Meer activiteit
voor Indië noodzakelijk
JAPAN
de groote
concurrent
DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Rusland staakt
het vuren
Mussolini wenscht
geen jodenvervolging!
Een millioen menschen
ontving Corrigan
Door industrialisatie
naar nieuwe welvaart
REISBUREAU WACO
Lichte ontspanning in
den toestand
EERBER1CHT
Staakt Japan zijn opmarsch
naar Hankau?
Alle rechfsche aanvallen
afgeslagen
KONINGSTRAAT 70, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
ZATERDAG
6 AUGUSTUS 1938
66e JAARG. No. 8379
Rijwielridders opgepast...
Dit nummer bevat 16 pagina's
de bilt seiNTi
SPANJE
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Uitg.-Mtj. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
Op Donderdag 16 Juni 1938 's morgens om
6 uur stapte ik op Schiphol de passagiersca
bine van de Nandoe binnen, het vliegtuig,
hetwelk onder commando stond van den
zeer bekenden gezagvoerder Geysendorffer.
Dinsdag 21 Juni 's morgens om precies half
elf (trouwens de timetable geeft dat uur
aan!) stapte ik op het vliegveld van Ba
tavia, Tjililitan, uit. Van 21 Juni tot 12
•Tuli ging de reis over Java, naar Batavia.
Bandoeng, Semarang en Soerabaja. Op 12
Juli bracht de Oehoe mij onder leiding van
gezagvoerder v. Veenendaal naar Nederland
terug en Zondag 17 Juli precies om 3 uur
's middags landden .wij tezamen op Schiphol
in gezelschap van den eersten passagier
SydneyLonden, 't Is alles een droom ge
weest. In 31 dagen heen en terug, waarvan
drie weken op Java.
Bedolven onder papieren, brochures, rap
porten, aanteekeningen en wat dies meer
zij, is thans het oogenblik van ordenen
aagebroken. Het verzamelde materiaal is
van een dusdanigen omvang, dat met deze
werkzaamheden nog wel enkele weken ge
moeid zijn. Toch is het mogelijk over een
aantal belangrijke punten een voorloopig
oordeel op schrift te stellen. Ik zou gaarne
de vraag wilen beantwoorden: wat is er
tusschen 1933 ten tijde van mijn eerste
bezoek aan N.O. Indië en 1938 wel en
wat is er niet gewijzigd? De meest ingrij
pende verandering is ongetwijfeld de ver
voortgeschreden ontwikkeling van vele
groote en kleine industrieele bedrijven op
Java. De noodzaak daartoe is duidelijk voor
een ieder, die wil erkennen en die begrijpt,
dat de internationale verwarring ook N.O.
Indië niet onaangetast heeft gelaten. De ri
goureuze inkrimping van de suikercultuur
de groote moeilijkheden bij den export van
agrarische voortbrengselen enz. moesten
leiden tot een omwenteling, tot een her—
oriënteering. Deze en andere oorzaken heb
ben de Indische regeering o.m. bewogen
meer in eigen omgeving te doen vervaar
digen. Niet met de bedoeling zoo meteen
op de internationale markt met deze in
dustrieele voortbrengselen mede te gaan
concurreeren, doch uitsluitend ter voor
ziening in behoeften welke dit groote eilan
denrijk heeft. Men is op dat gebied in In--
dië nog in een beginstadium en mijn in
lichtingen hebben mij zeker overtuigd van
het feit, dat men on den ingeslagen weg
verder zal gaan. Dat daardoor invloed
wordt uitgeoefend op den omvang van
den import in N.O.-Indiö is zonder meer
duidelijk. Op het eene gebied zal deze in
vloed zich sneller en krachtiger openba
ren dan op het andere.
Hoe het zij. de marktverhoudingen
wiizigen zich dan ook daar sterk en
ieder die belang heeft bij den afzet
ginds zal zich van deze evoluties
nauwkeurig rekenschap moeten ge
ven.
Tn 1933 ontbrak het ten opzichte daarvan
dikwijls aan de noodige activiteit uit hef
Moederland. Thans in 1938 is het
daarmede in menig opzicht niet anders ge
steld. Nog al te veel bestaat de meening
in het Moederland, dat het in N.O.-Indië
wel zal blijven „marrheeren." Die meening
is geheel onjuist. Als men in Europa af
wacht en in den waan blijft leven,.dat het
vroeger toch ook „ging" en dat de orders
wel zullen komen, dan zal men nog meer
wrange vruchten moeten plukken, dan er
reeds geplukt zijn.
Ethische ontboezemingen, dat
N.O.-Indië immers toch wel het Ne
derlandse!) product zal koopen. zijn
funest. Zeker, men voelt gelukkig in
hreeden kring, dat men elkander zoo
mogeliik moet steunen. Maar van
eenzijdige liefde is men niet ge
diend.
Ontstellende ervaringen zijn mij bij mijn
omzwervingen in Indië in grooten getale
doelachtig geworden. Aan toestanden die
dikwiilg meerdere iaren voortduurden, heeft
ttien in menig geval niet de minste of on
voldoende aandacht besteed. Gebrek aan
activiteit uit het Moederland, de goeden
natuurlijk niet te na gesproken. Men ver
gat zich ter plaatse behoorlijk op de hoog
te te stellen van den gang van zaken er
heeft zich menig afzetgebied laten ontglip
pen veelal door eigen schuld.
Dat daarbij ook factoren een rol hebben
Jhr. Dr. J. C. Mollerus, bekend
promotor voor de Nederland-
sche handelsbelangen, daartoe
regelmatig samenwerkend met
de Vereeniging Nederlandsch
Fabrikaat, K.L.M. en voor
aanstaande particuliere maat
schappijen, geeft in bijgaand
artikel zijn meening over de
toekomstmogelijkheden in ons
Indië, zooals hij zich die heeft
gevormd tijdens een reis in ons
Insulinde, waarvan hij dezer
dagen is teruggekeerd.
gespeeld en zullen blijven spelen, waar
tegen het moederlandsche bedrijfsleven
machteloos stond en nog staat, zij gaarne
erkend.
De voorkeur voor het Nederlandsch
product bestaat in N.O.-Indië ,doch binnen
duidelijk aan te wijzen grenzen. Moet men
zich daarover nu feitelijk in het Moederland
zoo geweldig verbazen? Is het redelijk zich
daarover wel eens op een prikkelenden
toon uit te laten?
Men zij toch verstandig. Laat men een
populair beeld gebruiken: geen enkel in
dustrieel of handelaar in ons eigen, land,
in West-Europa, „zit er om vliegen te van
gen". Hunne bedrijven zijn alleen in stand
te houden, indien zü winst maken. Maar
zoo is het in N.O.-Indië precies hetzelfde.
Ook daar moet het bedrijfsleven zich op
commercieelen basis stellen en volkomen te
recht. Maar daardoor is er voor het Neder-
landscbe product afzetgebied in N.O. Indië
verloren gegaan. Ten deele had men dit
verlies kunnen voorkomen. In de eerste
plaats door het ontwikkelen van een groote
dosis enei'gie. Dit werd dikwijls nagelaten.
Men wachtte af. Maaranderen deden
dat niet. En onder die anderen nam b.v.
Japan een eerste plaats in, al is de positie
van dit land op dit oogenblik op de Indi
sche markt minder sterk dan eenige jaren
geleden. Maar Japan heeft de behoeften van
het Indische afzetgebied begrepen en er
naar weten te handelen. Wij waren veelal
te laat. Vandaar mijn aanhef: Meer Activi
teit. Men zal met groote voortvarendheid
ten strijde moeten trekken. Nog is alles niet
verloren. Aan de hand van een weloverdacht
programma moet een gedeelte van het ver
loren terrein terug te winnen zijn. Maar
daarnaast is er nog een factor, waaraan de
noodige aandacht besteed behoort te worden.
Voor nieuwe mogelijkheden bij de
vestiging van meer of minder groo
te industrieele ondernemingen in
N.O. Indië, waarvoor ten deele plan
nen gereed liggen, ten deele proef
nemingen gaande zijn, is kapitaal
noodig. Indië zelf heeft daarover
niet de beschikking. Laat het Moe
derland zich daarvoor toch interes
seeren. Laat men zooveel mogelijk
medewerken, dat Nederlandsch ka
pitaal in deze ondernemingen wordt
geïnvesteerd. Het is nu nog moge
lijk daarvoor zorg te dragen. Er is
nog zoo buitengewoon veel te doen
voor Nederlandsche ondernemingen
in N.O. Indië. Men moet zich de
moeite getroosten willen zich van
den feitelijken toestand op de hoog
te te stellen. Niet om de drie of vier
jaren en heelemaal niet uitsluitend
door briefwisseling. Neen, er zelf
naar toe gaan.
Met eigen oogen aanschouwen. Belang
stelling toonen, al is het dan ook uit eigen
belang. Trouwens van een dergelijke reis
op zich zelf zal men nooit verdriet hebben.
De buitengewone gastvrijheid, de wijze
waarop men in dat onmetelijke eilandenrijk
wordt opgenomen en niet in het minst de
pracht van het land zelf, daarom alleen
zou men een ieder willen toeroepen: brengt
een bezoek aan dat wonderbaarlijke stuk
Nederland, gelegen om den evenaar, met
zijn circa 61 millioen inwoners.
Voor velen voltrekken zich al deze wij
zigingen in N.O. Indië zonder dat zij zich
er voldoende rekenschap van geven. De
Westersche, maar vooral de Japansche in
vloed, heeft velen ginds de oogen doen open
gaan. Nieuwe welvaartsbronnen zijn in In
dië aangeboord, zoo men wil door den on
gunst der tijden. Het zegt op zichzelf toch
al heel wat, wanneer van officieele zijde, bij
gelegenheid van de opening der Bandoeng-
sche Jaarbeurs de aandacht gevestigd wordt
op het feit, dat de waarde van de inheem-
sche nijverheidsproducten op 72 millioen
gulden geschat mag worden. Daarmede staat
men aan een beginpunt. Het einde is nog
lang niet te zien. liet karakter van deze
gebieden, als agrarische landen wordt door
dezen vorm van industrialisatie zeker niet
aangetast. Maar .w'el wordt een gedeelte der
arbeidskrachten weer in het productiepro
ces betrokken en zal door cfe goedkoope
wijze van produceeren het peil van de
kosten van het levensonderhoud op den
duur moeten dalen.
Men zij toch niet lauw tegenover
dit omwentelingsproces; men neme
niet de houding aan, of er ginds
niets bijzonders plaats grijpt, of het
niet de moeite waard is zich er me-
de bezig te houden. Want zóó is het
natuurlijk absoluut niet. Want niet
alleen in onzen Indischen Archipel,
maar in den geheelen Pacific wordt
een nieuwe geschiedenis gemaakt.
Hoe zullen de economische gevolgen
zijn van den strijd tusschen China
en Japan? Welke terugslag is van
dien strijd op N.O.-Indië te verwach
ten? Ook daar staat het rad niet stil.
Mot groote opmerkzaamheid volgt
men uit den aard der zaak dien
strijd in Oost-Azië, hoe droevig deze
op zich zelf ook is.
Bij mijn rondreis over Java is mij meer
dan eens weer duidelijk geworden dat
„meer activiteit"
geboden is, dat men zich moet willen in
denken in de geestesgesteldheid van die
groote bevolkingsgroepen, die einds leven,
die hunne eigen zeden en gewoonten heb
ben en die met betrekking tot de wijze,
waarop zij handel drijven, in menig opzicht
zoo geheel anders zijn georiënteerd dan wij
in West Europa.
Jhr. Dr. J. C. MOLLERUS.
Wilt U een heerlijke vacantietocht? Dan
een meerdaagsche reis van het
Reisgidsen gratis verkrijgbaar. Reisbureau
W.A.C.O., Den Helder, Kanaalweg 132,
Tel. 773.
Gisteren om drie uur zweeg de
artillerie van het Roode Leger
aan de Mandsjoerijsche grenzen
De hoop op diplomatieke re
geling wordt grooter.
Na het onderhoud tusschen den
Russischen volkscommissaris van
buitenlandsche zaken Litwinov en
den Japanschen ambassadeur te
Moskou Sjigemitsjoe is zoowel te To
kio als te Moskou een lichte ont
spanning ingetreden. De hoop op re
geling van het geschil over Mand-
sjoekwo, tusschen Japan en Rus
land wordt groc«".er. In Tokio zou
men het Russische antwoord over 't
algemeen onaanvaardbaar achten.
Ministerraad in Japan.
Gistermiddag is een conferentie der vijf
ministers gehouden, bijgewoond door den
premier en de ministers van buitenlandsche
zaken, van de militaire departementen en
van finantien, ter bespreking van de grens
incidenten.
Over bet algemeen acht men het te Tokio
in de eerste plaats noodzakelijk dat het ge
weer bij den voet wordt gezet, willen de di
plomatieke onderhandelingen vrucht dragen
Met klem is daarom geprotesteerd tegen de
voortzetting van de beschieting door 'Sovjet
Russische artillerie van de Japansche stellin
gen op gisteren.
Dit, zegt men doet twijfel rijzen over de
ware bedoelingen van Moskou!
Gezaghebbende kringen willen dit protest
niet dramatiseeren. Zij wijzen erop, dat vol
gens de laatste inlichtingen om drie uur gis
termiddag het vuren werd gestaakt.
Openbare meening te Moskou
voldaan.
De openbare meening te Moskou is voldaan
over het resultaat van het laatste Russisch-
Janansche onderhoud.
Men doet echter uitkomen, dat het laat
ste woord nog niet gezegd is en dat stop
zetting der vijandelijkheden tot voorwaarde
heeft een terugtrekken der Japansche troe
pen van de onwettig bezette hoogten.
Het incident heeft een sterke patriottische
strooming doen ontstaan. De bladen gaan
nog steeds voort adressen en resoluties, aan
genomen door meetings van arbeiders, boe
ren en soldaten, waarin trouw aan partij en
regeering wordt uitgesproken en de wil naar
voren wordt gebracht het socialistische va
derland te verdedigen te publicceren.
De situatie thans
Zooals wij hierboven reeds hebben aan
gehaald, staakten gistermiddag om drie uur
de Russen het vuren. Echter schijnen een
half uur later vier Russische vliegtuigen de
Japansche linies in 't omstreden gebied te
hebben aangevallen. De Japansche batte
rijen openden een hevig vuur op dc Russi
sche toestellen, die na eenige bommen te
hebben neergeworpen, rechtsomkeert maak
ten.
Koop vandaag een rijwielplaatje,
Maandag is T weer plaatjesplaag,
Maandag woedt door steeg en
straatje
Belastingplaatjespraatjesvlaag
Breng vandaag Uw mooi rond
riksje
In vredesnaam naar 't postkantoor,
U krijgt geen „cent, geen zoen,
geen griftje"
Maar de rijwielridderorde er voor!
Sla U zelf tot plaatjesridder
Met dit woord in Uw blazoen:
„Hier sta ik en ik kan niet anders,
Anders zou ik 't heusch niet
doen
Een artikel van den duce in een
Italiaansch blad?
Jodentelling aangekondigd.
De Italiaansche regeering heeft
geen enkel plan tot vervolging der
joden, zegt een bericht in de „In-
formazione Diplomatica", waarin de
officieele opvatting van de fascisti
sche regeering voor het rassenvraag
stuk wordt uiteengezet.
Mussolini zelf?
Hét artikel, waarin men den stijl van
Mussolini zelf herkent, herinnert er aan,
dat het fascisme reeds in 1919 het vraagstuk
van de verdediging van het ras aan de
orde heeft gesteld. Deze kwestie is nog drin
gender geworden sedert de ontwikkeling
van de Italiaansche koloniën en de regee
ring zal alle aandacht schenken aan het
behoud van de zuiverheid van het ras.
In het artikel wordt er verder aan her
innerd, dat de regeering reeds haar hou
ding tegenover de Joden heeft uiteengezet
en dat zij geen enkel plan tot vervolging
op het oog heeft. Daar de Joden in Ita
lië een op duizend der bevolking uitmaken
is het niet meer dan billijk, dat deze zelf
de verhouding in het gehcele leven van
don staat in acht wordt genomen. Hot ar
tikel besluit met de opmerking, dat de Jo
den zich niet kunnen beklagen over het
racisme, waarvan zij zelf een bewonde-
ringswaardig voorbeeld geven. Het is daar
om tijd, dat het racisme in Italië wordt
toegepast en alle organen zullen hierop
toezien. Tenslotte wordt een speciale tel
ling der Joden in Italië aangekondigd.
Joden de saboteurs
De Giornala d'Italia wijdt weer een be
schouwing aan het rasprobleem en schrijft:
Italië zal het eigen land niet openen
vor de Askenasische Joden. De immigratie
van de pariah's van Israël uit Midden-Eu
ropa en uit Palestina zou een aanslag zijn
op de eenheid en zuiverheid van het ras en
schadelijke gevolgen hebben voor Italië.
Zekere verdiensten van de Italiaansche Se
phardische Joden mogen niet het feit doen
vergeten ,dat de saboteurs der Italiaansche
politiek en de dienaars van vreemde be
langen steeds weerd Joden zijn geweest en
ook thans nog alle pogingen in het werk
stellen ®m Italië te belasteren.
Zeer hartelijk welkom voor den
Oceaanvlieger te New York, wier
„pleegzoon" hij genoemd wordt.
Schaduwzijde van den roem: Ge
zwachteld te bed!
Corrigan, de Oceaanvlieger, die vol
gens zijn eigen verklaring per onge
luk over den Oceaan is gevlogen in
een oud toestelletje, heeft gisteren
bij zijn terugkeer in New York onder
vonden, dat de roem ook zijn scha
duwzijde heeft. De overweldigende
ontvangst, was zoo hartelijk, hij heeft
zooveel handen moeten drukken, dat
hij thans stevig gezwachteld te bed
ligt.
De geneesheer heeft vastgesteld, dat
zijn borstbeen ontzet is
Een millioen belangstellenden,
verdrong zich ondanks de geweldige hitte in
de buurt van Batery Place tot 't stadhuis.
De stoet bestond uit vijftien open autos
waarvan de eerste bestuurd werd door Cor
rigan. en waarin de leden van de commis
sie van ontvangst hadden plaats genomen.
Corrigan werd stormachtig toegejuicht,
terwijl een stortvloed van bladen uit tele
foonboeken neerdaalde. Ondanks de voorzie
ningen welke v. d. ontvangst waren getrof
fen. bestond er toch niet bet enthousiasme,
dat betoond werd bij de ontvangst van
Lindbergh en Hughes.
Corrigan werd op het stadhuis ontvangen
door burgemeester La Guardia. die hem een
pleegzoon van New York noemde.
Na een te zijner eere aangeboden noen
maal werd Corrigan ontvangen door het ge
meentebestuur van Brooklyn. waar hem
eveneens een zeer hartelijke ontvangst ten
deel viel.
Verwachting: Meest zwakke
wind uit Oostelijke richtin
gen, gedeeltelijk bewolkt,
kans op onweersbuien,
warm tot zeer warm.
Verdere vooruitzichten: Weinig
verandering.
De Chlneesche guerilla-benden,
schrik van het Japansche
leger!
Wat men niet verwacht had, !s ge
beurd: de Japanners hebben hun op
marsch naar Nantsjang gestaakt en
trekken terug in de richting van
Kioekiang.
Naar van Chineesche zijde wordt medege
deeld, zou de strijd aan de oevers van de
Jangtse, gisteren weer opgelaaid zijn. Ten
zuiden van Kioekiang zijn de Japanneezen
tot den aanval overgegaan. De strijd duurt
nog voort, zonder dat de Japanneezen, naar
de Chineezen verder melden, vorderingen
hebben geboekt.
Japansche vliegtuigen in actie.
De luchtstrijdkrachten der Japansche ma
rine hebben Donderdagmiddag „een bezoek
gebracht" aan Kwailin, een strategisch be
langrijke stad in het noordwesten der pro
vincie Kwangsie, waar zij doeltreffend de
militaire inrichtingen bombardeerden, aldus
melden berichten uit Hongkong.
De Chineesche guerillatroepen zijn de
laatste dagen weer zeer lastig geweest voor
liet Japansche leger. Kaifeng, een belangrijk
punt aan den Loenghaispoorweg, zou prac-
tisch omsingeld zijn en zouden de Chinee
zen een aanval op deze plaats willen doen.
Volgens Japansche berichten zouden bij
Peiping de Chineesche guerillabenden groo
te verliezen hebben geleden.
Het feit echter, dat blijkbaar nog onder
de poorten van de oude Chineesche hoofd
stad gestreden wordt, geeft te denken.
Het water, de groote vijand der
Japanners!
De Japansche opmarsch ten noorden van
de Jangtse zou tengevolge van de overstroo
ming van dit gebied, die zich over ongeveer
duizend vierkante kilometer uitstrekt, op
groote moeilijkheden stuiten.
Zwakke Japansche afdeelingen zouden tot
op 10 K.M. ten Oosten van Loengping zijn
opgerukt.
NIEUW OFFENSIEF DER LINKSCHE
TROEPEN.
De toestand in Spanje althans
volgens de berichten uit Barcelona,
welke van rechtsche zijde niet wor
den tegengesproken is nog steeds
zoo, dat alle aanvallen der Franco
troepen om het verloren terrein aan
de Ebro te heroveren, worden afge
slagen. De regeeringstroepen hand
haven zich en gaan zelis hier en
daar tot nieuwe offensieven over.
Zoo hebben volgens nog niet bevesigte be
richten, welke te La Tour de Carol zijn
ontvangen, de regeeringstroepen een offen
sief ontketend tegen Sort en hebben zij een
hevig artillerievuur geopend op het bosch
tusschen deze stad en Tremp. Tal van mu
nitieopslagplaatsen der opstandelingen zou
den zijn opgeblazen. Er is een brand ont
staan, welke het offensief der regeerings
troepen heeft belemmerd.
De rechtsche troepen hebben met hun lucht
macht het offensief beantwoord De stad Sort
zou verwoest en er zouden tal van slacht
offers zijn. Men verwacht ieder oogenblik
een offensief tegen Tremp. de stad waar
dc groote electrische centrales gevestigd
zijn.
Rechtsch watervliegtuig neergehaald.
Jachtvliegtuigen der regeering hebben
gistermiddag een rechts watervliegtuig neer
gehaald buiten Las Rosas.
Men meent hier te doen te hebben met
liet watervliegtuig, dat volgens de berichten
Britsche schepen in de haven van Valencia
beeft gebombardeerd. Het toestel was een
Duitsch watervliegtuig van groot vermogen.