Vrede of oorlog?
1
DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN -HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Hitier zwijgt nog steeds
Wat is bolsjewisme?
iJL/EERBERICHT
Kinderverlamming
breidt zich uit
KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER." TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
12 SEPTEMBER 1938
66e JAARG. No. 8410
Neemt Rusland militaire
maatregelen?
Werkman pleegt
moordaanslag
Dit nummer bevat 8 pagina's
Prnses Juliana heeft griep
DE BILT SEINT:
Duitschland uit zijn
vernedering opgericht
Troepenbewegingen aan
de Rijngrens
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Ultg. Ml). Hollandi Noorderkwartier N.V. te Den Helder
MAANDAG
TACHTIGDUIZEND FAKKELS VOOR HIT-
LER. Als een lint van vuur beweegt zich
een fakkeloptocht ter eere van Hitier, door
de Neurenberger straten. Niet minder dan
80.000 politieke leiders namen aan deze
huldebetooging deel.
Geringe opstootjes in Tsjecho-
Slowakije. De Sudeten-Duit-
schers doen een beroep op Lord
Runciman.
De spanning om het Sudeten-Duit-
sche vraagstuk blijft bestaan, hoe
wel de beide afgeloopen dagen zijn
voorbij gegaan, zonder dat zich ern
stige incidenten hebben voorgedaan.
Toch is men er zich in verantwoor
delijke kringen van bewust, dat de
maandenlange agitatie, vooral van
de Duitsche pers, een zoodanige
spanning tusschen de partijen heeft
doen ontstaan, dat elk oogenblik de
vonk in het kruitvat kan vliegen.
De opmerkelijke discipline der
Sudetenduitschers, welke voorheen
een zekere waarborg bood tegen al
te sterke agressie, is verdwenen en
hun houding is in de laatste dagen
duidelijk uitdagend geworden.
Nochtans blijft het aantal hotsingen in de
afgeloopen dagen beperkt tot relletjes van
geringe beteekenis.
Te Karlsbad heeft Zaterdagavond een me
nigte de ruiten van een politiebureau inge
worpen. Toen de politie het publiek wilde
verspreiden, viel de menigte een auto van
de politie aan.'Tegelijkertijd hebben zich ook
op andere punten in de stad incidenten
voorgedaan, waarbij zes Tsjechen gewond
werden. Van de Sudetenduitsche betoogers
werd, naar zij verklaard hebben, niemand
gewond. Acht politiebeambten werden licht
gewond.
Te Cheb hebben 200 Henleinisten een be
tooging van de Tsjechische gemotoriseerde
burgerbrigade op het Mazarvkplein belem
merd. Tijdens betoogingen werden 13 poli
tiebeambten en drie Tsjechen licht gewond.
Volgens niet bevestigde berichten werden
10 tot 12 leden van de Sudetenduitsche par
tij eveneens licht gewond.
Niet ver van Onava hebben onbekenden
op soldaten geschoten.
„Beste Lord, maak ons vrij."
Lord Runciman. die sedert Vrijdagavond
op het slot van Graaf Czernin te Petersbnrg
aan den weg Karlsbad—Praag vertoeft, heeft
gistermiddag een delegatie van de Sudeten-
Duitsche partij onder leiding van den afge
vaardigde, Wollner. ontvangen. Wollner zet
te de grieven der Sudetenduitschers uiteen
en besloot met de woorden: „Wij schenken
aan de Tsjechische beloften geen geloof
meer. Wij vertrouwen op uw lordschap, dat
u alles wat in uw vermogen is, doen zult
bpdat ons recht gedaan wordt;"
Runciman liet door een tolk verklaren,
dat hij met de diepste sympathie kennis had
genomen van de onder zijn aandacht ge
brachte gevallen van onrecht en het meege
brachte actenmateriaal zou bestudeercn. Hij
verzocht echter wel om in het oog te willen
houden, dat hij niet almachtig is.
Een uit duizenden menschen be
staande menigte, die voor het slot
wachtte, riep in spreekkoor: „Wij
willen autonomie hebben." Toen
Lord Runciman met zijn vrouw en
Wollner op het terras verscheen,
kwam er geen einde aan het gejuich
Voortdurend riep de menigte: „Bes
te Lord, maak ons vrij van Tsje-
choslowakije". Runciman liet Woll
ner aan de menigte dank zeggen
voor haar komst en verklaren, dat
hij hoopte, de diepe kloof, die beide
naties scheidt, te overbruggen. Uit
de menigte weerklonk de roep,
„Volksstemming
In het Engelsch sprak Runciman ten
slotte nog de volgende won -den; die door
graaf Czernin in het Duitsch werden ver
taald: „Mijn beste Duitsche mannen en
vrouwen, gij leeft hier in een wonderschoon
land, zeker een der mooiste op aarde. Moge
God dit schoone land den vrede schenken".
De menigte brak hierop spontaan in gejuich
uit.
Engelands standpunt.
Bij uitstek bevoegde Britsche kringen, die
alleszins in staat zijn het standpunt van
hun land uiteen te zetten verklaren dat En
geland niet afzijdig zal kunnen blijven in
een algemeen conflict, waarin de integriteit
van Frankrijk zou worden bedreigd. Het is
van het grootste belang, dat de Duitschn re
geering niet meent tegen Tsjechoslowakije
ongestraft een snelle en met succes bekroon
de veldtocht te kunnen beginnen, zonder te
moeten vreezen voor inmenging van Frank
rijk en zelfs van Engeland.
Tenslotte verklaart men, dat de regeering
der Vereenigde Staten voortdurend volledig
door de Britsche regeering van de ontwik
keling van den toestand op de hoogte is ge
houden. Het is ook te dien einde, dat de
Amerikaansehe ambassadeur gistermiddag
door Halifax ontvangen is en vervolgens een
langdurig onderhoud met Chamberlain
heeft gehad.
Frankrijk niet bevreesd
Bij de inwijding van een monument te
Nouon heeft de Fransche minister van bin
nenlandsche zaken, Albert Sarraut. een rede
gehouden waarin hij zeide: „Als het volk
zich in dienst van de grootheid van het land
wil stellen, is in Frankrijk niets onmogelijk.
Als morgen het uur van gevaar zou komen,
zou Frankrijk onmiddellijk weer even eens
gezind zijn als het was in "roeger jaren,
wanneer een buitcnlandsch gevaar dreigde.
Laat het buitenland zich daarin niet vergis
sen;
Nog enkele incidenten.
Zaterdagavond hebben zich drieduizend
personen, voor het meerendeel Henleinis
ten, verzameld op het marktplein te Mohel-
nice. De menigte schreeuwde „Eén rijk. één
volk, éen Führer." Men zong het Horst
Wessellied en 't „Deutschland über alles".
De politie werd door betoogers aangevallen.
Te Jablonec hebben tweeduizend manifes
tanten heropening van een door de auto
riteiten gesloten bioscooptheater geëischt.
Na een toespraak van een partijleider gin
gen de betoogers uiteen. Eenige uren later
kwamen honderden Henleinisten te Wtm-
plek bijeen om vrijlating van een politiek
gedetineerde te \prderen. Ook hier ging
men uiteen na een toespraak van een lei
der.
De minister van onderwijs heeft bepaald,
dat de radiorede van president Benesj deze
week op alle scholen moet worden voorge
lezen en verklaard.
De Britsche gezant niet bij Hitier.
In de naaste omgeving van den
Britschen ambassadeur verzekert
men, dat geen enkel onderhoud
heeft plaats gehad tusschen Sir
Neville Henderson en Hitier.
Men spreekt de berichten uit Duit
sche bron tegen, volgens welke
Henderson verzocht zou hebben om
een onderhoud met Ilitler aange
zien de vertegenwoordiger van
Groot-Brittannië geen enkele bood
schap heeft voor den Rijkskanselier
noch voor de Duitsche regeering.
Aller oogen op Hitier gevestigd.
Duidelijker dan ooit wordt het intus-
schen dat Hitier het woord van vrede of
oorlog zal spreken.
De Sudeten-kwestie is zeer duidelijk uit
gegroeid tot een zaak^tusschen Londen en
Berlijn.
De Führer weet nu, dat een aanval op
Tsjecho-Slowakije vrijwel onvermijdelijk
een oorlog tegen de beide groote Westerschc
democratieën met zich zal brengen.
Hij weet ook, dat hij waarschiinliik niet
ten volle op zijn as-genoot Italië zal kunnen
rekenen.
Aan de andere kant kan hij de meening
zijn toegedaan, dat de Siegfriedlinie, welke
hij in het Westen met zooveel energie heeft
doen voltooien en voldoende waarborg be-
teekent tegen een Fransch-Britsche aanval
en het pleit in Tsjecho-Slowakije zoo s»sl
beslist zal zijn, dat Frankrijk en Engeland
zich wel tweemaal zullen bedenken voor
zij tegen het machtige Duitsche bolwerk
gaan stormloopen.
Hoe het ook zij de wereld wacht op het
woord van den Führer aller Duitschers en
dit woord, dat hij waarschijnlijk heden zal
spreken, zal waarschijnlijk beslissen over
de naaste toekomst van ons werelddeel.
Nieuwe lichting opgeroepen.
Hoewel de berichten dienaangaan
de zeer schaarsch zijn, schijnt het
wel, dat aan de westelijke grenzen
der Sovjetunie belangrijke militaire
voorbereidingen zijn getroffen.
Na de aansluiting van Oostenrijk bij Duitsch-
land werden de militaire districten Kiew
en Wit-Rusland tot speciale districten ge
maakt. Thans wordt de nieuwe lichting op
geroepen, terwijl de oudere niet voor den
20en September naar huis zullen worden ge
zonden. De gewone, herfst manoeuvres in de
ze districten zijn zoo juist geëindigd evenals
die in het district Moskou en er trekken
groote gemotoriseerde troepenafdceüngen
langs de wegen.
Moeder van Tehuis voor Ouden
van Dagen te Kollum ernstig
gewond.
Zaterdagavond omstreeks elf uur is te
Kollum een moordaanslag gepleegd, waarbij
een persoon ernstig is gewond.
De los-werkmnan E. V. zocht in dronken
schap ruzie met den vader van het Tehuis
voor Ouden van Dagen en bracht hem op
straat, waar deze ruzie zich afs>pcclde, een
klap toe. De man ging hierop hulp van
de politie halen.
In dien tijd drong V. bet tehuis
voor Ouden van Dagen binnen en
heeft de moeder van dit tehuis drie
steken met een mes. waarvan twee
in de buik en een in de borst, toe-
eehrarht. Zwaar ro«nnd is zij
denzelfden avond naar het Diaco-
nessenhuis te Groningen vervoerd,
waar direct operatief is ingegrepen.
De dader heeft ook nog een vernlecgdo
van het tehuis, die toevallig in ziin buurt
kwam, met een mes gestoken. Dit slacht
offer werd niet ernstig aan het bovenbeen
gewond en kon ter plaatse verhonden wor
den. V. is onder hevig verzet naar het
politiebureau te Kollum overgebracht. Hij
heeft reeds eerder twee maal gevangenis
straf wegens het plegen van dergelijke
feiten ondergaan.
Naar wij vernemen, verkeert de moeder
van het tehuis buiten levensgevaar, zoodat
baar waarschijnlijk heden reeds een ver
hoor kan worden afgenomen.
De onopgevoede zoon van de de
mocratie meent Göbbels, de
Duitsche minister voor de pro
paganda.
Drie begrippen, nationaal socialisme, bol
sjewisme en democratie beheerschen thans
de wereld, aldus minister Göbbels, de Duit
sche rijksminister voor de propaganda op
het congres te Neurenberg. De democratie
en het bolsjewisme trekken één lijn, als het
erom gaat het nationaal socialisme te be
strijden, een op het oog raadselachtige kwes
tie, maar waarvoor, zeide Göbbels, de op
lossing te vinden is in het volgende:
Göbbels.
De eigenlijke geestelijke inhoud der
liberale democratie is anderhalve
eeuw na de Fransche revolutie in 't
bolsjewisme als meest beslissende
consequentie in werking getreden.
V*
Het bolsjewisme is in zekeren zin de
ongemanierde zoon der democratüe.
Zij heelt het ter wereld gebracht. Zij
voedt het op en geeft het de be
staansmogelijkheden. Daarin ligt de
oplossing van het geheimzinnige
raadsel dat op Europa drukt en
daardoor wordt verklaard waarom
democratie en bolsjewisme steeds
weer in gemeenschappelijken haat
en gemeenschappelijke achtervolging
der autoritair- nationalistische
staatsopvattingen en staatsstelsels
tezamen zijn.
Nadat Göbbels eenige opmerkingen over
het ontstaan van het nationaal-socialismc
bad gemaakt, en den Volkenbond verweten
de anarchie te beschermen door Hitier te
gen te werken, besprak hij de pogingen tot
inmenging der democratie in het Snaansche
en het Chineesch-Japansche conflict ten
gunste van het linksche Spanje en van
China. De democratie, aldus spr. geeft ruim
spel aan do chaotische kuiperijen der
Komintern in Europa en alle landen der
aarde. Onder bescherming van de wereld
democratie kan het wereldbolsjewisme zich
het beste ontwikkelen. Een buitengewoon
gevaarlijke richting neemt dienovereen
komstig aan de ontwikkeling in Tsiecho-
Slowakije. Het is weinig bekend dat Praag
ook in organisatorisch opzicht de zetel is
van do Bolsjewistische samenzweringen te
genover Europa. Het herbergt het „Midden-
Europeesclie bureau" der Komintern, dat
geleid wordt door den afgevaardigde
Gottwalt.
Göbbels besloot met te zeggen, dat Duitsch-
land zijn bestaansrecht wil herstellen. Nie
mand zal verwachten dat bet nationaal-so-
cialistische Duitschland zich in zijn geeste
lijk, economisch of politiek bestaan laat
bedreigen. Wij zijn een nieuwe, jonge natie
die leven wil en leven zal.
Het vertrek van de Koningin
uit Amsterdam uitgesteld.
Naar wij vernemen is het offi-
cicelc vertrek van H.M. de Koning
in uit de hoofdstad vastgesteld op
hedenochtend 11 uur.
Wij vernemen echter verder, dat
Hare Majesteit spoedig daarna
weer in de hoofdstad zal terugKee-
ren in verband met het feit, dat
Hare Koninklijke Hoogheid Prinses
Juliana ten gevolge van een lichte
ongesteldheid nog niet naar Soest-
dijk kan vertrekken. De Prinses
moet n.1. tengevolge van een Vrij
dag opgekomen griepaanval op
doktersadvies gedurende eenige da
gen Haar kame: houden. H. M. de
Koningin zal vermoedelijk nog
eenige dagen niet-officieel in de
hoofdstad vertoeven.
Omtrent den toestand van H. K.
H. Prinses Juliana bestaat geen en
kele reden tot ongerustheid.
Verwacht wordt, dat de Prinses
na eenige dagen naar Soestdijk zal
kunnen vertrekken.
Verwachting: Zwakke tot mati
ge N.W. tot Z.W. wind, ne
velig tot betrokken of zwaar
•bewolkt, in het Noorden
waarschijnlijk eenige lichte
regen, in het Zuiden weinig
of geen regen, weinig veran
dering in temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Toene-
nemende kans op regen.
De „Anschluz" is slechts het
begin", zegt Hitier tot de jeugd.
Tijdens het traditioneele appèl van de
Ilitlerjéugd in het stadion te Neurenberg,
waaraan 52.000 jongens en meisjes deelna
men, hield Hitier een redevoering, waarin
hij o.m. zeide:
Ook gij hebt gestreden voor Groot-Duitsch-
land. De Oostenrijksche jeugd bevindt
zich onder U. Zij zal daar steeds blijven.
Millioenen Duitschers hebben door den strijd
veroverd, hetgeen tot stand is gebracht. Dat
zal altijd duren. Gij, Duitsche jeugd, zijt
daar waarborg voor.
Duitschland zal één zijn, gebeure
wat gebeuren wil. Niet de kletspraat
van broederschap en vrijheid heeft
dat ten uitvoer gelegd, maar het
geloof, dat Duitschland uit zijn diepe
vernedering heeft opgericht. Zelfs
wanneer het nationaal-socialismc
alleen den twaalfden en dertien
den Maart tot stand gebrach zou
hebben, zou het zijn recht bewezen
hebben op een bestaan voor duizend
jaren",
„Slechts het begin."
Voortgaande zeide Hitier: „Maar dat is
slechts het begin in de vruchtbare actie
onzer beweging. De taken, die ons gesteld
zijn, zijn onmetelijk. Zij kunnen slechts vol
bracht worden door een aaneengesloten na
tionaal geheel. Het volk wordt thans opge
voed in zijn jeugd. Van jaar tot jaar wordt
Duitschland mooier, wordt het sterker en
het wordt gewaarborgd, omdat het Duitsche
volk zeker is van zichzelf. Het is een an
der volk dan ik gekend heb in mijn jeugd.
Het is een volk, dat zijn lotsgemeenschap
in leven en in dood gevonden heeft".
Hitier eindigde:
„Wanneer de Voorzienigheid mij
eens wegneemt, zal ik aan den
Fuehrer, die komen zal. een volk na
laten, dat zeker van zichzelf, één is
Het stevigst bouwde steeds hij, die
op het volk bouwde en het volk zijt
Rij".
Vervolgens hief Hitier de armen op en
riep: „Ik groet u. mijn jeugd". De massa
schreeuwde: „Wij groeten je. mijn Fuehrer".
Gisteren hebben aan beide oevers van den
Rijn talrijke troepenbewegingen plaatsge-
\onden. In bijna alle richtingen en voor
al in het Saargebied heeft men dit in de
afgeloopen week kunnen opmerken lie
pen nog laat treinen. Wat den rechter Rijn
oever betreft is het moeilijk een schatting
te doen, doch algemeen is men de meening
toegedaan, dat daar een groote troepenmacht
en in het bijzonder zware artillerie, wordt
samengetrokken.
Ook in Zeeland aangetast.
Tal van nieuwe gevallen van kinderver
lamming hebben zich in het afgeloopen
weekend voorgedaan, zoo te Rotterdam,
(twee), Hillegom, Koudekerke, Apeldoorn,
Amersfoort en Tubbergen, terwijl in Zee
land thans 5 kinderen door de gevreesde
ziekte zijn aangetast, n.1. te Goes, Terneu-
zen, Middelburg en Koudekerke. In de
meeste van genoemde plaatsen zijn de
scholen voorloopig gesloten.
Ook in Duitschland.
In verband met het uitbreken van een
epidemie van kinderverlamming, zijn, aldus
de N.R.C. te Keulen alle scholen en speelter
reinen tot 24 Sept, gesloten, 't Aantal ge
vallen bedraagt 233, waarvan 219 zijn ge
constateerd sedert 1 Augustus. 24 gevallen
betreffen kinderen van minder dan 1 jaar,
115 kinderen zijn 1 tot 5 jaar oud, 45 6
tot 11 jaar, 12 15 tot 19 jaar en 10 20 tot
45 jaar,