Schrikwekkend__=
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER 12 AUGUSTUS 1938
Minister Romme opent de zetel
van „Nationaal Centrum"
Een zucht van
verlichting in Tokio
noodweer over NrcL Brabant
Blijde tijding van
Dank namens de Nederlandsche regeering
vl/EERBERICHT
DE KARIMATA STOOT OP EEN WRAK!
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER, TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
66e JAARG. No. 8384
Belangrijke dag voor de
Stichting
Dit nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINT!
Londen somber gestemd
over Spanje
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Uttg. Mt|. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
Hedenochtend heeft minister Romme, in ver
band met de ongesteldheid van den minister
president die zich daartoe bereid verklaard
had, de zetel van de stichting „Nationaal Cen
trum" officieel geopend.
De regeeringsvertegenwoordiger sprak bij
deze plechtigheid de volgende rede uit:
Koninklijke Hoogheid, Dames en Heeren,
Ware het niet, dat een lichte ongesteldheid
Minister' Colijn verhindert hier aanwezig te
zijn, zeker zou hij, Minister-President, hier de
symbolieke handeling, bestaande in de plech
tige opening van Huize Schoonoord, zetel der
stichting Nationaal Centrum, hebben verricht.
En wie zou beter dan hij op een voor de stich
ting zoo belangrijken dag als heden, in tegen
woordigheid van Z.K.H. Prins Bernhard, in
wien wij mogen zien den vertegenwoordiger
van ons Vorstenhuis, uiting hebben kunnen
geven aan onze nationale gevoelens en van
onze trouw aan het Huis van Oranje.
Nu minister Colijn evenwel zelf verhinderd
is, moge ik namens de Nederlandsche Regee
ring trachten, met enkele woorden weer te
geven, hoe wij over den arbeid, dien de stich
ting heeft gesteld, denken. Dit doel wordt om
schreven in art. 2 van de statuten, waarin is
neergelegd dat men zich wil richten op het
bevorderen van de nationale gedachte in den
ruimsten zin des woords en op het samen
leven van die organisaties in ons land, die op
nationalen grondslag staan.
Zeer belangrijk is ook de verklaring,
welke in hetzelfde artikel van de statu
ten is neergelegd, n.1. dat de stichting
staat op godsdienstigen grondslag, waar
in de erkenning dus ligt opgesloten dat
God Almachtig de bron is van alle gezag.
Het is ook voor ons volk, dat leeft tusschen
groote volkeren in, goed, dat wij ons op ge
zette tijden, en zeker wanneer de polsslag van
den tijd zoo snel klopt als thans, bezinnen ten
aanzien van de plaats welke wij in het groote
wereldgebeuren innemen. Van alle kanten
stormen de moeilijkheden op ons af, moeilijk
heden die wij deels niet kunnen overwinnen
omdat zij van internationaen aard zijn, deels
wel meester kunnen worden, althans indien
ons geheele Nederlandsche volk vertrouwen
geeft en samenwerkt om die moeilijkheden te
overwinnen.
Ik geloof, dat liet niet noodig is, in een
kring als dezen uitvoerig te schetsen de ram
pen die de laatste jaren over ons heen zijn ge
gaan, rampen, welke wij soms minder sterk
gevoelen omdat er ongetwijfeld nog een zekere
welvaart heerscht, maar die niet minder hevig
vele groote volksdeelen hebben getroffen en
welke daardoor de elkaar opvolgende regee
ringen voor het feit hebben gesteld zich steeds
weer te bezinnen op datgene, wat gebeuren
moet om en nu denk ik hier in het bijzonder
aan de ramp van de werkloosheid de oor
zaken weg te nemen en de gevolgen te keeren.
Zij, die deze stichting in het leven heb
ben geroepen, hebben zoo goed begrepen,
dat, wil men het Nederlandsche volk zoo
veel mogelijk behoeden voor de kwade
invloeden van binnen en van buiten, het
noodig is, dat wij innerlijk zoo sterk moge
lijk zijn, want op vele en velerlei wijzen
wordt gepoogd het gezonde karakter van
ons volk aan te tasten, waarbij men, nu
de werkloosheid zoo velen teistert, een
geschikten voedingsbodem daartoe meent
aan zich dienstbaar te kunnen maken.
Als dan in deze zware tijden, naast hetgeen
rijk en gemeenten reeds zoovele jaren achter
een op groote schaal doen, niet alleen om de
gevolgen van de werkloosheid te lenigen, maar
ook om die te bestrijden, een aantal mannen
en vrouwen van Nederland zich aaneensluiten
om op de wijze, als u zich voorstelt, een cen
trum te vormen voor nationale herleving, dan
past het der regeering, u voor dit pogen dank
te zeggen, en dan wil ik, als minister van
sociale zaken, daaraan nog in het bijzonder
toevoegen dat, voorzóover dat ligt binnen de
mogelijkheden van het departement, waarvan
ik de eer heb aan het hoofd te staan, dit uw
arbeid zoo krachtig mogelijk zal steunen. Ik
denk hier aan de werkverruiming, welke ver
kregen kan worden door het restaureeren van
de historische gebouwen, waarin u zich voor
stelt uw provinciale steunpunten te vestigen,
bij dit restaureeren zullen wellicht oudere en
ook jongere werkloozen een taak kunnen vin
den. Hoe dit alles zich zal moeten ontwikkelen,
ik begrijp dat dit nog niet door u met zeker
heid kan worden gezegd. Veel zal afhangen
hiervan, op welke wijze het Nederlandsche
volk medewerkt aan uw doel. Veel zal ook af
hangen van de wijze waarop ge zelf in staat
zult zijn, hetgeen ge u voorstelt te verwezen
lijken.
Veel kan de menschechter zich voor
nemen weinig kan hij doen, wanneer
hem de kracht van boven niet wordt ge
geven. Ik wensch u dan ook toe, dat God
uw arbeid zal zegenen en sterken, en met
den wensch, dat de resultaten van uwen
arbeid zullen doorwerken voor heel ons
volk, dat zich bij arbeid als dezen zoo een
voelt met het huis van Oranje, verklaar
ik Huize Schoonoord, het centrum van uw
arbeid, voor geopend.
„WE KRIJGEN GEEN TWEEDEN
OORLOG" - MOSKOU IS NOG NIET
GERUST. - OOK AMERIKA ZIET
DEN HEMEL NOG NIET WOLKEN
LOOS.
Prompt om twaalf uur kwam 't bevel bi.i
de Mandsjoerijsche grenzen „Staakt het
vuren", waarmede de aangekondigde wa
penstilstand tusschen Rusland en Japan
een feit geworden was.
De afstand tusschen beide partijen bij
Tsjang Koe Feng en Sjat Sao Ping bij 't
beëindigen van het vuur bedroeg ongeveer
een kilometer.
Het gevaar voorbij, zegt men in
Tokio.
„Wij krijgen geen tweeden oorlog", deze
woorden hoort men overal in de straten van
Tokio sedert het tot stand komen van den
wapenstilstand bekend is geworden. Hier
uit blijkt wel hoezeer de openbare meening
is opgelucht. Het is niet overdreven, wan
neer men beweert, dat de spanning, die
sinds het uitbreken van het Russisch-.Japan-
sche incident ontstaan was, voor de eerste
maal in Tokio een oorlogsatmosfeer had
opgewekt, waarin een jaar van vijandelijk
heden in China niet was geslaagd. Ondanks
de groote reserve, die door de pers in acht
genomen werd, bleef de bevolking met
angstige spanning de ontwikkeling van den
toestand volgen met een belangstelling, die
de berichten van het Chineesche front nooit
gewekt hadden. Naar de opvatting van het
Japansche publiek is het ernstigste -gevaar
thans voorbij.
In officieele kringen in Japan is men
zeer voldaan over den wapenstilstand.
Wanneer de wapenstilstand een feit zal
zijn, moet de volgende stap zijn de ont
wapening van de betwiste zóne, zoolang de
grens nog niet is afgebakend, zegt men
Moskou is nog niet gerust.
Men weet te Moskou nog niet hoe de
Japansche militairen de beslissing van de
diploriiaten zullen opvatten. Zoo ver
men kan nagaan, is de toestand opgehel
derd, doch nog geenszins opgelost. Nieuwe
incidenten in het omstreden gebied of el
ders zijn geenszins uitgesloten. In sommi
ge kringen te Moskou vreest men nog, dat
de Japansche militairen pogen een oorlog
met de Sovjet Unie uit. te lokken.
Inmiddels hebben officieele militaire
kringen te Tokio hun tevredenheid uitge
sproken over den wapenstilstand.
Japan, zoo zegt men, heeft geen behoefte
aan „een tweeden oorlog", doch het moest
toonen, dat het geen enkele Sovjet Russi
sche provocatie aan de grens van Mands-
joekwo duldt en dat de oorlog in China
geenszins zijn Koreaansche en zijn Kwan-
toenleger verlamt. Deze demonstratie is, al
dus de militaire kringen, geleverd. Zij moet
de Sovjet Unie tot waarschuwing strekken.
Pessimisme in Amerika.
In Amcrikaansche diplomatieke kringen
vraagt men zich af, of het conflict werke
lijk geëindigd zal zijn. Japan wordt, zoo
zegt men, gedwongen een aanzienlijke
strijdmacht aan de Mandsjoerijsche grens
te handhaven, hetgeen China ten voordeele
strekt.
De oerste besprekingen.
De eerste ontmoeting tusschen de militaire
vertegenwoordigers van Japan en Rusland
Verwachting: Meest zwakke ver
anderlijke wind, nevelig tot
zwaar bewolkt, waarschijn
lijk nog plaatselijk regen-
of onweersbuien, vrij warm
weer.
Verdere vooruitzichten: Waar
schijnlijk iets koeler.
voor de vaststelling van de posities der
Russische en Japansche troepen heeft gis
teravond plaatsgevonden ten zuiden van de
Tsjangkoefeng-heuvel. De volgende ontmoe
ting is 'bepaald op hedenmiddag.
H.M. DE KONINGIN NAAR ROTTERDAM.
Men meldt ons van officieele zijde, dat het
in het voornemen ligt van H.M. de Koningin,
om op Vrijdag 2 September, des avonds, een
bezoek te brengen aan de gemeente Rotter
dam.
In vele dorpen luidde de brand
klok. - Boerderijen verbrand.
Groote schade door verlies van
den oogst, - Arnhem in opschud
ding.
OOK HEVIGE ONWEDERS IN
FRIESLAND EN OVERIJSEL.
Gistermiddag is het Maaskantge-
bied in Noordbrabant opnieuw ge
teisterd door een schrikwekkend
onweer, dat vooral woedde in het
land van Ravenstein.
Omstreeks drie uur knetterde de donder
en flitste de bliksem onophoudelijk door ei
kaar, gepaard met hevige regen- en hagel
buien.
Spoedig luidde op verschillende dorpen
Franco zwijgt nog steeds.
Wat wil Italië? Aan de fron
ten beheerschen de partijen el
kaar. Bom bij Engelsch schip.
Door het nog steeds uitblijven van
eenig antwoord van Franco inzake
het Britsche, door de linksche re
geering reeds aangenomen plan tot
terugtrekking der buitenlandsche
vrijwilligers is de stemming te Lon
den er niet op verbeterd.
Het bericht van Franco, dat de kwestie
nog steeds in behandeling is, maar te inge
wikkeld om daarin nog definitief een hou
ding te bepalen, neemt men niet ernstig
Bovendien gaan er volgens het Hsh. geruch
ten, dat Italië weer bezig is ten gunste van
de nationalisten te intervenieeren. Dat een
en ander de uiteindelijke afwikkeling van
het Londen-Rome pact niet bespoedigt, be
hoeft geen betoog.
Het heeft er allen schijn xan, dat de moei
lijkheden in Spanje nog onontwarbaarder
zijn dan ooit te voren en de Britsche regee-
ring is er daarom nog altijd op uit te trach
ten een wapenstilstand te bewerkstelligen.
Van de fronten
fe weinig nieuws. De rechtschen zetten hun
ópmarsch in Estramadura voort en verster
ken hun stellingen. De linkschen bieden he-
vigen tegenstand, maar werden weer lang
zaam teruggedrongen. Uit de zeer scliaar-
sche oorlogsberichten valt op te maken, dat
aan de tijdelijke overmacht der linkschen
wel een einde is gekomen, maar dat Franco
toch weinig opschiet.
Bommen bij Engelsch schip.
Tijdens een door de rechtschen gistermor
gen om half twaalf uitgevoerd bombarde
ment zijn'bommen neergekomen rondom het
F.ngelsche s.s. Stanlake Bomscherven raak
ten het schip, zonder schade aan te richten
of slachtoffers onder de bemanning te ma
ken. De controlediensten hadden toestem
ming gegeven tot lading van het schip.
Tijdens het bombardement vlogen de
reebtsche vliegtuigen op een hoogte van
5000 meter.
HORLOGE EN GOUDEN MUNTEN
OPGEHAALD.
Nadat de „Karimata" gisternacht
ecnige Spaansche matten en een
stuk wrakhout had opgevischt, zijn
gistermorgen een gouden muntstuk
en een horloge opgehaald.
De „Karimata" bevindt zich thans op de
grens van het afgepaalde gebied. De em
mers stooten tegen een wrakstuk. Met nieu
wen moed en met herleefde spanning wordt
thans in zuidoostelijke richting doorgebag-
gerd. In ieder geval wordt nog vijfentwin
tig meter doorgegaan. Van de resultaten zal
afhangen, of men er dan toe zal overgaan,
den molen ongeveer zestig meter achteruit
te halen, om dan rechts van het thans af
gewerkte gebied opnieuw te beginnen.
Des middags om half vier werd
weer een aantal gouden munten op
gebaggerd. Van welken omvang het
wrak is, waarop de molen stootte, en
tot welk gedeelte van de Lutine het
heeft behoord, staat nog niet vast.
Nieuwe hoop.
Tiet is begrijpelijk dat de stemming aan
boord van de Karimata door deze vondsten
plotseling is omgeslagen. F.r is nieuwe hoop
eekomen. nieuwe spanning en nieuw ver
trouwen. Het zag er de laatste dagen anders
niet best uit. Ge weet het reeds: langzaam,
tergend langzaam, werd de grens van het
afgepaalde gebied bereikt en de resultaten
waren zeer gering. Eiken avond om half
zev<jn en eiken avond om half acht togen
de op Terschelling neergestreken journalis
ten naar de haven, in afwachting van de
sleepboot, die de afgeloste werkploeg naar
het eiland terug bracht. Aan de gezichten
van de thuisvarende arbeiders was echter
reeds te zien, dat de resultaten nihil waren
geweest.
Zand, zand en nog eens zand...
Zand, zand, zand en nog eens zand.
Andere substanties hadden de bag-
geremmers niet. bevat. Och ja,: zoo
heel zelden ook eens een hoeveel
heid klei, waarin een hallastbroodje
een klein muntje of een koperen
plaatje. Even, héél even herleefde
dan'de spanning, en probeerde men
elkaar Ie suggeeren. dat nu toch wel
kon worden aangenomen, dat bet
achterschip, waarin de sebatten zich
moeten bevinden, was gevonden.
Maar wanneer dan de volgende ploeg
weer in de haven terugkeerde, konden zij
het weer hooren: zand. zand, zand en nog
eens zand. Dan slenterden ze maar weer
naar het hotel Nap. bet centrum van allen,
die maar op eenigerlei wiize met de „Kari
mata" hebben te maken. Of zij trachtten el
ders in bet dorp nog enkele hijzonderheden
uit de in het algemeen praatzieke en fan
tasie-rijke dorpelingen te trekken, bijzon-
derbeden. welke uiteraard zeer zelden be
trekking hebben op bet werk van de Kari
mata, maar die zijn voortgesproten uit ver
balen van menscben. die nu reeds lang bet
tijdelijke met bef eeuwige hebben verwis
seld. Verbalen dus. die nief zijn te eontro
Ineren. en waarop de bij de haven hangende
Tersrhellingers u kent ze wel gaarne
doorborduren. Er is een liecl bekend sprcek-
de brandklok en kwamen de plaatselijke
brandweeren in actie.
In bijna geen een geval konden zij echter
voorkomen, dat de door de bliksem getroffen
boerderijen behouden bleven en moesten zij
zich bepalen tot bescherming van de belen
dende perceelen.
Vier boerderijen werden getroffen
te Herpen
In het nabijgelegen Huisseling
werd de veertienjarige jongen van
den landbouwer Stoots door den
bliksem getroffen en ter aarde ge
slagen. Aanvankelijk vreesde men,
dat hij op slag was gedood, doch den
onmiddellijk gewaarschuwden ge
neesheer gelukte het met veel moei
te de levensgeesten op te wekken.
De toestand van den jongen is naar
omstandigheden vrij goed.
Ook te Deurscn, te Wychen en te. Beek
verbrandden boerderijen. Op verschillende
plaatsen ging de
geheele graanoogst verloren.
Ook kwamen er veel varkens in de vlam
men om.
Noodweer boven Arnhem
Terwijl het in de benedenstad van Arn
hem nauwelijks regende, ontlastte zich bo
ven het Noordwestelijk gedeelte van de Gel-
dersche hoofdstad een ontzettend noodweer,
waarbij hevige hagelslag groote schade aan
richtte; de trambaan van lijn 2 op den
Bakenbergschen weg werd onderspoeld, zoo
dat het tramverkeer moest worden gestaakt.
In tal van tuinen sloegen bloemen en plan
ten kapot of plat en op rijwegen en voetpa
den moest het plaveisel het ontgelden.
Ook in Overijsel en Oost Friesland heeft
het geweldig geonweerd. Te Oldemarkt is
een landbouwer, de heer van Beek gewond,
toen hij trachtte uit zijn brandend perceel
nog iets te redden.
Te Frieschepalen, in het Oosten van Fries
land, brandde de boerderij van den heer
Boonstra af. Ook te Twello moest een boer
derij het ontgelden.
Treinverkeer heeft vertraging.
Gisteravond om ruim kwart voor zeven
is vermoedelijk ten gevolge van bliksemin
slag een draad van de electrische boven
leiding van de spoorlijn tusschen Delft en
Schiedam afgebroken. Tengevolge hiervan
moest het treinverkeer in beide richtingen
over één spoor geleid worden, betgeen op
dit drukke traject een vrij aanzienlijke ver
traging met zich medebracht. Onmiddellijk
werd een ploeg uitgezonden om den breuk te
herstellen, waarmede eenige uren waren ge
moeid.
woord: „De beste stuurlui staan aan wal".
Zelden zijn deze woorden meer bewaarheid
,dan hier op Terschelling.
De groote vraag!
Maar zij, die op de „Karimata" de leiding
hebben, trekken er zich niets van aan. Aan
vankelijk honderd meter in het vierkant,
later over een breedte van 70 meter, is de
zeebodem afgegraven en opgehaald. Vele
malen werden reeds op dezplfde plaatsen
dergelijke pogingen gedaan. Voor ruim een
milfioen gulden aan goud en zilver is tot
nu toe naar boven gehaald en er moet
nog voor een bedrag van vele millioenen
in den diepen zeebodem liggen. Maar
waar?
Twee maanden lang heeft de Karimata
don zeebodem tot op een diepte van 20 M.
afgezocht. Ook de plaats, waar men de
schatten vermoedde. Zij zitten er niet.
Dat kan als vaststaand worden aangeno
men. Want anders bad het technisch won
der, dat „Karimata" heet, ze wel opgevischt.
De nieuwe dag beaon even trooste
loos en vervelend als de voorgaan
de, doch om elf uur kwam een blij
de tijding. De „Karimata" seinde:
„Wij hebben een wrakstuk gevonden
en de emmers zitten erin te wroe
ten. Het bevindt zicb op de grens
van het gebied, dat is afgepaald.
Er is niet alleen wrakhout opge
haald, maar ook gouden munten en
een horloge".
En nu is de moed herleefd en de spanning
teruggekeerd. De nachtploeg, die om zes
I uur aan bet werk is gegaan, kijkt met
nieuw enthousiasme in den eribleur en
tuurt met verscherpte aandacht naar goud
I en naar zilver.
Journalisten gaven het op
Op het eiland is de stemming al even op
gewekt. Er waren vandaag eenige journa
listen, die er genoeg van hadden. Zij waren
er beu van. down en neerslachtig. Steeds
maar die ozekerheid. en dat dag in dag uit.
Steeds opletten en er voor zorgen, dat geen
enkele bijzonderheid wordt gemist en dat
heteekent: in hotel Nap te blijven, van 's
morgens vroeg tot 's avonds laat. of langs
de haven te slenteren op iacht naar nieuws.
Nieuws, dat er niet is. Maar ook bij ben
is de stemming veranderd. En daar zijn
redenen voor.
Een aantal alleraardigste voorwer
pen zijn opgehaald. Eenige gouden
F.ngelsche muntstukken, een aantal
zilveren Spaansche matten, onge
veer veertig spijkers een paar man-
ehelknoopen. een nikkelen horloge,
in de kast waarvan een haarlok
werd gevonden, een hoeveelheid ko
peren spelden, en dan natuurlijk
wrakhout. Al deze voorwerpen heb
ben toebehoord aan de opvarenden
van de „Lutine" De manchetknoopen
zijn volgens hedendaagsche mode
begrippen, zeer modern.
Ook in 1799 had men biijgbaar manchet
knoopen bestaande uit twee platte stukjes
metaal, welke onderling zijn verbonden door
een dun kettinkje.
Is men nu op de goede plaats? Zullen
de verwachte staven goud en zilver nu
«poedig opgehaald worden? In zekeren zin
geldt ook hier het spreekwoord: „de wensch
is de vader van de gedachte."
Maar zoo lang er „snuisterijen" en wrak-
resten worden opgehaald, zoo lang is er
ook hoop en vertrouwen. Morgen weten we
meerl
