nieuwe abonné's
Open brief
aan Minister Chamberlain
Vrede!!
/lg£nda
hoofdprijs van HONDERD GULDEN
Vrijdag 30 September 1938
Instandhouding school
no. 2 te Huisduinen
Het „GelderlancT'-jubileum
Tweede Blad
De loods van de „Gelderland"
krijgt een gedachtenis
Geen Agfa-filmvertooning
Gehamsterde waren
in beslag genomen
De Christenvrouw
en de moderne literatuur
£cn kwaïtaal-abonncmet\t yiatU ontvangen;
Het a.s* huwelijk van
Jan Goedkoop en
Rietje Zuinig
Spijsverteringsstoornissen
plaagden hem.
&tadinieiiw4
In de raadsvergadering van 21 December
1937 werd door den Raad, overeenkomstig het
voorstel van B. en W. besloten, dat de instand
houding van de openbare lagere school no. 2
te Huisduinen, ingevolge artikel 19 der Lager
Onderwijswet 1920, wordt gevorderd. Aan dit
besluit is door Gedeputeerde Staten dezer pro
vincie goedkeuring verleend bij besluit van
2 Februari 1938, no. 191.
Waren B. en W. aanvankelijk van oor
deel, dat, na bovenbedoelde goedkeuring
het bestaan van de school te Huisduinen
bij voortduring was verzekerd, na dien tijd
is wel komen vast te staan, dat deze mee
ning niet juist is en dat een besluit tot
instandhouding, als bedoeld in artikel
22bis, tweede lid, der Lager Onderwijswet
1920, jaarlijks moet worden genomen, welk
besluit ook telkens de goedkeuring van
Gedeputeerde Staten vereischt.
Alleen kan de betrokken Minister, ingevolge
het'bepaalde in het zesde lid van het zooeven
bedoelde artikel, na den Onderwijsraad te heb
ben gehoord, op verzoek van den gemeenteraad
in bijzondere gevallen telkens voor een jaar of
tot wederopzegging bepalen, dat een school
wordt in stand gehouden, ook al is het aantal
leerlingen minder dan in het eerste lid omschre
ven, (in het onderhavige geval 75).
Omstandigheden ten gunste ver
anderd.
Daar de omstandigheden, vergeleken bij die
van het vorig jaar, slechts ten gunste van de
school zijn gewijzigd, is het naar onze meening
gewenscht een verzoek aan den Minister te
doen om te bepalen, dat de school tot weder
opzegging in stand kan worden gehouden. Het
laat zich n.1. aanzien, dat van jaar tot jaar een
besluit tot instandhouding moet worden geno
men, omdat een belangrijke achteruitgang van
het aantal leerlingen van de school te Huis
duinen niet is te verwachten. Het tegendeel is
zelfs aan te nemen. Niet alleen dat het gemid
deld aantal leerlingen over 1938 bijna 6 meer
bedraagt dan over 1937 (1937: 50% en 1938:
56'l3)tengevolge van een te verwachten aan
bouw van nieuwe woningen te Huisduinen
(plannen voor den bouw van 14 woningen zijn
reeds ingediend) zal het aantal inwoners en
in verband daarmede zeer zeker ook het aan
tal leerlingen nog verder stijgen.
Het wil B. en W. echter voorkomen, dat het
veilig is, behalve het hiervoren bedoelde ver
zoek aan den Minister, ook een besluit tot
instandhouding van de school, overeenkomstig
het tweede lid van art. 22bis der Lager Onder
wijswet 1920 te nemen en ter goedkeuring aan
Gedeputeerde Staten in te zenden. Niet alleen
toch dat een besluit, als hier bedoeld, moet
worden genomen vóór 1 Februari 1939 en er
geen zekerheid bestaat, dat de beslissing van
den Minister op het in artikel 22bis, zesde lid,
-gedaan verzoek reeds voor dien datum zou zijn
genomen, de praktijk heeft geleerd, dat de
Minister op verzoeken, als in artikel 22bis be
doeld, niet eerder beslist dan na de ingevolge
het tweede lid door Gedeputeerde Staten ver
leende goedkeuring.
Op grond van een en ander stellen wij U
dan ook voor in dien geest besluiten te nemen.
In het verslag over het jubileumfeest van
Hr. Ms. „Gelderland" werd abusievelijk ver
meld, dat in de kajuit van het schip een lunch
geserveerd is voor den commandant der ma
rine, schout-bij-nacht H. Jolles, en de oud
commandanten van de „Gelderland". In ver
band met den critieken toestand van Woens
dag j.1. was de schout-bij-nacht echter niet in
staat aan dezen lunch deel te nemen.
Gistermorgen heeft aan boord van Hr. Ms.
„Gelderland" de luitenant ter zee le kl. M. W.
Mouton den heer J. Drijver ontvangen. De
reden daarvan was dat de heer Drijver ten
tijde dat het schip voor het eerst van de werf
Feyenoord naar Nieuwediep voer, als loods
aan boord was. Als herinnering werd den 80-
jarigen gepensionneerden loods-schipper le kl.
een heel mooi schilderij, voorstellende de „Gel
derland" onder stoom, aangeboden.
Een sympathieke geste, die door den heer
Drijver op hoogen prijs werd gesteld.
In verband met het feit, dat verschillende
leden van het personeel van de Agfa-filmfa-
briek opgeroepen zijn hun dienstplicht te ver
vullen, is de filmavond van hedenavond uitge
steld.
De burgemeester heeft er geen gras
over laten groeien om tegen de on
sociale hamsteraars op te treden. Gis
teren Z(jn een 15-tal buitengewone
agenten aangesteld, om in verschillende
kruidenierswinkels aan te teekenen wie
er inkoopen deden en wat men kocht.
Het gevolg van deze radicale methode
was, dat gisteren bij een tweetal stad-
genooten gehamsterde waren in beslag
genomen werden. Bij een van hen werd
!)0 pond zeep aangetroffen en 1 baal
suiker.
Het zij voor anderen een waarschu
wing niet meer te koopen dan men noo-
dig heeft.
Lezing van mevr. SevensmaTem
men voor den Xed. Chr. Vrouwen
bond.
Gisteravond heeft in het Chr. Militai
ren Tehuis mevr. G. Sevensma—Temmen
een lezing gehouden over het onderwerp
„De Christenvrouw en de moderne lite
ratuur".
Het was de presidente der vereeniging,
mevr. Lever, die de, gezien de omstan
digheden, vrij goed bezochte vergadering,
opende en enkele huishoudelijke zaken
afhandelde. Hierna gaf zij het woord aan
de spreekster.
Deze ving haar betoog aan met er op te
wijzen, dat een beschouwing over dit onder
werp een halve eeuw geleden niet mogeljjk
ware geweest. Aan literaire kunst was in die
dagen geen behoefte, daar men het te druk
had met kerkelijke en politieke kwesties.
Toch rees bij velen reeds de vraag, of het
niet mogelijk was, dat men naast auteurs
als Jacob van Lennep en BosboomTous-
saint geen andere romanciers zou kunnen
krijgen.
Toen kwam de beweging van '80, maar
tegelijk vrceg men zich af, of bij deze bewe
ging de kunst niet het monopolie was der
anti-religieuzen. Van kerkelijke literatuur
toch was weinig of niets te bespeuren. Spr.
wijst er op, dat zeer zeker kunst en geloof
kunnen samengaan. Men lette maar op de
kunst der middeleeuwen, die diep religieus
was.
Kunst is, aldus mevr. Sevensma, geen franje,
maar een levensbelijdenis, en vertelt het noo-
dige van de schoonheid, die de Christelijke
literatuur kan en moet bezitten. Zij vestigt er
daaruij met nadruk de aandacht op, dat het
verschil tusschen een Christelijk en niet-
Christelijk boek niet bepaald wordt door de
uiterlijke ensceneering, doch integendeel door
den geest, dien het werk ademt.
Na verteld te hebben van den groei en ont
wikkeling der Christelijke literatuur na '80
merkt spr. op, dat men in tweeërlei opzicht
te kort schoot: eerstens ontbraken voldoende
en goede romanciers en tweedens ontbrak er
een literaire critiek die recht op haar doel
afging. Men dwaalde tusschen diverse opvat
tingen, waarbij o.a. deze opgeld deed, dat men
een boek litterair aanvaarden kon, doch ethisch
afwijzen. Zoo goed als de ware Christen ech
ter in het leven de plaatsen der zonde moet
vermijden, zoo is hij ook verplicht den schoo-
nen schijn der niet-religieuze litteratuur te
mijden, die in wezen niet gericht is op het
eenig ware en goed. Met diverse voorbeelden
toont spr. een een ander aan.
Uitvoerig wordt de emancipatie behandeld
en van verschillende kanten onder de loupe
genomen. Ook met betrekking tot dit deel
der lezing worden diverse werken genoemd,
terwijl het vergelijkend materiaal het geheel
sterk verlevendigt.
Daarna wijst spr. nog op de noodzakelijk
heid van het leiding geven aan de jeugd in
zake literatuur-keuze. Dit is een zeer belang
rijk punt en hier is voor de Christenvrouw
een hoogst belangrijke taak weggelegd.
Mevr. SevensmaTemmen besluit haar
goed voorbereid betoog rrmt er op te wijzen,
dat het een plicht van de Christelijke litera
tuur moet zijn te getuigen. Haar getuigenis
kan, met name in deze tijden, een kracht
zijn in groote troosteloosheid.
boekten wij tot gisteravond 7 uur.
Wij zijn dankbaar voor dit resultaat van onze reclame'
campagne. Dankbaar omdat hierdoor zoovelen het vertrouwen
in onze krant hebben uitgesproken. Wij mogen zonder
Overdrijving zeggen, dat de Heldersche Courant van alle
provinciale bladen, een van de meest gelezen kranten is.
Wij zijn boven de grens van het statistisch aantal abonné's
voor een stad van onzen omvang.
Wij hopen het vertrouwen waard te blijven door objec'
tieve en snelle berichtgeving en door het binden van onze
abonné's door aardige attracties, zoowel voor onze oudere
als jeugdige lezers.
Van de abonné's die zich gisteren opgaven, zullen
HEISTERKAMP, Achterstraat 68
BORENDORP, v. Galenstraat 104,
Morgen begint onze winterwedstrijd. Wie zich nog heden opgeeft,
kan nog meedoen en meedingen naar den
Ook onze abonné's van buiten kunnen meepuzzelen.
Na een korte pauze leest mevr. Sevens
ma dan nog een schets, door haar zelf
geschreven voor, getiteld „De Vader".
Evenals de lezing werd ook deze met
groote aandacht gevolgd.
Het was mevr. Lever, die de spreek
ster dank bracht voor het ten gehoore
gebrachte en den avond sloot.
STREEKVERGADEKING J.V. OP G.G.
Namens het bestuur van de afdeeling Noord-
Holland van den bond van J.V. op G.G., ver
zoekt men ons mede te deelen, met verwijzing
naar de in dit no. voorkomende advertentie,
dat de ..streekvergadering", die hedenavond te
Den Helder zou worden gehouden, tot nader
order is uitgesteld.
Deze maatregel staat in verband met het
feit, dat vanavond in verschillende plaatsen,
waaronder ook Den Helder, gebedsdiensten
voor het behoud van den vrede zullen worden
gehouden.
Excellentie!
Deze brief zal U wellicht nooit bereiken
en toch voel ik me gedrongen de tolk te
zijn van duizenden en tienduizenden, die op
dezen vroegen morgen verrast werden
door het blijde bericht uit München, waar
in de overeenstemming werd bekend ge
maakt tusschen de vier mogendheden, die
naar den mensch gesproken, het lot van
Europa in handen hadden.
En nu gaan, Excellentie, onze gedachten
naar U uit. Aan U danken wij deze vredes
boodschap. Aan Uw groote daad van zelf
verloochening, die onze diepe bewondering
gevraagd heeft en die ons beschaamd
heeft. U hebt ons een groot voorbeeld ge
geven, Excellentie, want wij moeten het
erkennen, dat onze wereld vreemd is ge
worden aan die grootste aller deugden: de
zelfverloochening. Wij, Excellentie, we
moeten het met schaamte erkennen, zoe
ken in alle dingen ons zelf, in ons gezins-
en in ons zakenleven, in het politieke en
in het godsdienstige leven. En daarom
ziet onze wereld er zoo droevig uit.
En nu hebt U. naar het voorbeeld van
dien Eénen. naar Wiens Naam millioe-
nen van ons zich noemen, ons een exemple
gegeven, waarvoor wij U onze diepe dank
baarheid betuigen. U hebt niet gevraagd
naar wat de wereld er van zou zeggen,
wanneer U. Minister-president van het
machtigste rijk van onze wereld, U zou
vernederen, om als een smeekeling te gaan
naar den man. waarnaar we met vrees op
zien. En ook niet, toen U met hoon over
laden thuis kwam, hebt U niet geaarzeld
voor de tweede en voor de derde maal de
reis te ondernemen.
De wereld is weinig veranderd in die
tweeduizend jaar van Christelijke bescha
ving, Excellentie. En nog roept men den
eenen dag „Hosanna" en den volgenden
dag spuwt men en krijscht men „Kruist
hem". U hebt dat ondervonden als een
smartelijke werkelijkheid. Maar het was
voor U geen reden, niet opnieuw datgene
te doen, wat U zag als noodzakelijk voor
het heil der menschheid.
Duizenden moeders hebben u daarvoor
den innigen dank van hun hart gebracht.
Zij hebben uw reis met hun gebeden ver
gezeld. zij hebben hun bewondering in
stilte voor uwe voeten neergelegd en op
dezen morgen zullen zij u in dankbaar
heid gedenken.
Excellentie, ik heb de verschrikking van
den oorlog niet van nabij meegemaakt,
daarvoor ben ik nog te jong, maar ik heb
er beelden van gezien en boeken over ge
lezen, die nog als een vuur nabranden in
mijn hart.
Millioenen, die den waanzin met eigen
oog aanschouwd hebben en wij allen, die
de gevolgen ervan nog aan den lijve
ondervinden, nu nog, na 25 jaar. in een
ontwrichte wereld, danken u uit het diepst
van hun hart, dat u, menschelijkerwijs,
deze ramp hebt afgewend.
Moge uw voorbeeld. Excellentie, ook
gesproken hebben tot hen, die om de wille
van materieele voordeelen, van wat stoffe
lijk gewin, van dwaze eerzucht, en hoog-
moedigen waan, hun namen hebben willen
schrijven in het bloed van Europa.
Morgen begint onze winterwedstrijd en
allen, die meedoen, moeten daarvoor de
advertentie-pagina's van heden bewaren.
In ons nummer van morgen geven we nog
een uiteenzetting van wat men precies te
doen heeft, daar ons gebleken is, dat het
voor verschillenden nog niet geheel duidelijk
is. Bewaar dus de advertentie-pagina's van
vandanag en zie voorts de Heldersche Courant
van morgen.
De „Gelderland" dankt den heer Twisk
Een souvenir van commandant,
officieren en schepelingen.
Gistermorgen zijn de heer en mevrouw Van
Twisk, door wie, zooals reeds door ons geschre
ven werd, aan alle opvarenden van Hr. Ms.
„Gelderland" ter gelegenheid van het 40-jarig
jubileum een gratis bioscoop-voorstelling aan
geboden werd, aan boord van het schip door
den commandant, overste Van Straelen, en de
officieren ontvangen. De commandant dankte
den heer Van Twisk ten zeerste voor het bij
zonder sympathiek gebaar deze voorstelling te
hebben gegeven en vertolkte de waardeering
van alle opvarenden.
Als herinnering bood de commandant na
mens hemzelf, de officieren en overige beman
ning een door hem gesigneerd schilderij van
de „Gelderland" aan.
HIJ HAD ER GENOEG VAN.
Gisteren werd alhier de jongeman aange
houden, die uit het Rijksopvoedingsgesticht te
Hoenderlo was gevlucht. Hij is wederom terug
gebracht.
STILSTAAN IN PORTIEKEN.
Gisteravond werden diverse jongelui be
keurd, terzake het stilstaan in de Spoorstraat-
sche portieken.
AANRIJDING.
Gistermiddag botsten op den hoek Bier
straatWestgracht een tweetal personen
auto's tegen elkaar. Er was wat materieele
schade.
Geniet thans een blakende gezond
heid.
Acht jaren geniet deze man nu reeds een
blakende gezondheid, nadat hij tevoren gekweld
was geweest door indigestie. „Tien jaar ge
leden werd ik gekweld door spijsverterings
stoornissen. Na ontelbare middelen te hebben
geprobeerd zonder verlichting te kunnen vin
den. werd mijn toestand steeds erger. Eindelijk
probeerde ik Kruschen en gedurende 8 jaren
geniet ik nu al weer een blakende gezondheid.
Ik ben opzichter in een bekende motorenfabriek
en hoewel ik 65 ben. ga ik door voor 50." E. T.
Kruschen Salts is een combinatie van zes
zouten, die ieder een eigen werking hebben.
Zij verwijderen de opgehoopte afvalstoffen, die
de oorzaak zijn van Uw klachten, door aan
sporende werking op lever, nieren en ingewan
den. waardoor niet alleen rheumatische pijnen,
maar ook spijsverteringsstoornissen, voorkomen
en bestreden worden. Uw bloed wordt gezuiverd
en binnen korten tijd zullen Uw pijnen vermin
deren. om tenslotte geheel te verdwijnen.
Kruschen Salts is uitsluitend verkrijgbaar bij
alle apothekers en erkende drogisten, jAdv.).
Wat een bizonderen klank heeft dit
woord, na al het oorlogsrumoer van de
laatste weken! 't Is of het schooner en
dieper van toon is dan anders. Vrede,
daarnaar haakt de mensch zijn heele on
rustige leven door en hoeveel duizenden
zijn er, die de diepe beteekenis van dit
wondere woord nooit zullen ervaren, om
dat zij dien vrede trachten te zoeken in
duizenderlei dingen, die geen vrede ge
ven. Het woord heeft voor hen wel zijn
zoete bekoring, maar zij verstaan het
niet voor hun hart. En nu plotseling trilt
het vanmorgen door den aether. Vrede,
't is als een bazuinstoot, die ons in den
vroegen morgen wekte, na een onrusti-
gen droomnacht over strijdtooneelen.
Wel is, als we dit overzicht schrijven in
den vroegen morgen, de instemming van
Praag, met het protocol van de viermogend-
heden nog niet binnen, maar wij twijfelen er
niet aan of Praag zal het sanctioneeren. Zoo
als Benesj vorige week meedeelde, zal
Tsjechoslowakije zich offeren voor den vrede
en de oplossing, die men nu gevonden heeft,
is er een, waarmee Tsjechoslowakije zeker
accoord zal kunnen gaan. In principe had het
immers al toegestemd in den afstand van
het Sudeten Duitsche gebied en een stem
ming, onder internationale contróle in de
overige gebiedsdeelen van Tsjechoslowakije,
is geen vernedering. Er zal hoogstens uit
bl(jken, dat men daar niet gediend is van het
Duitsche regime.
In spanning is de dag van gisteren voor
bijgegaan en behalve een vrij sober officieus
bericht in den vooravond, lekte er niets uit
van de conferentie te München. De belang
stelling groeide aan. Honderden menschen
verzamelden zich den geheelen avond voor
ons kantoor en zelfs de stroomende regen ver
mocht niet de menschen naar huis te drijven.
Het wachten was echter tevergeefs en men
zal zich zeker verdiept hebben in de moge
lijkheden van de conferentie. Vrij algemeen
was men van meening, dat er overeenstem
ming zou worden bereikt. Maar daar was
toch ook de groep van pessimisten, die daar
van niet zoo zeker was. Die heftig den
Duitschen geest becritiseerde. En als bewijs
van gemoedelijkheid, hadden de luisteraars
slechts een hartelijken spontanen lach voor
al te heftige verontwaardiging van de criti
casters.
En nu is vanmorgen ln de vroegte het
bevrijdende woord gekomen. En onze ge
dachten gaan in dankbaarheid uit naar
dien grijzen Britschcn minister-president,
dien we den eerepalm toereiken.
We kunnen het graven van de schuilloop-
graven weer staken, waarmee ons gemeente
bestuur gisteren was aangevangen. De ham
steraars kunnen hun ingeslagen hoeveelheden
opconsumeeren in het besef, dat hun on
sociale daad bovendien wat voorbarig ge
weest is. Onze jongens, die zoo plotseling
werden weggeroepen, kunnen weer naar huis
gaan. Dat laatste wel niet direct, maar onze
regeering zal ze zeker niet langer onder
dienst houden, dan hoogst noodzakelijk is.
De 120 millioen kunnen in de schatkist, de
10.000 gulden in de gemeentekas bltjven.
Er is... vrede!
BIOSCOPEN:
Tivoli-theater, Spoorstraat, half 8:
„De stad op stelten" en „Een vrouw met
fantasie".
RialtoSpoorstraat half 8:
„De Boekaniers".
Wit te-Bioscoop, Koningstraat, half 8:
„Puberteit" en „Dr. Syn".
Donderdag 29 September.
Chr. Militair Tehuis, 8 uur: Lezing Chr.
Ned. Vrouwenbond.
Zaterdag 1 October.
Casino. 8.15 uur: Indische avond van het
Marine Sanatorium Fonds.
Zondag 2 October.
Casino: 3.30600 uur en 8.00 uur: Dansen.
„Musis Sacrum". 8 uur Populair Soirée.
„Musis- Sacrum", 8.00 u.: Soirée van „Da
Bruinvisschen".
Dinsdag 4 October.
Casino. 8.15 uur: Charlotte Kühler decla
meert „Romeo en Julia".
Opgenomen om 8 nur hedenmorgen.
Barometerstand Deii Eeldcr 762.0
Temperatuur lucht 15.9
Wind richting: W.N.W.; kracht: 4
Licht op 7 u. 10 min.
Bij K.B. van 27 September 1938 is tijdelrj
benoemd tot leeraar aan de Rijks Hoogere Bu -
gerschool te Den Helder: J. A. Xijkamp.