DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Harinqexport» een
uitzonderingsgeval
Japanners lijden
zware verliezen
WOENSDAG
24 AUGUSTUS 1938
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
66e JAARG. No. 8394
Het land streeft naar zelfvoorziening
Minder viscb, minder opbrengst
Vlaqverfoon kost geld
Het moet, het kan
Het Tsjechische probleem
Nieuw Fransch linieschip
op stapel
Flesschcnpost van Poolonder
zoeker gevonden
Het Prinselijk Echtpaar thuis
Angststemming te Berlijn
Accoord tusschen Hongarije
en Kleine Entente
Dit nummer bevat 8 pagina's
Bezet Frankrijk het eiland
Hainan?
Kind wringt zich door de stijlen
van een afsluitboom
UyEERBERlCHT
DE BILT SEINT.
Aan de Jangtse teruggeslagen
Het gevaarlijke „snijden"
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Uttg.-Ml). Holland» Noorderkwartier N.V. te Den Helder
Rusland als
afnemer
Slechts industrieele producten
kunnen naar het land der Sov-
jets worden uitgevoerd.
Jhr. Br. J. C. Mollerus, van
wiens hand wij enkele weken
geleden een belangwekkend
artikel plaatsten over de toe
komstmogelijkheden van ons
Indië, geeft in bijgaande be
schouwing zijn kijk op de
mogelijheden, welke voor on
zen handel en industrie zijn
weggelegd in het onmetelijke
land der Sovjets, waar na de
stormen der revolutie nieuwe
iv aar den en normen zich
kristalliseerentot een basis,
waarop de handelstransacties
zich in de toekomst zullen
voltrekken.
De Sovjet-Unie beslaat ongeveer 1/6 gedeel
te van de aardoppervlakte en telt vermoede
lijk 160 tot 170 millioen inwoners. De rijk
dommen van dit uitgestrekte gebied zijn bui
tengewoon groot, doch de exploitatie daar
van laat nog in menig opzicht te wenschen
over. In de Sovjet-Unie bestaat reeds
zeer geruimen tijd een uitgesproken autar
kisch streven. De opperste leiding wenscht
zich zooveel mogelijk onafhankelijk te ma
ken van het buitenland. Met begrijpelijken
trots heeft de volkscommissaris van den bui-
tenlandschen handel, Sjwjalew, er dan ook
op gewezen, dat de export van Sovjet-Rus
land, in waarde uitgedrukt, op dit oogenblik
slechts 1 procent van de totale productie
van dit gehecle gebied uitmaakt, welke per
centages in 1913 en 1930 resp. 11,6 en 3.5
waren. Het klinkt in dat verband dan ook
wel wat vreemd, wanneer deze zelfde func
tionaris verklaart, dat Rusland geen autar
kische neigingen heeft, omdat het land naar
vrede streeft en de handelsrelaties met an
dere landen wenscht te bevorderen. Boven
geciteerde cijfers wijzen toch wel degelijk
in de richting van zelfvoorziening. En Rus-
ja'nd behoeft zich in dat opzicht toch niet te
verontschuldigen. Ook andere misschien
wel alle landen zijn van deze autarki
sche neigingen niet vreemd en daaronder
zijn er hen groot aantal, welker rijkdommen
aan grondstoffen enz. ongetwijfeld veel en
veel kleiner zijn dan in Rusland.
De buitenlandsche handel van Sov
jet-Rusland is geheel en al in han
den van den Staat. Verhalen, die
zelfs nu nog wel de ronde doen, als
of in die principieele verhouding wij
ziging gekomen zou zijn, moeten
categorisch worden tegengesproken.
De buitenlandsche handel is een
staats-handel.
Deze dateert van 1918, al was er toen na
tuurlijk geen sprake van, dat deze nieuwe
vorm geheel kon worden ingevoerd en toe
gepast. Op dit oogenblik is er een 20-jarige
ervaring en kan men de resultaten over
zien. Het systeem is in die twintig jaren ook
gewijzigd. In de eerste jaren, tot ongeveer
1928, was er aan den particulieren handels
man in de Sovjet-Unie nog een zekere rol
toebedeeld, al was de beteekenis daarvan be
trekkelijk gering. Het was de periode, die be
kend staat als de jaren der N. E. P. (Nieuwe
Economische Politiek). Een radicale wijzi
ging kwam in 1928 tot stand, het beginjaar
van het Eerste Vijfjarenplan (19281932).
De periode van de bevordering der groot
industrie. Toen ik enkele jaren geleden zelf
gedurende een maand door de Sovjet-Unie
reisde, heb ik herhaaldelijk geinformeerd bij
onze vriendelijke begeleiders, waarom het
eerste Vijfjarenplan zich niet met de voe
dingsmiddelen en de kledingindustrie be
zig had gehouden. Het daarop ontvangen
antwoord was vrijwel overal hetzelfde. Om
dat men bevreesd was voor Japan. Hoe het
fcij, in 1928 namen de rege.eringsinst.ant.ies
den buitenlandschen handel geheel over en
Was het met het particuliere zaken-doen af-
geloopen. De industrialisatieiaren kenmerk
ten zich door import van machines, techni
sche krachten enz. export van Russische
granen, terwijl groote credieten werden ver
strekt. Uit eigen ervaring weet ik, dat in die
jaren ook reeds de autarkische neiging in
Rusland overheerschte en dat aan menigen
technischen buitenlandschen medewerker
was aangezegd, dat hij over een bepaalden
tijd Rusland moest verlaten, omdat men dan
voldoende bekwame arbeidskrachten uit het
eigen land zou hebben. Zoo werd de nieuwe
vijfjarige periode ingeluid, de jaren 1933—
1937, die men de landbouw-jaren zou kun
nen noemen en waarin de mechanisatie op
dat gebied voortschreed. Of daarbij de resul
taten wel in overeenstemming waren met de
gekoesterde verwachtingen valt te bezien.
Inmiddels wist Sovjet-Rusland in 1933 een
actieve handelsbalans en in 1935 een actie
ve betalingsbalans te bereiken. Blijkens de
statistische gegevens, welke het Russische
bureau voor de Statistiek verstrekt, ontwik
kelde het Russische, handelsverkeer zich als
1933-1937 1028-1932 191S-'2S
Export 8.696.9 18,175.3 12.023.9
Import 6.291.1 29,592.5 11.429,0
Saldo 2.102.8 2.117.2' 2.105.1
(in millioenen Roebels)
De finantieele positie is gunstig,
indien men bedenkt, dat alle wissels
werden voldaan en de schulden, tot
1937 gemaakt, zijn gedelgd. De bui
tenlandsche handel van Sovjet-Rus
land is op het oogenblik op contante
basis ingesteld.
Ontegenzeggelijk hebben de beide vijfja
renplannen ook niet nagelaten radicale wij
zigingen tot stand te brengen in de positie
van het Russische handelsverkeer.
Het zou interessant zijn eens na te
gaan, welke rol dit land gespeeld
zou hebben, indien men de beschik
king had kunnen houden over de
vele bekwame leiders, die men
successievelijk heeft verbannen of
van het leven heeft beroofd. Dan
zouden de Molotovfabrieken in Gor-
ki, waar ik de loopende band van
Ford's fabrieken in Detroit met
eigen oogen aanschouwde, waar
schijnlijk een beduidend grootere ca
paciteit hebben gehad dan nu het
geval was en zou het omvangrijke
staatslandbouwbedrijf Zernograd
meer graan en minder korenbloe
men en papavers hebben getoond!
Maar dergelijke bespiegelingen hebben
slechts theoretische beteekenis. Wat had
kunnen zijn. heeft weinig practische waar
de. Hoe heeft zich nu het handelsverkeer
ont-wikkeld tusschen Sovjet-Rusland en ons
land met zijn overzeesche gebieden? Onze
regeering '"onderhoudt, zooals bekend, geen
officieele relaties met Rusland. Eenerziids
is bii herhaling betoogd, dat daardoor het
handelsverkeer ongunstig is beïnvloed, an
derzijds staan zij, die van oordeel zijn, dat
daarvan geen sprake is. In het afgeloopen
jaar nam Nederland de vierde plaats in
met een percentage van 7,8 van den Russi-
schen import en 6.5 procent van den Russi-
schen export. Ons land importeert uit Rus
land in hoofdzaak: granen, hout. gedroogde
vruchten, petroleum enz. en exporteert bag
germolens, schenen, machines. chemische
producten, haring enz., terwijl onze over
zeesche gebieden in hoofdzaak thee. kinine,
rubber enz. invoren. De poging van Neder-
landsche zijde gedaan om Rusland te inte-
resseeren voor den afzet onzer land- en
tuinbouwproducten zijn mislukt. De belang
stelling gaat in de eerste plaats uit naar
industrieele producten en de sedert Septem
ber 1937 verkregen opdrachten tot een
waarde van circa 29 millioen gulden betee-
kenen voor ons land een belangrijke werk
verruiming. Het artikel haring maakt daar
op een uitzondering.
Hoe de ontwikkeling van bet handelsver
keer in de komende iaren zal zijn, is moei
lijk te voorspellen. De verbetering van het
industrieele apparaat in Rusland, de gelei
delijke ophouw van het agrarische leven
en de neiging tot zelf-voorziening zullen
ongetwijfeld hun invloed uitoefenen. Nie
mand kan met eenige zekerheid voorspellen
of de Russische theecultuur binnen afzien-
baren tijd in staat zal blijken te zijn onze
Indische thee van de Russische markt te
verdrijven, al komt het mij voor, dat de
Russische aanplantingen. w#lke ik in de
Kaukasus-omgeving bezocht ,ver achter
staan bii de goed verzorgdee ondernemingen
in onze Preanger regentschappen.
Tntusschen kunnen wij zeer dankbaar zijn
dat nn dit oogenblik Rusland voor be-
naaide nationale producten nog altijd een
niet te versmaden afzetgebied is.
Jhr. Dr. J. C. MOLLERUS
Be visscherij over Juli 1933
Aan het maandoverzicht omtrent de uit
komsten der vissrherii over Juli 1938 is o.m
ontleend dat in de Waddenzee de vissrheri'
minder druk werd uitgeoefend dan in Juli
1937. De geldelijke uitkomsten waren slech
ter dan in Juli van het vorige iaar.
De hoeveelheid en opbengst der aange
voerde viseh bedroeg n.1. volgens voorloo
pige opgave respectievelijk in genoemde
gedeelten 1.381.713 (2.161.132) kg. en f 21.042
(28.130).
De geldelijke uitkomsten der visscherij in
bet I.Tsselmeer waren minder goed dan in
Juli van het vorige jaar. De hoeveelheid
en opbrengst der aangevoerde visch bedroer
n.1. volgens voorlooniee ongave 496.628
(701.982) kg. en f 232.999 (238,715).
Minister vraagt f 740.000 extra
voor onze deelneming aan de
Wereldtentoonstelling te New
York.
Nadat, ingevolge opdracht van den
commissaris-generaal voor de Ne-
deriandsche deelneming aan de we
reldtentoonstelling te New York in
1939, twee deskundigen zich ter
plaatse hebben kunnen orienteeren
ten aanzien van de kosten, aan deze
deelneming naar verwachting ver
bonden, is gebleken, dat met het
reeds daarvoor gevoteerde bedrag
ad f 750.000 waarvan f 500.000 ten
laste van Nederland komt, niet zal
kunnen worden volstaan.
Uiteraard behoort de bouw van een waar
dig paviljoen tot de posten, die het zwaarst
op de begrooting der Nederlandsche deelne
ming drukken. Naar schatting zal de bouw
prijs van dit paviljoen f 600-000 vorderen,
waarmede de ontoereikendheid van het
reeds verleende subsidie aangetoond is.
Aangezien het als uitgesloten moet worden
beschouwd, dat het Rijk zich zou kunnnen
onthouden van deelneming aan een ten
toonstelling als de onderhavige, waaraan
vrijwel alle landen der wereld deelnemen,
wordt het op grond van berekeningen van
den commissaris-generaal noodig geacht het
subsidie van het Rijk met f 740.000 te ver-
lioogcn, waarvan f 240.000 door de overzee
sche gebiedsdeelen zal worden bijgedragen-
De minister vraagt genoemd bedrag aan.
Londen wanhoopt niet aan de
oplossing der vrijwilligerskwes-
tie.
Volgens den diplomatieken cor
respondent van Reuter te Londen,
is de meening in verschillende krin
gen, dat Plymouth, de voorzitter
der niet-inmengingscommissie, zelf
of hetgeen meer waarschijnlijk is,
verscheiden regeeringen in verder
overleg met Franco zullen treden,
opnieuw versterkt. Plymouth kan nl.
niet optreden buiten de commissie.
De voornaamste leden der niet-
inmengingscommissie zijn algemeen
van gevoelen, dat een of andere
methode om het plan inzake de te
rugtrekking van vrijwilligers te doen
vervullen, moet en kan worden ge
vonden.
Ondanks de ontmoediging door Franco's
antwoord teweeggebracht, bestaat er geen
neiging te gelooven. dat de zaak in een
impasse is geraakt.
Plymouth is in overleg getreden met alle
vooraanstaande leden der commissie en zal,
na zijn onderhoud met Ilalifax, dat gisteren
plaats had, deze informeele besprekingen
zoo spoedig mogelijk hervatten.
Runciman dicht bij een volledige
oplossing?
De toestand in Tsjechoslowakije schijnt
zich wat vlugger te ontwikkelen dan aan
vankelijk verwacht werd. Er zijn aanwijzin
gen, dat Runciman dichter bij een volledige
oplossing is. Men meent, dat deze indruk be
vestigd wordt door Kundt's besluit te Praag
te blijven. Kundt heeft gistermiddag een be
zoek gebracht aan Runciman, die het avond
maal met Hodza gebruikt heeft.
Het krijgt den naam „Clemenceau"
Het Fransche ministerie van Marine deelt
mede: De minister van Marine, Campinchi
heeft een bevel onderteekend tot het op sta
pel zetten van een nieuw linieschip van 35
duizend ton. De bodem zal den naam „Cle
menceau" dragen. Het schip is het derde
van een reeks. De bouw is opgedragen aan
het Arsenaal te Brest.
Be brief werd 77 jaar geleden
geschreven.
De bemanning van het Noorsche
schip „Duen" heeft ten noorden
van Spitsbergen bij de zeven
eilanden een metalen flesch met
een brief van den Zweedschen on
derzoeker baron Adolf Erik Nor
denskjold gevonden, welke deze
geschreven heeft tijdens ziin Pool
expeditie 77 jaar geleden. De brief
is nog goed leesbaar, hoewel hier
en daar door het water beschadigd.
Gisteravond elf uur zijn Prinses Juliana
en Prins Bernhard per auto van hun bui
tenlandsche reis ten paleize Soestdijk te
ruggekeerd.
Tengevolge der politieke en
militaire voorbereidingen.
Uit de gesprekken op straat en
op openbare plaatsen schijnt men
te Berlijn te kunnen opmaken, dat
de bevolking steeds ongeruster
wordt door de voorbereidingen van
>olitieken en militairen aard.
De berichten gaan van mond tot
mon, waarbij ze ongetwijfeld over
dreven worden en veroorzaken een
gevoel van onbehaaglijkheid dat
looit zoo sterk is waargenomen.
Zelfs niet bij de militariseering
van Rijnland.
RECHT VAN HONGARIJE TOT
BEWAPENING ERKENT.
De permanente Raad van de Kleine En
tente in vergadering bijeen te Bied en de
Hongaarsche regeering te Boedapest heb
ben tegelijkertijd een communiqué gepubli
ceerd, waarin o.m. wordt gezegd: „De onder
handelingen, die sinds een jaar werden ge
voerd tusschen Hongarije, Roemenië, Zujd-
Slavië en Tsjecho-Slowakije. waren ge-in-
spireerd door den gemeenschappelijken
wensch het terrein te zuiveren van elemen
ten, die de ontwikkeling der betrekkingen
van goede nabuurschap tusschen Hongarije
en deze drie staten zouden kunnen schaden.
Zij hebben veroorloofd preliminaire over
eenkomsten te verwezenlijken.
Deze overeenkomsten houden de erken
ning door de drie staten in van de rechts
gelijkheid van Hongarije op het stuk der
bewapening en het wederzijdsch afzien van
ieder beroep op geweld tusschen Honga
rije en de staten in kwestie.
Bij de besprekingen, die aan de verwezen
lijking dezer overeenkomsten zijn voorafge
gaan zijn alle andere kwesties waarvan de
oplossing op gunstige, wijze de betrekkingen
tusschen de Donaustaten zou kunnen bein-
vloeden eveneens onderwerp van een diep
gaand en welwillend onderzoek geweest. De
verklaringen, waarin de houding der ge
noemde staten wordt uiteengezet, ten aan
zien van deze kwesties werden onder oogen
gezien, doch konden niet in een definitie-
ven vorm worden gegoten.
Het is te hopen, dat deze moeilijkheden
eenmaal overwonnen, onderhandelingen
over deze kwesties tot een goed einde zul
len kunnen worden gebracht om dat de be
reikte overeenkomsten en de desbetreffende
verklaring gelijktijdig zullen kunnen worden
gepubliceerd.
Geruchten in Japansche kringen.
In Japansche politieke kringen houdt men
zich bezig met de geruchten, die in Sjang
hai de ronde doen over een bezetting van
het eiland Hainan door Fransche troepen.
Men houdt het niet voor onmogelijk, dat
Frankrijk inderdaad erover denkt een
steunpunt op Hainan te verwerven ter be
veiliging van zijn belangen en dat daarover
met Hankau wordt onderhandeld.
Men verklaart verder, dat Frankrijk naar
het schijnt gelooft, dat Japan evenals bij
de bezetting der Paracelsus-eilanden ook
ditmaal met een protest volstaan zal. In
strijd met deze opvatting acht men in wel
ingelichte kringen een actie van Frankrijk
op Hainan nauwelijks waarschijnlijk.
Op slag door locomotief gedood.
Gisteravond omstreeks half zeven, toen
de locaaltrein Eindhoven-Valkenswaard in
aantocht was en de wachter van den be
waakten overweg in de Hoogstraat te Ges
tel de van een hekwerk voorziene spoor-
hoomen had neergelaten, wrong zich een
driejarig meisje. Klaziena van den Heuvel
uit de Hugo de Grootstraat te Eindhoven
door de spijlen, juist op het moment, dat
de trein passeerde. Het kind kreeg zulk
een slag van den locomotief, dat het dade
lijk dood was.
De trein stopte, doch kon met een gerin
ge vertraging de reis vervolgen.
De politie heeft het stoffelijk overschot
van het kind naar de ouderlijke wonjjig
gebracht.
Verwachting: Zwakke tot mati
ge N. tot O. wind, helder
koude nacht met dauw ovei
dag licht tot half bewolkt,
droog weer, iets warmer.
Verdere vooruitzichten: Aanvan
kelijk weinig verandering,
later iets warmer met gelei
delijk toenemende bewol
king.
Aanslag op Tsjang Kai Sjek
De Chineezen melden, dat hun troe
pen een Japansche aanval op Tsien-
sjan aan den noordelijken oever van
de Jangtse hebben afgeslagen met
zware verliezen voor de aanvallers.
Chineesche versterkingen zijn aan
gekomen ten westen van het meer
Pojang ter bescherming van den
spoorweg KioekiangNantsjang.
Japan wijzigt tactiek.
Zuidelijk van de Jangtse rukken de Ja
panners thans langs twee fronten op. Het
offensief op Hankau, dat hiermede langs den
Zuidelijken oever van de rivier wordt voort
gezet, is in de drie weken na den val van
Kioekiang voorbereid. Kleinere Japansche
afdeelingen hebben het terrein verkend.
Zij werden, aldus de N. R. Ct. vaak
teruggeslagen en naar het schijnt
hebben de ervaringen van deze af
deelingen een zekere wijziging ge
bracht in de Japansche tactiek, die
thans niet in de eerste plaats op de
omsingeling van den rechtervleugel
is gericht, doch plaatselijke verzwak
kingen in dezen vleugel tot stand wil
brengen en van plaatselijke zwakhe
den gebruik wil maken om door de
de linies te breken en op deze wijze
den Ghineeschen rechtervleugel voor
omsingeling rijp te maken.
Op het oogenblik rukken de Japanners
in Westelijke en Zuidelijke richting op.
Hankau is op het oogenblik nog 225 kilome
ter verwijderd, gemeten langs de rivier,
Nantsjang, de hoofdstad van Kiangsi en be
langrijk centrum van de Chineesche lucht
macht, het doel van de in Zuidelijke rich
ting oprukkende Japanners, nog 144 kilo
meter.
De in Westelijke richting rukkende Ja
panners bedreigen op het oogenblik Joeit-
sjang.
Ook naar Nantsjang, wordt in twee colon
nes opgemarcheerd. Zoowel bij Toetsjang
als bij Singtse wordt hevig gevochten.
Munitie in een grot.
De Japansche afdeeling, die Poetsjau en
Ilanjantsoen genomen heeft, is thans over
gegaan tot een algemeenen aanval op Ilwing
tsoen, 10 k.m. ten noordwesten van Feng-
lingtoe. In een grot ten zuiden van Poetsjau
hebben .Tapanneezen en enorme hoeveelheid
wapenen en munitie gevonden, die door de
Chineezen daar verborgen waren: er waren
zelfs stukken geschut bij.
Tsjang Kai Sjek gewond?
Volgens nog niet bevestigde geruchten
zou een aanslag zijn gepleegd op maar
schalk Tsjang Kai Sjek te Hankau. De
maarschalk zou licht gewond zijn.
Bijzonderheden worden nog niet medege-
Vrachtauto over den kop.
Op den Kanaaldijk in de gemeente Ber
gen is tegenover de kerk van Koedijk een
ongeluk gebeurd, dat nog betrekkelijk goed
is afgeloopen. Een vrachtauto van de Boer
uit Breezand. kwam uit de richting Den
Helder, bestuurd door S. B. en werd in
gehaald door een luxe auto, waarin J. M.
uit Den Helder aan het stuur gezeten was.
Juist toen de luxe auto wilde pas-
seeren, was een autobus van den
dienst AlkmaarDen Helder van
de andere zijde genaderd. De luxe
auto was dientengevolge genoodzaakt
te vroeg naar rechts te wijken en.
raakte daarbij de linkervoorkant
van de vrachtauto. Deze sloeg van
de berm af en kwam over den kop
met de lading, bestaande in een
partij bloembollen, in de sloot te
recht.
Wonder boven wonder werden de beide
inzittenden slechts licht gewond. Een
kraanwagen uit Alkmaar bracht de vracht
auto op den goeden weg terug. Tegen J.
M., welke gesneden had, werd door de
politie proces-verbaal opgemaakt.