De Marine in de regeeringsperiode van
Koningin Wilhelmina
stelden niet teleur
Ingezonden
!fjUui<LriLeJUW4
Verschillende belangrijke gebeurtenissen
vonden plaats
De Oostenrijksche profs
Transpiratie en stukEoopen van
Waar vind ik rust?
Agenda
Maandag 15 Augustus 1938
Tweede Blad
n>).
Burgerlijke Stand van Den Helder
In snel tempo
Een kwade dronk
Jubileum-wandel tocht
Défilé weermacht voor
H.M. de Koningin
Een aanvaring van de
K XI
Reist per „ESONA"
Toelagen Ned. Herv. Kerk
Ook met betrekking tot versterking c.q. op
peil houden van de Marine, valt de 40-jarige
regeer-periode te onderscheiden in den tijd
voor en na den wereldoorlog. De geesel van
dien oorlog deed vrijwel in alle landen den
wensch ontstaan meer geconcretiseerd in
de Volkenbondsgedachte den oorlog uit te
bannen. Men geloofde ook in ons land
aan een vredesperiode.
Het ligt buiten ons bestek, de teleurstellin
gen en misvattingen op dit gebied hier te be
handelen. Voldoende is te constateeren, dat
door deze gedachte, de materieele positie van
onze Koninklijke Marine dermate verzwakt
werd, dat slechts met groote moeite en bij
zondere offers dit materieel weer op peil te
brengen is, nu blijkt, dat de vredesperiode
voorbij en de Volkenbondsgedachte niet sterk
genoeg doorleefd is.
Eind Juli 1914 was van den Raad van State
een ontwerp-Vlootwet terugontvangen en ge
reed om bij de Staten-Generaal te worden in
gediend. De materieele positie van de Marine
moest toen reeds noodwendig worden herzien.
Door het uitbreken van den wereldoorlog kon
aan dit voornemen geen gevolg gegeven wor
den.
Hoewel de regeering het op peil houden
van de Marine noodzakelijk bleef oordeelen
(ook het besluit tot stopzetting van den
bouw van de „Celebes" legde immers groote
onzekerheid aan den dag) verwierp de Volks
vertegenwoordiging op 26 October 1923 een
ontwerp-Vlootwet, die door de op 21 Novem
ber 1922 ingestelde Vlootwetcommissie in een
rapport van 7 April 1923 was voorbereid.
De verzwakking van den Volkenbonds
gedachte, en het internationaal verzwakken
van de wereldvrede-idee zouden in ons land
eerst tien jaar later gelegenheid geven aan
de materieele verbetering van de Marine te
gaan werken. De kruiser ,De Ruyter" scheen
de hernieuwde zeemacht aan te kondigen,
doch de flottieljeleider „Tromp" was weer een
stap terug.
De snel opeenvolgende internationale ge
beurtenissen hebben tenslotte ook in Neder
land de oogen geopend, dat vermits de
menschheid blijkbaar voor verwezenlijking
van vredesidealen nog lang niet op den goe
den weg is tot gevolg had, dat aan het
einde van de 40-jarige regeerperiode krach
tige maatregelen tot versterking van de vloot
moesten worden getroffen.
Op ander gebied.
Intusschen hebben niet alleen de ups and
downs rondom de materieele voorziening van
de Marine beroering verwekt.
Daar was vooral de voorgenomen opheffing
van het Departement van Marine en de split
sing van de Marine.
Wat het eerste betreft waren reeds bij Kon.
Besluit van 3 Dec. 1912 de departementen
van Marine en Oorlog opgeheven en een De
partement van Alg. Bestuur ingesteld, dat de
naam zou dragen van Departement van De
fensie. Dit besluit was bestemd om op een
nader te bepalen datum in werking te treden.
Het werd echter op 26 Maart 1914 weer in
getrokken, alsmede een wetsontwerp daarop-
betrekking hebbende.
Bij alg. maatregel van Bestuur van 27 Sept.
1920 kwam deze samenvoeging weer voor den
dag en werd bij Kon. Boodschap van 15 Nov.
1920 de Staten-Generaal aangeboden.
Veel beroering verwekte intusschen de be
noeming van een interdepartementale com
missie inzake de splitsing van het Marine
personeel, bij gemeenschappelijke beschikking
van de ministers van Marine, Koloniën en Fi
nanciën, d.d. 20 April 1924.
Intusschen werd bij schrijven van 7 Maart
1927. de Tweede Kamer der Staten-Generaal
nog eens herinnert aan het wetsontwerp tot
samenvoeging van de beide Departementen
van Marine en Oorlog en op spoedige behan
deling aangedrongen.
Op 10 Juni 1927 werd dit wetsontwerp aan
genomen en was de samenvoeging tot een De
partement van Defensie een feit. Tijdens de
beraadslagingen deelde de regeering mede,
dat zou worden afgezien van een splitsing van
de Marine. Sindsdien is de splitsingsgedachte
geheel verdwenen, om, laten we hopen, niet
weer terug te keeren.
Zonder in tal van bijzonderheden te treden,
mogen de belangrijkste gebeurtenissen voor
de Marine in dc 40-jarige regeerperiode, niet
onvermeld blijven.
Wij herinneren slechts aan: de reis van Hr.
Ms. „Gelderland" naar Oost-Indië in 1900.
welke werd onderbroken om den President
der Zuid-Afrikaansche Republiek, Paul Kru-
ger, van Lorenzo-Marques naar Marseille te
brengen
de reis van de beide torpedobootjes „Hydra"
en „Scylla" van 13 Sept. tot 17 Nov. 1900
naar Oost-Indië op eigen kracht;
de hulpverleening van Hr. Ms. „Koningin
Regentes" in Mei 1902 te Martinique aan de
door de vulcanische uitbarsting getroffen
bevolking;
de deelname aan de HudsonFulton fees-
te in New-York, Sept. 1909 door Hr. Ms.
„Utrecht";
bescherming van Nederlandsche belangen
door Hr. Ms. „Gelderland" en „Kortenaer"
tijdens den Balkan-oorlog (Constantinopel—
Smyrna) 19121913;
het optreden van Hr. Ms. „Kortenaer" in
Mexico en Cuba. AprilJuni 1914;
de reis van Hr. Ms. „K XVI" voor weten
schappelijke doeleinden via het Panama
kanaal naar Oost-Indië, van 27 Mei tot 13
Dec. 1926;
GETROUWD: F. J. F. Spaaij en A. C. C.
Meijer.
ONDERTROUWD: M. Klos en J. van de
Vaart.
BEVALLEN: A. Tzaksson—Vos. d.
OVERLEDEN; J. Kalf (m.). 64 jaar.
de reis van Hr. Ms. „Sumatra" via het
Panamakanaal naar Oost-Indië en bescher
ming van de Nederlandsche belangen te
Shanghai van 21 Sept. 1926 tot 1 Juni 1927;
de vliegtocht van de drie Dornier-Wall-
vliegbooten naar Oost-Indië van 3 April tot
18 Mei 1929;
de wetenschappelijke reis van Hr. Ms. „K
XVIII' langs vijf werelddeelen naar Oost-
Indië van 12 Nov. 1934 tot 11 Juli 1935.
Gememoreerd moeten worden de diverse
reizen naar China en Japan en naar Austra
lië door het Eskader in Oost-Indië; de be
zetting van de gezantschapswacht te Peking;
deelname aan de internationale troepenmacht
door mariniers in het Saargebied; de weten
schappelijke expedities met Hr. Ms. „Siboga"
(1900) en met Hr. Ms. „Willebrord Snellius"
(1929—1930).
We zijn met deze opgave geenszin' volledig,
want ook de expedities in Oost-Indië (Boni,
Bali, Djambi e.a.) verdienen vermelding om
de veelzijdige taak van de Marine te toonen.
Op één belangrijke kwestie willen wij nog
de aandacht vestigen, omdat van de Marine
zooveel waakzaamheid moet worden verlangd
door de gewijzigde omstandigheden in het
Verre Oosten, eenerzijds door de opening van
het Panamakanaal, waardoor Amerika zich
veel meer op en rondom den Stillen Oceaan
concentreerde, anderzijds door de opkomst
van Japan als grootmacht, waardoor Enge
land meer aandacht is gaan schenken aan de
kroonkolonie Hongkong en de vlootbasis
Singapore belangrijk ging versterken. Een en
ander brengt voor Nederland de consequentie
met zich gereed te blijven tot neutraliteits-
handhaving bij mogelijke conflicten in de
Pacific.
Toch zou men in Nederland waarschijnlijk
minder bereidheid hebben getoond belangrijke
uitbreiding te geven aan de Marine, zoo niet
de gebeurtenissen in Europa velen de oogen
had doen open gaan.
Het heeft geen zin hier verwijten te ma
ken. De 40-jarige regeeringsperiode van H.M.
de Koningin was een zegenrijke voor ons land
en voor ons volk. Bij de feestelijke herden
king past ons eerder God dank te zeggen
voor zijn Alwijze bescherming en goedertie-
rendheid en te besluiten met de bede: Dómine
salvum fac Reginam postram: Heer behoed
onze Koningin... en bescherm ons Vaderland.
Het eerste artikel werd opgenomen in
ons nummer van Zaterdag 13 Augustus.
Vorige week is door de jeugdige Heldersche
zwemmers Arie Zuurmond en Tommie Mulder
(beiden „Bruinvisschen") het Marsdiep van
Den Helder naar Texel overgezwommen in
ongeveer 45 minuten. Dit is een zeer fraaie
prestatie, als men weet, dat de af te leggen*
afstand 3100 m bedraagt, terwijl in het Mars
diep verschillende stroomingen staan.
Zaterdagavond werd door een caféhouder
aan de Bassingracht politiehulp verzocht om
dat in zijn café werd gevochten. Bij aan
komst van de politie werd een persoon aan
getroffen, die met een bierglas in zijn gezicht
was bewerkt. De dader was ondertusschen
verdwenen. Proces-verbaal werd van het ge
val opgemaakt.
Eveneens werd assistentie verzocht door
een caféhouder aan de Zuidstraat, waar een
lastig individu door de politie werd verdwij-
derd.
Zondagavond was in een café in de Keizer
straat eveneens een persoon, die onder invloed
van den drank handtastelijk wilde worden.
Ook hij werd door de politie op straat ge
zet.
HELDER—SZÜRKETAXI.
Een aantal jongelui, die gisterenmiddag op
ifen Singel reeds een voorproefje gaven van
den hierbovengenoemde wedstrijd, hadden het
ongeluk den bal door de glazen van een wo
ning te trappen. De bewoonster van het per
ceel kon met dit doelpunt niet accoord gaan
en begaf zich naar het hoofdbureau, waar de
politie als scheidsrechter absoluut onpartijdig
bleek.
Fraai voetbal op het Helder-terrcin.
Helder biedt goeden weerstand, doch
verliest met 38.
De Oostenrijksche profs uit Boedapest
zjjn gekomen, hebben gezien enover
wonnen. Hun komst was niet ten onrechte
door den gemiddelden voetballiefhebber
uit stad en omtrek geschat als een ge
beurtenis, welke hij niet mocht missen
en zoo viel het dan ook niet te verwon
deren, dat een groote menschenmassa
zich gisteravond rond de lijnen van het
Helderterrein geschaard had.
Het was een „echte" internationale wed
strijd, met een haag van Helder-junioren en
volksliederen. De Hongaren maakten al dade
lijk een vlotten indruk, zooals zij zich rond
den middencirkel opstelden, met den aan
voerder op de „witte stip". Het publiek kwam
in de juiste sfeer en volkomen tot genieten
bereid.
En het hééft genoten! Van den aftrap af
tot de laatste seconde. De Hongaren lieten al
dadelijk zien. dat ze niet gekomen waren om
er maar een potje van te maken. Serieus en
energiek werden de zaken aangepakt en een
vol goeden moed gestart Helder verweerde
zich aanstonds met alle kracht. In de eerste
minuten was het uiteraard een verkennen in
snel tempo en het was even een verrassing,
zooals Helder een kwartier stand hield tegen
de profs. Dezen trachtten op alle mogelijke
wijzen de H.-defensie te overspelen, doch dit
lukte aanvankelijk maar niet, daar zoowel
Evers als Smit er aanstonds goed in waren.
Maar het was toch wel duidelijk, dat tegen
dit spel een kans op een gelijk spel zelfs niet
mogelijk was. Dat bleek ook wel na dat eerste
kwartier. De Hongaren hadden Kenter al
eenige malen terdege in het nauw gebracht
met ferme schoten, toen hij in nog geen vijf
minuten tijds tot drie keer gepasseerd werd!
Twee van de drie goals waren juweeltjes, de
derde was echter houdbaar. Even was er een
depressie in de Helder-gelederen en eigenlijk
zou deze tot de rust voortduren. Het gevolg
was, dat de profs van nu af aan heer en
meester van het terrein waren en alle ge
legenheid hadden Helder en het opgetogen
publiek hun kunnen te toonen. Individueel
bleken de Boedapesters óver een groot arse
naal van trucs te beschikken, daarbij demon
streerden zij een volkomen lichaamsbeheer-
sching, resultaat van een athletische scholing
en voorbeeldige leefwijze. In ploegverband
combineerden zij er op los alsof er geen tegen
spelers waren en dikwijls kwam er inderdaad
geen Helder-man aan den bal! Dat het voor
de rust dan ook niet meer dan 05 werd,
moet op rekening geschoven worden van het
slechte schot, al was Kiszelly, de linksbinnen,
druk bezig aan het „krijten". De groote man
in de Hong. voorhoede was rechtsbinnen
Takacs II, ongeveer 40 malen internationaal.
Een prachtvoetballer, die een balbehandeling
had om van te smullen en zijn medespelers
de ballen als op een presenteerblaadje afgaf.
In de middenlinie waren het de beide kant-
halfs, die het meeste opvielen, terwijl de
achterhoede eerst na de pauze gelegenheid
kreeg uit te blinken.
De tweede helft.
Het overwicht der Hongaren werd direct na
de hervatting door een energiek Helder ge
broken en waarlijk bracht ^e thuisclub het
zelfs tot een doelpunt van Hoebe uit een mis
verstand voor de Hong. veste geboren. Het
publiek juichte en moedigde de zwakkere aan.
Maar de Hongaren lieten dat niet op zich zit
ten en verhoogden het tempo zoodanig, dat
het een wonder mocht heeten, dat Helder niet
als een kaartenhuis ineenzakte. Maar neen, of
schoon de Helder-veste op wonderbaarlijke
wijze aan doelpunten ontsnapte (Kenter had
zich van een zwakke eerste helft geheel her
steld), was er van een volkomen overspelen
geen sprake. Helder hield moedig stand, ook
al liep de score tot 71 op. Maar dan volgde
weer een tegenpunt en lang geen slecht punt!
Burger, die na de eerste helft als linksbuiten
al opgevallen te zijn, nu midvoor speelde, ver
raste de opgedrongen Hong. achterhoede met
een handige manoeuvre, kwam op vrij grooten
afstand voor het Hong. doel vrij te staan en
schoot daarop schitterend in. Kiszellij, daar
door geïnspireerd, liet daarop zien, welk een
uitnemend schutter hij is. Na een schitteren
den aanval kreeg hij den bal vrij en kogelde
deze daarop ongelooflijk hard en zuiver letter
lijk en figuurlijk „in de touwen". Dit fraaie
doelpunt besloot de Hongaarsche serie. Helder
kwam nog tot een derde tegenpunt van dicht
bij gescoord door Siersma, waarna het feest
spoedig tot het verleden behoorde.
Ongetwijfeld was dit voetbal een attractie
van de eerste orde en Helder mag een compli
ment niet onthouden worden voor de wijze
waarop ze een paar perioden daargelaten
de profs partij gegeven heeft. Het publiek
zal dit spel niet spoedig vergeten!
Het comité van bovengenoemden wandeltocht
deelt mede, dat het. in verband met de
vacantie, besloten heeft den tijd van in
schrijven te verlengen tot uiterlijk 22 Augustus
a.s., des avonds 8 uur. Men bedenke wel, dat on
herroepelijk deze datum moet worden vastge
houden in verband met de vervaardiging der be
looningen. Zeer hoog zijn de verwachtingen van
het comité omtrent den tocht, doch men vergete
niet, dat, wil deze tocht in alle opzichten
slagen, men allen, zonder uitzondering, moet
medewerken. Zeer vele toezeggingen door ver-
eenigingen zijn gedaan, doch tot nog toe is
van al deze geen inschrijving ontvangen. Wil
men het aantal behalen, wat reeds is gepubli
ceerd, dan diene men niet te wachten tot den
laatsten dag, daar zeer veel werk voor dien
moet worden gedaan om alles naar wensch te
doen verloopen. Allen spoedig naar de bekende
adressen om in te schrijven voor den jubileum
wandeltocht.
Voor 1.60 kan men het bijwonen.
Het bestuur van de Chr. Marinevereeniging
„C.M.V." maakt in een adv. in dit nummer
bekend, dat leden, die het défilé der weer
macht voor H. M. de Koningin willen bijwo
nen, zich tot Vrijdagavond uiterlijk kunnen
opgeven aan de in de advertentie genoemde
adressen.
CONCERT HARMONIEKAPEL
„WINXUBST".
Op Dinsdag 16 Augustus des avonds van half
negen tot tien uur geeft de Harmoniekapel
1 „Winnubst", onder leiding van den heer H. B.
Schenkels, een zomer-concert in het Juliana-
park.
(Buiten verantwoordelijkheid van de Redactie.
Niet geplaatste stukken worden
niet teruggezonden.)
Zeer geachte Redactie,
Zaterdag j.1. wandelden mijn echtgenoote en
ik het nieuwe fietspad langs naar Duinoord en
plukten onderweg wat heide. Om echter wat
vlugger bij de bus te zijn, namen wij den weg
door het park bij de Donkere Duinen. Vlak bij
den hoofdingang komt ons iemand hard achter
op loopen en rukt zonder iets te zeggen of zich
kenbaar te maken, de bos heide uit mijn hand.
Op mijn uitlegging kreeg ik alleen ten antwoord
„het gaf maar aanstoot, wanneer ik uit het
park met de bos heide kwam".
Er bestaan slechts twee mogelijkheden of ik
pleeg een strafbaar feit (gevolg bekeuring), of
de boschwachter (tenminste ik hoorde van den
ijscoman bij den ingang, dat deze tactische man
de boschwachter is) heeft geen recht tot zulk
een onhebbelijk optreden. Ik weet, dat ik niet
de eenige ben, die een dergelijke zeer ontac
tische behandeling is ten deel gevallen.
Ik ben geen ingezetene van de gemeente Den
Helder, maar ik betwijfel of een dusdanig op
treden, ter bevordering van het vreemdelingen
verkeer is.
U inmiddels dankend voor de plaatsing,
teeken ik,
Hoogachtend,
J. van der Hoek, Amsterdam.
Het is inderdaad verboden in de Donkere
Duinen heide te plukken. Ieder Heldersche weet
dit. De boschwachter, die al heel wat onaange-
name ervaringen op dit gebied opgedaan heeft,
is natuurlijk in de veronderstelling geweest, dat
een stadgenoot zich bezondigde en dat zal wel
oorzaak geweest zijn van zijn ontactisch op-
trederf
Eenige voorzichtigheid bij een volgend geval
zal dus wel aan te bevelen zijn, aangezien deze
methode inderdaad een onaangenamen indruk
gemaakt moet hebben.
Red. Held. Crt.
huid en voeten. Purolpoeder houdt huid en voeten koel en droog, gezond en gaaf. Strooibus 60 ct.
Het is een lang eind van Kopenhagen tot
de Duitsche Alpen. Te begrijpen, dat je ver
langt dan eindelijk eens achter 't stuur van
daan te komen, 't Portier van den stoffigen
wagen klapt dicht en een heer, een donker
type met linnen pet, stevent eenigszins on
zeker op de mooi gebeeldhouwde deur van
mijn hospita's huis af. De tourist zou wel
graag een „Doppelzimmer" wenschen. En aan
gezien het uitnoodigende bordje aan den gevel
zulks aanbiedt, moet deze vraag wel op dit
aanbod kloppen. Edoch, mijn hospita geeft
niet direct antwoord, maar beschouwt den
aanvrager ernstig, 't hoofd een beetje schuin.
Haar hart zegt: ja, graag! maar toch een
wolk trekt over haar voorhoofd en het kost
haar veel strijd, dat ja niet te zeggen. Voor
zichtig en vriendelijk richt zich haar zachte
stem tot den Deen: „Aber sind Sie Arisch?"
Bescheiden schudt de tourist ontkennend van
neen, „maar", laat hij erop volgen: ik geef
graag het bedrag wat U wenscht of meer".
„Maar, hoe graag ik het deed, ik mè.g 't niet;
ik moet U toch inschrijven ook.'" „Maar
schrijft U ons dan niet in", herneemt de
vreemdeling. „Onmogelijk, verbeeld U, dat er
iets met U of uw familie gebeurt; U stort
b.v. in een afgrond of krijgt een ongeluk, het
eerste wat ze vragen is; waar is hun pension
of hotel Neen, het spijt mij werkelijk ontzet
tend, maar ik mag en kan U niet opnemen."
Mijn hospita buigt met bloedend hart onder
de ijzeren wet van het 3e rijk. Mismoedig
wendt zich de rustzoeker met een zucht weer
tot zijn wagen.
Een tijdlang zwijgen de inzittenden en ook
de motor. Dan, plotseling in vliegende start,
stuigt de auto weg. De zon zakt reeds tot
tusschen de bergen en zet de toppen in rossen
gloed, terwijl donkere schaduwen van laag
hangende wolken langs de hooge klippen trek- j
ken. Voort stuift de auto weg van deze on- j
gastvrije plaats; met groote snelheid zoekend j
naar andere oorden, waar voor geld nog rust
te krijgen zal zijn. In een stofwolk verdwijnt
de Deen en vliegt de scherpe bocht om, den
stijlen weg op van de Zirler pas. Bij de eerste
haarspeldbocht ls hij al overgeschakeld op de
2e versnelling, nu nadert hij de tweede, nog
stjjler en giert de motor op de eerste versnel
ling. Voort! Voort! Als een vliegtuig
davert de motor.
Dikke wolken komen aandrijven en kruipen
langzaam tusschen de zware dennen tegen de
berghelling op. Weer een scherpe steile bocht,
't wordt plotseling mistig, De bestuurder rukt,
verbeten aan 't stuur en buigt zich zoo ver
mogelijk voorover om den smallen weg in het
oog te kunnen houden. De motor loeit op top
snelheid, de steenslag knerpt als van iemand,
die naar lucht hapt, nog eens en nog eens. De
hitte heeft de benzine te vroeg vergast. De
motor hokt, de wagen schokt; verschrikt grijpt
de bestuurder de handrem, maar trekt, niet
meer krachtig genoeg aan 't stuur, 't Volgend
oogenblik zakt de rechter voorkant van de
auto naar omlaag, de inzittenden slaken een
angstkreet, tcgelyk stoot het linkervoorwiel
tegen een steenen paal en staat de wagen in
dezen scheeven stand met een schok stil. De
portieren worden opengegooid en de inzitten
den springen verschrikt naar buiten. Dikke
nevel belemmert het uitzicht, maar nog juist
is te onderscheiden, dat het rechter voorwiel
boven den afgrond hangt!
Een zachte windvlaag blaast hen tegemoet
en doet de wolken langzaam verdwijnen. De
omgeving verheldert wat en vlak voor de ont
stelde menschen wordt een stille schaduw
waarneembaar.
Een volgende windvlaag duwt de wolk ge
heel weg, terwijl de schaduw duidelijken vorm
aanneemt: Een kruis met een Christusbeeld.
Late zonnestralen verlichten het lijdend
Christus-gelaat. Zwarte slagschaduwen tee
kenen zich af naast de pinnen door handen en
voeten, waaraan het lichaam hangt.
Een oogenblik richt zich de wit-linnen pet
strak op het Heilandsbeeld. Een vuist balt
zich! Dan zakt het hoofd van den rustzoeker
en richt zich zijn blik op het verweerde houten
bordje eronder: „Ich gebe dir die Ruhe" staat
er op.
Zenuwachtig ontspant zich de vuist en wrie
melende „niet-arische" vingers in sterke
emotie
Dan klimt een volgende wolk tegen de berg
helling op. Een zwaluw schiet met een boog
op zijn nest aan, veilig schuilend bij het Chris
tusbeeld onder het afdakje, dat het „Onze
Lieve Heersbeeld" tegen regen beschermen
moet.
Het zonlicht verbleekt. Het kruis, de jood en
eindelijk ook de auto verdwijnen in dichten
avondnevel, die zich verdicht tot dikke wolken. I
die zweven tusschen de hooge Alpen van het I
scnoone land van Zuid-Beieren. I
Behandeling voor den Marineraad
te Batavia. Onvoldoende zorg b(j de
navigatie van den commandant.
In het Bat. Nbl. komen thans nadere bij
zonderheden over de zitting van den marine-
raad te Batavia, waarin uitspraak is gelaan
over een aanvaring van de duikboot K XI.
De K XI is 4 Februari in aanvaring ge
weest met een Madoereesche prauw, be'.aden
met steenen, ongeveer 150 mijl N.N.O. van de
oostelijke jagerboei ter reede van Soerabaja,
tengevolge waarvan de prauw onmiddellijk
is gezonken. De prauw raakte Hr. Ms. K XT
aan bij den boeg ter hoogte van stuurboords
anker. De beide vaartuigen lagen toen vrijwel
gestopt naast elkaar en de vier opvarenden
der prauw stapten over den beschermbsugel
van het anker aan boord.
De prauw, welke slechts weinig vrij boord
had, naar schatting 15 cm. aan de lage zijde,
werd aan bakboord ingedrukt, zoodat het
water tusschen de huidgangen binnendrong,
terwijl de zware lading steenen oorzaak was
dat slechts weinig water noodig was om
haar te doen zinken.
In zijn uitspraak heeft de Marineraad het
volgende vastgelegd:
De raad neemt als vaststaand aan, dat
kort vóór en tijdens de aanvaring de com
mandant van Hr. Ms. K XI (toenmaals
de luit. ter zee le klasse O. de Booy) de
navigatie leidde en hij derhalve verant
woordelijk was voor de uitgevoerde ma
noeuvre.
Uit de door den commandant en getuige
F. J. Kroesen, luitenant ter zee 2e kl. ten
tijde van het ongeval geplaatst aan boord
van Hr. Ms. K XI, afgelegde verklaringen is
den raad gebleken, dat de commandant na
het bovenkomen van Hr. Ms. K XI, de siutatie
ten opzichte van de prauwen (de aangevaren
prauw maakte deel uit van een aantal prau
wen, die ruim zeilende over bakboord met den
wind op pl. m. 10 streken, in Z.-Westelijken
koers op den ingang van de Kali Mas aan
stuurden) verkeerd beoordeeld heeft, het
verlijeren der bewuste prauw heeft onder
schat, dan wel zich den draaicirkel van de
onderzeeboot ten opzichte van de werkelijke
bewegingsrichting van de prauw verkeerd
heeft gedacht.
De plicht om uit te wijken berustte bij
de onderzeeboot, terwijl de prauw ver
plicht was koers en vaart te vervolgen tot
het moment, waarop de onderzeeboot een
aanvaring niet meer kon vermijden.
Het college neemt voorts aan, dat door den
djoeroemoedi (stuurman) of een der opvaren
den van de prauw, geen ernstige poging is
arngewend om op het oogenblik, dat de situa
tie kritiek werd, de aanvaring te voorkomen;
bovendien acht de raad het niet waarschijn
lijk, gezien de belading en stuurkwaliteiten
van de prauw, dat op het moment dat de situ
atie critiek werd, dit vaartuig door oploeven
of door eenige andere manoeuvre een aan
varing had kunnen voorkomen.
Noch het snelle verloop der manoeuvre,
noch het feit, dat de opvarenden der prauw
de bewegingen van de onderzeeboot volgden,
ontsloegen echter den commandant van de
verplichting tot het geven van de voorge
schreven geluidsseinen, zoodat naar 's raads
oordeel, hier van een nalatigheid van den
commandant geen sprake is.
Oveigens had de commandant zekerheids
halve zijn koers achter de prauwen om moe
ten nemen.
De raad wijt dan ook de aanvaring aan
onvoldoende zorg bij de aan boord van
Hr. Ms. K XI gevolgde navigatie.
naar Schoorl, Alkmaar, A'dam
Aquarium Zoöl. Station. Voor het publiek
geopend: dagelijks van 912 en van 13.30
17 u„ Zaterdag van 912 uur.
lederen Dag, 35, 79:
Westgracht 80: Tentoonstelling Historisch
Genootschap „De Kop van Noord Holland".
BIOSCOPEN:
Tivoli-theater, Spoorstraat, half 8:
„De Terugkeer van Sophie Lang" en „De
Kunst van te leven".
Rialto, Spoorstraat half 8:
„Parnel, de Strijd voor de Vrijheid".
Witte-Bioscoop, Koningstraat, half 8:
„Gevangene 317" en „De Vechtende
Speurder".
Opgenomen om 8 uur
hedenmorgen.
Barometerstand Den Helder 760.2
Temperatuur zeewater
20.2
Temperatuur lucht
18.2
Wind; richting: N.N.O.
kracht: 5.
Licht op
9.uur
Hoogste temp. gisteren
21.0
Laagste temp. gisteren
16.7
Hoogwater (heden)
22 u. 50 min.
Laagwater (heden)
16 u. 50 min.
Hoogwater (morgen)
10.50—23.20
Laagwater (morgen)
4.50—17.30
HET ONBEHEERDE RIJWIEL.
Een rijwiel, dat onbeheerd in het Juliana-
park stond, werd ontvreemd.
Door de Algemeene Synode der Nedcrlandtch
Hervormde Kerk werden uit het z.g. Fonds
Schraalste" dc volgende toelagen toegekend:
Voor Huisduinen >,00.voor Oosterend
j 100.cn voor Oudeschild f 675.
