Hebt ge U doorgezeten op de fiets?
Zeekamp Nationaal
Jongeren Verbond
ïn de haven ligt een schip
lexelsch nieuws
Het stroomt weer gasten
naar Texel!
Marktoverzicht
Marktberichte*
Reist per „ESONA"
tfchezfiu-aaMeAiMen
KeA& en Zmc&n#
Luchtpostverzending
Uw huid of voeten stukgeloopen Purol verzacht en geneest. Tube 45 ct. Doos 60 en 30 ct.
Het derde zeekamp van het Nationaal Jon
geren Verbond, waarover wjj reeds eerder
schreven, wordt dit jaar gehouden van X tot 13
Augustus.
Wat de plaats van het kamp betreft, hierin
is naar wij thans vernemen, verandering ge
komen. Daar het verankeren van Hr. Ms. „Buf
fel" op den Texelstroom onoverkomelijke be
zwaren opleverde en de haven van Oudeschild
voor dit jaar ongeschikt leek voor het schip,
besloot de kampleiding de „Buffel" te leggen
in de haven van Den Oever aan de Waddenzee
bij het begin van den afsluitdijk.
Als kampcommandant treedt ook ditmaal
weer op de bekende Mr. O. Verdoorn (Beste-
vaer), als onder-commandant en commandant
van het eerste smaldeel Mr. A. Blussé van
Oud Alblas (schipper) en als commandant van
het tweede smaldeel H. Bootsma (schipper).
Op den lOden Augustus zal door de deel
nemers een bezoek aan Den Helder ge
bracht worden. Op het programma staat
een bezoek aan de Onderzeedienstkazerne
en een kranslegging op het Monument voor
„Hen die vielen".
Er ligt weer een oorlogsschip in de haven.
De ware Nieuwediepers zijn er blij om. Ze
zijn nu tenminste weer in de gelegenheid hun
kennissen, die de vacantie hier doorbrengen,
en die gekomen zijn uit Winterswijk, en Rolde,
uit Sneek en Tilburg, te wijzen op iets waar
ze trotsch op kunnen zijn. Waar de anderen
stil van worden en hun verrassing bij het zien
van zoo'n imposant vloot-onderdeel, niet onder
stoelen en banken steken.
Het is nu tenminste weer een marinehaven.
Men mist er iets in, als er alleen maar sleep-
booten en het Wachtschip en wat onderzee
booten en een mijnenlegger in paradeeren.
Men wil iets grootsch hebben, iets als de
„Java" of de „Tromp" en ziedaar, nu hebben
we de „Sumatra" weer.
Reeds de incomste Vrijdagavond bewees hoe
zeer de Nieuwediepsche geest uitgesproken
pro-marine is. Niet in honderden of in duizen
den was men havenwaarts getogen, maar in
tienduizenden. Het was een aankomst
in vol ornaat. Met muziek, cermonieel, kanon
schoten en massale belangstelling. Zooals an
dere steden des lands een groot filmster, een
wieler-kampioen of een triómfeerend.e voetbal
club inhalen, zoo halen wij onze marinesche
pen in.
En dat doet het pro-marine kloppend hart
goed.
Gisteren reeds is men aangevangen met de
reparatie. Van de werf zijn de ploegen aange
komen en met man en macht is er begonnen
met de noodige herstellingen, om het schip na
een goede maand weer klaar te hebben.
Zond?-'avond was de belangstelling voor
den verindischten bodem nog niet geluwd. Oud
en jong maakte dien avond een wandeling via
de haven, waar in het oliegladde water de
„Sumatra" als het ware lag uit te rusten van
de vermoeienissen der reis over de enorme lap
water. Veel merk je er overigens niet van. Het
schip ziet er goed onderhouden uit, de wacht
aan boord loopt te zingen, en ergens achterop
speelt een gramofoon sentimenteele wijsjes.
De meeuwen cirkelen om de mastpunten en
scheren over het aan stuurboord opgehangen
vliegtuig. Oud-marinemannen staan uren met
elkaar te disputeeren over dit onderdeel en
d i e bijzonderheid. Ze leveren felle critiek en
zingen den lof van de „Sumatra" in alle toon
aarden. Het is verbluffend, zooveel technici
daar onder de ijsbeerenden schuilen.
Maar lof of critiek. Men is big dat er weer
een schip in de haven ligt, een écht oorlogs
schip, waarover men fantaseeren kan en dat
de haven vult. Mét de oude „Emma" toch is
het steigerstuk tot aan den zeedoksluis voor
een belangrijk deel bezet.
We zijn fcr blij om!
JONGETJE VALT IN TIMORPARK IN
HET WATER.
Gistermiddag was een.2-jarig jongetje met
zijn broertje en zusjes aan het spelen in het
Timorpark. waarbij het eerste zoo onfortuin
lijk was in het water te tuimelen. Het gevaar
voor het ventje was lang niet denkbeeldig,
doch gelukkig bleek het aanwezige broertje
zoo flink te wezen de helpende hand uit te
steken en d' jeugdige drenkeling op het droge
te trekken. Het kereltje zat onder den modder
en werd zoo snel mogelijk naar huis gebracht.
Een waarschuwing voor de jongste bezoe
kers van het Timorpark om met name bij den
waterkant voorzichtig te zijn.
CANTATE „HERFSTGOUD".
Men verzoekt ons, ter voorkoming van even-
tueele vergissing, te melden, dat de slot-
repetitie hedenavond zal plaats hebben in de
Atjehloods aan het einde der Buitenhaven.
EEN ACHTJARIG MEISJE TE NIEUW-
HELVOET VERDRONKEN.
Gisteravond omstreeks zes uur is op het
strand te Nieuw-Helvoet het achtjarige doch
tertje van de familie Van Dorsen bjj het baden
verdronken.
Gedurende de vier laatste dagen zijn
honderden zomergasten in onze ge
meente aangekomen, en nog steeds
gaat voortdurend een stroom van
gasten vanaf de haven in de richting
Den Burg en De Koog. Het Badhotel
„Prinses Juliana" was Zondag reeds
geheel vol, de kamphuizen zijn ook
grootendeels bezet. De „Pelikaan"
kreeg Zaterdag een 100-tal gasten
tegelijk aan. Ook het aantal kampeer
ders, dat steeds zoo ver beneden dat
van vorig jaar bleef is in de laatste
dagen zoo toegenomen, dat de achter
stand bijna geheel is ingehaald. Zondag
heerschte voor het eerst in dit seizoen
een groote drukte, het was nabij het
strand zoo druk, dat twee politie
dienaren het verkeer moesten regelen.
Toch zullen vele pensionhouders en
winkeliers dit jaar een slechte reke
ning maken, daar het seizoen door het
ongunstige weer in den voorzomer veel
te laat begonnen is.
Het was Maandag zoo druk op de markt
als het dit jaar zelfs op de grootste lamme-
renmarkt niet is geweest, het zeer drukke
vreemdelingenbezoek was hiervan voorname
lijk wel de oorzaak, doch ook was de veeaan-
voer grooter dan gewoonlijk in dezen tijd. De
opleving van den veehandel in onze gemeente
moet in hoofdzaak worden toegeschreven aan
den levendige wolveehandel. Gedurende de
laatste dagen van de vorige week werden
reeds lammeren op de boerderij verhandeld
tegen goede prijzen; de lammerenaanvoer be
stond nu uit plm. 450 stuks. De middenprijs
lag om de 10, de hoogste 11. Ook werden
reeds vele schapen aangevoerd. Voor oude
schapen werd plm 18 bêtaald, voor gelde
schapen 19 en vette brachten 20 tot 21.50
per stuk op.
Rundvee was er niet veel, doch de koeien
zijn duur. Op de boerderij wordt voor een
beste versch afgekalfde koe ongeveer 270
betaald, op de markt bracht een melkkoe
250 op. Nuchtere kalveren gelden onge
veer 10 per stuk. Vette kalveren, hoogste
prijs 65.
Voor vette varkens wordt op de boerderij
27 tot 27 y2 cent per pond betaald, de biggen
deden ook een goeden prijs, betaald werd
gemiddeld 21 per stuk. Verder werden een
vijftal varkens en eenige paarden verhan
deld, de prjjzen van varkens liepen van 75
tot 110, voor paarden was de hoogste prijs
300.
De eierenprijs op de veiling bleef geheel
gelijk aan die van vorige week. Wolhandel is
er niet, er wordt een prijs van 70 cent per
kg. geboden, waarvoor niemand nog wil ver-
koopen.
TEXEL, 25 Juli.
Veemarkt.
3 paarden 150300; 5 veulens 75110;
2 koeien 230250; 5 vette kalveren 40
65; 12 nuchtere kalveren 714; 65 schapen
1821; 450 lammeren 811; 11 biggen
18—23.
Eierenveiling.
Aangevoerd 54356 eièren: 58—62 kg f 3.50
—3.70. 62—64 kg 3.60—3.75. 66—70 kg
3.80—4.05, 50—56 kg 3.10—3.45.
naar Schoort, Alkmaar, A'dam
OVERGAVE VAN COMMANDO.
Hedenmorgen te 10.30 uur werd op het ter
rein van de Marinekazerne te Amsterdam het
commando over de maritieme middelen te Am
sterdam door den kapitein ter zee H. Jolles
tijdelijk overgedragen aan den kapitein-luite
nant ter zee D. C. M. Hetterschij, om medio
Augustus definitief te worden aanvaard door
den kapitein ter zee N. A. Rost v. Tonningen.
De officier-vlieger le kl. J. A. C. Broesder,
met 27 Juli ter beschikking gesteld, is aange
wezen voor diensten in Ned.-Indië. Hij zal zijn
bestemming volgen per m.s. „Indrapoera", 10
Augustus van Rotterdam.
De luitenant ter zee 3e kl. mar.-res. A. van
Oss wordt 1 Aug., wegens eindiging van den
voorgeschreven oefeningstijd in den actieven
dienst, van zijn plaatsing ontheven.
De officier van den M.S.D. le kl. A. J. Krom,
met 23 dezer te Rotterdam geplaatst, zal wor
den belast met het toezicht op den aanmaak
der werktuigelijke inrichting van de torpedo-
bootjagers, in aanbouw bij de Rotterdamsche
Droogdok-Mij. aldaar.
De luitenant ter zee le kl. mar.-reserve H.
Panjer, is overgeplaatst van Hr. Ms. „Schor
pioen" naar het Departement van Defensie en
werkzaam gesteld b|j den Marinestaf.
Geplaatst bij de marinekazerne Oedjong
(rol), de officier van administratie der le kl.
F. A. Kuhn, verwacht uit Nederland; van de
marinekazerne Oedjong (rol) naar het Dept.
der Marine, de hoofdofficier van administratie
der 2e kl. J. G. van Kregten.
Vergund om naar Nederland terug te keeren
aan den luitenant ter ze» der le kl. W. F. van
Vreeswijk.
Overplaatsingen.
Sergt. der marns. J. H. van Beek, van Afd
R.dam naar v. Speijk, 5 Sept. '38.
Sergt. der marns. J. C. Sinke, van Afd.
Marns. R.dam naar Kaz. W.oord, 30 Aug. '38.
Sergt. der mrns. H. Mars, van Kaz. W.oord
naar de Mok, 19 Aug. '38.
Sergt. der marns. J. H. Smeink, van de Mok
naar Kaz. W.oord, 19 Aug. '38.
Korpls. der marns. F. Bogaard en J. van der
Geld, van Afd. Marns. R.dam naar Kaz.
W.oord, 30 Aug. '38.
Korpl.-vliegt.mkr. (M) J. E. Hermes, van
de Kooij naar de Mok, 25 Juli '38.
Matrozen le kl. B. Spruijt, J. H. van Schaik
en D. Pronk, van Kaz. A.dam naar W.schip
W.oord, 27 Juli '38.
Leerl.o.o.-vlieger G. C. J. Rotman, van de
Kooij naar de Mok, 25 Juli '38.
Matroos 2e kl. A. M. Thissen, van W.schip
W.oord naar Tromp, 17 Aug. '38.
Matrozen 3e kl. C. R. Blom, P. van Meer
kerk, G. Sleijfer en T. van Velzen, van W.schip
W.oord naar Tromp, 17 Aug. '38.
Matroos 3e kl. J. H. de Loor, van Kaz.
A.dam naar Tromp. 17 Aug. '38.
Marinier le kl. H. Maaswinkel, van Gelder
land naar Kaz. W.oigd, 39 Juli '38.
Hofmeestersmaat T. J. H. Schuite, van Kaz.
W.oord naar W.schip W.oord, 18 Juli '38.
Onder intrekking der op 1 Aug. '38 bevolen
overpl. naar de Kooij.
Hofmeestersmaat G. C. A. Booijen, van Kaz.
W.oord naar de Kooij, 1 Aug. '38. Onder intr.
der op 1 Aug. '38 bevolen overpl. naar W.schip
W.oord.
Marinier le kl. A. van Doornik, van Medusa
naar W.schip W.oord, 30 Juli '38. Onder intr.
der op 30 Juli '38 bevolen overpl. naar de Mar.-
kazerne Amsterdam.
Matroos la kl. P. J. Bronsaer, van W.schip
W.oord naar Tromp, 17 Aug. '38.
Stokers 2e kl. H. J. van Reek en J. Vos, van
W.schip W.oord naar Kaz. W.oord, 1 Sept. '38.
Stoker-olieman H. T. Heeres, van Sumatra
naar Kaz. W.oord, 26 Juli '38. Onder intr. der
op 26 Juli '38 bevolen overpl. naar v. Speijk.
Aanwijzing thuisvaren.
Per m.s. „Slamat" van Tg. Priok, 6 Juli '38:
Matroos le kl. J. A. Roman.
Matroos 3e kl. F. W. Smit.
Mariniers le kl. A. G. Bresser en N. A. Kok.
Per m.s. „Baloeran" van Tg. Priok, 20 Juli:
Majoor-monteur M. Staats.
Matroos 2e kl. C. Suurmond.
Met ontslag uit den Zeedienst.
Stoker 3e kl. T. Streefland, 2 Aug. '38.
Marinier 3e kl. J. v. Hamersveld, 4 Juli '38.
Adsp.-muzikant S. P. J. Schillern, 1 Aug. '38.
Mariniers 3e kl. N. de Bruin en A. Ruig-
haver, 18 Juli '38.
Met ontslag in O.-I.
Matroos le kl. J. Farrel, 1 Sept. '38.
Bevordering.
Stokers 3e kl. J. C. Goedman en G. F. Oud,
tot stokers 2e kl., 1 Juli '38.
Aangenomen in den Zeedienst.
Marinier 3e kl. H. C. van Brederode, 15 Juli
1938.
Aanwijzing uitzending O.-I.
Sergt.-vliegt.mkr. (M) S. J. Koens, 19 Aug.
'38, per v.s. „Kertosono".
STOOMVAART MIJ. NEDERLAND.
J. P. Coen, 24 Juli te A'dam.
Soemba, u., 24 Juli te Sabang.
Tajandoen, t., 25 Juli te Genua.
KON. NED. STOOMBOOT MAATSCHAPPIJ.
Achilles, 25 Juli te A'dam.
Agamemnon, 23 Juli v. Famagusta.
Ajax, pass. 24 Juli Kiel.
Amazone, 20 Juli v. Curagao.
Astrea, 22 Juli v. New York.
Atlas, 19 Juli v. Curagao.
Baarn, 25 Juli te Antwerpen.
Barneveld, t., 22 Juli te Tocopilla.
Berenice, 25 Juli te Patras.
Bodegraven, 24 Juli te Antwerpen.
Colombia 24 Juli V. West Wanna.
Costa Riga, 24 Juli v. Cristobal.
Crijnssen, t„ 23 Juli v. Dover.
Deucalion, <5 Juli te Catania.
Euterpe, pass. 25 Juli Lydd.
Fauna, pass. 25 Juli Gibraltar.
Helder. 21 Juli v. Curagao.
Iris, 25 Juli te Amsterdam.
El Libertador, 21 Juli v. Curagao.
Mars, 25 Juli te Calamata.
Merope, 25 Juli te A'dam.
Midas, 23 Juli v. Curagao.
Odysseus, 24 Juli te A'dam.
Oranje Nassau, 22 Juli v. New-York.
Orpheus, pass. 25 Juli Brunsbtlttel.
Perseus, 24 Juli te Stettin.
Pluto, pass. 24 Juli Kiel Holtenau.
Simon Bolvar, 21 Juli v. Barbados.
Strabo, 21 Juli v. Curagao.
Stuyvesant, u., 23 Juli te Paramaribo.
Theseus, pass. 24 Juli Brunsbüttel.
Tiberius, pass. 24 Juli Ouessant.
Trajanus, 24 Juli te Hamburg.
Triton, 24 Juli te Tunis.
Ulysses. pass. 25 Juli Gibraltar.
Venus, 24 Juli te Marseille.
Vesta, 24 Juli v. Malta.
KON. HOLL. LLOYD.
Montferland, u„ 25 Juli te Montevideo.
Salland, t., 23 Juli v. Montevideo.
Waterland, 25 Juli te A'dam.
HOLLANDAMERIKA LIJN.
Beemsterdjjk, 23 Juli v. New-Orleans.
Breedijk, 23 Juli te New Orleans.
Delftdijk, 23 Juil te Curagao.
Leerdam, 24 Juli te Antwerpen.
Nieuw Amsterdam, 23 Juli v. New-York.
Spaarndam, 22 Juli te Norfolk.
Statendam, 24 Juli te R'dam.
HOLLAND—WEST-AFRIKA LIJN.
Amsteldgk, 24 Juli te Hamburg.
JAVA—NEW-YORK-LIJN.
Adrastus, pass. 24 Juli Lizard,
Glaucus, 21 Juli v. Philadelphia.
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
Baloeran, t., 24 Juli v. Sabang.
Dempo, u., pass. 24 Juli Finisterre.
Garoet, 23 Juli v. Batavia.
Indrapoera, 27 Juli te R'dam verwacht.
Kedoe, t., 24 Juli Kaap Bon gep.
Kertosono, t., pass. 24 Juli Gibraltar.
Kota Nopan, 24 Juli te R'dam.
Sibajak, u., 25 Juli te Belawan.
Sitoebondo, u., pass. 24 Juli Finisterre.
ROTTERDAMZUID-AMERIKA LIJN.
Alhena, t., 24 Juli v. Santos.
STOOMVAART RHJ OCEAAN.
Ajax, 22 Juli v. Penang.
Antenor, 23 Juli te Suez.
Phrontis, pass. 24 Juli Lizard.
KON. PAKETVAART MAATSCHAPPIJ.
Barentsz, 22 Juli te Batavia.
Tegelsberg, 22 Juli v. Hongkong.
SILVER-JAVA PACIFIC-LIJN.
Bengalen, 21 Juli v. San Francisco.
Hoegh Siverlight 21 Juli v. Kurrachèe.
Hoegh Silverstar, 21 Juli te Vancouver.
Madoera, 23 Juli te Balboa.
Modjokerto, 23 Juli te Beira.
JAVA—CHINA—JAPAN LIJN.
Tjisadane, 22 Juli v. Hongkong.
Tjisalak, 22 Juli v. Shanghai.
Tjisaroea 23 Juli v. Manilla.
VEREENIGDE NED. SCHEEPVAART MIJ
(HollandAfrika L|jn).
Bloemfontein, 24 Juli te Hamburg.
Boschfontein, t., 24 Juli te Marseille,
Jagersfontein, u„ 24 Juli te Durban.
Randfontein, u., 23 Juli v. Aden.
ZOMERKAMPEN VAN DE VRIJZINNIG
DEMOCRATISCHE JONGEREN
ORGANISATIE.
Evenals de vorige jaren organiseert de
„V.D.J.O." ook deze zomer weer een aantal
Zomerkampen.
Het eerste kamp is een speciaal Waterkamp
aan de Wijde Ee in de omgeving van Grouw.
Alleen geoefende zwemmers(sters) kunnen
voor dit kamp worden ingeschreven. Mr. A. M.
Joekes, adviseur van het Hoofdbestuur, heeft
zich bereid verklaard zich met de hoofdleiding
van dit kamp te belasten. Zondag 17 Juli a.s.
zal dit kamp geopend worden.
De centrale Landkampen worden dit jaar
gehouden op het landgoed Johanna-hoeve te
Oosterbeek. Het ligt in de bedoeling een drie-
a, viertal weekkampen achtereenvolgens te
houden. Als Hoofdkctmpleider zal hier optre
den de heer J. C. Deering, secretaris van het
H.B. te Utrecht.
Het eerste Landkamp vangt aan op Zondag
34 Juli a.s.
De V.D.J.O. kampen zijn staatkundige kam
pen in dien zin, dat naast de gewone kampge
noegens als spel en sport en diverse excursies
naar typische bedrijven en bezienswaardig
heden, inleidingen op staatkundig en cultureel
gebied door jongeren en eenige oudere geest
verwanten gehouden zullen worden.
OORDEEL VAN EEN ENGELSCH
BISSCHOP.
De bekende oecumenische voorman, de En-
gelsche bisschop van Gloucester, schrijft in een
artikel in The Times over zijn bezoek aan de
Duitsche kerken. In dit stuk verklaart de bis
schop, dat het onjuist is, dat de Christelijke
kerken in Duitschland beleedigend of onrecht
vaardig worden behandeld. Gedurende tien
dagen, die hij in Duitschland doorbracht, sprak
hij met geestelijken van de meest verschillende
richtingen en stelde vast, dat deze allen vol
komen vrij waren hun ambt in den dienst van
het geloof uit te oefenen. Ds. Niemöller was
gearresteerd, omdat hij hardnekkig van den
kansel over politieke dingen sprak. Wegens
zijn verdiensten als Duitsch patriot had men
hem een tijdlang geduld en naar men hem, den
bisschop, verteld had, zou men ds. Niemöller
onmiddellijk vrijlaten, wanneer hij zich wilde
verplichten, den kansel niet meer voor politieke
doeleinden te gebruiken. Overigens betwijfelde
de bisschop, of politieke preeken de zaak der
kerk dienden. In Engeland verwisselde men dik
wijls de „Bekenntniskirche" met de geheele
protestantsche kerk. Dat was ongeveer-het
zelfde, als wanneer een buitenlander dacht, dat
de „Church Association" of de „Church Union"
dê geheele Engelsche kerk vormden. Hij had
tenslotte den indruk gekregen, dat de groote
meerderheid der Duitsche geestelijken öf neu
traal öf gematigd nationaal-socilistische was-
Naar Ned.-Indië.
Elke Maandag-, Woensdag- en Vrijdag
avond, laatste buslichting Hoofdkantoor
20 uur 55.
Naar W.-Indië.
(Aruba, Bonaire, Curagao, Suriname).
Per luchtdienst DuitschlandZuid-Amerika,
elke Dinsdag laatste buslichting Hoofdkantoor
12 uur.
Per luchtdienst FrankrijkZuid-Amerika,
elke Zaterdag laatste lichting Hoofdkantoor
12 uur.
Tarieven Ned.-Indië: Brieven voor elke 10
gram 12 /2 ct.
Tarieven West-Indië: Brieven: Boven het
mailrecht (5 ct. per 20 gram) een afzonder
lijk luchtrecht van 50 ct. per 5 gram.
De correspondentie moet voorzien z|jn van
de aanwijzing „Par avion", en voor zoover
West-Indië betreft van de aanduiding „Per
Duitschen luchtdienst" of „Per Franschen
luchtdienst".
A p o-K a j a n, een filmreis naar en door
Centraal-Borneo.
Wie den naam Apo-Kajan leest, zal zich in
negen van de tien gevallen wel eerst afvra
gen, waar dit gebied ligt," om daarna te
besluiten: Nooit van gehoord. De ondertitel
van bovengenoemd boek brengt ons al dadelijk
op de hoogte: het is een gedeelte van het uit
gestrekte en voor een groot deel nog zeer
slecht bekende Borneo.
De schrijver heeft gepoogd het afgelegen,
ethnologisch zeer interessante Apo-Kajan-
gebied, eer het door de voortschrijdende
Europeesche civilisatie zal zijn overstroomd,
op film en fotografische plaat vast te leggen.
Teneinde een nog meer blijvend document te
verkrijgen, schreef hij naast de film dit hoogst
belangwekkende werk. Inderdaad een docu
ment, want vele afbeeldingen zijn niet alleen
de eerste, maar tevens de laatste foto's van
het doen en laten der Apo-Kajan Dajaks.
Immers, de adat, het gewoonterecht, dat den
Dajak in z|jn dagelijksche bezigheden een
richtsnoer is, waarvan hij maar zeer ongaarne
afwijkt, is toch niet zoo onveranderlijk en
blijvend, als dat wel dikwijls lijkt. Geen won
der ook, want indien de bezigheden, waar
omtrent de adat voorschriften geeft, uitster
ven, dan verdwijnt noodwendig ook de adat
zelf. De heer Tillema kon slechts met moeite
een oude Dajakvrouw vinden, die nog wist,
hoe zij weven moest. Met hulp van eenige
andere oude vrouwen lukte het haar tenslotte
een tamelijk juist beeld te geven van deze nu
uitgestorven kunst.
Zoo gelukte het den schrijver deze en andere
vaardigheden der Dajaks of de producten
daarvan voor vergeten worden te bewaren.
Aan den anderen kant valt het doordringen
der civilisatie in het Dajakland niet uitslui
tend te beschouwen als een verlies. Het werpt
zeer zeker ook voor den inboorling winst af.
De hygiënische toestanden z|jn vaak ontstel
lend. Men kan bjj een volk, dat grootendeels
van roofbouw leeft, niet verwachten, dat de
hygiënische voorzieningen zullen zijn, als die
waaraan w|j gewend zijn. Maar als wij lezen,
hoe Dr. de Rooy, de medereiziger van den
schrijver, tijdens de periode, dat hij waar
nemend bestuursambtenaar was. de kampong
Long Nawang met geringe middelen saneerde,
dan vragen wij ons af. waarom de bewoners
dit betrekkelijk eenvoudige werk niet eens eer
ter hand genomen hebben.
Ook kan het doordringen der Westersche
beschaving niet betreurd worden, waar het
'1 H. F. Tillema: Apo-Kajan. Uitg.: Van
Munsters Uitg. Mij., Amsterdam.
betreft de beteugeling van het koppensnellen.
Zeer merkwaardig is, dat deze zoo diep in
den godsdienst der bewoners wortelende ge
woonte zoo zonder straffe maatregelen,
slechts door eenigen zachten dwang uit te
oefenen op de stamhoofden, afgelegd werd.
Waar is echter, dat de Dajak kalm, vreed
zaam, gelijkmatig van humeur is, weinig
behoeften bezit, zoödat hij tot de gemakke
lijkst te regeeren volksstammen behoort.
Natuurlijk heeft de heer Tillema z|jn best
gedaan zoo'n verboden krijgstrophee te be
machtigen. Hij had het hoofd van Long
Temonjet een grooten dienst bewezen en
prees nu bovendien de collectie koppen, welke
deze nog uit vroeger dagen bezat. De schrij
ver ging als volgt te werk:
„Niemand in Apo-Kajan heeft zooveel
koppen als ik", merkte de bezitter op. „Nu",
zei ik, „dan kan er best één voor mij af".
Dat bedekte verzoek viel niet in goede
aarde, want zijn gezicht stond ineens
strak.
„Ik wil die kop niet cadeau hebben, ik
wil er gaarne, voor betalen", liet ik er op
volgen. Nu wist ik, dat h|j, wat wfl in
Indië „koerang wang (court d'argent)
was. Het gezicht klaarde wat op. Hij begon
met een paar oude mannen naast ons te
praten. Na een lang gesprek, waarvan ik
niets vertond, zei de tolk, dat ik wel een
kop mocht hebben. Ilt vroeg, of ik er een
mocht uitzoeken, dat mocht ook. Ik betaalde
na de heele rij koppen critisch bekeken te
hebben, wees ik er één aan: mooi zwart
beroet met veel haar en ongeschonden.
Alvorens de schrijver den kop meekreeg
werd deze aan de galerjj van het huis opge
hangen, opdat hij afscheid zou kunnen nemen
van de omgeving. Daarna kreeg de schrijver
hem in een olieblik mede.
De kunstvaardigheid der bewoners van
Apo Kajan is buitengewoon. Met geringe
middelen weet men hoogst artistieke resul
taten te bereiken.
De vrouwen vervaardigen vlecht- en rijg-
werk en de mannen leggen zich toe op het
snijden van figuren in al, wat daarvoor in
aanmerking komt. Ook het tatoeëren is er,
evenals in het geheele Oosten, in zwang.
Behalve de bevolking, die vaste woonplaat
sen bezit, zwerven in Borneo de Poenans
rond, die slechts voor korten tijd hun woning
op een bepaalde plaats opslaan. Ze spreken
een andere taal dan de overige Dajaks en
hebben ook een ander uiterlijk.
De toekomst der Apo-Kajans, zegt de
schrijver ten slotte, ligt in handen van bestuur
hygiënische dienst en zending. Ook deze „na
tuurvolken" blijven allesbehalve gespaard
voor velerlei ziekten en kwalen. Malaria,
framboesia tropica, dysenterie, cretinisme en
andere vormen van idiotie komen vrij veel
voor. Struma, dat in eenlg verband schijnt te
staan met de laatste afwijking, zou in vele
gevallen voorkomen kunnen worden door het
verstrekken, van jodium-houdend zout. Het
zout kostte echter, toen de schrijver er was
f 0.5C per 0,6 kg. De resident liet in 1932 zout
invoeren en verlaagde de prijs tot f 0.25. Thans
is deze echter te bedenken, dat de verdien
sten der bevolking uiterst gering zijn, ge
middeld per hoofd per jaar eenige kwartjes.
De toekomst ziet er voor deze sympathieke
zachtaardige bevolking niet zeer rooskleurig
uit, als men de cijfers ziet van het statistisch
materiaal, dat aan het eind van het boek
opgenomen is. Maar ternauwernood kan de
bevolking zich op het huidige peil handhaven
om slechts te zwijgen van groei. Het is te
hopen, dat gouvern. en zending er in zullen
slagen deze bevolkingsgebieden voor onder
gang te behoeden.
Het psychotechnisch onderzoek,
toegelicht met voorbeeld en uit
het onderzoek van havenarbei
ders door Jac. van Dael, leider van het Psy
chotechnisch Laboratorium der Scheeps.Ver.
Zuid te Rotterdam, bij J. Muusses te Purme-
rend.
Bovengenoemd referaat van de Efficiency-
dagen van November '37, is in druk verschenen.
Schr. laat aan de beschrijving van het onder
zoek der havenarbeiders een korte beschou
wing voorafgaan over het personeel, dat in de
havenbedrijven werkzaam is en wijst er op,
dat men ten onrechte geneigd is den haven
arbeider te zien als het type van den ruwen
sjouwerman. Er zijn in deze bedrijven naast
den ongeschoolden sjouwerman vele „skilled
labourers" werkzaam, zoowel in leidende als
in uitvoerende functies n.1. het personeel, dat
een werktuig, een vaar- of voertuig of een
machine bedient, het personeel dat controleert,
meet en bemonstert. De psychotechnicus kreeg
hier candidaten te onderzoeken in een voor hem
geheel nieuwe arbeidsfunctie. Hij begon met de
psychische functies vast te stellen, die onder
zocht moesten worden, bepaalde de belang-
rijkheidscoëfficient dier verschillende functies
en ging daarop na door welke proeven ze be
paald kunnen worden. H|j moet vervolgens om
de resultaten van' zijn onderzoek te kunnen
waardeeren de normen vaststellen, daarop de
resultaten in grafieken weergeven en daarna
kan h|j eerst zijn conclusie trekken.
Hoe dit alles geschiedt wordt in dit boekje
uiteengezet.
Dr. v. H.
