkbreuk be
staat.
Hankau bedreigd!
Volgens een communiqué der Chineesche
autoriteiten ziet men in de landing van
5000 tot 6000 man Japansche troepen, welke
gisteren op den Zuidelijken oever van den
Yangtse bij Toenglioe ten Oosten van Ma-
tang is geschied een nieuwe bedreiging van
Hankau.
De landingsmanoeuvres geschiedden on
der dekking van een hevig bombardement
door twintig Japansche oorlogsschepen, die
werden ondersteund door vliegers.
Het hoofdkwartier der Chineesche
luchtmacht heeft medegedeeld, dat
gisteren drie Japansche oorlogsbo
dems bij Toenglioe door hommen
werden getroffen. De oorlogsschepen
raakten hierop in brand.
Japanners op Hainan?
Tc Londen heeft men geen bevestiging
ontvangen van het bericht, dat Japansche
Deze medaille heeft ook haar
keerzijde: de belangen der te
lers. Spoedig daling der prij
zen verwacht.
Men moet niet uit het oog verlie
zen, aldus schrijft men ons van be
voegde zijde, dat het onjuist is de
thans geldende prijzèn te vergelij
ken met de uitermate lage prijzen
welke in vorige jaren hebben gegol
den. Deze prijzen mogen den con
sument welkom zijn geweest, zij ga
ven den boer en tuinder dikwijls
een onvoldoende vergoeding voor
hun onkosten. Dit is een onjuiste
toestand. Bovendien: al mogen de
prijzen van de vroege aardappelen
voor de telers gunstig zijn, ook zij
ondervinden de gevolgen van den
slechten oogst. De geldelijke op
brengst van hun teelt is tenslotte
het product van prijs en oogst. In
de betere prijzen ontvangen de te
lers van vroege aardappelen een
compensatie voor den ongunstigen
oogst
De prijzen van de aardappelen zijn dit
jaar inderdaad aanmerkelijk hooger dan in
denzelfden tijd van 1937.
De aanvoeren van vroege aardappelen ne
men echter thans toe, waardoor de prijzen
van deze aardappelen dalen.
In andere jaren treedt omstreeks 20 Juni
dikwijls reeds de toestand in, dat hoeveel
heden vroege aardappelen onverkoopbaar
zijn. Het is daarom te verwachten, dat
zeer binnenkort de aanvoeren zoo ruim
zullen zijn, dat de aardappelen weder ge
makkelijk binnen het bereik van iederen
consument komen.
Gezien het tijdelijk karakter van
den toestand, is het niet mogelijk,
door maatregelen als opkoop van het
restant oude aardappelen door de
regeering en beschikbaarstelling
daarvan tegen lagere prijzen den
toestand te verbeteren.
Afgezien nog van het feit, dat
zulke maatregelen financieel en
economisch niet aanvaardbaar zou
den zijn, zou de voorbereiding daar
van te veel tijd kosten, dan dat
deze daarna nog effect zouden kun
nen sorteeren.
De monopolieheffing.
Door uitstel van de verhooging der in
voermonopolieheffing op ingevoerde aard
appelen en door de dezer dagen genomen
beslissing deze verhooging verder geheel
achterwege te laten, is getracht, eeniger-
mate aan de moeilijkheden tegemoet te
komen. Hierbij.moet men echter niet voor
bij zien, dat de invloed van deze aardappe
len op den binnenlandschen prijs van aard
appelen in het algemeen relatief gering is,
daar deze ingevoerde aardappelen een pro
duct vormen, dat slechts een kleineren
kring van koopers' vindt en tegen relatief
hooge prijzen wordt afgezet.
Parken gesloten. Bedienden
ontslaan!
Bij verordening van den Weenschen po-
litiepresident is den Joden het betreden
van de Weensche parken en plantsoenen
verboden. Het D.N.B. voegt hieraan toe, dat
deze maatregel genomen is „om de bevol
king te beschermen tegen de voortdurende
provocaties".
Alle fabriekseigenaars, met inbegrip van
de Joden, moeten hun niet-arische bedien
den tegen 1 Juli ontslaan. Gister zijn des
betreffende instructies uitgevaardigd, Dat
beteekent, dat tezamen met de reeds tevo
ren genomen anti-Joodsche maatregelen,
hierdoor practisch alle Weensche Joden
zonder zichtbare middelen van bestaan zul
len komen.
troepen geland zouden zijn op het eiland
Hainan.
Men zette evenwel uiteen, dat de Britsche
ambassadeur te Tokio in de laatste maand
herhaaldelijk onder de aandacht der Japan
sche regeering heeft gebracht, dat de bezet
ting door Japanneezen van eilanden voor
Zuid-China zouden kunnen leiden tot een
spanning en mogelijke verwikkelingen met
de Britsche regeering, welke niet geheel te
vreden is gesteld door de Japansche verze
keringen, dat zij niet het oog hebben op
Chineesch grondgebied.
Men meent, dat de Fransche regeering
de Britsche opvatting deelt, daar zij een
verdrag heeft met de Chineesche regee
ring, waarbij de Chineesche souvereiniteit
wordt erkend over het eiland, zoolang dit
niet is afgestaan aan een derde partij.
Swatau wordt ontruimd.
Het detachement van honderd Japansche
mariniers, van wie gemeld was, dat zij in
de buurt van Swatau probeerden aan land
te gaan, heeft zich moeten terugtrekken
wegens den krachtigen tegenstand der Chi-
neezen.
Een watervliegtuig heeft vanochtend het
spoorwegstation van Swatau gebombar
deerd. Gedeelten van het gebouw werden
getroffen. Reeds 70 pet. der bevolking heb
ben de stad verlaten.
Verwachting: Meest matige,
aanvankelijk tijdelijke
zwakke Westelijke tot Zuid
westelijke wind, betrokken
tot zwaar bewolkt, met tij
delijke opklaringen, weinig
of geen regen, waarschijn
lijk iets warmer overdag.
Verdere vooruitzichten Onzeker
Jaap Kuiper zestiende In de
derde étappe der ronde van
Luxemburg.
Ook in de gisteren verreden derde étappe
van de tour van Luxemburg heeft de Ne
derlandsche ploeg zich goed geweerd. Lam-
brichts vooral bevestigde den goeden in
druk, die hij de voorgaande dagen heeft ge
maakt. Hij eindigde op de zevende plaats
en neemt nu in het algemeen klassement
de vijfde plaats in.
Jaap Kuiper leverde een alleszins be
hoorlijke prestatie door op de 16e plaats te
eindigen. Had de Julianadorper echter geen
bandenpech gehad, dan zou hij het in deze
étappe tot een nog beter einde hebben ge
bracht.
Buuron werd een goede elfde, Jan Theuns
en Hubert Seijen deden het minder goed;
zij kwamen resp. als 29e en 30e binnen.
Seijen heeft evecjvel met pech te kampen
gehad.
De rit van gisteren ging over een afstand
van 169 K.M. Heden wordt de laatste étappe
verreden, nl. het traject EschLuxemburg
(170 K.M.).
Als Jaap Kuiper en de zijnen deze tour
weten uit te rijden, zijn we uitstekend te
vreden! Wij mogen niet van hen verlan
gen dat ze in de voorste gelederen eindigen
Dat Lambrichts intusschen een bijzondere
prestatie levert stemt ons tot vreugde.
Smit, v. d. Veen en De Harder
niet van de partij.
Daar gebleken is, dat Smit en van der
Veen nog niet geheel genezen zijn van hun
te Le Havre opgeloopen blessures en de
Harder één dezer dagen door een ongeval
werd gewond, zal het Nederlandsch elftal,
dat morgen op den Olympischen dag te Am
sterdam tegen het Ned.-Indische elftal uit
komt, als volgt zijn samengesteld:
Doel: Van Male (Feijenoord);
Achter: Weber (AGÓVV) en Caldenhove
(DWS)
Midden: B. Paauwe (Feijenoord), Ande-
riessen (Ajax) en van Heel (Feijenoord);
Voor: Drager (DWS), van Spaendonck
(Neptunes), Dumortier (DOS), de Vroet
(Feijenoord) en Linssen (Feijenoord).
Als reserves zijn aangewezen: Dijkstra
(ZFC), Wilders (Blauw Wit), Wallaert
(I'SV), en Bergman (Blauw Wit).
RAUCHBEKER.
Wieringerwaard heeft Zondag Purmei>
•steijn voor de finale zeer goed partij gege
ven en een alleszins bevredigende indruk
achtergelaten. Men moet zelfs zeggen, dat
de stand, 33, na verlenging, voor Purmer-
steijn lang niet slecht uitviel, gerekend naar
spelverloop en krachtsverhouding.
Oostindiër scoorde op geraffineerde wijze
een tweetal doelpunten.
De finale moet nu nog eens worden ge
speeld en wel op het veld van den anderen
finalist, Purmcrsteijn, Intusschen is deze
herhaling nog niet definitief vastgesteld,
dus vermoedelijk niet eerder dan 3 Juli
aan de orde.
GOUDEN KRUIS.
Ook hier eindigde de finale, Vrone—Zaan
dijk 2, na verlenging onbeslist (1—1.)
Zondag a.s. om 10 uur wordt op het Zaan
dijk-terrein opnieuw gespeeld. Vorig jaar
won Helder 1 de Rauchbeker, terwijl Ber
gen met het G.K. strijk ging.
Wilt U een heerlijke vacantietocht? Dan
een meerdaagsche reis van het
Reisgidsen gratis verkrijgbaar. Reisbureau
W.A.C.O., Den Helder, Kanaalweg 132,
Tel. 773,