Chamberlain naar
Hitier...
Ernstige botsingen
in Tsjecho Slowakije
Mussolini tot Runciman
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Vold oening
in Duitschland
Indische vorsten aan
regeeringsdiner
Blijft Artis behouden 1
DONDERDAG
B Hedenmorgen per vliegtuig
B vertrokken om persoonlijk
B de situatie te bespreken. Een
B conferentie met de Fransche
B regeering ging vooraf.
Gevaar voor onze kaasinvoer
naar België
Tientallen dooden?
Tegenspraken van Tsjechische zijde
Dit nummer bevat 8 pagina's
Onze Rijksbegrootingl939
Amerikaansche kruiser
uitgevaren
WEERBERICHT
DE BILT SEINTt
REIST PER WAGQ AUTOBUSOIENSTEH
brief van den Duce aan den Enaelscben bemiddelaar
Open
B «De inzet is
het spel niet waard"
HELDESSCHE COURANT
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
Uitgave der Uitg.-Mjj. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
15 SEPTEMBER 1938
66e JAARG. No. 8413
Europa
komt
even op
adem
Chamberlain
Engeland heeft een zeer ongebruikelijk besluit genomen.
De Britsche minister-premier Neville Chamberlain is he
denmorgen om tien voor negen per vliegtuig naar
Duitschland vertrokken en zal persoonlijk met Hitier de
situatie betreffende de Sudetenduitsche kwestie bespre
ken. De invloed van den Franschen minister-president
Daladier zou aan een en ander niet vreemd zijn. In Ber
lijn wordt dit verstrekkende besluit der Engelsche regee
ring zeer gewaardeerd.
Een dringende boodschap
was het, welke Chamberlain gisteren naar
Hitier zond, door bemiddeling van den
Britschen ambassadeur. Ze luidde:
„Met het oog op den steeds kritie-
ker wordenden toestand stel ik u
voor, onmiddellijk tot u te komen
om te trachten een vreedzame op
lossing te vinden. Ik stel voor per
vliegtuig te komen en ben mor
gen gereed om te vertrekken. U ge
lieve mij het vroegste tijdstip, waar
op en de plaa.ts waar gij mij kunt
ontvangen, mede te deelen. Gij zoudt
mij ten zeerste verplichten door een
zeer spoedig antwoord.
w.g. Neville Chamberlain.
Dc Fuclirer en rijkskanselier heeft daar
op geantwoord, dat hij gaarne bereid is den
Britschen Minister-President op 15 Septem
ber te ontvangen. Chamberlain wordt he
denmiddag op den Ohersalzberg verwacht.
De besprekingen zullen Vrijdag den ge-
heelen dag worden voortgezet 'en Zaterdag
morgen zal de premier naar Engeland te-
rugkeeren.
Bevestigd wordt, dat dit besluit van Cham
berlain is genomen na voorafgaand overleg
met de Fransche regeering en gisterochtend
door den ministerraad is goedgekeurd.
De indruk in Duitschland.
De woordvoerder van het Duitsche mini
sterie van Buitenlandsche Zaken heeft te
genover den' correspondent van Reuter ver
klaard: „Wij verwachten zeer veel van het
bezoek van Chamberlain in het belang van
den vrede in Europa.
Zijn aanbod is hier aanvaard in denzelfden
geest als waarin het werd gedaan. Het is
een ongebruikelijke stap van een Britschen
premier en dit is wat hier juist zoo gewaar
deerd wordh Er blijkt uit, dat ook Enge
land een open oog heeft voor den ernst van
den toestand, die in een stadium gekomen
is, dat een snelle oplossing gebiedend nood
zakelijk maakt.
Sensatie in Engeland.
Dc tijding, dat Chamberlain naar Borch-
tesgaden zal gaan, heeft zich in politieke
kringen te Londen snel verbreid en groote
sensatie teweeggebracht. Over het algemeen
had ieder lof voor den moed van den 60-ia-
gen leider der Britsche regecring. die bij
den Duitschen rijkskanselier de zaak van
den vrede zal gaan bepleiten. Dit gebaar,
zoo zegt men, is in de geschiedenis van
Engeland zonder weerga, en het ongewone
karakter ervan is in overeenstemming met
de buitengewone omstandigheden Men is
te Londen overtuigd, dat dit initiatief den
oorlog van Europa zal afwenden.
IN AMERIKA
kon men in regeeringskringen het eerste
bericht van Chamberlains ongewoon beslui.'
bijna niet gelooven!
Chamberlain zal op zijn reis naar Dujtsch
land vergezeld zijn van Sir Ilorace M ilson
en Strang.
Men verwacht, dat hii omstreeks 1.1 uur
te München zal aankomen en na een -orte
rust daar naar Berchtesgaden door zal
gaan.
Men hoopt, dat de resultaten van Cham
berlains bezoek aan Hitier belangrijk zul
len bijdragen tot een kalmeering in den
algemeenen toestand en dat Europa even
„op adem" zal kunnen komen, voor het
zoeken naar een oplossing.
Chamberlain, die bijna zeventig jaar is,
zal morgen zijn eerste of althans een van
zijn eerste vluchten maken.
Invoervergunning vanaf
noodig.
heden
Het Belgische „Staatsblad" van gis
termorgen publiceert een K. B. niet
dagteekening van 18 Augustus j.1.,
waarbij de invoer /an harde en half-
harde kaas (nr. 10 B I van het tol
tarief) wordt onderworpen aan de
overlegging van een invoervergun
ning. Dit K. B. treedt naar het Hsb
meldt heden in werking.
Omtrent de strekking van dit Belgische
kaasbesluit is geen zekerheid te verkrijgen.
Het kan de bedoeling van onze Zuiderbu
ren zijn, hun kaashandel te saneeren, doch
anderzijds gaat het gerucht, dat België een
eigen kaasindustrie wil vestigen, hetgeen
voor den Nederlandschen import de dood
steek zou beteekcncn.
In het district Falkenau hebben
de Sudetenduitschers zich mees
ter gemaakt van mitrailleurs.
Oischoon van Tsjechische zijde
een tegenspraak is gepubliceerd,
verklaren ooggetuigen, dat zich gis
teravond in de plaats Habersbirk
in het district Falkenau bloedige
tooneelen hebben afgespeeld. Vol
gens het centrale comité van de Su
detenduitsche partij heeft de menig
te die vergeefs had getracht, zich
met Lord Runciman in verbinding
te stellen, een aanval gedaan op de
kazerne. Zij maakte zich meester
van handgranaten, machinegeweren
en munitie. Zwaar bewapende Tsje
chische gendarmerie rukte op met
motormitrailleurs van het leger. Er
zouden 15 gendarmen zijn gedood.
De verliezen bij de Sudeten waren
aanzienlijk grooter.
Wat Praag zegt.
Praag deelt via het persbureau Letcka
mede, dat de geruchten sterk overdreven
zijn.
In het district Falkenau en trouwens in
geheel Tsjecho Slowakije heerscht de grootst
mogelijke rust. De mededeeling van het Su
detenduitsche persbureau zou slechts be
trekking kunnen hebben op de incidenten,
die zich eergisteren in Falkenau hebben
voorgedaan en waarbij zes personen om het
leven zijn gekomen.
Latere berichten uit Praag maken wel
melding van ook gisteren plaats gevonden
incidenten, maar blijven het doen voorko
men, dat zij onbeteekenend zijn. Volgens
latere mededeelingcn der Sudetenduitsche
partij is de
bevolking van Habersbirk van
de buitenwereld afgesloten,
daar de Tsjechische gendarmerie niemand
uit het dorp laat. Wie zou trachten den
gendarmerieketen te doorbreken, zou bereid
moeten zijn zijn poging met den dood te be-
koopen.
Als oorzaak van de gevechten noemt het
Sudetenduitsche persbureau de uitdagingen
van de zijde der communisten aan de Su-
aetenduitsche bevolking. Van Tsjechische
zijde wordt een bericht tegengesproken, dat
een speciale rechtbank doodvonnissen zou
hebben uitgesproken tenslotte heeft men
te Parijs vernomen, dat Kundt en Rosctie
zich naar Runciman hebben begeven.
Minister-president Colijn tafel
president.
Nederland en Indië leerden el
kaar beter begrijpen.
De Nederlandsche regeering heeft
gisteravond in de Ridderzaal te 's-
Gravenhage een diner aangeboden
aan de Indische landsgrooten, die
hier te lande de viering van het
veertigjarig regeeringsjubileum van
H. M. de Koningin hebben bijge
woond.
Aan dezen maaltijd hebben ruim 135 per
sonen deelgenomen, waaronder tal vap
staatslieden. Namens de Rcgeering heette de
Minister-president, dr. H. Colijn allen wel
kom, in het bijzonder de Indische vorsten
met de hunnen, die, zeide Zijne Excellentie,
op treffende wijze de tolk waren van de ge
voelens der vele millioenen in Onze Oost,
die één met Nederland het Oranjefeest heb
ben gevierd. Spreker stelde tenslotte een
dronk in ter eere van Hare Majesteit.
Een tolk is noodig.
De Sultan van Deli antwoordde i.i de Ma-
leische taal, waarna de zoon van den Sul
tan een Nederlandsche vertaling van deze
rede gaf. Spr. getuigde "an de onwankelba
re trouw der zelfbestuurders voor H. M. de
Koningin.
Namens de deputaties van de Javaansche
Vorstenlanden sprak Pangeran Hangabehi
van Solo die zeide:
Weset U er van overtuigd, dat wij van
dit bezoek aan Nederland, dat zijn culmi
natiepunt heeft in de ontvangst door Hare
Majesteit de Koningin, een onuitwisbare her
innering zullen houden.
Dat wji de Nederlanders hebben
leeren kennen als een hartelijk en
gastvrij volk,
En dat wij hen en zij ons beter
hebben leeren begrijpen.
Spreker stelde hierop een dronk in op het
welzijn van de Nederlandsche Regecring en
de gezondheid van het Prinselijk Gezin.
Dc maaltiid ving aan om 8 uur, na afloop
werd in de Rolzaal koffie geserveerd.
Aanbiedinq op 20 Sept. a.s.
De Tweede Kamer zal Dinsdag 20 Septem
ber a.s. te vier uur een vergadering houden.
Aan de orde is: dn aanbieding der Rijksbe-
grooting voor 1939 en het opmaken van
de nominatie voor het voorzitterschap.
De Amerikaansche kruiser „Nashvillc" is
onverwachts uit Portland vertrokken naar
Gravesend.
Het Amerikaansche departement van Ma
rine deelt mede, dat dit geschied is op uit
drukkelijk bevel van admiraal Leahy. Op
22 September zal de Amerikaansche krui
ser „Honolulu" zich hii de „Nashville" voe
gen om technische redenen.
Verwachting: Meest matige wind
uit Noordelijke richtingen,
betrokken tot zwaar bewolkt
later opklarend, enkele re
genbuien, koeler.
Verdere vooruitzichten: Opkla
rend en koeler.
Provincie en Amsterdamsch ge
meentebestuur bieden tezamen
I 800.000 aan.
Het Dag. Bestuur van de provincie Noord
Holland, en dat van dc hoofdstad, hebben,
in onderlinge samenwerking een kapitaal
van f 800.000 aangeboden voor overneming
van de bezittingen van Artis, de levende
have uitgezonderd. Het doel van dit aanbod
is, naar het Hsb. meldt, dat de obligatiehou
ders zicli met deze som, ongeveer vijftig pro
cent bedragende van de geheele leenings-
schuld, zullen tevreden stellen. Gaat dit
dooi- dap zal „Artis" worden ontslagen van
de finantieele verplichtingen die liet genoot
schap, onder de gegeven omstandigheden
onmogelijk kan opbrengen.
De gemeente, dan eigenaresse geworden
van liet Artisbezit, minus de levende have,
zal, dit is het voornemen, terreinen en 'op
stallen voor een zeer laag bedrag, ter .be
schikking stellen van het „Artis"-bestuur.
Als de obügatiehoudersvergadering, door
het bestuur van het Genootschap, te beleg
gen, op deze transactie ingaat, zullen Raad
en Ged. Staten uiteindelijk moeten beslis
sen.
WORDT DE „NIPPON" GEBORGEN?
Omtrent het gisternacht nabij het licht
schip „Wandelaar" na aanvaring gezonken
Zwecdsche motorschip Nippon, vernemen
wij, dat cr nog eenige hoop bestaat tot het
geheel of gedeeltelijk bergen van schip en
lading, welke uit ongeveér 9.000 ton stuk
goed bestaat. De bergingspogingen zullen
worden gedaan door de firma L. Smit en
Co., in samenwerking met eenige Belgische
maatschappijen.
Bij het keeren van het getij heeft de Nip
pon zich iels opgericht, waardoor het boven-
schip vlakker is komen te liggen. De boven
dekken waren bij laag water -zichtbaar.
VLUG—VEILIG—GOEDKOOP
Verenigingen en Clubs, moderne WACO
toeringcars Uw vervoermiddel.
Vraagt prijsopgaaf.
REISBUREAU WACO, KANAALWEG 132,
DEN HELDER TEL. 773.
Ik ben er van overtuigd, zegt Mus
solini, in een open brief aan Runci'
man in de Popoio d'Italia van he
den, dat gij in uw hart reeds tot
een conclusie zijt gekomen: daar
er geen Tsjechoslowaaksche natie is,
kan er ook geen Tsjechoslowaaksche
staat zijn. De grondelementen van
de Tsjechoslowaaaksche familie zijn
van verschillend ras en kunnen el
kaar niet uitstaan. Zij zijn niet van
een bindende, doch van een vlieden
de kracht bezield Slechts de dwang
houdt hen tezamen.
Gij, mijnheer Runciman, moet een
voudig aan den heer Benesj de
volksstemming voorstellen, niet
slechts voor de Sudetenduitschers,
doch voor alle nationaliteiten, die
zulks verlangen.
Toen gij enkele weken eeleden Londen
verliet, aldus vangt het artikel aan, had de
wereld geen duidelijke voorstelling van uw
taak, uw bevoegdheden en uw verantwoor
delijkheid. Was UW missie een offieiecle'?
Was zij niet officieel? Dit alles bleef in een
soort Londenschen nevel gehuld. Allen zijn
gedwongen, den ijver te bewonderen, waar
mede gij uw zware taak ter hand nam en
tot heden hebt vervuld. Er zijn zooveel pro
blemen als er nationaliteiten zijn, waar
mede in Versaiiles de Benesj-republick „ge-
inflationccrd" werd.
Men heeft
„Tsjechoslowakije uitgevonden"
en daarmede een kunstmatigen slaat ge-
schapeli, die' bij de geboorte alle elementen
\an zijn zwakte en zijn gemis aan levens-
vathaarheid heeft meegekregen.
Sedert dc rede van Hitier is voor u, mijn
heer Runciman, de goede tijd aangebroken.
Gij kunt handelen en wat tot stand bren
gen, dat in de geschiedenis ingang zou vin
den. Thans is bet geen tijd meer voor com
promissen. Karlsbad is reeds tang achter
haald.
Als Benesj weigert
zult gij hem aan het verstand bren
gen, dat Engeland zich nog wel eens
zal bedenken voordat het zich in een
oorlog stort om een fictiestaat tc
redden, die ook in zijn geografi
sche samenstelling een monsterach
tig maaksel is, zoodat men hem
steeds weer als een blinde
darm- of worststaat betitelt. Wan
neer Londen zegt, dat het op zijn
standpunt blijft staan, zal niemand
liet wagen, zich te roeren. Het spel
is toch niet den inzet waard.
3lA
zou
Wanneer Hitier zich vermeten had,
millioen Tsjechen te annexecren, dan
Europa reden hebben, zicli op te winden en
alarm te slaan. Doch Hitier heeft nooit
daaraan gedacht.
De Führer houdt zich bezig met 314 mil
lioen Duitschers en bekommert zich uitslui
tend om hen. Niemand kan hem dit recht
betwisten. En allerminst wij Italianen, die
op zulk gebied precedenten hebben meege
maakt.
Hebt slechts den moed, mijnheer Runci
man, stel de volksstemming voor, of beter
gezegd de volksstemmingen.
Als Mussolini heeft betoogd dat ook voor
dc gemengde gebieden een regeling mogelijk
is door gelijk gerechtigde kantoniseering,
en een volksstemming onder internationaal
toezicht, als de methode om tot een oplos
sing tc komen nogmaals aanbeveelt, besluit
hij:
Mijnheer Runciman, ik heb zoo den in
druk, dat deze brief u belangstelling zal
inboezemen. Wanneer dit incident geregeld
is, zal wederom een zuivering van de kaart
van Europa geschied zijn. Een brandhaard
van wanorde en onrust zal gebluscht zijn.
Voor Italië is het vrijwel onmogelijk, met
Tsjechoslowakije vriendschap te onderhou
den. Doch met een toekomstig Bohemen
zou dit zeer wel mogelijk zijn.
Fraaie overzichtsfoto van de startplaats te
Lüttich, waar de ballonnen voor de Gordon-
Bennett-wed vlucht opstijgen. Een der bal
lonnen is reeds gestart.