De vorst die aanstoot gaf
In zijn cel terug
Uil het leven van den Zonnekoning
Beroemde pilote op Schiphol
Zuringzout in dc aardappelen
Koning Leopold wenscht onze
Vorstin geluk
Familie van radiotoestel
beroofd
Na Oranjefeest vermoord
Moeder-overste viel
voor trein
Landen op een klein
vliegveld
Aardbeving doet klokken
stilstaan
Minder huwelijken in Italië
De schatten van den Czaar
VROUWEN VERDRONGEN ELKAAR
VAN HET HOF.
Op 5 September a.s. zal Frankrijk
het belangrijke feit herdenken, dat
300 jaar geleden de beroemde zon-
ne koning, Lodewijk XIV geboren
•werd. Tijdens zijn lange regeerings-
periode ontwikkelde Frankrijk zich
tot een machtig rijk, maar zijn
staatkunde was van dien aard, dat
tenslotte geheel Europa tegen hem
partij koos. Ook de financieele toe
stand van het rijk stond er tegen
het einde van zijn leven buitenge
woon slecht voor.
Toen Lodewijk XIV, na het overlijden
van zijn vader in 1G43, de troon beklom,
koesterde men omtrent zijn regeering wei
nig verwachtingen. Immers, hoewel nog
zeer jong, besteedde de jorge koning een
groot deel van zijn leven aan vrouwen en
feesten, terwijl hij voor de ernstige staats
zaken hoegenaamd geen belangstelling
toonde. Aanvankelijk werd het bestuur
over het land dan ook uitgeoefend door
zijn moeder, Anna van Oostenrijk, die in
1643 regentes werd en die Mazarin als mi
nister aanstelde.
Een scherpe blik.
Toen Lodewijk XIV echter in 1661 het
bestuur zelf in handen nam na het
overlijden van Mazarin toonde hij spoe
dig een buitengewoon scherpen blik te
hebben in het kiezen van ministers en ge
neraals. Zoo riep hij mannen aan de re
geering als Le Tellier, Colbert en Lionne,
terwijl naderhand ook Louvois in dienst
■genomen werd. In Colbert vond Lodewijk
den man, die met groottalent het bin-
nenlandsch bestuur regelde,' nijverheid,
handel en scheepvaart bevorderde en even
zeer de welvaart elcr natie als 's konings
geldmiddelen vergrootte; Louvois was de
man, die eenheid in het leger schiep en
dit tot een machtig geheel maakte.
Oorlogszucht.
Beide, zoowel geld als een leger, had Lo
dewijk dan ook dringend noodig in verband
met zijn oorlogszuchtige plannen, welke hij
gedurende zijn geheele leven gekoesterd
heeft. Niet minder dan vier oorlogen, waar
van drie groote, heeft hij gestreden, uit
sluitend en alleen om zijn macht te ver-
grooten.
O.m. viel Lodewijk, nadat hij in 1670
een geheim verdrag met Engeland gesloten
had, met twee zijner beste veldheeren Con-
dé en Turenne, de Republiek binnen. In
verloop van zes weken veroverde hij de
helft der gewesten.
In die dagen zag het er in ons land treu
rig uit. want niet alleen Lodewijk, maar
ook Engeland, Munster en Keulen behoor
den tot onze vijanden.
Redeloos, radeloos, reddeloos
Bekend is uit die dagen het gezegde: liet
volk was redeloos, de regeering radeloos en
het land reddeloos. Gelukkig kwam het ech
ter zoo ver niet, want door het tijdig door
steken van de dijken, door het ingrijpen
van de Europeesche mogendheden en door
de verheffing van Willem III tot stadhou
der, kon ons land van den ondergang ge
red worden. Be Nederlanden kregen nu
zelfs verschillende bondgenooten, daar Lo
dewijk zich niet ontzag Elzas-Lotharineen
binnen te vallen en het aartsbisdom Trier
te overvallen. Maar eerst na langdurige
onderhandelingen was de Fransche koning
geneigd in 1678 de vrede van Nijmegen te
sluiten, waarbij hij wederom verschillende
deelen van de Zuidelijke Nederlanden ver
wierf, alsmede de veroverde landen in cle
Elzas.
Europa vijandig.
De volgende oorlog, waarin Lodewijk XIV
gewikkeld werd, was de Negenjarige Oorlog
(1GS81697). Meer en meer was Europa hem
vijandig gezind geworden in verband met
zijn buitenlandsche bemoeiingen.
Toen de kansen van den Zonnekoning in
dezen strijd keerden, begon hij naar den
vrede over te hellen, welke in 1607 tot stand
kwam en waarbij hij van tal van verove
ringen afstand moest doen.
Misgewas en hongersnood.
Het is te begrijpen, dat de financiën
van Frankrijk er lang niet schitte
rend voorstonden; het land was
uitgeput, hooge belastingen, mis
gewas en hongersnood hadden de
welvaart zeer benadeeld en ontevre
denheid doen ontstaan.
Maar nog was Lodewijk niet van zijn
oorlogszuchtigheid genezen en kort na het
sluiten van den vrede werd hij in een vier
de oorlog, de Spaansche Successie-oorlog ge
wikkeld, waarin hij weer tegenover een
Europeesche coalitie geplaatst werd.
Na den vrede van Utrecht in 1713 en
dien van Rastadt in 1714, was in Frank
rijk een allertreurigste toestand ontstaan.
Vervolging der Hugenoten.
De schuldenlast was tot 2 milliard geste
gen en de bevolking was meer dan onte
vreden. Trouwens, er waren nog andere
redenen, dat de verbittering onder de men
schep zeer toegenomen was. Want Lode-
wijk's heerschzueht kwam niet alleen tot
uitdrukking in .zijn veroveringsveldtochten,
maar ook in zijn houding tegenover de Hu
genoten, den Paus en de Jansenisten. Na
den vrede van Nijmegen (1678) wikkelde de
Fransche koning zich in een vreeselijken
strijd met de Protestanten, die in Frankrijk
nog ruim 1 millioen aanhangers telden.
De koning streefde naar een godsdiensti
ge eenheid, dus de Protestanten moesten
verdwijnen.
Steeds strenger werd er nu tegen
de Protestanten opgetredcn:hun ker
ken werden gesloten, ambten moch
ten ze niet meer bekleeden, noch ver
schillende bedrijven uitoefenen en
toen dat alles nog niet voldoende
baatte, begon het stelsel der dragon-
nades; soldaten werden bij de ver
stokte Protestanten ingekwartierd
en iedere mishandeling tegenover
huil gastheeren was hun geoorloofd.
Geen wonder dan ook, dat duizenden en
duizenden Hugenoten het land verlieten, om
zich elders voornamelijk in de Nederlanden
en in Duitschland te vestigen. Voor Frank
rijk had dit zeer nadeelige gevolgen, daar de
viuchtelingen nijvere landbouwers cn hand
werklieden waren; de voornaamste indus
triecelen behoorden tot hen en „rijk als een
Protestant" was in Frankrijk een bekend ge
zegde.
In conflict met den Paus.
Maar Lodewijk's gewetensdrang
kwam ook uit tegenover den Paus,
met wicn hij in strijd geraakte over
de rechten der „Gallieaansche kerk"
Op een nationale concilie liet hij 'n
aantal artikelen aannemen, waarin o.
a. de wereldlijke macht voor onaf
hankelijk van de geestelijke verklaard
werd cn de stelling werd uitgespro
ken, dat in geloofsvragen de beslis
sing van den paus kon worden ver
beterd, zoolang de kerk haar goed
keuring niet gegeven had.
Gaf deze oppositie, redenen tot groote on
tevredenheid, ook aan liet particuliere leven
van den koning nam men aanstoot.
's Konings huwelijk.
Reeds op 22-jarigen leeftijd was hij
in het huwelijk getreden, zij het dan
ook om politieke redenen, met Ma
ria Theresia, oudste Infante van
Spanje. Daaraan was heel wat voor
afgegaan, want Frankrijk was op dat
oogenblik in oorlog met Spanje en
de sluwe staatsman Mazarin wensch-
te met groote omzichtigheid het hu
welijksaanzoek te doen, immers, be
halve een huwelijk, moest een zoo
voordeelig mogelijke vrede met Span
je tot stand komen. Lodewijk XIV
zelf werkte aanvankelijk niet mee,
daar hij zijn hart verpand had aan
Maria Mancini, een nichtje van kar
dinaal Mazarin.
Een vrouw van bijzondere schoonheid en
bekoring beantwoordde de liefde, die Lode
wijk voor haar koesterde, maar het mocht
niet tot een koninklijke idylle komen, de po
litiek moest zegevieren, groote staatskun
dige belangen stonden op het spel.
Geluk.
Met grootsche pracht en praal van den kant
van Frankrijk, werd het huwelijksaanzoek
gedaan, dat tenslotte na tal van onderhan
delingen aangenomen werd. Onder inachtne
ming van tal van ceremoniën kwam het hu
welijk, acht maanden later tot stand. De
geestdrift in Parijs was onbeschrijfelijk en
in deze echtverbintenis met deze prinses uit
een roemruchtig huis wilde men niets anders
zien dan een waarborg voor het geluk van
den jongen heerscher.
Onder de belangstellenden, die de feeste
lijke stoet in de Parijsche straten gadesloe
gen bevond zich ook een jonge vrouw, Mada
me Scarron, gehuwd met den mismaakten
Ontvluchtte gevangene krijgt
het benauwd en meldt zich te
Parijs.
Naar men zich zal herinneren ontvlucht
te op 6 Augustus uit do bijzondere strafge
vangenis te Schcveningen de 35-jarige F.
M. Musch door verbreking van tralies. De
man bleef onvindbaar niettegenstaande alle
nasporingen van de politie.
Een dezer dagen meldde hij zich echter
bij de Nederlandsche legatie te Parijs,, van
waar men hem naar Den Haag heeft over
gebracht, zoodat hij thans wederom is inge
sloten.
Het is niet bekend hoe Musch er
in geslaagd is na zijn ontvluchting,
welke hij ondernam in gevangenis-
kleeding, aan een normaal costuum
te komen en het verhaal vertelt
evenmin hoe hij na vele omzwer
vingen eindelijk de Fransche' hoofd
stad bereikte.
liet viel niet mee!
Daar aangekomen echter nam hij dienst
in het Vreemdelingenlegioen en hij werd
c^detacheerd bij het Parijsche depot van
dit legioen. De tucht schijnt hem daar ook
te hard geweest te zijn, want na eenigen tijd
o-?""' -ii hu pit het legioen.
Hierna zwierf hij enkele weken in Parijs
rond, waar hij natuurlijk ook bij de poli
tie gesignaleerd stond. Hij vreesde te
recht, dat hij een strenge straf zou moeten
ondergaan, wanneer de Fransche recherche
op zijn spoor zou komen.
Deze angst kon hij niet verdra
gen en ten einde raad meldde hij
zich bij de Nederlandsche legatie te
Parijs, waar zijn signalement uit het
algemeen politieblad bekend was.
Musch deed dan ook geen moeite
zijn geschiedenis voor de legatie
ambtenaren te verbergen en hij
bekende alles.
Daarop heeft een ambtenaar van het ge
zantschap hem naar Den Haag overge
bracht, alwaar hij werd uitgeleverd aan de
Haagsche Politie. En tenslotte kwam hij
weer terecht in de gevangenis, waaruit hij
met zooveel moeite was ontsnapt,
satvrenendichter van dien naam. Vol ijver
zucht slaat zij de gelukkige bruid gade,maar
zeker had niemand en zij zelf wel allerminst
kunnen denken, dat zij 23 jaar later de plaats
van Maria Theresia zou innemen. liet huwe
lijksleven van de Koningin was niet gelukkig
en werd nog tragischer, doordat zij op het
eerste gezicht liefde voor haar gemaal op-
Natte, welke niet beantwoord werd.
Lodewijk, die geen groote liefde in
zijn leven kende, die hem leidde en
sterkte, geraakte steeds meer op zij
wegen cn zonk, zonder het zelf te be
seffen, steeds dieper weg in den poel
van intriques en leugens, waarin hij
door zijn maitresscn geraakte.
Geestiger en schooner dan zij!
Aan het hof van den Franschen koning wa
len tal van vróuwen, geestiger en schooner
dan de koningin, beter ontwikkeld en vrijer
in haar opvattingen, die er met haar lieftal
lige gratie weldra in slaagden, den koning
onder haar bekoring te brengen. Vooral voor
zijn schoonzuster, Henriëtte van Engeland,
toonde de koning groote belangstelling,
maar daar men van deze verhouding wel
dra kwaad begon te spreken, werd een jong
meisje. Francoise Louise de la Baume le
Blanc uitverkoren, om zoogenaamd 's ko
nings opmerkzaamheid en hulde te genieten
Hoewel het aanvankelijk als spel bedoeld
was om do belangstellings der omgeving des
konings af te leiden, werd het spoedig ernst
en met de hertogin de la Vallière, zooals de
titel van het jonge meisje naderhand luidde,
was de rij geopend van een aantal maitres-
sen die den koning steeds verder verwijder
den van de koningin en die, en dat was niet
minder ernstig, aan den verheven persoon
des konings en aan het koninklijk prestige,
ernstig afbreuk deden!
Beterschap
Tenslotte verscheen er echter een
vrouw aan het hof, die grooten in
vloed op dén koning wist uit te oefe
nen. Het was Francoise Scarron, de
latere Madame de Maintenon, die be
noemd werd tot gouvernante over
ecnige kinderen van Lodewijk. Als
bekeerde Hugenofe en hartstochtelijk
bezield door haar nieuwe geloof,
sprak zij ernstig met den koning cn
wist hem langzaam maar zeker op
den weg naar beterschap te brengen.
Sinds haar verschijnen aan het Hof in 1669
is er een duidelijke verbetering te bespeuren
in de houding van den koning ten opzichte
van de Koningin en nog grooter werd de
invloed van Madame de Maintenon, toen zij
zich in 1673 blijvend in de koninklijke appar
tementen van Versailles vestigde. Hiermee
waren de gulden dagen van Madame de Mon-
tespan, die den koning eenige kinderen ge
schonken had, welke door hem gewettigd
waren, afgeloopen en moest deze machtige
marquise het hof verlaten.
Nooit tot koningin gekroond.
Na het overlijden van zijn vrouw in 1683,
sloot Lodewijk met madame de Maintenon
een morganatisch huwelijk, dat zeer geluk-
kig genoemd kan worden. Zij was het, als
vurige katholieke, die den koning er toe aan
spoorde, strenge maatregelen tegen de Hu
genoten te nemen cn zoo nam deze vrouw,
die nooit tot koningin gekroond werd, die
nooit openlijk als zoodanig erkend werd, een
plaats is aan het Fransche hof als weinig
vrouwen vóór of na haar bekleed hebben.
Nooit heeft deze vrouw echter getracht, eenig
persoonlijk voordeel uit deze verhouding te
verkrijgen en toen dan ook op 1 September
1715 Lodewijk overleed, trok zij zich onmid
dellijk terug uit het hofleven om verder in
eenzaamheid en teruggetrokkenheid haar da
gen te slijten. Met haar dood ,vier jaar la
ter ging de laatste presoon heen, die herin
nerde aan het oude Hof van den Zonneko
ning, de laatste ook van de twee vrouwen,
die in het leven van don vorst-dieudonné
(de vorst door God gegeven), zulk een voor
name rol gespeeld hadden
Jean Batten luncht met tal van
autoriteiten.
De Australische vliegster Jean Batten,
die sinds Zondag j.1. in ons land vertoeft,
als gast van den heer Plesman, directeur
van do K.L.M., is gisterochtend met haar
Percival Gull op Schiphol aangekomen,
waar zij de gast was van de Amstcrdamsche
Aero Club.
Aanwezig waren o.a. viee-admiraal Quant,
ir. von Baumhaucr, cn Jos. Cuypers, be
stuurders van de Aero Club, de heer Guil-
lonard, onder-directeur van de K.L.M. en
de heer Van de Beek, onderhavenmeester
der -emeente Amsterdam op Schiphol, als
mede verscheidene leden van de Amster-
damsrhe Aero Club, en de heer S. de Mul,
namens de Nationale Luchtvaartschool.
In het gebouw van de Aero Club werd de
Australische vliegster een lunch aangebo
den. In den loop van den middag is de
beroemde pilote naar Parijs vertrokken.
Man wilde zich van zijn vrouw
ontdoen.
De politie heeft te Enschede aan
gehouden den 46-jarigen G. J. G.,
verdacht van poging tot moord op
zijn vrouw. De man die in onmin
met zijn cchtgcnootc leefde, heeft
een dezer dagen zuringzout in een
pan met aardappelen gedaan.
De man wist, dat zijn vrouw den vol
genden dag deze aardappelen zou eten. Zii
heeft even van de aardappelen geproefd,
doch merkte, dat ter iets niet in orde was.
Uit het geneeskundige onderzoek is geble
ken, dat de vrouw geen nadeelige gevolgen
van een en ander zal ondervinden.
De man, die liet misdrijf heeft toegegeven
zal ter beschikking van dc justitie worden
gesteld.
DE NEDERLANDSCH-DUITSCHE
TRANSFER-OVEREENKOMST.
De regccringspersdienst meldt:
In verband met de nog loopende onderhan
delingen tusschen dc Nederlandsche en de
Duitschc regeering over een transfer-over
eenkomst Nverd overeengekomen, dat de be
staande transferovereenkomst alsnog tot 30
September a.s. zal gelden.
l)e onderhandelingen worden dezer dagen
in Duitschland voortgezet.
In verband met het Regeerings,jubileum
van onze Koningin heeft Z. M. Leopold III
der Belgen, aan Hare Majesteit het volgen
de telegram gezonden:
KONING LEOPOLD.
„Aan II. M. de Koningin, 's-Gravenihage.
Ter gelegenheid van het 40-jarig jubileum
der troonsbestijging van H. M. richt Ik tot
Haar Mijne hartelijkste gclukwenschen en
betuig Ik tevens Mijne oprechte wenschcn,
opdat onder Hare voorspoedige regeering
het Koninkrijk der Nederlanden heil cn wel
vaart moge kennen.
(w. g.) LEOPOLD.
Onplezierige onderbreking van
een vacantiereisje.
Een familie, die de beletage op de Prin
sengracht 104 te Amsterdam bewoont, ver
toeft met vacantic in de provincie Gelder
land en had de huissleutel ter hand gesteld
aan een vertrouwensman, die regelmatig de
woning inspecteert.
Woensdag ontdekte hij, dat de huisdeur
aanstond en dat het slot was afgebroken.
De man deed van zijn bevinding aangifte
bij de politie en deelde mede, dat voor zoo
ver hij het kon beoordeelen, tafelzilver en
het radiotoestel waren verdwenen.
Dc politie waarschuwde onmiddellijk de
familie, die halsover—kop van haar va-
cantie terugkeerde om te onderzoeken, wat
de dieven nog méér hadden meegenomen...
Plotseling trok de vader te Slie
drecht zijn revolver.
In een gedeelte van onzen oplaag konden
wij.gisteren nog vermelden, dat te Sliedrecht
de 39-jarige B. en diens 18-jarige dochter
dood in hun woning werden gevonden en
de lijken schotwonden, vertoonden. In den
nacht van Woensdag op Donderdag moet
een vroeselijk familiedrama aldaar hebben
plaats gegrepen, waarover wij thans nog het
volgende vernemen:
Het gezin van kleermaker Bh bestaat uit
man, vrouw en vier kinderen, o.m. een twee
ling. De familieverhoudingen waren slecht,
De achttienjarige dochter, die het slacht
offer is geworden, was één van de tweeling
Het meisje werd door den vader steeds on
der de duim gehouden en mocht zelfs niet
alleen op straat. Zij heeft zich hierover wel
eens beklaagd en als dc moeder voor haar
dochtertje partij koos, kreeg zij ruzie met
haar echtgenoot.
Woensdag is het meisje uitgegaan,
ondanks het verbod van haar vader,
en heeft in opgewektheid het Oran
jefeest gevierd met don gymnasiast
K. Toen zij om half twaalf thuis
kwam, is er ruzie ontstaan. De man
trok plotseling een revolver en los
te 3 schoten op zijn dochter, waar
na hij de hand aan zichzelf sloeg.
Een buurvrouw heeft op verzoek van de
vrouw van BI. de politie gewaarschuwd. De
ze was spoedig ter plaatse, De lijken zijn in
beslag genomen.
Het parket te Dordrecht heeft een onder
zoek ingesteld. Er zijn fotografische opna
men van de situatie gemaakt.
Bij een bombardement in Kanton verleende
het Britsche Roode Kruis den slachtoffers
hulp, hierin bijgestaan door Chineesche
meisjes, die stalen helmen droegen.
Doodelijk ongeluk op het statiojJ
te Lichtenvoorde.
Gisterochtend omstreeks half twaalf
is op het station te Lichtenvoorde
de eerwaarde moeder-overste van het
St. Vincentiusgasthuis in Groenlo
door een trein gegrepen en gedood.
Het slachtoffer bracht twee zusters naar
den trein, die op retraite zouden gaan. Bij
het afscheid nemen liep zij achteruit en viel
op een spoorlijn, juist voor den trein die uit
de richting Ruurlo naderde. De ongelukki
ge werd ernsti"- gewond de tweede klas-
wachtkamer binnengedragen. Onmiddellijk
werden geestelijke en geneeskundige hulp;
ingeroepen.
Het slachtoffer werd nog het Heilig Olie
sel toegediend, korten tijd later is zij over
leden,
ir
Uitvinding van Britsch piloot
De „Evening Standard" maakte gisteravond
melding van een uitvinding van een Cam-
bridgeman en piloot O. F. Maclarén, die,
wanneer zij practisch uitvoerbaar blijkt, in
alle weersgesteldheden het landen op een
betrekkelijk smal vliegveld mogelijk zal
maken, aangezien met die uitvinding p,en
vliegtuig niet behoeft te landen met den
neus in den wind. Het vliegtuig daalt in
den wind en als de wielen den grond ra
ken, kunnen zij zoodanig worden omgegooid
dat het b.v. op een breeden weg kan
landen terwijl het vliegtuig een paar gra
den schuin in den wind op het onderstel
blijft staan.
Indien de uitvinding voldoet, aldus het
Hsb., zal het mogelijk zijn veel meer lan
dingsterreinen aan te leggen. Maclaren was
een der eerste leden van het luchteskader
van de universiteit te Cambridge en heeft
een ondervinding van bijna 10.000 vlieguren,
Het licht te Ambon ging uit,
Woensdagnacht te 01.45 uur werd Ambon!
opgeschrikt door een korte, doch zeer hevige
aardbeving, de hevigste welke sinds 30 jaap
is waargenomen. De richting was vermoede
lijk Zuid-Oost, de duur was 3 seconden. Het
licht ging even uit, de klokken stonden stil
en in de winkels vielen de flesschen uit de
rekken. De betonsteiger is gedeeltelijk ont
zet. De waterleiding, welke is aangelegd voor
het voorzien van schepen, is aldus de N. R-
Ct„ defect geraakt. Van een brug is een
landhoofd verzakt.
Het observatorium te Batavia registreer
de de aardbeving te Ambon op 31 Augus
tus te 01.21 uur Daar werd slechts een aard
beving van lichten aard waargenomen, in
oostelijke richting, vermoedelijk Oost-Zuid-
Oost op een afstand van 4000 K.M.
Meer geboorten
Volgens officieele statistieken zijn gedu
rende de eerste zeven maanden van dit jaar
151.662 huwelijken voltrokken, hetgeen
42.183 minder is dan in de overeenkomstige
periode van het vorig jaar. De bevolking
bestond eind Juli uit 43.237.000 zielen,
waarbij niet medegerekend zijn ongeveer
een half millioen buitenlanders, die zich
op dat tijdstip in Italië bevonden.
Het aantal kinderen, dat in de eerste ze
ven maanden van 1938 levend werd geboren
bedroeg, 609.920, tegen 571.854 in de over
eenkomstige periode van 1937, een ver
meerdering derhalve van 38.0G6.
Twee Bussen gcarresteerdi
Uit Belgrado wordt gemeld, dat de poli
tie aldaar twee Russen heeft gearresteerd
die er van beschuldigd worden een deel
van den door generaal Wrangel geredden
Petersburger Czarenschat, te. hebben ver
duisterd. Zestien jaar geleden is hun de
schat overhandigd, met opdracht deze bi]
het Joegoslavische ministerie van financien
te deponecren. Zij worden er thans van
beticht, destijds slechté een deel te hebben
afgeleverd, en de rest te hebben gehouden*
