Openlijke critiek in 't Derde Rijk De girodienst groeit nog steeds Driemaal was geen scheepsrecht! S*A+~inquisitie en fluistercampagnes Kantoorgebouw en restaurant op P.T.T. is de grootste klant van den Rijksgebouwendienst Cafasfropbale vliegtuig botsing in Japan Samenvoeging van Wormer en Jisp Officieus wereldkampioen schap achtervolging Onduldbaar antisemitisme Midden-Damterrein 1 Piloot verrast geisha Reeds 27 dooden Wat gebeurt er in Tschechoslowakije? „Italië is op den verkeerden weg" WieJbiennov Ik zit in den nachttrein Berlijn Praag, een der snelste en tevens com- J fortabelste internationale verbindingen op het Europeesche continent en staar C over het Duitsehe land, dat rhythmisch C f voorbytrekt. Eerst twee uur geleden vertrokken J uit de Rijkshoofdstad is de storm van J gedachten bi mij nog niet tot rust ge- komen. Een overstelpend aantal gedach- v ten, veroorzaakt door al datgene wat ik f f in twee en een halven dag zag, hoorde r r en begreep. r Twee en een halve dag Berlijn (als J „Abstecher" naar Praag gemaakt) zijn J ruim voldoende geweest om te ervaren, dat het met de Derde Rijksclie heilstaat l nog steeds niet zóó gesteld is, als de C vlammende affiches der Duitsehe reis- f bureaux ons vertellen en dat zich ach- J ter een vertoon van rust en tevreden- J lieid met name thans een zeer nerveuse gemoedsstemming verbergt. Berlijndat zijn imposante lichtreclames en bioscoop-kasteelen, Berlijneen machtig vertoon van winkel-paleizen, verkeer en hotels. Van heroike adelaars, rustende op het wen telende hakenkruis. Berlijn, dat is de onvergetelijke indruk van een .Unter den Linden" en een verscholen bierkneip ergens bij de Hasenheide in Neu- köln. Maar het Berlijn van Augustus 1938 is méér, en dan doelen wij op de geestesgesteldheid van het volk, die geheel anders is dan men dat verwacht na een afwezigheid van drie en een half jaar, en waarover men zich, op z'n zachtst uitgedrukt als objectief waarnemer ten zeerste verbaast. Walgelijk anti-semitisme. Een van de eerste schokken, die wij kregen, was die van het anti-semitisme. Het Duitsehe anti-semitisme is even geraffineerd als grof, het is het ongezonde uitdenksel van een sadis tisch Pruisisch brein en zal ten eeuwige dage een schande blijven voor alles wat Hitier c.s. tot stand gebracht hebben. Dit Duitsehe anti-semitisme is onwaar- beu 9 k 10 uur per dag te arbeiden voor een bagatel en dan onthaald te worden op „brood" en „boter", waaraan zelfs de armste Neder lander slechts noode den mond zou zetten. Er wordt (vooral in de steden) gebrek ge leden. Ondervoeding dreigt, ondanks 't ge stelde doel van „ras-verbetering". De Ber- lijner weet thans, begint tenminste te begrij pen, dat nu de claroenstooten van 't meester lijk bespeelde propaganda-instrument uit- geëchood zijn, de armoede dreigt. Fluistercompagnes. En zoodoende vieren de fluistercampagnes hoogtij. Nauwelijks weet één Berlijner door een toeval iets dat de Berlijners niet mo gen weten (en dat is agn de orde van d en dag...) of binnen 3 uur weet heel Berlijn het.. De snelheid van verbreiding is ongelooflijk en nimmer slaagt men erin den oorsprong op te sporen; tot wanhoop der heeren in de Wilhelmstrasze. Ik heb geïnformeerd hoe de gemiddel de Duitscher denkt over het Tsechoslo- waaksche probleem. Voorzichtig en on opvallend. En steeds bleek weer, dat men 't weliswaar gewenscht vond, dat ook die Duitsehe stamgenooten woonplaats kregen in het Groot-Duitschland, doch dat 't hoogst roekeloos zou zyn thans door middel van 't leger dwang uit te oefenen. Dit in verband met de nijpende voedselschaarsclite, die de proviandee ring van een in opmarsch zijnd leger on mogelijk maakt. Ondanks de perfectie der luchtvloot, tanks en soldaten! Verboden lectuur. Deze meening is in Duitschland open baar. En dat dank zij de sedert enkele maanden zeer intensieve verspreiding van „verboden lectuur". Nog geen 10 dagen geleden bracht de offi- cieele Rijkspost in 3 districten in Berlijn een reclamebilje t rond van een te goeder naam en faam bekend staande chocolade-fabriek. De Berlijners vouwden het open en kregen een smeuïg anti-nationaal-socialistisch getint schrift onder de oogen, onderteekend met sikkel en hamer en „Die Soldaten Liga". De gevangenissen en concentratiekampen zitten barstend vol en in iedere krant leest men iede.'en dag van wéér zooveel terecht gestelde hoogverraad-bedrijvers en a-socia len. Maar 't gros der Berlijners is aan 't twij felen geslagen... Openlijk protest. Den Duitscher is tot in den treure werk en een menschwaardig bestaan beloofd, maar 't loon wordt steeds slechter en zal zeker, gezien de ongunstige positie der Berlijnsche beurs, nog verslechteren. Den avond, dat ik vertrok, had ik deel aan een fluistercampagne. In een café vertelde een burgermanneke mij of ik wed wist, dat er dien morgen een trein met Duitschers in het concentratiekamp gestopt was. Met hun vrouwen en kinderen waren zij verplicht ge weest naar de grens te gaan, teneinde te hel pen bij 't graven van kazematten, een hon denwerk. Allen hadden geprotesteerd, maar daar werd niet naar geluisterd. Dus vertrok de trein met nazi's uit Berlijn. Maar hij kwam niet verder dan Potsdam, aangezien er om de 25 meter aan de noodrem getrokken werd. Teneinde raad heeft men hen ondergebracht in 't concentratiekamp, waar men hen weer een zuiveren nazi-geest hoopt aan te meten... Ook hier weer een bewijs, dat de Duit scher bezig is de kluisters, die z'n mond nu al verscheidene jaren gesloten hiel den, te verbreken. (Dit laatste incident is historisch en werd mij later door een lid van een buitenlandsch gezantschap bevestigd). Inquisitie. Voorts is men het spionnage-systeem moede Voor dit edele doel heeft men een on telbaar aantal S.S.-mannen gerequireerd en deze heeren behooren nu niet direct tot de bloem der natie. Juist onder de (onontwik kelde en doorgaans van elke intelligentie ge speende) S.A.-knapen schuilt veel kaf en de politie ziet willoos toe, dat deze jongelui hun gang gaan, ook bij 't terroriseeren van koo- pende huismoeders in enkele Joodsche zaken of in hun dienst ingrijpen. Een door en door rotte toestand. Maar ik hoorde van terzijde, dat bij vele Berlijners het bloed aan 't koken raakt, als ze 't hebben over deze „verdedigers van 't Derde Rijk". „Als ich au Deutschland denke in der Nacht" Dat alles heb ik overdacht, staande in een der corridors van de voortdenderende express BerlijnPraag, terwijl in 't compartiment een krijgshaftig gesnorde Feldwebel en een hooge S.S.-man het hadden over het verdee- len van Tsjechoslowakije in gouwen. Men was het er roerend over eens, dat dit nog slechts een kwestie van dagen was. De trein denderde door 't Duitsehe land en onwillekeurig kwam mij 't bekende versje van Heine in gedachten: „Als ich an Deutschland denke in der Nacht „So bin ich um den Schlaf gebracht." Want als er één handicap zal komen op den tot nu toe gladden weg der Duitsehe expansie, is dat juist Tsjechoslowakije. Daarover in een volgend artikel. Voordracht tot verkoop voor f430.099 spoedig te verwachten. Het Hsbl. verneemt, dat het midden- Damterrein, waaromtrent de laatste kwart eeuw door 't gemeentebestuur van Amsterdam herhaaldelijk ver- geefsche pogingen zijn aangewend om het aan particuliere combinaties in erfpacht uit te geven, binnenkort zal worden verkocht, indien althans de Raad van Amsterdam met het door burgemeester en wethouders eerstdaags in te dienen voorstel ac- coord gaat. De onderhandelingen tusschen den Dienst van wethouder De Miranda en de reflectante zijn nagenoeg beëindigd en ten stadhuize is men er van overtuigd, dat de transactie zal doorgaan. Het is de directie van de N.V. „De Neder landen van 1845", de bekende Levensverze keringsmaatschappij, die zich bereid heeft verklaard, het terrein te koopen, en bij de ge voerde beraadslagingen bij die geneigdheid is gebleven. De koopsom zal omstreeks f400.000 bedragen. Indien de Raad de desbetreffende voor dracht van B. en W. aanneemt, zal de bouw meester, architect W. M. Dudok uit Hilver sum, er een 30 M. hoog kantoorgebouw slich ten met, in de benedenverdiepingen, winkel huizen alsmede een groot, modern ingericht restaurant. De bovenverdiepingen zullen voor kantoorruimten worden verhuurd. Komt deze verkoop tot. stand dan zal de „Verceniging voor Vreemdelingenverkeer Amsterdam" in het groote perceel een bij 't bouwen speciaal voor haar in te richten af- deeling kunnen huren. vliegtuig stort in badkamer. Een vliegtuig is neergestort en terechtgekomen in de badkamer van oen geishabuis te Tokio. De Piloot en een passagier werden op slag gedood. De houdster van het geishabuis verklaarde later, dat een lichtflits als van eeri bliksem straal langs schoot, terwijl zij haar gelaat stond te wasschen. De licht flits werd onmiddellijk gevolgd door een verschrikkel'jkeri slag. Het bleek, dat een vliegtuig was neer gekomen op het dak van de bad kamer. Zii zelf en de meisjes wer den getroffen door een regen van brokstukken, doch deze veroor zaakten geenerlei verwondingen. 18.009 nieuwe rekeninghouders in 1938. In tegenwoordigheid van vele genoodig- den werd gistermiddag de nieuwe vleugel van het gebouw van den postchèque- en gi rodienst officieel in gebruik genomen. Dc directeur van den postchèque- en gi rodienst sprak in zijn openingsrede over den groei van den dienst. lederen dag melden zich ongeveer 100 nieuwe rekeninghouders aan. Het nieuwe gebouw modern in gericht. Centrale verwarming met systcem-pla- fondvcrwarming, liften, buizenposten en transportbanen, een acoustische pleister on der de plafonds, aangebracht ter demping van het geluid der talrijke telmachines, het zijn alle moderne eischcn waaraan de nieuw bouw voldoet. Dr. ir. Damme, de directeur-generaal der P.T.T. gaf nog enkele cijfers over den groei. Opgericht in 1918. Met een uiteraard klein aantal rekening houders, nam deze dienst buitengewoon snel in omvang toe. Reeds vijf jaar latei- kon de 100.000ste rekeninghouder worden ingeschreven. Het bereiken van de 200.000 duurde langer, n.1. 9 jaar. Dit langzamer tempo was ton deele een gevolg van de moeilijkheden, die de dienst ondervond bij dn centralisatie, toen zelfs de werkzaamhe den een tijdlang moesten worden gestaakt. Dit is echter lang voorbij en voor velen reeds volledig vergeten. Op schitterende wijze heeft de dienst zich hiervan hersteld. Een tweede factor was do afschaffing der rentevergoeding. Na 1932 ging het echter weer snel voorwaarts en wederom 5 jaar later, in 1937, kon de 300.000ste rekening houder worden ingeschreven. 18000 nieuwe rekeninghouders in 1938. Ter illustratie van den groei gaf spr. nog de volgende cijfers; ultimo 1937 was het aantal rekeninghouders 312.000, thans reeds meer dan 330.000. Het aantal boekingen in 1937 bedroeg 91V? milliocn tot een totaalbe drag van 17 milliard gulden. Het aantal boekingen met de Nederlandsche Bank be droeg 15.000 met een totaalbedrag van 1.3 milliard. Het bedrag van het verkeer met het buitenland bedroeg 21 millioen gulden, welk verkeer werd onderhouden met 17 lan den. 1100 telefoongebouwen moesten gemaakt worden. Daarna was het woord aan het hoofd van den rijksgebouwendienst, J. C. E. baron van Lyndcn, die releveerde, dat de P.T.T.-dienst de grootste „klant" was van zijn dienst. Deze uitbreiding b.v. kostte niet minder dan een half millioen. In een aantal jaren moeten voor de P.T.T. 1100 telefoonge bouwen worden gebouwd, 400 daarvan zijn reeds klaar, 400 zijn nog onder han den, zoodat er nog 300 moeten bijkomen. Voorts zijn reeds een 20-tal grootere post kantoren voor de P.T.T. gebouwd. EEN VLIEGTUIG OP FABRIEK GEVAL LEN, WAARDOOR BENZINERESERVOIR ONTPLOFTE. Twee Japansche burgervliegtuigen, welke op geringe hoogte boven een fabriek in Omori, nabij Tokio vlo gen, ziin op bet dak van de fabriek neergestort. De fabriek vloog in brand en van de honderd arbeiders, welke werkzaam waren in de fa briek werden direct dertien gedood en velen zwaar gewond. Het "e- '-""-v is geheel in esch gelegd. Drie inzittenden van de beide vliegtui gen vonden eveneens den dood. Vijf anderen werden ernstig gewond. Het benzinereservoir van de fa briek ontplofte. Omlrent het ongeluk te Omori wordt nog nader gemeld, dat de heide vliegtuigen, les- toostollen, in dichten mist tegen elkaar zijn gebolsf. Een toestel kwam neer op de binnenplaats van een oude fabriek te mid den van een groote menigte menscben. Het benzinereservoir ontplofte en de vlammen tastten spoedig de gebouwen aan. Bij den brand werden dertien personen gedood en ongeveer tweehonderd gewond, waarvan ve len ernstig. De fabriek en twee andere hui zen gingen in vlammen op. Het andere vliegtuig kwam terecht op bet dak van een huis. De vlieger en zijn passagier kwamen om bet leven, doch van de bewoners van het huis werd niemand getroffen. Een vlieger kwam om, doordat zijn para chute weigerde, toen hij uit het toestel sprong. Het aantal gewonden bedraagt meer dan 300. Voor een groot aantal zwaargewonden is de kans op herstel gering. Reeds 27 dooden. De laatste berichten melden, dat liet aan tal dooden reeds gestegen is tol 27. Nu de oogen der geheele wereld gericht zijn op Tsjechoslowakije en de spanning in het land van Masa- ryk met den dag toeneemt, zijn wij in staat enkele artikelen te publi- ceeren, vervaardigd door een onzer verslaggevers tijdens een zoo juist gemaakte reis door dit land. In deze serie, die begint met een Berlijnschen brief, hopen wij een verhelderend beeld te kunnen geven inzake de spanningen in Europa s politieken heksenketel. Portugal keurt Italië's rassen leer af. i De geheele Portugeesche pers, doch in het bijzonder dc katholieke, levert critiek op de houding van Italië ten aanzien van liet rassenvraagstuk. De directeur van „A. Voz", een van de oudste en meest vooraan staande journalisten, van Portugal, Consel- lieiro Fernando de Souza, heeft in een hoofd artikel geschreven, dat Italië op den ver keerden weg is. Tegenkanting van beide gemeenten Gedeputeerde Staten van Noordholland heb ben gistermiddag in een openbare zitting de bezwaarschriften behandeld van Jisp en Wormer tegen dc door 't rijk voorgenomen samenvoeging van deze gemeenten. De voorzitter, mr. dr. A. Baron Roell, com missaris der Koningin, gaf een overzicht van de over deze aangelegenheid gewisselde stuk ken waarna de burgemeester van Wormer de heer P. Kooiman, het bezwaarschrift van Wormer toelichtte. Hij verklaarde, dat de gemeenteraad vrijwel eenstemmig tot de con clusie was gekomen, dat samenvoeging voor Wormer zeer nadeelig zou zijn, gezien den slechten finaneieelen topstand van Jisp. De burgemeester van Jisp, de heer W. Von- ster, was van oordeel, dat men een samenvoe ging beter uitstellen kan tot betere tijden. Hij zou het betreuren, als de historisch gegroei de zelfstandigheid van Jisp verloren gaat. Gedeputeerde Staten zullen hun standpunt in deze zaak later bekend maken. Sterk bezet tournooi. Deth- mer Klink tegen de groote ka nonnen. Reeds eenige malen is de Nederlandsche Wielren Unie op het U.C.I.-congres met het voorstel gekomen om in het kader van de wielerwereldkampioenschappen ook een ach- tervolgingstitel te laten verrijden, maar nog steeds heeft dit voorstel hij de U.C.I. geen instemming gevonden. Toch geeft do N.W.U. liet nog niet op. Men heeft thans de gelegenheid aangegrepen om tijdens de komende wereldkampioenschappen een ach- tervolgingstournooi te organiseeren, met den titel van officieus wereld kampioen als inzet en op deze wijze wil men trachten de talrijke gedele geerden, die hij de kampioenschap pen aanwezig zullen zijn, te over tuigen van de waarde van een pour- suite-titel. De strijd, die zal gaan om de „Grand Prix du Monde", belooft inderdaad buiten gewoon interessant te worden, daar men er in geslaagd is de beste achtervolgers ter wereld te contracteeren. In totaal zullen acht renners starten, die vier verschillende landen vertegenwoordigen. Archambaud de werelduurrecordhouder en zijn landgenoot Biehard, die ook reeds zijn sporen als achtervolgingsspecialist heeft verdiend, zullen Frankriik represen- teeren. Kaers. die thans in buitengewoon goede conditie verkeert, is als eenige Belg gecontracteerd, terwijl Di Paco Italië verte genwoordigt. Tegen deze sterke buitenlanders zullen de vier sterkste achtervol gers van Nederland het hebben op te nemen. In de eerste plaats na tuurlijk de Nederlandsche kampioen Jan Pijnenburg en de finalist van dit jaar, do Wieringer Klink. Ver der zijn Slaafs en Schulto uitge- noodigd voor dit ongetwiifeld zeer sterk bezette tournooi, dat niet zal nalaten een goeden indruk te maken op de talrijke aanwezige wielerofficiais. Op Zondagavond 28 Augustus vinden de verschillende series plaats, terwijl op Don derdagavond 1 September de halve finales de finale en de strijd om de derde en vier de plaats zullen worden verreden. Al staat er dan ook geen officiëele wereldtitel op het spel, toch zullen de gecontracteerde renners den strijd met grooten ernst op vatten, overtuigd als zij zijn van de waarde van deze „Grand Prix du Monde", die er hopelijk toe zal bijdragen, dat eerlane de beste achtervolgers zullen kunnen strijden om een officieelen poursuite-titel. <lig en iir hooge mate strijdig met zelfs de méést elementaire beginselen van huma niteit, en fatsoen. Het wordt bedreven door de hoogste leger- en burgerlijke auto riteiten, zoowel als door dc knapen der S.A. Het is perfide, sadistisch en gemeen. Het kent geen pardon. Ik heb de winkels gezien langs Kurfürsten- damm en Unter den Linden en in de zijstra- toen van de Alexanderplatz. Op de étalage-ruiten de lange pamfletten van 1 meter bij 3 decimeter, waarop met bloed- roode letters „Jüdisches Geschaft". Deze win kels waren zonder uitzondering vrijwel onbe zocht. Ik heb op alle pleinen en op de kruiswegen de „Stürmer"-kastjes gezien. Hierin hangt open gevouwen het lijforgaan van den grootsten al ler hedendaagsche jodenhaters, Julius Streicher, uit München. De „Stürmer" hangt er te lezen voor rijp en groen, Duitschers en buitenlanders, met uitzondering van een periode van 6 weken ter gelegenheid der Duitsehe Olympiade, toen de heer Goebbels het raadzaam achtte uit pro pagandistisch oogpunt de kastjes met hun wal gelijken (en pornografischeninhoud te laten verdwijnen. Dat was laf en in hooge mate on sportief van den heer Goebbels, waarvan mij drie Duitschers (nazi's) verzekerden in twee en een halven dag, dat hij Duitschland" meest gehate partijman is. Er wordt onbeschrijfelijk geleden. „Juden nicht erwünscht". Dat leest n l in duizenderlei vorm in Berlijn, bij alle openbare gelegenheden en telkens striemt dat. Ongetwijfeld hebben de Duitsehe joden hun fouten gemaakt, maar men heeft hen gestraft en waarvoor is het noodig, dat men den over wonnene blijft trappen, blijft kwellen en hem met een glimlach in den dood jaagt? Dat is, alweer, laf en onsportief. Onbeschrijflijk is het leed dat thans de joden in Duitschland aangedaan wordt, te- meer waar dit volk de gelegenheid ontno men is te vertrekken. De grenzen der Euro peesche landen zijn bijna alle gesloten en daarbij krijgt geen jood de kans met zijn bezit te emigreeren. Wel rust Gods hand zwaar op Juda's stam in Duitschland. Onduldbaar zwaar. Een veracht, uitgespogen, vervloekt volk, dat ieder uur van iederen dag gepijnigd, gebrandmerkt en vertrapt wordt. De Duitscher zwijgt niet meer. Dat alles te zien en te hooren in Berlijn maakt droefgeestig, temeer waar het momen teel daar ook op ander gebied verre van ideaal is. Het is, vóór alles, verbluffend hoe defaitis tisch het Duitsehe volk is. Er wordt (uw schrij ver dezer dekt dit met zijn naam) ernstige cri tiek geleverd op allerlei regeeringsmaatregelen en op het beleid van tal van leiders der partij. Ik merkte dat in de treinen, in den onder- grondschen „U-bahn" en in de café's. Het was een zeer merkwaardige ervaring, waarover men tot nu toe in de buitenlandsche pers vrijwel niets vernomen heeft. Men is het aan 't beu worden, de nimmer eindigende contributies aan de ontelbare „vrüwillige" staatsorganisaties. Men is het Graanhandelaren waarschuw den regeering tevergeefs! Moet de handel zich aan de voorraadovereenkomsten hou den? Dinsdag j.1. werd de algemeene vergadering gehouden van den Al- gemecnen Nederlandschen Mole- naarsbond, waar de heer J. Schilt- huis, lid der Tweede Kamer, het woord voerde over dc verhooging van de monopolieheffingen. Na een overzicht te hebben gegeven van de regeeringsmaatregelen inzake de graan prijzen, constateerde spr., dat er thans een gerechtvaardigde reden is voor den Nederlandschen graanhandel om zich te verzetten tegen de laatst opgelegde hef fingen. Dc handel heeft tot drie maal toe haar waarschuwende stem laten hooren en voor speld, dat monopolieverhooging een debacle voor den handel zou betcekcncn, daar de prijzen do heffingen niet zouden volgen. In het belang van den landbouw wil dc handel zich zeer zeker opofferingen ge troosten, doch alleen dan, wanneer dit on vermijdelijk is en niet wanneer er schade aan den handel toegebracht wordt, die ver meden had kunnen worden. Wat betreft de voorraadovereen komsten. die verschillende graan handelaren met de regeering hebben afgesloten, was spr. van oordeel, dat de strekking hiervan geheel is gewijzigd, nu gebleken is, dat de marktprijzen de monopolieverhoo- gngen niet volgen en er veel meer moet worden afgedragen dan de extra verkregen winst. Spr. achtte het niet redelijk, dat men zich thans aan deze overeenkomsten moet hou-' den. Spr. was dan ook van meening dat het niet onmogelijk is. dat deze redeneering bij de regcering ingang zal vinden. Resumeerende noemde spr. dan ook de actie, die door den Rotterdamschcn en Am- stcrdamschen graanhandel is ontketend volkomen gemotiveerd. Deze opvatting werd door de vergadering met applaus onder streept. Handel ingeschakeld. Inzake de overname van de uitvoering van de crisismaatregelen door de land bouworganisaties en do belangen, die de handel daarbij heeft, zeide de heer Schilt- liuis, dat een nieuw plan te dezer zake is ontworpen. Doch nadere bijzonderheden hierover kon Spr. nog niet mededeelen, wèl kon hij in het algemeen zeggen, dat een be langrijke rol zal worden toebedeeld aan den georganiseerden handel. (Wij wijzen in dit verband op ons bericht van Zaterdag j.1.: „Ik weet wat. maar ik mag het niet zeggen," waarin wij reeds meldden, dat de handel hoogstwaarschijnlijk zal worden ingeschakeld bij de op handen zijnde landbouwordening. Red.)

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1938 | | pagina 8